Преглед на кодот на Брзина на светлината

{{Специјална релативност}}
{{infobox| title    = Брзина на светлината
| image    = [[Податотека:Earth to Sun - mk.png|300п|алт=Растојанието од Сонцето до Земјата - приближно 150 милиони километри.]]
| caption  = На [[сончева светлина|сончевата светлина]] ѝ требаат околу 8 минути и 19 секунди за да стигне до [[Земја]]та
| header1  = Точни вредности
|labelstyle = font-weight:normal
| label2   = [[Метар во секунда|Метри во секунда]]
| data2    = 299 792 458
| label3   = [[Планкови единици]]
| data3    = 1
| header4  = Приближни вредности
| label5   = [[километар во секунда|километри во секунда]]
| data5    = 300 000
| label6   = [[километар на час|километри на час]]
| data6    = 1 080 милиони
| label7   = [[астрономска единица|астрономски единици]] дневно
| data7    = 173{{#tag:ref|Точна вредност:<br/>(299 792 458 × 60 × 60 × 24 / 149 597 870 700) ае/ден|group="Забелешка"}}
| header8 = Приближно време на патување на светлинскиот сигнал
| label9  = '''Растојание'''
| data9   = '''Време'''
| label10  = еден [[метар]]
| data10   = 3,3 нс
| label13  = од [[геостационарна орбита]] до Земјата
| data13   = 119 [[милисекунда|мс]]
| label14  = должина на Земјиниот [[екватор]]
| data14   = 134 мс
| label15  = од [[Месечина]]та до Земјата
| data15   = 1,3 [[секунда|с]]
| label16  = од [[Сонце]]то до Земјата (1 [[астрономска единица|ае]])
| data16   = 8,3 [[минута|мин]]
| label18  = од [[Проксима Кентаур|најблиската ѕвезда]] до Сонцето (1,3 [[парсек|пс]])
| data18   = 4,2 г.
| label20  = од најблиската галаксија ([[Џуџеста галаксија во Големо Куче]]) до Земјата
| data20   = 25 000 г.
| label21  = низ [[Млечен Пат|Млечниот Пат]]
| data21   = 100 000 г.
| label22  = од галаксијата [[Андромеда (галаксија)|Андромеда]] до Земјата
| data22   = 2,5 милиони г.
| label23  = од [[Земја]]та до работ на [[Метагалаксија|видливата вселена]]
| data23   =  46,5 милијарди г.
}}

'''Брзина на светлината''', обично се бележи со латинично '''c'''<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/SpeedOfLight/c.html|title=„Зошто ''c'' е ознака за брзината на светлината?“|last=Гибс|first=П.|date=|year=2004|work=„Usenet Physics FAQ“|publisher=Универзитет на Калифорнија „Риверсајд“|origyear=1997|archiveurl=https://www.webcitation.org/5lLMPPN4L?url=http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/SpeedOfLight/c.html|archivedate=2009-11-17|dead-url=|accessdate=20 април 2011|url-status=live}}</ref> ([[латински јазик|лат.]] ''celeritas'' — брзина) — физичка [[константа]] важна во голем број области од [[физика]]та. Нејзината вредност (во [[вакуум]]) изнесува точно 299.792.458 м/сек. (≈{{вред|3.00|e=8|u=м/с}}), односно 1.079.252.848,8 км/ч. Според [[Специјална теорија за релативноста|Специјалната теорија на релативноста]] тоа е максималната [[брзина]] со која сета [[енергија]]та, [[материја]]та и сите [[информација|информации]] можат да патуваат во [[вселена|универзумот]], а која може да се постигне единствено во [[вакуум]] . Затоа често се обележува и со '''c<sub>0</sub>'''. Во други средини ([[течност]]и, [[гас]]ови...) брзината на светлината е различна и секогаш помала отколку во вакуум.
Со брзината на светлината во вакуум се движат [[безмасени честички|честичките кои немаат маса]] и [[електромагнетно зрачење|електромагнетното зрачење]] ([[светлина]]та и [[гравитациони бранови|гравитациските бранови]] и се одвиваат промените во [[поле (физика)|полињата]]. Тие ја задржуваат {{math|''c''}} без разлика на движењето на нивниот извор или на [[инерцијален појдовен систем|инерцијалниот појдовен систем]] на набљудувачот. Во [[теорија за релативноста|Теоријата на релативноста]] {{math|''c''}} ги соединува [[време-простор|просторот и времето]] и се појавува во познатата Ајнштајнова равенка за [[еднаквост на масата и енергијата]] {{math|1=''E'' = ''mc''<sup>2</sup>}}.<ref name=LeClerq>{{Наведена книга|  last=Узан |first=Ж.-Ф. |last2=Леклерк |first2=B |  year=2008 |  title=„Природните закони на универзумот: Разбирање на фундаменталните константи“ |  url=http://books.google.com/?id=dSAWX8TNpScC&pg=PA43 |  pages=43–4 |  publisher=„Springer“ |  isbn=0-387-73454-6 }}</ref>

Брзината со која светлината се пренесува низ [[проѕирност|проѕирни материјали]] (стакло, воздух...), а радиобрановите низ кабли, е помала од {{math|''c''}}. Односот меѓу {{math|''c''}} и {{math|''v''}}, брзината со која светлината патува низ одреден материјал, го дава [[показател на прекршување|показателот на прекршување]] {{math|''n''}} на материјалот ({{math|1=''n'' = ''c'' / ''v''}}). За [[светлина|видливата светлина]] показателот на прекршување на стаклото изнесува околу 1,5, што значи дека низ стаклото светлината патува со брзина од {{nowrap|{{math|''c''}} / 1.5 ≈ {{вред|200000|u=км/с}}}}. [[показател на прекршување на воздухот|Показателот на прекршување на воздухот]] изнесува приближно 1.0003 за видливата светлина, што значи дека таа низ воздух се движи со брзина од {{вред|299700|u=км/с}} ({{вред|90|u=км/с}} побавно отколку со {{math|''c''}}).
Со оглед дека [[светлина]]та е облик на [[електромагнетно зрачење]], нејзината брзина зависи од [[електрично поле|електричните]] и [[магнетно поле|магнетните]] својства на средината низ која се движи и претставува [[константа]] за таа средина. Брзината на светлината се пресметува според формулата: <math>c=\frac{1}{\sqrt{\varepsilon\mu}}</math>, а во [[вакуум]] според формулата: <math>c_0=\frac{1}{\sqrt{\varepsilon_0 \mu_0}}</math><ref>{{Наведена книга
 |last=Херис |first=Џ.В. |display-authors=et al.
 |year=2002
 |title=„Прирачник за физика“
 |url=http://books.google.com/?id=c60mCxGRMR8C&pg=PA499&dq=speed+of+light+%22c0+OR+%22+date:2000-2009
 |page=499
 |publisher=„Springer“
 |isbn=0-387-95269-1
}}</ref>.

Кога електромагнетните бранови треба да поминат големо растојание или при правење прецизни мерења, нивната конечна брзина значајно отстапува од {{math|''c''}}. За пристигање на пораки испратени од Земјата до далечни [[вселенска сонда|вселенски сонди]], а и обратно, потребни се од неколку минути до неколку часа. Онаа светлина која ја емитуваат ѕвездите нив ги напуштила пред мноштво години, што значи дека ние ја гледаме и проучуваме историјата на вселената и вселенските објекти. Ограничената брзина на светлината ја ограничува и онаа која е теоретски максимум на [[сметач]]ите, поради преносот на информациите од чип на чип. Затоа, пак, брзината на светлината овозможува мерење огромни растојанија со голема прецизност.

Првиот научник кој покажал дека светлината патува со определена, конечна брзина е [[Оле Ремер]]. Тоа го објавил во 1676 година по набљудувањето на движењето на [[Ија (месечина)|Ија]] (една од месечините на [[Јупитер]]). Во 1865 година [[Џејмс Кларк Максвел]] претпоставил дека светлината е [[електромагнетно зрачење|електромагнетен бран]] и затоа патува со брзината {{math|''c''}} спомената во неговата теорија на електромагнетизмот.<ref>{{Наведена мрежна страница|title=„Како е измерена брзината на светлината?“|url=http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/SpeedOfLight/measure_c.html}}</ref>  Во 1905 година [[Алберт Ајнштајн]] претпоставил дека брзината на светлината не зависи од движењето на светлинскиот извор во ниеден инерцијален појдовен систем,<ref name="stachel">{{Наведена книга |title=„Ајнштајн од „B“ до „Z““ – Том 9 од Ајнштајовите студии|first1=Џ.Џ. |last1=Стачел |publisher=„Springer“ |year=2002 |isbn=0-8176-4143-2 |page=226 |url=http://books.google.com/books?id=OAsQ_hFjhrAC&pg=PA226}}</ref> а последиците од ваквата поставка ги истражил изведувајќи ја [[специјална теорија за релативноста|Специјалната теорија на релативноста]] и покажувајќи дека параметарот {{math|''c''}} не е важен само за светлината и електромагнетизмот.

