Преглед на кодот на Џул

{{Инфокутија Единица
| bgcolour =
| назив = џул
| слика =Definición del Joule.svg
| опис = Интуитивен приказ на џул како работа на придвижувачка сила
| стандард = [[изведена SI-единица]]
| величина = [[енергија]]
| максимбол = Џ
| симбол = J
| нареченапо = [[Џејмс Џул]]
| единици1 = [[основни SI-единици]]
| воединици1 = 1 [[килограм|кг]]&middot;[[метар|м]]<sup>2</sup>/[[секунда|с]]<sup>2</sup>
| единици2 = [[СГС]]
| воединици2 = {{вред|1|e=7}} [[ерг]]а
| единици3 = [[киловатчас]]ови
| воединици3 = {{вред|2.78|e=-7|u=кВт·ч}}&nbsp;(kW·h)
| единици4 = [[килокалорија|килокалории]]
| воединици4 = {{вред|2.39|e=-4|u=ккал}} (kcal)
| единици5 = [[британска топлинска единица|BTU]]
| воединици5 = {{вред|9.48|e=-4|u=BTU}}
| единици6 = [[електронволт]]и
| воединици6 = {{вред|6.24|e=18|u=еВ}} (eV)
}}
'''Џул''' (од [[англ.]] ''joule''; симб. '''J''', '''Џ''') — [[изведена SI-единица|изведена единица]] за [[енергија]] или [[работа (физика)|работа]]<ref>[http://rechnik.on.net.mk/#/recnik/mk-leksikon/џул „џул“] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20131217061800/http://rechnik.on.net.mk/#/recnik/mk-leksikon/џул |date=2013-12-17 }} - Лексикон на македонскиот јазик, он.нет</ref> во [[Меѓународен систем на мерни единици|Меѓународниот систем на мерни единици]]. Еден џул е еднаков на потрошената енергија (или завршената работа) со примена на [[сила]] од еден [[њутн (единица)|њутн]] низ a растојание од еден [[метар]] (1 [[њутнметар]], N·m), или [[електрична струја|струја]] од еден [[ампер]] што минува низ [[електричен отпор|отпор]] од еден [[ом]] за време од една [[секунда]]. Го носи името на англискиот физичар [[Џејмс Џул]] (1818–1889).

Најпрвин изразен во основни SI-единици, а потоа во други единици од тој систем:
:<math>\rm J  = {}\rm \frac{kg \cdot m^2}{s^2} = N \cdot m = \rm Pa \cdot m^3={}\rm W \cdot s</math>

каде N е [[њутн (единица)|њутн]], m е [[метар]], kg е [[килограм]], s е [[секунда]], Pa е [[паскал (единица)|паскал]], а W е [[ват]].

Еден џул можеме да го дефинираме и како:
* Работата потребна за поместување на еден [[електричен полнеж]] од еден [[кулон]] низ [[напон|разлика на ел. потенцијал]] од еден [[волт]] (кулонволт, C·V). Со овој однос може да се дефинира и волтот.
* Работата потребна за поместување на еден [[ват]] of [[сила]] во текот на една [[секунда]] (ватсекунда, W·s). Со овој однос може да се дефинира и ватот.

==Забуна со њутнметарот==
{{Главна|њутнметар}}
Иако џулот ги има истите димензии како њутнметарот (1&nbsp;J&nbsp;= 1&nbsp;N·m = 1&nbsp;кг·m<sup>2</sup>·s<sup>−2</sup>), овие две единици ''не'' се истоветни бидејќи њутнметарот (N·m) е единица за [[момент на сила]] а џулот е единица за [[енергија]].<ref>[http://www.bipm.org/en/si/si_brochure/chapter2/2-2/2-2-2.html Страница на SI]: „Изведената единица честопати може да се изрази на разни начини, комбинирајќи ги основните единици со изведени единици што имаат посебни имиња. На пример, џулот може формално да се запишува како њутнметар или килограмметар во секунда на квадрат. Но ова е алгебарска слобода, и во физиката треба да се применува користејќи здрав разум; во извесна ситуација еден облик е посоодветен од друг. Во практиката, се претпочита употребата на оние со посебни имиња, или комбинација од имиња, со цел да се разликуваат различните величини што имаат иста димензија.“</ref> Моментот на сила и енергијата се меѓусебно поврзани со следнава равенка:

::<math>E= \tau \theta\ </math>

:каде ''E'' е енергијата, ''τ'' е [[физичка величина|величината]] на моментот, а ''θ'' е аголот на поместување (во [[радијан]]и). Бидејќи радијанот е [[бездимензионална величина]], следува дека моментот на сила и енергијата имаат исти димензии.

