Преглед на кодот на Барут

[[Податотека:2023 Czarny proch Vesuvit LC (3).jpg|десно|мини|250п|Барут.]]
[[Податотека:Black Powder-1.JPG|десно|мини|250п|Барут во стаклен сад, [[Русија]].]]
[[Податотека:N110_ruuti.jpg|мини|250п|Бездимен барут]]
'''Барут''' е лесно запална [[смеса]] од [[калиумов нитрат]] (KNO<sub>3</sub>), дрвен [[јаглен]] и [[сулфур]]. Според тежина овие 3 составни делови постојат во однос 15:3:2. Со палењето на барут, во самата [[хемиска реакција]], тој ослободува гасови кој дејствуваат како гориво при [[експлозија]]та.

:<math>\mathrm{10 \, KNO_3 + 16 \, C + 4 \, S \rightarrow 15 \, CO + K_2CO_3 + 4 \, K_2SO_3 + 5 \, N_2} </math>

Барутот обично се користи за полнење на [[куршум]]и и за разбивање на тврди работи. Но, за разбивањето на поголеми карпи му се дава предност на [[динамит]]от.

==Ефект==
Барутот е слаб [[експлозив]]: не детонира, туку напротив разгорува (брзо гори). Ова е предност кај погонскиот уред, каде што не се посакува шок што би го скршил пиштолот и потенцијално ќе му наштети на вршителот; сепак, тоа е недостаток кога се посакува експлозија. Во тој случај, погонот (и што е најважно, гасовите произведени од неговото согорување) мора да биде ограничен. Бидејќи содржи свој оксидатор и дополнително гори побрзо под притисок, неговото согорување е способно да пука контејнери како што се школка, граната или импровизирани обвивки од „цевка бомба“ или „шпорет под притисок“ за да се формираат шрапнели.

Во вадењето камен, главно се претпочитаат високи експлозиви за кршење карпи. Меѓутоа, поради неговиот ниска бризантност, барутот предизвикува помалку фрактури и резултира со повеќе употреблив камен во споредба со другите експлозиви, што го прави корисен за минирање на [[шкрилец]], кој е кревок,<ref name="Pid">PIDDOCK, S. (2007). Slate, slate, everywhere slate: The cultural landscapes of the Willunga slate quarries, South Australia. Australasian Historical Archaeology, 25, 5–18. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/29544573</ref> или монументален камен како [[гранит]] и [[мермер]]. Барутот е добро прилагоден за празни куршуми, сигнални одблесоци, рафални полнења и лансирање на линијата за спасување. Користен е и во [[огномет]] за кревање на огнометните чаури, во ракети како гориво и во одредени посебни ефекти.
[[Податотека:76. Палење барут со ласер.ogg|280п|лево|мини|Палење барут со [[ласер]].]]
Со согорувањето се претвора помалку од половина од масата на барут во гас; поголемиот дел од нив се претвора во честички. Дел од него се исфрла, трошејќи ја погонската моќ, го загрозува воздухот и, генерално, предизвикува непријатност (давање војничка позиција, генерирање магла што го попречува видот итн.). Некои од нив завршуваат како дебел слој саѓи во внатрешноста на цевката, каде што исто така е непријатност за последователните истрели и причина за заглавување на автоматско оружје. Покрај тоа, овој остаток е хигроскопски, а со додавање на влага впиена од [[воздух]]от образува [[Корозија|корозивна]] супстанција. Саѓите содржи [[калиум оксид]] или [[натриум оксид]] кој се претвора во [[калиум хидроксид]], или [[натриум хидроксид]], кој ги ’рѓосува цевките од ковано [[железо]] или [[челик]]. Затоа, барутните краци бараат темелно и редовно чистење за да се отстранат остатоците.

== Историја ==
[[Податотека:Chinese rocket.png|десно|мини|250п|Цртеж на древен кинески војник со ракета.]]
[[Податотека:Yuan chinese gun.jpg|десно|мини|250п|Бронзен рачен топ од [[Династија Јуан|династијата Јуан]], 13 или 14 век, Кина.]]
Барутот е првиот експлозив што бил развиен. Популарно сметан за еден од [[Четири големи пронајдоци на древна Кина|Четирите големи пронајдоци на Кина]], бил откриен во текот на доцната Танг династија (9 век), но најраните записи датираат од Сонг династијата (11 век).<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/247054823|title=The Asian military revolution : from gunpowder to the bomb|last=Lorge, Peter Allan, 1967-|date=2008|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-511-41508-1|location=Cambridge, UK|oclc=247054823}}</ref>

==Барутот како тема во популарната култура==
* „Барут“ ([[англиски]]: ''Gunpowder'') - песна на [[Горан Бреговиќ]] од 1993 година.<ref>[https://www.discogs.com/Goran-Bregovi%C4%87-Arizona-Dream-Original-Motion-Picture-Soundtrack/master/121947 DISCOGS, Goran Bregović ‎– Arizona Dream (Original Motion Picture Soundtrack) (пристапено на 19.8.2020)]</ref>
* „Оган и барут“ ([[српски]]: ''Vatra i barut'') - песна на српскиот [[Поп-музика|поп]]-пејач [[Здравко Чолиќ]].<ref>Zdravko Čolić, Vatra i barut, City records.</ref>

== Наводи ==
{{наводи}}

{{никулец}}

{{Нормативна контрола}}

[[Категорија:Кинески пронајдоци]]
[[Категорија:Експлозиви]]
[[Категорија:Оружје]]
[[Категорија:Турцизми]]
[[Категорија:Ракетни горива]]
[[Категорија:Цврсти горива]]