По векови сè попрецизни мерења, во 1975 година брзината на светлината се сметала за 299 792 458&nbsp;m/s, со грешки на 4 дела од милијарда. Во 1983 година [[Меѓународен систем на мерни единици|SI]] го предефинирал [[метар]]от како растојание кое светлината го поминува во вакуум за <sup>1</sup>/<sub>299 792 458</sub> од [[секунда]]. Дефиницијата за метарот ја утврдила бројната вредност на брзината на светлината во вакуум {{math|''c''}} во метри во секунда.<ref name=BIPM_SI_units>{{SIbrochure|page=112}}</ref>
{{TOC limit}}

==Бројна вредност, обележување и мерни единици==
Брзината на светлината во вакуум се бележи со малата латинична буква ''c'' (од латинското „{{јаз|la|''[[:wikt:celeritas|celeritas]]''}}“ што значи „брзина“. [[Џејмс Кларк Максвел|Максвел]] го користел и симболот ''V'' како алтернатива на c, во 1865 година. Во 1856 година [[Вилхелм Едуард Вебер]] и [[Рудолф Колрауш]] го употребувале ''c'' како константа со вредност {{radic|2}} од брзината на светлината во вакуум. Денешната дефиниција за ''c'' ја дал [[Паул Друде]] 38 години подоцна, во 1894 година. И покрај тоа, [[Алберт Ајнштајн|Ајнштајн]] брзината на светлината ја означувал со ''V'' во своите оригинални трудови за Специјална релативност (на германски јазик) „Annus Mirabilis“ (латински, со значење „извонредна година“), но откако за стандарден симбол бил утврден ''c'', тој во 1907 започнал да го користи него.<ref name="Yc">{{Наведена мрежна страница|url=http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/SpeedOfLight/c.html|title=„Зошто ''c'' е ознака за брзината на светлината?“|last=Гибс|first=П.|date=|year=2004|work=„Usenet Physics FAQ“|publisher=Универзитет на Калифорнија „Риверсајд“|origyear=1997|archiveurl=https://www.webcitation.org/5lLMPPN4L?url=http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/SpeedOfLight/c.html|archivedate=2009-11-17|dead-url=|accessdate=16 ноември 2009|url-status=live}}
„Употребата на буквата „c“ како ознака за брзината на светлината водат потекло еден труд на Вебер и Колрауш од 1856 година [...] Вебер имал намера c да означува „константа“ во неговиот закон за силата, но има докази дека физичарите како Лоренц и Ајнштајн се навикнале на конвенцијата c да се користи како променлива за брзина. Ваквата употреба има корени дури и во класични текстови на латински јазик каде c стои наместо '„celeritas“' што значи 'брзина'.“</ref><ref>
{{Наведено списание
 |last=Менделсон |first=К.С.
 |year=2006
 |title=„Приказната за ''„c“''“
 |journal=„American Journal of Physics“
 |volume=74 |issue=11 |pages=995–997
 |doi=10.1119/1.2238887
|bibcode = 2006AmJPh..74..995M }}</ref>

Понекогаш ''c'' се употребува за означување на брзината на брановите во ''која било'' материјална средина, а ''c''<sub>0</sub> за брзината на светлината во вакуум.<ref name=handbook>Пример:
*{{Наведена книга
 |last=Лиде |first=Д.Р.
 |year=2004
 |title=„CRC прирачник по хемија и физика“
 |url=http://books.google.com/?id=WDll8hA006AC&pg=PT76&dq=speed+of+light+%22c0+OR+%22
 |pages=2–9
 |publisher=„CRC Press“
 |isbn=0-8493-0485-7
}}
*{{Наведена книга
 |last=Херис |first=Џ.В. |year=2002
 |title=„Прирачник по физика“
 |url=http://books.google.com/?id=c60mCxGRMR8C&pg=PA499&dq=speed+of+light+%22c0+OR+%22+date:2000-2009
 |page=499
 |publisher=„Springer“
 |isbn=0-387-95269-1
|display-authors=etal}}
*{{Наведена книга
 |last=Витакер |first=Џ.С.
 |year=2005
 |title=„Прирачник по електроника“
 |url=http://books.google.com/?id=FdSQSAC3_EwC&pg=PA235&dq=speed+of+light+c0+handbook
 |page=235
 |publisher=„CRC Press“
 |isbn=0-8493-1889-0
}}
*{{Наведена книга
 |last=Коен |first=Е.Р. |year=2007
 |title=„Бројни вредности, единици мерки и симболи во физичката хемија“
 |url=http://books.google.com/?id=TElmhULQoeIC&pg=PA143&dq=speed+of+light+c0+handbook
 |page=184
 |edition= трето издание
 |publisher=Кралско друштво на хемичари
 |isbn=0-85404-433-7
|display-authors=etal}}</ref> Симболот со индекс 0 одобрен во официјална литература на SI<ref name=BIPM_SI_units /> ја има истата форма како други константи - ''μ''<sub>0</sub> за [[пермеабилност на вакуум]], [[диелектрична константа на вакуум|вакуумската диелектрична константа]] ''ε''<sub>0</sub>, ''Z''<sub>0</sub> за [[електрична импеданца на вакуум]]... Во оваа статија се употребува само''c'' како ознака и тоа само за брзина на светлината во вакуум.

Од 1983 година SI го дефинира метарот како растојанието кое го поминува светлината во вакуум за време од <sup>1</sup>/<sub>299792458</sub> секунди, поради што и брзината на светлината е фиксирана на точно 299 792 458&nbsp;m/s.<ref name=Boyes>
{{Наведена книга
 |last=Сиденхам |first=П.Х.
 |year=2003
 |chapter=„Мерење должина“
 |chapterurl=http://books.google.com/books?id=sarHIbCVOUAC&pg=PA56
 |editor=Бојс, В.
 |title=„Книга со наводи за инструментација“
 |edition=трето издание
 |page=56
 |publisher=„Батервуд-Хајнеман“
 |isbn=0-7506-7123-8
 |quote=„... ако брзината на светлината е дефинирана како фиксиран број, тогаш, во принцип, стандардите за време ќе служат и како стандарди за должина ...“
}}</ref><ref name="Fundamental Physical Constants">
{{Наведена мрежна страница|url=http://physics.nist.gov/cgi-bin/cuu/Value?c|title=„Вредност од „Комитетот за податоци за науката и технологијата“: Брзината на светлината во вакуум“|last=|first=|date=|work=„Наводи на НИСТ за константи, мерни единици и неопределност“|publisher=НИСТ|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=21 август 2009}}</ref><ref name=Jespersen>
{{Наведена книга
 |last=Џесперсен |first=Џ. |last2=Фиц-Рендолф |first2=Џ. |last3=Роб |first3=Џ.
 |year=1999
 |title=„Од сончеви до атомски часовници: Разбирање на времето и честотата“
 |url=http://books.google.com/?id=Z7chuo4ebUAC&pg=PA280
 |page=280
 |edition=второ издание, реиздание од „Националното биро за стандарди“ 1977 г.
 |publisher=„Courier Dover“
 |isbn=0-486-40913-9
}}</ref>
Бројната вредност на брзината на светлината е различна во различни мерни системи, поради тоа што ''c'' е [[Физичка константа#Димензионални и бездимензионални физички константи|димензионална физичка константа]]. {{#tag:ref|Брзината на светлината во [[империјален мерен систем|империјалниот мерен систем (на ВБ)]] и мерниот систем на САД е заснована на инчи (2,54 см), па изнесува 186 282 [[милји]], 698 [[јарди]], 2 [[стапка (единица)|стапки]] и {{sfrac|5|21|127}} [[инч]]и со секунда.<ref>{{Наведена мрежна страница
 |last=Сејвард
 |first=Џ.
 |title=„Од златни монети до кадмиумови светилки“
 |url=http://www.quadibloc.com/other/cnv03.htm
 |work=
 |accessdate=14 ноември 2009
 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5lHYVsp5E?url=http://www.quadibloc.com/other/cnv03.htm
 |archivedate=2009-11-14
 |url-status=live
 }}</ref>|group="Забелешка"}}
Во физичките гранки (како релативноста) каде често се појавува ''c'' се користат и системи од [[природни единици мерки]] или [[геометризиран систем на мерки]] каде се зема {{nowrap|''c'' {{=}} 1}}.<ref name=Lawrie>
{{Наведена книга
 |last=Лаури |first=И.Д.
 |year=2002
 |chapter=„Додаток Ц: Природни единици мерки“
 |chapterurl=http://books.google.com/books?id=9HZStxmfi3UC&pg=PA540
 |title=„Обединета обиколка на теоретската физика“
 |page=540
 |edition=второ издание
 |publisher=„CRC Press“
 |isbn=0-7503-0604-1
}}</ref><ref name=Hsu>
{{Наведена книга
 |last=Хсу |first=Л.
 |year=2006
 |chapter=„Додаток А: Системи мерни единици и развојот на релативистичките теории“
 |chapterurl=http://books.google.com/books?id=amLqckyrvUwC&pg=PA428
 |title=„Поширок поглед на релативноста: Општи последици на непроменливоста на Лоренц и Поенкаре“
 |pages=427–8
 |edition=второ издание
 |publisher=„World Scientific“
 |isbn=981-256-651-1
}}</ref> Со овие мерни единици ''c'' не се јавува експлицитно (множење или делење со 1 не влијае на резултатот).

==Фундаментална улога во физиката==
{{Главна статија|Специјална теорија за релативноста|Еднонасочна брзина на светлината}}