Моментот на сила и енергијата имаат иста димензија бидејќи обете се пресметуваат со помножување на силата со растојанието. Меѓутоа тие истот ака значајно се разликуваат: кај моментот на сила, со множењето се добива [[векторски производ]], додека пак кај работата добивање [[скаларен производ]]. Исто така, кај моментот на сила растојанието важи за [[лост]], додека кај енергијата растојанието го минува предмет под влијание на таа сила.

== Практични примери ==
Еден џул во секојдневниот живот е приближно еднаков на:
* потребната енергија за да дигнеме едно мало јаболко вертикално еден метар во височина. (маса од прибл. 102&nbsp;гр = {{дропка|1|[[земјина тежа|9,81]]}}&nbsp;кг)
* енергија што ја оддава истото јаболко кога ќе падне од еден метар височина.
* енергијата во облик на [[топлина]] што ја ослободува едно лице во мирување, секоја {{дропка|1|60}} од секундата.<ref>Ова се нарекува базален метаболизам. Соодветствува на околу 1200 [[калорија|килокалории]] (прехранбени калории) дневно. Поимот „во мирување“ значи дека лицето е будно, но не се движи.</ref>
* кинетичката енергија на лице тешко 50&nbsp;кг што се движи многу бавно (0,2&nbsp;м/с).
* кинетичката енергија на едно [[тениско топче]] што се движи со брзина од 23&nbsp;км/ч.<ref>{{наведена книга |last=Ristinen |first=Robert A. |first2=Jack J. |last2=Kraushaar |title=Energy and the Environment |edition=II |location=Hoboken, NJ |publisher=John Wiley & Sons |year=2006 |isbn=0471739898 }}</ref>

== Содржатели ==
{|class=infobox
|-
|{{SI-содржатели
|unit=џул
|symbol=J
|note=најзастапените содржатели се задебелени
|m=|k=|mc=|M=|n=|G=|p=|T=
}}
|}

==Во други единици==
1 џул е еднаков на:
* {{вред|1|e=7|u=[[ерг]]а}} (точно)
* {{вред|6.24150974|e=18|u=eV}} ([[електронволт]]и)
* {{вред|0.2390|u=cal}} (термохемиски [[калорија|грамкалории]] или мали калории)
* {{вред|2.3901|e=-4|u=kcal}} (термохемиски килокалории, килограмкалории, големи калории или прехранбени калории)
* {{вред|9.4782|e=-4|u=BTU}} ([[британска топлотна единица]])
* {{вред|0.7376|u=ft·lbf}} ([[фунта-стапка|стапки-фунти]] сила)
* {{вред|23.7|u=ftpdl}} (стапка-[[фунтал]])
* {{вред|2.7778|e=-7|u=[[киловат-час]]}}
* {{вред|2.7778|e=-4|u=ват-час}}
* {{вред|9.8692|e=-3|u=[[литар]]-[[атмосфера (единица)|атмосфери]]}}
* {{вред|11.1265|u=фемтограма}} (еднаквост [[еднаквост на масата и енергијата|маса-енергија]])

Единици што се определуваат точно во џули:
* 1 термохемиска калорија = 4,184 J<ref name=FAO>[http://www.fao.org/docrep/meeting/009/ae906e/ae906e17.htm Прифаќање на џулот како единица за калорија] (1971) {{en}}</ref>
* 1 калорија од меѓунар. таблица = 4,1868 J<ref name=FAO/>
* 1 ват-час = 3600 J
* 1 киловат-час = {{вред|3.6|e=6|u=J}} (или 3,6 MJ)
* 1 ватсекунда = {{вред|1|u=J}}
* 1 [[тон]] [[ТНТ]] = 4,184 GJ

== Поврзано ==
* [[Њутнметар]]
* [[Величински редови (енергија)]]
== Наводи ==
{{наводи}}

== Надворешни врски ==
* [http://formularium.org/?go=122 Претворање на џулот во други единици] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20201219030333/http://formularium.org/?go=122 |date=2020-12-19 }} {{en}}

{{SI-единици}}

[[Категорија:Изведени SI-единици]]
[[Категорија:Единици за енергија]]