Брзината со која светлинските бранови се шират во вакуум е независна од движењето на светлинскиот извор и [[Инерцијален појдовен систем|инерцијалниот појдовен систем]] на набљудувачот.<ref group="Забелешка">Сепак, светлинската [[честота]] може да зависи од придвижувањето на изворот во однос на набљудувачот поради [[Доплеров ефект|Доплеровиот ефект]].</ref> Ова независност на брзината на светлината е утврдена (постулирана) од страна на Ајнштајн во 1905 година,<ref name="stachel" /> кој бил поттикнат од [[Електромагнетизам|Максвеловата теорија за електромагнетизмот]] и недостатокот од докази за постоењето на [[етер (физика)|етерот]].<ref>
{{Наведено списание|last=Ајнштајн|first=А.|year=1905|title=„Zur Elektrodynamik bewegter Körper“ („За електродинамиката на подвижните тела“)|journal=„Annalen der Physik“|language=германски|volume=17|pages=890–921|bibcode=1905AnP...322..891E|doi=10.1002/andp.19053221004}} Англиски превод: {{Наведена мрежна страница|url=http://www.fourmilab.ch/etexts/einstein/specrel/www/|title=„On the Electrodynamics of Moving Bodies“|last=Перет|first=В.|last2=Џефери|first2=Г.Б. (прев.)|date=|work=Fourmilab|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=27 ноември 2009|last3=Вокер|first3=Џ.(уред.)}}</ref> Оттогаш бројните експерименти постојано го потврдуваат ова откритие. Експериментално може да се потврди дека само двонасочната брзина на светлината (на пример од светлински извор до огледало и назад) е зависна од појдовниот систем бидејќи е невозможно да се измери [[еднонасочна брзина на светлината|еднонасочната брзина]] (како од извор до далечен детектор) без постоење договорен начин за синхронизирање на часовникот кај изворот со оној при детекторот. Од друга страна, пак, преку [[Ајнштајнова синхронизација]] на часовниците, по дефиниција, доаѓа до изедначување на еднонасочната со двонасочната брзина на светлината.<ref name=Hsu2>
{{Наведена книга
 |last=Хсу |first=Ж.-П. |last2=Жанг |first2=Ј.З.
 |year=2001
 |title=„Лоренцова и Поенкареова инваријантност“
 |url=http://books.google.com/?id=jryk42J8oQIC&pg=RA1-PA541#v=onepage&q=
 |publisher=„World Scientific“
 |series=„Advanced Series on Theoretical Physical Science“
 |volume=8 |pages=543''ff''
 |isbn=981-02-4721-4
}}</ref><ref name=Zhang>{{Наведена книга
 |last=Жанг
 |first=Ј.З.
 |year=1997
 |title=„Специјалната релативност и нејзините експериментални основи“
 |url=http://www.worldscibooks.com/physics/3180.html
 |publisher=„World Scientific“
 |series=„Advanced Series on Theoretical Physical Science“
 |volume=4
 |pages=172–3
 |isbn=981-02-2749-3
 |access-date=2015-10-15
 |archive-date=2012-05-19
 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120519185912/http://www.worldscibooks.com/physics/3180.html
 |url-status=dead
 }}</ref> [[Специјална теорија за релативноста|Специјалната теорија на релативноста]] ги испитува последиците на таквата независност на ''c'' под претпоставка дека физичките закони важат подеднакво во сите инерцијални појдовни системи.<ref>
{{Наведена книга
 |last=д’Инверно |first=Р.
 |year=1992
 |title=„Запознавање со Ајнштајновата релативност“
 |pages=19–20
 |publisher=„Oxford University Press“
 |isbn=0-19-859686-3
}}</ref><ref>
{{Наведена книга
 |last=Сриранџан |first=Б.
 |year=2004
 |chapter=„Постулатите на теоријата за специјална релативност и нивните последици“
 |chapterurl=http://books.google.com/books?id=FsRfMvyudlAC&pg=PA20#v=onepage&q=&f=false
 |title=„Специјална теорија за релативноста“
 |publisher=„PHI Learning Pvt. Ltd.“
 |isbn=81-203-1963-X
 |pages=20 ''ff''
}}</ref> Една од последиците е што ''c'' мора да биде брзината со која сите [[безмасена честичка|безмасени честички]] и бранови се движат низ вакуум, вклучително и светлината.

[[File:Lorentz factor.svg|thumb|left|upright|Лоренцовиот фактор γ започнува од&nbsp;1 when&nbsp(v е еднаква на нула и останува речиси постојана при мали брзини) а потоа остро се закривува нагоре добивајќи вертикална асимптота и оди до позитивна бескрајност како што брзината е поблиска до c. |Лоренцовиот фактор ''γ'' како функција од брзината. Започнува од 1 и оди кон  бесконечност како што ''v'' доаѓа поблиску до ''c''.]]
Специјалната релативност има многу контрадикторни и експериментално потврдени импликации.<ref>
{{Наведена мрежна страница|url=http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/SR/experiments.html|title=„Кои се експерименталните основи на специјалната релативност?“|last=Робертс|first=Т.|last2=Шлајф|first2=С.|date=|year=2007|work=„Usenet Physics FAQ“|publisher=Универзитет на Калифорнија „Риверсајд“|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=27 ноември 2009|last3=Длукож|first3=Џ.М. |display-authors=et al.}}</ref> Меѓу нив се вбројуваат [[Еднаквост на масата и енергијата|еднаквоста на масата и енергијата]] {{nowrap|(''E'' {{=}} ''mc''<sup>2</sup>)}}, [[контракција на должината|контракцијата на должината]] (предметите кои се во движење се скусуваат),{{#tag:ref|Освен што ''е измерено'' дека објектите во движење се пократки по во правецот на релативно движење, тие ''се гледаат'' и како вртечки тела. Ефектот, [[Терелово вртење]], се должи на различното време кое ѝ е потребно на светлината за да пристигне до набљудувачот од различните делови на објектот.<ref>
{{Наведено списание
 |last=Терел |first=Џ.
 |year=1959
 |title=„Невидливоста на Лоренцовата контракција“
 |journal=„Physical Review“
 |volume=116
 |issue=4 |pages=1041–5
 |doi=10.1103/PhysRev.116.1041
|bibcode = 1959PhRv..116.1041T }}</ref><ref>
{{Наведено списание
 |last=Пенроуз |first=Р.
 |year=1959
 |title=„Очигледниот облик на сфера во релативно движење“
 |journal=„Proceedings of the Cambridge Philosophical Society“
 |volume=55
 |issue=01 |pages=137–9
 |doi=10.1017/S0305004100033776
|bibcode = 1959PCPS...55..137P }}</ref>|group="Забелешка"}} и [[дилатација на времето]] (часовниците во движење работат побавно). Факторот ''γ'' според кој должината се намалува, а времето забавува се нарекува [[Лоренцов фактор]] и се изразува како {{nowrap|''γ'' {{=}} (1 − ''v''<sup>2</sup>/''c''<sup>2</sup>)<sup>−1/2</sup>}}, каде ''v'' е брзината на предметот. Разликата на ''γ'' од 1 е занемарлива при брзини многупати помали од онаа на светлината. Поради тоа што такви се мнозинството од секојдневните брзини, за нив наместо специјалната релативност може да се прифати дека, како приближно точна, важи [[Галилеев принцип на релативноста|Галилеевата релативност]]. До специјалната теорија на релативноста мора да се придржува при брзини поблиски до ''c'' зашто тогаш Лоренцовиот фактор се стреми кон бесконечност.

Резултатите од специјалната релативност се сумираат со третирањето на времето и просторот како обединета конструкција — [[време-простор]] (&nbsp;''c'' ги соединува времето и просторот) и со настојувањето физичките теории да ја задоволуваат специјалната [[симетрија (физика)|симетрија]] — т.н. [[Лоренцова симетрија]], чија математичка формула го содржи параметарот ''c''.<ref>
{{Наведена книга
 |last=Хартл |first=Џ.Б.
 |year=2003
 |title=„Гравитација: Вовед во Ајнштајновата општа релативност“
 |pages=52–9
 |publisher=„Addison-Wesley“
 |isbn=981-02-2749-3
}}</ref> Лоренцовата инваријантност е речиси универзална претпоставка на современите теории — [[Квантна електродинамика]], [[Квантна хромодинамика]], [[Стандарден модел|Стандардниот модел]] на [[честична физика|честичната физика]] и [[општа теорија за релативноста|Општата теорија за релативноста]]. Така, параметарот ''c'' е сеприсутен во современата физика бидејќи не се појавува секогаш само во врска со светлината. Општата релативност, на пример, предвидува дека ''c'' е воедно и [[брзина на гравитацијата]] и на [[гравитациски бран|гравитациските бранови]].<ref name="Hartle">
{{Наведена книга
 |last=Хартл |first=Џ.Б.
 |year=2003
 |title=„Гравитација: Вовед во Ајнштајновата општа релативност“
 |page=332
 |publisher=Addison-Wesley
 |isbn=981-02-2749-3
}}</ref><ref name="Brügmann">Некои автори не ја сметаат за веродостојна интерпретацијата на набљудувањата на двојни системи користени за утврдување на брзината на гравитацијата, поради што експериментите во таа насока се несигурни. Видете {{Наведена книга
 |last1=Шефер |first1=Г.
 |first2=М.Х. |last2=Бригман
 |editor1-first=Х. |editor1-last=Дитус
 |editor2-first=Ц. |editor2-last=Лемерцел
 |editor3-first=С.Г. |editor3-last=Туришев
 |chapter=„Ширење на светлината низ гравитациското поле на двојните системи до квадратен ред на Њутновата гравитациска константа: Трета глава: „За контроверзијата на брзината на гравитацијата““
 |url=http://books.google.com/?id=QYnfdXOI8-QC&pg=PA111
 |title=„Ласери, часовници и контрола без влечење: Испитување на релативната гравитација во вселената“
 |isbn=3-540-34376-8
 |year=2008
 |publisher=„Springer“
}}</ref> Во  [[неинерцијален појдовен систем|неинерцијалните системи]] (простор закривен поради гравитацијата или [[неинерцијален појдовен систем|забрзан појдовен систем]]) ''локалната'' брзина на светлината е постојана и еднаква на ''c'', но долж траекторија со конечна должина таа може да се разликува од ''c'' во зависност од начинот на дефинирање на растојанијата и времето.<ref name="Gibbs1997" />

Општо е земено дека основните константи, меѓу кои и ''c'', ја задржуваат истата вредност низ време-просторот, односно таа ниту зависи од местоположбата ниту се менува со текот на времето. Сепак, во мноштво теории се појавува идејата дека [[Променлива брзина на светлината|брзината на светлината може да се променила со текот на годините]].<ref name=Ellis_Uzan>
{{Наведено списание
 |last=Елис |first=Г.Ф.Р. |last2=Узан |first2=Ж.-Ф.
 |year=2005
 |title=„‘c’ е брзина на светлината, зарем не?“
 |journal=„American Journal of Physics“
 |volume=73
 |issue=3 |pages=240–7
 |doi=10.1119/1.1819929
 |arxiv=gr-qc/0305099
 |quote=Можноста за варирање на фундаменталните константи во текот на развојот на универзумот отвора можност за продлабочување на теориите за повеќедимензионалност и веројатно е поврзана со природата на темната енергија – двигател на денешното забрзување на вселената.
|bibcode = 2005AmJPh..73..240E }}</ref><ref name=Mota>Преглед се содржи во дисертацијата на {{cite arXiv 
 |last=Мота |first=Д.Ф.
 |year=2006
 |title="Варијации на константата на фината структура во времето и просторот"
 |class=astro-ph
 |eprint=astro-ph/0401631
}}</ref> Сѐ уште не постојат убедливи докази за такви промени, меѓутоа, преку натамошни истражувања, по нив и понатаму се трага.<ref name="Uzan">
{{Наведено списание|last=Узан|first=Ж.-Ф.|date=|year=2003|title=„Фундаменталните константи и нивната променливост: набљудувачки статус и теоретски мотивации“|url=|journal=„Reviews of Modern Physics“|volume=75|issue=2|page=403|pages=|bibcode=2003RvMP...75..403U|doi=10.1103/RevModPhys.75.403}}</ref><ref name=Camelia>
{{Наведено списание
 |last=Амелино-Камелија |first=Г
 |year=2013
 |title=Квантно-гравитациска феноменологија
 |arxiv=0806.0339
 |doi=10.12942/lrr-2013-5
 |pmid=28179844
 |pmc=5255913
 |volume=16
 |issue=1
 |pages=5
 |journal=Living Reviews in Relativity
|bibcode=2013LRR....16....5A
 }}</ref>

Уште една општа претпоставка е дека брзината на светлината е [[изотропија|изотропна]] — нејзината вредност е еднаква без разлика на насоката на мерење. Можната двонасочна анизотропија има добиено строги гранични вредности како резултат на набљудувањата на емисија од јадрените [[енергетско ниво|енергетски нивоа]], како функција од ориентираноста на [[атомско јадро|јадрата]] во магнетното поле (експеримент на Хјуз и Древер) и на вртечки [[оптички резонатор]]и.<ref name=Herrmann>{{Наведено списание
 |last1=Херман |first1=З. |last2=Зенгер |first2=А. |last3=Меле |first3=К. |last4=Нагел |first4=М. |last5=Ковалчук |first5=Е.В. |last6=Питерс |first6=А. |display-authors=1
 |title=„Тестирање на Лоренцовата инваријантност на 10<sup>−17</sup> ниво преку експеримент со вртечки оптички резонатор“
 |journal=„Physical Review D“|volume=80|issue=100|pages=105011|year=2009
 |doi=10.1103/PhysRevD.80.105011|arxiv=1002.1284|bibcode = 2009PhRvD..80j5011H }}</ref><ref name=Lang>{{Наведена книга
 |title=„Астрофизички формули“
 |first=К.Р. |last=Ланг
 |url=http://books.google.com/?id=OvTjLcQ4MCQC&pg=PA152
 |page=152
 |isbn=3-540-29692-1
 |publisher=„Birkhäuser“
 |edition=трето издание
 |year=1999}}</ref>

===Горна граница на брзините===
Според Специјалната теорија за релативноста енергијата на предмет со [[маса на мирување]] ''m'' и брзина ''v'' изнесува {{nowrap|''γmc''<sup>2</sup>}}, каде ''γ'' е Лоренцовиот фактор (дефиниран погоре). При ''v=0'', ''γ=1'', па оттука произлегува познатата формула за [[еднаквост на масата и енергијата]]: {{nowrap|''E'' {{=}} ''mc''<sup>2</sup>}}. Факторот ''γ'' се стреми кон бесконечност како што ''v'' се приближува до ''c'', значи за забрзување на објект со маса до брзината на светлината потребна е бесконечно голема енергија. Брзината на светлината е, всушност, горната граница за брзината која може да ја достигне кој било објект со позитивна маса на мирување. Поединечните фотони, пак, не можат да се движат со брзина поголема од онаа на светлината.<ref>[http://latimesblogs.latimes.com/technology/2011/07/time-travel-impossible.html ''„Официјално е: временските машини нема да функционираат“'', „Los Angeles Times“, 25 јули 2011 година]</ref><ref>[http://www.ust.hk/eng/news/press_20110719-893.html „Професори од УНТХК докажаа дека поединечните фотони не ја надминуваат брзината на светлината]</ref> Тоа е експериментално утврдено во многу тестови на релативистичката енергија и импулс.<ref>
{{Наведена мрежна страница|url=http://galileo.phys.virginia.edu/classes/252/SpecRelNotes.pdf|title=„Белешки за специјалната релативност“|last=Фаулер|first=М.|date=март 2008|work=|publisher=Универзитет на Виџинија|page=56|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=7 мај 2010}}</ref>

[[File:Relativity of Simultaneity.svg|thumb|right|Настанот A му претходи на B во црвениот појдовен систем, се случува истовремено со него во зелениот, а по него во синиот појдовен систем.|alt=Трите пара координатни оски се отсликани со заеднички координатен почеток – A. Во зелениот систем x-оската е хоризонтална, а ct-оската вертикална. Во црвениот систем x′-оската е малку закосена нагоре, додека ct′-оската надесно (во однос на зелените оски). Во синиот систем x′′-оската е малку закосена надолу, а ct′′-оската налево (во однос на зелените оски). B на зелената x-оска, лево од A има нула ct, позитивна ct′ и негативна ct′′.]]
Општо земено, во нормални услови е невозможно информациите и енергијата да патуваат со брзина поголема од ''c''. Во прилог на ова тврдење е последицата од Специјалната релативност позната како [[Релативност на едновременоста]]. Ако просторното растојание меѓу два настана A и B е поголемо од временскиот интервал меѓу нив помножен со ''c'', тогаш постојат и појдовни системи во A му претходи на B и системи каде B му претходи на A, па и такви појдовни системи во кои настаните се едновремени. Поради тоа, ако нешто патува со брзина поголема од ''c'' во однос на инерцијален појдовен систем, тоа ќе патува назад во времето во однос на друг појдовен систем, па [[причиност]]а ќе се наруши.{{#tag:ref|Се смета дека Шарнхостовиот ефект им овозможува на сигналите да се движат малку побрзо од светлината во вакуум, меѓутоа посебните услови кои ја овозможуваат ваквата појава спречуваат употреба на ефектот за нарушување на причиноста.<ref>
{{Наведено списание
 |last=Либерати |first=С. |last2=Сонего |first2=С. |last3=Висер |first3=М.
 |year=2002
 |title=„Сигнали побрзи од ''c'', специјална релативност и причиност“
 |journal=[[Annals of Physics]]
 |volume=298
 |issue=1 |pages=167–85
 |doi=10.1006/aphy.2002.6233
 |arxiv=gr-qc/0107091
|bibcode = 2002AnPhy.298..167L }}</ref>|group="Забелешка"}}<ref name="Taylor_p74">
{{Наведена книга
 |last=Тејлор |first=Е.Ф. |last2=Вилер |first2=Џ.А.
 |year=1992
 |title=„Физика на време-просторот“
 |pages=74–5
 |publisher=В.Х. Фримен
 |isbn=0-7167-2327-1
}}</ref> Во таков појдовен систем прво би се видела „последицата“, а дури подоцна „причината“. Досега не е регистрирано такво прекршување на причиноста,<ref name=Zhang/> кое би довело до [[парадокс]]и како [[тахионски антителефон|тахионскиот антителефон]].<ref>
{{Наведена книга
 |last=Толман |first=Р.С.
 |year=2009 |origyear=1917
 |chapter=„Брзини поголеми од светлинската“
 |title=„Теорија на релативноста на движењето“
 |edition=преиздадена |page=54
 |publisher=„BiblioLife“
 |isbn=978-1-103-17233-7
}}</ref>

==Набљудување на натсветлински брзини и експерименти==
Постојат околности кога се чини дека материјата, енергијата или информациите патуваат побрзо од светлината, но не е така. Во делот подолу, за [[#во материјална средина|движењето на светлината во материјални средини]], се вели дека многу бранови брзини можат да ја надминат ''c'' — [[фазна брзина|фазната брзина]] на [[рендгенски зраци|X-зраците]] низ стакло често минува со брзина поголема од ''c'', на пример.<ref>
{{Наведена книга
 |last=Хехт |first=Е.
 |year=1987
 |title=„Оптика“
 |page=62
 |edition=второ издание
 |publisher=„Addison-Wesley“
 |isbn=0-201-11609-X
}}</ref> Сепак, фазната брзина не ја утврдува и брановата брзината на пренос на информации.<ref>{{Наведена книга
 |last=Квимби |first=Р.С.
 |title=„Фотоника и ласери: вовед“
 |publisher=„John Wiley and Sons“
 |year=2006
 |page=9
 |isbn=978-0-471-71974-8
 |url=http://books.google.com/books?id=yWeDVfaVGxsC&lpg=PA9&pg=PA9#v=onepage
}}</ref>

Ако набрзина се помине со ласерски зрак преку далечен предмет, светлинската точка може да се има брзина поголема од ''c'' иако нејзиното почетно придвижување е задоцнето поради времето потребно за светлината да го помине растојанието. Единствените физички величини на ласерот кои се движат, пак, се ласерот и светлината која ја емитува (со брзина ''c'') до различните местоположби на точката. Побрзо од светлината се движи и сенката проектирана врз далечен објект, по определено доцнење.<ref>
{{наведени вести|url=http://www.nytimes.com/2007/06/20/opinion/20wertheim.html?_r=1&scp=1&sq=%27the%20shadow%20goes%27&st=cse&oref=slogin|title=„Сенката заминува“|last=Вертхајм|first=М.|date=20 јуни 2007|work=„The New York Times“|accessdate=21 август 2009|archive-url=|archive-date=|dead-url=}}</ref> Во ниеден од двата случаи нема движење на материја, енергија или информации побрзо од светлината.<ref name="Gibbs">{{Наведена мрежна страница|url=http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/SpeedOfLight/FTL.html|title=„Дали се остварливи патување или комуникација побрзи од светлината?“|last=Гибс|first=П.|date=|year=1997|work=„Usenet Physics FAQ“|publisher=Универзитет на Калифорнија „Риверсајд“|archiveurl=https://www.webcitation.org/5lLRguF0I?url=http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/SpeedOfLight/FTL.html|archivedate=2009-11-17|dead-url=|accessdate=20 август 2008|url-status=live}}</ref>

Стапката на менување на оддалеченоста меѓу два предмета кои се движат во однос на даден појдовен систем (нивната брзина на приближување) може да биде поголема од ''c'', но таа не претставува брзина на еден објект измерена во еден инерцијален систем.<ref name="Gibbs" />

Одредени квантни ефекти изгледаат како да се предаваат моментално, што значи и побрзо од  ''c'', како во [[Парадокс на Ајнштајн—Подолски—Розен|парадоксот на Ајнштајн—Подолски—Розен]]. Овој мисловен експеримент ги опфаќа [[квантна состојба|квантните состојби]] на две честички кои можат да се [[квантна заплетканост|вплеткаат]]. Сѐ додека се набљудува едната од нив, двете постојат во [[квантна суперпозиција|суперпозиција]] од две квантни состојби. Ако честичките се одвојат и се проследи квантната состојба само на едната од нив, во истиот миг се утврдува квантната состојба и на другата (за пократко време од она кое ѝ е потребно на светлината да стигне од едната до другата честичка). Затоа, пак, не може да се контролира која квантна состојба ќе ја заземе првата честичка кога ќе се набљудува, па не можат да се пренесат податоци.<ref name=Gibbs /><ref>
{{Наведена книга
 |last=Сакураи |first=Џ.Џ.
 |year=1994
 |editor-last=Т. |editor-first=С.
 |title=„Современа квантна механика“
 |edition=Revised |pages=231–232
 |publisher=„Addison-Wesley“
 |isbn=0-201-53929-2
}}</ref>

Друг квантен ефект кој предвидува појава на натсветлински брзини е Хартмановиот ефект — при извесни услови, времето потребно за [[виртуелна честичка]] да изведе [[тунелски ефект]] низ некоја пречка е постојано, без разлика на дебелината на препреката.<ref name=Muga>
{{Наведена книга
 |last=Муга |first=Ј..Г. |last2=Мајато |first2=Р.С. |last3=Егусквиза |first3=И.Л.
 |year=2007
 |title=„Времето во квантната механика“
 |url=http://books.google.com/?id=InKru6zHQWgC&pg=PA48
 |page=48
 |publisher=„Springer“
 |isbn=3-540-73472-4
}}</ref><ref name=Recami>
{{Наведена книга
 |last=Hernández-Figueroa |first=Х.Е. |last2=Zamboni-Rached |first2=М. |last3=Recami |first3=Е.
 |year=2007
 |title=„Локализирани бранови“
 |url=http://books.google.com/?id=xxbXgL967PwC&pg=PA26
 |page=26
 |publisher=„Wiley Interscience“
 |isbn=0-470-10885-1
}}</ref> Тоа може да предизвика честичката да ја премине препреката со брзина поголема од онаа на светлината, но повторно без пренос на информации.<ref name=Wynne>{{Наведено списание
 |last=Вин
 |first=К.
 |year=2002
 |title=„Жртвата и природата на информациите“
 |url=http://144.206.159.178/ft/809/64567/1101504.pdf
 |journal=„Optics Communications“
 |volume=209
 |issue=1–3
 |pages=84–100
 |doi=10.1016/S0030-4018(02)01638-3
 |bibcode=2002OptCo.209...85W
 }}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} [https://web.archive.org/web/20090325093856/http://bcp.phys.strath.ac.uk/the_group/r/uf/2002-OC-causality.pdf архива]</ref>

Кај определени астрономски објекти се забележува т.н. суперлуминално движење (со брзина поголема од светлинската)<ref>
{{Наведено списание
 |last=Рис |first=М.
 |year=1966
 |title=„Појавата на радиоизвори кои релативистички се шират“
 |journal=„Nature“
 |volume=211
 |issue=5048 |page=468
 |doi=10.1038/211468a0
|bibcode = 1966Natur.211..468R }}</ref> — такви се [[релативистички млаз|релативистичките млазови]] на [[радиогалаксија|радиогалаксиите]] и [[квазар]]ите. Сепак, нивните брзини не ја надминуваат светлинската: привидното суперлуминално движење е само ефект на [[проекција]] предизвикан од телата кои со брзина на светлината се приближуваат кон Земјата под мал агол во однос на видната линија. Бидејќи на светлината емитирана кога млазот бил подалеку од Земјата ѝ било потребно подолго време да стигне до Земјата, времето меѓу две последователни набљудувања му одговара на подолг временски интервал меѓу моментите на емитирање на различните светлински зраци.<ref>
{{Наведена мрежна страница|url=http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/SpeedOfLight/Superluminal/superluminal.html|title=„Привидната надсветлинска брзина на галаксиите“|last=Чејс|first=И.П.|date=|work=„Usenet Physics FAQ“|publisher=Универзитет на Калифорнија „Риверсајд“|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=26 ноември 2009}}</ref>

Во моделите на вселена која се шири, колку галаксиите се подалеку една од друга, толку побрзо се оддалечуваат. Тоа не се должи на движењето ''низ'' просторот, туку на [[ширење на вселената|ширењето на вселената]].<ref name="Gibbs" /> Така, галаксиите кои се далку од Земјата се чини дека уште повеќе се оддалечуваат од неа, со брзина пропорционална на нивната оддалеченост. По границата позната како [[Хаблова сфера]] стапката на зголемување на нивното растојание од Земјата е поголемо од брзината на светлината.<ref name=Harrison>
{{Наведена книга
 |last= Харисон |first=Е.Р.
 |year=2003
 |title=„Маските на универзумот“
 |url=http://books.google.com/?id=tSowGCP0kMIC&pg=PA206
 |page=206
 |publisher=„Cambridge University Press“
 |isbn=0-521-77351-2
}}</ref>

==Ширење на светлината==
Во [[класична физика|класичната физика]], светлината се опишува како вид [[електромагнетно зрачење|електромагнетен бран]]. Класичното однесување на [[електромагнетно поле]] е опишано со [[Максвелови равенки|Максвеловите равенки]], според кои ''c'' со која електромагнетните бранови (како светлината) се шират во вакуум е поврзана со [[диелектрична константа во вакуум|диелектричната константа]] ''ε''<sub>0</sub> и [[магнетна пермеабилност|пермеабилноста на вакуумот]] ''μ''<sub>0</sub> и тоа преку релацијата {{nowrap|''c'' {{=}} 1/{{radic|''ε''<sub>0</sub>''μ''<sub>0</sub>}}}}.<ref>{{Наведена книга
 |last=Панофски |first=В.К.Х.
 |last2=Филипс |first2=М.
 |year=1962
 |title=„Класичен електрицитет и магнетизам“
 |publisher=„Addison-Wesley“
 |page=182
 |isbn=978-0-201-05702-7
}}</ref> Во современата [[квантна физика]] електромагнетното поле го опишува теоријата на [[квантна електродинамика]], според која светлината е определена од квантите на електромагнетното поле - фотоните. Во оваа теорија фотоните се [[безмасена честичка|безмасени честички]], поради што и можат да патуваат со ''c'' во вакуум, според специјалната теорија за релативноста.

Се разгледуваат и проширувања квантната електродинамика според кои фотонот има маса. Во таква теорија брзината би му зависела од честотата, а непроменливата ''c'' во специјалната релативност би била горната граница за брзината на светлината во вакуум.<ref name="Gibbs1997">{{Наведена мрежна страница|url=http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/SpeedOfLight/speed_of_light.html|title=„Дали брзината на светлината е постојана?“|last=Гибс|first=П.|date=|year=1997|editor-last=Карлип|editor-first=С.|work=„Usenet Physics FAQ“|publisher=Универзитет на Калифорнија „Риверсајд“|origyear=1996|archiveurl=https://www.webcitation.org/5lLQD61qh?url=http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/SpeedOfLight/speed_of_light.html|archivedate=2009-11-17|dead-url=|accessdate=26 ноември 2009|url-status=live}}</ref> При ригорозни тестирања не е забележано никакво варирање на брзината на светлината со честотата,<ref name=Schaefer>
{{Наведено списание
 |last=Шефер |first=Б.Е.
 |year=1999
 |title=„Строги граници на варијациите на брзината на светлината со честотата“
 |journal=„Physical Review Letters“
 |volume=82
 |issue=25 |pages=4964–6
 |doi=10.1103/PhysRevLett.82.4964
 |arxiv=astro-ph/9810479
|bibcode=1999PhRvL..82.4964S
}}</ref><ref name=Sakharov>
{{Наведено списание
 |last=Елис |first=Џ.
 |last2=Мавроматос |first2=Н.Е.
 |last3=Нанопулос |first3=Д.В.
 |last4=Сакхаров |first4=А.С.
 |year=2003
 |title=„Квантно-гравитациска анализа на изливи од гама-зраци со брановидни осцилации“
 |journal=„Astronomy & Astrophysics“
 |volume=402
 |issue=2 |pages=409–24
 |doi=10.1051/0004-6361:20030263
 |arxiv=astro-ph/0210124 |bibcode=2003A&A...402..409E
}}</ref><ref name="Füllekrug">
{{Наведено списание
 |last=Филеркруг |first=М.
 |year=2004
 |title=„Испитување на брзината на светлината со радиобранови при екстремно ниски честоти“
 |journal=„Physical Review Letters“
 |volume=93
 |issue=4 |page=043901
 |doi=10.1103/PhysRevLett.93.043901
|bibcode=2004PhRvL..93d3901F
}}</ref> затоа масата на фотонот е строго ограничена. Граничната вредност  зависи од моделот кој се користи: ако фотонот со маса се опише со теоријата на Прока,<ref name="adelberger">{{Наведено списание
 |last=Аделбергер |first=Е.
 |last2=Двали |first2=Г.
 |last3=Грузинов |first3=А.
 |year=2007
 |title=„Photon Mass Bound Destroyed by Vortices“
 |journal=„Physical Review Letters“
 |volume=98
 |issue=1 |page=010402
 |doi=10.1103/PhysRevLett.98.010402
 |arxiv=hep-ph/0306245 |pmid=17358459 |bibcode=2007PhRvL..98a0402A
}}</ref> неговата експериментална горна масена граница е околу 10<sup>−57</sup> [[грам]]а.<ref name=Sidharth>
{{Наведена книга
 |last=Сидхарт |first=Б.Г.
 |year=2008
 |title=„Термодинамичкиот универзум“
 |url=http://books.google.com/?id=OUfHR36wSfAC&pg=PA134
 |page=134
 |publisher=„World Scientific“
 |isbn=981-281-234-2
}}</ref>, а според механизмот на Хигс границата не е толку строга, {{nowrap|''m'' ≤ 10<sup>−14</sup> [[електронволт#како единица за маса|eV/c<sup>2</sup>]]}}&nbsp;<ref name="adelberger"/> (заокружено на 2&nbsp;×&nbsp;10<sup>−47</sup>&nbsp;g).

Друга причина зошто брзината на светлината да варира со нејзината честота би било неважењето на специјалната теорија на релативноста за произволни мали размери, кое го предвидуваат предложените теории за [[квантна гравитација]]. Во 2009 година, проследувањето на спектарот на [[блесок од гама-зрачење]] не утврдило различни брзини кај фотоните со различни енергии. Тоа ја потврдило Лоренцовата инваријантност, барем до големината на [[Планкова должина|Планковата должина]] (''l''<sub>P</sub>&nbsp;=&nbsp;{{radic|[[Планкова константа|''ħ'']][[гравитациска константа|''G'']]/''c''<sup>3</sup>}}&nbsp;≈ {{вред|1.6163|e=-35|u=м}}) поделена со 1,2.<ref>{{Наведено списание|last=Амелино-Камелија|first=Г.|date=|year=2009|title=„Астрофизика: Излив на поддршка за релативноста“|url=|journal=„Nature“|volume=462|issue=7271|pages=291–292|bibcode=2009Natur.462..291A|doi=10.1038/462291a|pmid=19924200|laysource=Nature|laydate=19 ноември 2009}}</ref>

===Во материјална средина===
{{Главна статија|Показател на прекршување}}
Светлината не се движи со брзина еднаква на ''c'' во материјална средина. Различните видови светлина патуваат со различни брзини. Секој мев и јазол на [[рамнински бран]] (кој го исполнува целиот простор со само една [[честота]]) се движи со брзина наречена [[фазна брзина]]  ''v''<sub>ф</sub>. Светлинскиот импулс (конечниот сигнал) патува со друга брзина. Најголемиот дел од импулсот се движи со [[групна брзина]] ''v''<sub>г</sub>, а најраниот (почетниот) дел со [[челна брзина]] ''v''<sub>ч</sub>.

[[File:frontgroupphase.gif|thumb|left|Сината точка се движи со фазна брзина (брзината на бранување), зелената со групна брзина (брзината на [[анвелопа]]та), а црвената со брзината на предниот дел на импулсот (челна брзина)|alt=Модулиран бран се движи од лево надесно. Има три положби обележани со точки: сина кај носечкиот јазол, зелена кај максимумот и црвена на челото на бранот.]]
За определување на начинот на кој светлината минува низ некој материјал или од еден кон друг материјал важна е фазната брзина. Таа најчесто се претставува преку ''показателот на прекршување'' – односот на ''c'' и фазната брзина ''v''<sub>ф</sub> во средината. Следува дека поголем показател на прекршување значи помала брзина. Показателот на прекршување може да зависи и од честотата, интензитетот, [[поларизација (бранови)|поларизацијата]] или насоката на ширење на светлината. Сепак, почесто се смета за константа зависна само од средината. [[Земјина атмосфера|Показателот на прекршување на воздухот]] изнесува околу 1,0003.<ref name=Podesta>{{Наведена книга
 |last=де Подеста |first=М.
 |year=2002
 |title=„Разбирање на својствата на материјата“
 |url=http://books.google.com/?id=h8BNvnR050cC&pg=PA131&lpg=PA131
 |page=131
 |publisher=„CRC Press“
 |isbn=0-415-25788-3
}}</ref> Погустите материјални средини, како водата,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://refractiveindex.info/?group=LIQUIDS&material=Water|title=„Показател на прекршување на водата, H20 [Течности]“|last=|first=|date=|work=refractiveindex.info|publisher=Микаил Полијански|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=14 март 2010}}</ref> стаклото,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://refractiveindex.info/?group=GLASSES&material=F_SILICA|title=„Показател на прекршување на Кварцово стакло [Стакла]“|last=|first=|date=|work=refractiveindex.info|publisher=Микаил Полијански|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=14 март 2010}}</ref> и дијамантот<ref>
{{Наведена мрежна страница|url=http://refractiveindex.info/?group=CRYSTALS&material=C|title=„Показател на прекршување на C [Кристали итн.]“|last=|first=|date=|work=refractiveindex.info|publisher=Микаил Полијански|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=14 март 2010}}</ref> имаат поголеми индекси на прекршување на видливата светлина (1,3, 1,5 и 2,4).  Во материјалите како Бозе-Ајнштајновите кондензати, при апсолутна нула, делотворната брзина на светлината е само неколку метри во секунда. Меѓутоа ова е пример за впивањето и доцнењето на преносот, како и сите други брзини помали од ''c'' во материјалните средини. Ектремна ситуација на „забавување“ на светлината во материја е постигната од два независни тима физичари кои тврделе дека „целосно ја запреле“ светлината емитувајќи ја низ Бозе-Ајнштајнов кондензат на [[рубидиум]]. Едната екипа го постигнала тоа на „[[Харвард]]“ и Институтот за наука „Роуланд“ во Кембриџ (Масачусетс), а другата  во Центарот за астрофизика „Харвард-Смитсонијан“, исто така во Кембриџ. Ваквото „стопирање“ на светлината, всушност, се однесува на складирање на светлината во возбудените состојби на атомите, а потоа нејзино задоцнето ослободување поттикнато со втор ласерски импулс. Во периодот кога „застанала“, светлината престанала да биде светлина. Ваквиот однос е микроскопски точен за сите проѕирни материјални средини кои ја „забавуваат“ брзина на светлината.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.news.harvard.edu/gazette/2001/01.24/01-stoplight.html|title=„Харвард гласник: Истражувачите сега можат да ја сопрат, реемитуваат светлината“|author=„Harvard News Office“|first=|date=24 јануари 2001|work=|publisher=News.harvard.edu|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=8 ноември 2011}}</ref>
 
Во провидните материјали, показателот на прекршување е главно поголем од 1, па фазната брзина е помала од ''c''. Во другите материјали, за определени честоти може да биде и помал од 1, па дури и негативен во необичните (егзотични) супстанции.<ref>{{Наведена книга
 |title=„Брза светлина, бавна светлина и леворака светлина“
 |last=Милони |first=П.В.
 |url=http://books.google.com/?id=kE8OUCvt7ecC&pg=PA25
 |page=25
 |isbn=0-7503-0926-1
 |year=2004
 |publisher=„CRC Press“
}}</ref> Барањето за ненарушеност на каузалноста подразбира дека [[комплексен број|реалните и комплексните делови]] на [[диелектрична константа|диелектричната константа]] на секој материјал, кои одговараат на соодветниот показател на прекршување и [[коефициент на впивање]], се врзани преку Крамерс-Крониховите релации.<ref>{{Наведено списание
 |last=Тол |first=Џ.С.
 |year=1956
 |title=„Казуалноста и релацијата на дисперзија: логички темели“
 |journal=„Physical Review“
 |volume=104
 |issue=6 |pages=1760–1770
 |doi=10.1103/PhysRev.104.1760
|bibcode = 1956PhRv..104.1760T }}</ref> Тоа значи дека во средина чиј показател на прекршување е помал од 1, впивањето на бранот е толку брза што ниеден сигнал не може да се испрати со брзина поголема од ''c''.

Импулсот чија групна и фазна брзина се различни (што се случува кога фазната брзина не еднаква за сите честоти) со текот на времето [[дисперзија (физика)|дисперзира]] (се распрснува). Некои материјали имаат особено ниска (дури и нулта) групна брзина за светлинските бранови – феномен познат како [[бавна светлина]], потврден со бројни експерименти.<ref>{{Наведено списание
 |last=Хау |first=Л.В.
 |last2=Харис |first2=С.Е.
 |last3=Датон |first3=З.
 |last4=Берози |first4=Ц.Х.
 |year=1999
 |title=„Намалување на брзината на светлината на 17 метри во секунда во ултрастуден амоски гас“
 |url=http://www.nature.com/nature/journal/v397/n6720/pdf/397594a0.pdf
 |journal=„Nature“
 |volume=397
 |issue=6720 |pages=594–598
 |doi=10.1038/17561
|bibcode = 1999Natur.397..594V }}</ref><ref>
{{Наведено списание
 |last=Лиу |first=Ц. |last2=Датон |first2=З. |last3=Берози |first3=Ц.Х. |last4=Хау |first4=Л.В.
 |year=2001
 |title=„Набљудување на кохерентно складирање информации во атомски медиум со употреба на светлински импулси“
 |url=http://www.nature.com/nature/journal/v409/n6819/pdf/409490a0.pdf
 |journal=„Nature“
 |volume=409 |issue=6819 |pages=490–493
 |doi=10.1038/35054017
 |pmid=11206540
|bibcode = 2001Natur.409..490L }}</ref><ref>
{{Наведено списание
 |last=Бајси |first=М. |last2=Зибров |first2=А.С. |last3=Лукин |first3=М.Д.
 |year=2003
 |title=„Неподвижни светлински импулси во атомски медиум“
 |journal=„Nature“
 |volume=426 |issue=6967 |pages=638–41
 |doi=10.1038/nature02176
 |pmid=14668857
|arxiv = quant-ph/0311092 |bibcode = 2003Natur.426..638B }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://physicsworld.com/cws/article/news/18724|title=„Пелење и гасење на светлината“|last=Думе|first=Б.|date=|year=2003|work=„Physics World“|publisher=Институт за физика|archive-url=https://web.archive.org/web/20081205051203/http://physicsworld.com/cws/article/news/18724|archive-date=2008-12-05|dead-url=|accessdate=8 декември 2008|url-status=dead}}</ref>
И спротивното е експериментално покажано - групни брзини кои ја надминуваат ''c''.<ref>
{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/841690.stm|title=„Зрак ја собори светлинската граница“|last=Вајтхаус|first=Д.|date=19 јули 2000|work=|accessdate=8 декември 2008|archive-url=|archive-date=|dead-url=|publisher=„BBC News“}}</ref> Треба да биде возможно дури и групната светлина да стане бесконечна или негативна така што импулсите ќе патуваат во моментално или, пак, назад во времето.<ref name="MilonniCh2">{{Наведена книга
 |title=„Брза светлина, бавна светлина и леворака светлина“
 |author=П.В. Милони
 |url=http://books.google.com/?id=kE8OUCvt7ecC&pg=PA25
 |chapter=2
 |isbn=0-7503-0926-1
 |year=2004
 |publisher=„CRC Press“
}}</ref>

Сепак, ниту една од овие можности не овозможува пренос на податоци побрзо од ''c''. Невозможно е да предаваат информации преку светлински импулси со брзина поголема од челната, која, според некои претпоставки, е секогаш еднаква на ''c''.<ref name="MilonniCh2"/> {{clr}}

Честица може да се движи низ материјална средина со брзина поголема од фазната брзина во таа средина, но сепак побавно од светлината во вакуум. Кога тоа се случува со наелектризирана честица во [[диелектрик]], се емитира електромагнетниот еквивалент на [[ударен бран]] - [[Черенково зрачење]].<ref>{{Наведено списание|last=Черенков|first=Павел А.|authorlink=Павел Черенков|date=|year=1934|title=„Видимое свечение чистых жидкостей под действием γ-радиации“|url=|journal=„Doklady Akademii Nauk SSSR“|volume=2|page=451|pages=}} Преиздадено во [http://ufn.ru/ru/articles/1967/10/n/ ''„Usp. Fiz. Nauk“'' 93 (1967) 385] и во „Pavel Alekseyevich Čerenkov: Chelovek i Otkrytie“ А.Н. Горбунов и Е.П. Черенкова, Москва, „Nauka“ (1999) стр. 149–153.</ref>

==Практични ефекти на конечноста==
Брзината на светлината е значајна за [[телекомуникација]]: времето потребно за патување во една насока и назад е поголемо до нула. Ова важи од мали до астрономски сразмери. Но, токму конечноста на брзината на светлината е својството од кое зависат мерењата на оддалеченост, на пример.

===Мали сразмери===
Брзината на светлината наметнува граница за брзината на праќање податоци, меѓу [[централна обработувачка единица|обработувач]]ите на [[суперсметач]]ите. Ако обработувачот работи при 1 [[Херц|GHz]], за еден циклус сигналот може да помине растојание од најмногу 30 см. Затоа, за најоптимална работа обработувачите се поставуваат блиску едни до други, што, пак, предизвикува проблем за нивното ладење. Ако продолжи зголемувањето на часовничката честота, брзината на светлината веројатно ќе стане граничен фактор за внатрешниот дизајн на еден [[интегрално коло|чип]].<ref name="processorlimit">{{Наведена книга
 |last=Пархами |first=Б.
 |year=1999
 |title=„Запознавање со паралелна обработка: алгоритми и архитектури“
 |url=http://books.google.com/?id=ekBsZkIYfUgC&printsec=frontcover&q=
 |page=5
 |publisher=„Plenum Press“
 |isbn=978-0-306-45970-2
}} и {{cite conference
 |url=http://books.google.com/books?id=sona_r6dPyQC&lpg=PA26&dq=%22speed%20of%20light%22%20processor%20limit&pg=PA26#v=onepage&q=%22speed%20of%20light%22%20processor%20limit&f=false
|title="Софтверски трансакциони мемории: Пристап за повеќејадрено програмирање"
|first1=Д. |last1=Ајмбс
|first2=Мајкл |last2=Рејнал
|year=2009
|conference=Десетта интернационална конференција „PaCT 2009“, Новосибирск, Русија, 31.8.2009 - 4.9.2009
|editor=В. Малишкин
|publisher=„Springer“
|isbn=978-3-642-03274-5
|page=26
}}</ref>

===Големи далечини на Земјата===
Со оглед на тоа дека полупречникот на Земјата изнесува околу 40 075&nbsp;км, а ''c'' околу 300 000&nbsp;км/с, теоретски најкусото време потребно за дел од информација да пропатува долж половина од Земјината топка е 67 милисекунди. Кога светлината патува околу Земјата низ [[оптичко влакно]], пак, времето е подолго, делумно поради тоа што брзината на светлината е приближно 35% помала во влакното, зависно од неговиот показател на прекршување ''n''.<ref name=Midwinter>Типичниот показател на прекршување на оптичко влакно се движи меѓу 1,518 и 1,538. {{Наведена книга
 | last = Мидвинтер |first=Џ.Е.
 | year = 1991
 | title = „Оптички влакна за пренос“
 | edition = второ издание
 | publisher = „Krieger Publishing Company“
 | isbn = 0-89464-595-1
}}</ref> Освен тоа, во глобалната комуникација сигналите ретко се движат по прави линии и без доцнење (поради минување на сигналот низа електричен прекинувач или сигнален регенератор).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://royal.pingdom.com/2007/06/01/theoretical-vs-real-world-speed-limit-of-ping/|title=„Теоретското спроти реалното ограничување на брзината на Пинг“|last=|first=|date=јуни 2007|work=„Royal Pingdom“|publisher=„Pingdom“|archive-url=https://web.archive.org/web/20100902224536/http://royal.pingdom.com/2007/06/01/theoretical-vs-real-world-speed-limit-of-ping/|archive-date=2010-09-02|dead-url=|accessdate=5 мај 2010|url-status=dead}}</ref>

===Вселенски летови и астрономија===
[[File:Speed of light from Earth to Moon.gif|thumb|right|alt=Пречникот на Месечината е околу една четвртина од оној на Земјата, а нивната меѓусебна оддалеченост е триесетпати поголема од него. Светлински зрак испратен од Земјата стига на Месечината за приближно време од 1,25 секунди.|Прикажан е зрак светлина кој патува меѓу Земјата и Месечината за време потребно еден светлински импулс да го мине нивното просечно растојание (од површината на едната до онаа на другата) - 1,255 секунди. Земјата и Месечината, како и растојанието меѓу нив се прикажани во размер.|250x250px]]
Комуникацијата меѓу Земјата и вселенските летала не е моментална. Постои кратко задоцнување од изворот до примачот кое станува сѐ поизразено со зголемување на оддалеченоста. Ова задоцнување било значајно и за размената на информации [[Центар за управување со летови|Центарот за управување со летови]] и [[Аполо 8]] – првото вселенско летало кое ја обиколило Месечината, а било управувано од човек. Пристигањето на одговорот на секое прашање требало да се чека барем три секунди.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://history.nasa.gov/ap08fj/15day4_orbits789.htm|title=„Четврти ден: Месечево обиколување 7, 8 и 9“|last=|first=|date=|work=„The Apollo 8 Flight Journal“|publisher=[[НАСА]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110104032114/http://history.nasa.gov/ap08fj/15day4_orbits789.htm|archive-date=2011-01-04|dead-url=|accessdate=16 декември 2010|url-status=dead}}</ref> Доцнењето меѓу Земјата и [[Марс (планета)|Марс]] може да биде од пет до дваесет минути во зависност од релативната меѓусебна положба. Како последица, кога робот на површината на Марс би се соочил со некаков проблем, оние кои управуваат со него од Земјата нема да бидат свесни за тоа сѐ додека не поминат барем пет, а можеби и дваесет минути. Потоа би требало уште толку време за роботот да ја прими наредбата испратена од Земјата.

НАСА мора да чека неколку часа за да ги добие информациите од сонда која кружи околу Јупитер. Ако на истата ѝ е потребна навигациона исправка, постои ризик информациите за исправка на истата да пристигнат предоцна.

Примањето светлосни, а и други сигнали од далечните астрономски извори трае уште подолго. На светлината од галаксиите прикажани во сликата „[[Хаблово ултрадлабоко поле]]“ ѝ требале 13 милијарди (13{{e|9}}) години за да пристигне до Земјата.<ref name=Hubble>{{cite press release
 |date=5 јануари 2010
 |title="Хабл ја откри "Неоткриената Земја" на исконски галаксии"
 |url=http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2010/02/full/
 |publisher=Научен институт за вселенски телескопи
}}</ref><ref>
{{Наведена мрежна страница|url=http://www.nasa.gov/pdf/283957main_Hubble_Deep_Field_Lithograph.pdf|title=„Литографија „Хаблово ултрадлабоко поле““|last=|first=|date=|work=|publisher=[[НАСА]]|format=PDF|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=4 февруари 2010}}</ref> Фотографиите ги отсликуваат гралаксиите какви што биле пред 13 милијарди години, кога универзумот постоел помалку од милијарда години.<ref name=Hubble/> Тоа што подалечните предмети ни изгледаат помладо (поради ограничената брзина на светлината) им овозможува на астрономите да ја определат [[ѕвезден развој|развојот на ѕвездите]] и [[настанок и развој на галаксиите|галаксиите]], како и [[космолошка хронологија|на космосот]] воопшто.

Астрономските растојанија често се изразуваат во [[светлосна година|светлосни години]], особено во публикациите и медиумите.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.iau.org/public/measuring/|title=„МАУ и астрономските единици мерки“|last=|first=|date=|work=|publisher=[[Меѓународен астрономски сојуз]]|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=11 октомври 2010}}</ref> Светлосна година е растојанието кое светлината го поминува за една година - околу 9461 милијарди километри (заокружено на 10 трилиони км), односно 0,3066 [[парсек|пс]]. Најблиската ѕвезда до Земјата (освен Сонцето), [[Проксима Кентаур]], е оддалечена од неа 4,2 светлосни години.<ref name="starchild">Прочитајте понатаму во {{Наведена мрежна страница|url=http://starchild.gsfc.nasa.gov/docs/StarChild/questions/question19.html|title=„StarChild прашање на месецот за март 2000 година“|last=|first=|date=|year=2000|work=„StarChild“|publisher=[[НАСА]]|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=22 август 2009}}</ref>

===Мерење растојание===
Утврдувањето на оддалеченоста на објектите се врши со [[радар]]ски системи, преку испраќање и примање на одбиениот радиобран: растојанието е производ од половина од изминатото транзитно време и брзината на светлината. [[ГПС]] приемникот ја мери својата оддалеченост од ГПС сателитите според времето потребно за да добие радиосигнал од секој од нив, на тој начин определувајќи ја својата местоположба. Бидејќи светлината минува околу 300 000&nbsp;км за една секунда, мерките во мали делови од секундата мораат да бидат сосема прецизни. Ласерската месечева локација, [[радиолокациона астрономија|радиоастрономијата]] и Мрежата на длабоката вселена на НАСА служат за одредување на оддалеченоста на Месечината,<ref name=science265_5171_482>{{Наведено списание
 |last=Дики |first=Џ.О.
 |title=„Ласерска месечева локација: Наследство од Аполо програмата“
 |journal=„Science“ | volume=265 | issue=5171
 |pages=482–490 |date=јули 1994
 |doi=10.1126/science.265.5171.482
 |bibcode=1994Sci...265..482D | pmid=17781305|display-authors=etal}}</ref> планетите<ref name=cm26_181>{{Наведено списание
 |last=Стендиш |first=Е.М.
 |title=„JPL планетарните ефемериди“
 |journal=„Celestial Mechanics“ |volume=26 |date=февруари 1982
 |issue=2 |pages=181–186 |doi=10.1007/BF01230883
 |bibcode=1982CeMec..26..181S }}</ref> и вселенските летала,<ref name=pieee95_11_2202>{{Наведено списание
 |last1=Бернер |first1=Џ.Б.
 |last2=Брајант |first2=С.Х.
 |last3=Кинмен |first3=П.В.
 |title=„Мерењето на опсег како што е користено во Мрежата на длабоката вселена“
 |journal=„Proceedings of the IEEE“ |date=ноември 2007 |volume=95 |issue=11 |pages=2202–2214
 |doi=10.1109/JPROC.2007.905128 }}</ref>, мерејќи го двонасочното транзитно време.

=== Висопрометна трговија ===
Брзината на светлината стана важна во [[висопрометна трговија|високопрометната трговија]], каде трговците тежнеат кон добивање мала предност преку испорака на стоката за дел од секунда порано од конкурентите. Така, тие употребуваат општење со [[микробранови]] поради нивната предност при преносот со брзина блиска до светлинската низ воздух, наместо [[оптичко влакно|оптички влакна]] низ кои сигналот се движи со брзина 30-40% помала од брзината на светлината низ стакло.<ref>{{Наведена мрежна страница|title=Time is money when it comes to microwaves|url=http://www.ft.com/cms/s/2/2bf37898-b775-11e2-841e-00144feabdc0.html|publisher=„Financial Times“|date=10 May 2013|accessdate=25 April 2014}}</ref>

==Мерење на брзината на светлината==
Постојат бројни постапки за утврдување на вредноста на ''c''. Еден од нив е мерење точно на брзина со која светлинските бранови се шират, преку астрономски поставки или поставки на Земјата. Меѓутоа, ''c'' може да се утврди и од физичките закони во кои се појавува, на пример од поврзаноста со електромагнетните константи [[диелектрична константа|''ε''<sub>0</sub>]] и [[магнетна пермеабилност|''μ''<sub>0</sub>]]. Најточните резултати биле добиени преку утврдување на честотата и брановата должина на еден светлински зрак, чијшто однос ја дава брзината на светлината ''c''.

Во 1983 година метарот бил дефиниран како „делот од патот кој светлината го поминува за временски интервал од <sup>1</sup>/<sub>299792458</sub> секунда",<ref name=Resolution_1/> со што брзината на светлината била фиксирана на 299 792 458&nbsp;m/s по дефиниција (како што е [[#Зголемена точност на вредноста на ''c'' и предефинирање на метарот и секундата|опишано подолу]]). Како последица на тоа, точните мерења на брзината на светлината повеќе придонесуваат за точна дефинираност на метарот отколку за точната вредност на ''c''.

===Астрономски мерења===
[[File:Io eclipse speed of light measurement.svg|thumb|300px|Мерење на брзината  на светлината преку затемнувањето на Ија од страна на Јупитер]]
Со своето големо пространство и речиси совршен [[вакуум]] вселената е погодна средина за мерење на брзината на светлината. Се мери времето потребно за светлината да премине одредено референтно растојание во [[Сончев Систем|Сончевиот Систем]] (како [[полупречник]]от на Земјината орбита). Историски, ваквите мерења биле вршени доста точно во споредба со точноста со која се познавале растојанијата. Обично резултатите се изразуваат во [[астрономска единица|астрономски единици]] на ден.

[[Оле Ремер]] ја направил првата квантитативна проценка на брзината на светлината со астрономско мерење.<ref name=cohen>{{Наведено списание
 |last=Коен |first=И.Б.
 |year=1940
 |title=„Ремер и првата определба на брзината на светлината (1676 година)“
 |journal=Isis
 |volume=31 |issue=2 |pages=327–79
 |doi=10.1086/347594
 |ref=cohen-1940
}}</ref><ref name=roemer>
{{Наведено списание
 |year=1676
 |title=„Touchant le mouvement de la lumiere trouvé par M. Rŏmer de l'Académie Royale des Sciences“
 |language=fr
 |url=http://www-obs.univ-lyon1.fr/labo/fc/ama09/pages_jdsc/pages/jdsc_1676_lumiere.pdf
 |journal=„Journal des sçavans“
 |pages=233–36
 |ref=roemer-1676
}}<br/> Преведено во {{Наведено списание
 |doi=10.1098/rstl.1677.0024
 |year=1677
 |title=„За движењето на светлината од М. Ремер“
 |url=http://www.archive.org/stream/philosophicaltra02royarich#page/397/mode/1up
 |journal=„Philosophical Transactions of the Royal Society“
 |volume=12 |issue=136 |pages=893–95
 |ref=roemer-1676-EnglishTrans
}} (Како што е репродуцирано во {{Наведена книга
|first1=Ц. |last1=Хатон 
|first2=Г. |last2=Шо 
|first3=Р. |last3=Пирсон 
 |year=1809
 |title=„Филозофската размена на идеи на Кралското друштво во Лондон, од нивниот трет почеток во 1665 година, во 1800 година: Скратено“
 |chapter=„За движењето на светлината од М. Ремер“
 |chapterurl=http://www.archive.org/stream/philosophicaltra02royarich#page/397/mode/1up
 |location=Лондон |publisher=Ц. и Р. Болдвин
 |volume= 2| pages=397–98
}})<br>
Образложението објавено во „''Journal des sçavans''“ се засновало врз извештај кој Ремер го прочитал на Француската академија на науките во ноември 1676 година. [[#cohen-1940|(Cohen, 1940, p.&nbsp;346)]].</ref> Измерени од Земјата, периодите на орбитирање на сателитите на далечни планети се пократки кога Земјата се доближува кон нив во споредба со оние измерени кога таа се оддалечува. Растојанието кое светлината го минува од планетата (или нејзината месечина) е пократко кога Земјата е во точка на орбитата најблиска до планетата отколку кога Земјата е во најоддалечената точка. Разликата меѓу овие растојанија е [[пречник]]от на Земјината орбита околу Сонцето. Забележаната промена во периодот на сателитот е резултат на разликата меѓу времето потребно за светлината да го премости подолгото и покусото растојание. Овој ефект Ремер го забележал кај [[Ија (месечина)|Ија]], „највнатрешната“ месечина на Јупитер, па благодарение на него пресметал дека за поминување растојание еднакво на пречникот на Земјината орбита околу сонцето на светлината ѝ се потребни 22 минути.

[[File:SoL Aberration mk.svg|thumb|right|Аберација на светлината: како резултат на конечноста на брзината на светлината зрак кој потекнува од далечен извор за подвижен телескоп се чини дека се емитира од друга местоположба.|alt=Ѕвезда емитира светлински зрак кој е регистриран од објективот на телескоп. Како што патува светлината до окуларот, телескопот се движи надесно. За светлината да остане во него, тој мора да се навали надесно. Затоа изгледа како далечниот извор да се наоѓа во друга, десна положба.]] 
[[Аберација на светлината|Аберацијата на светлината]] може да послужи за друг метод на мерење на брзината на  светлината, откриен и разјаснет од [[Џејмс Бредли]] во XVIII век.<ref name="Bradley1729">{{Наведено списание
|first=Џ. |last=Бредли 
 |year=1729
 |title=„За новооткриеното движење на неподвижните ѕвезди“
 |url=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k55840n.image.f375.langEN
 |journal=„Philosophical Transactions“
 |volume=35 |pages=637–660
 |doi=
}}</ref> Тоа е појава настаната поради [[Вектор#Операции со вектори|собирање на векторите]] на брзината на светлината која доаѓа од далечен извор (како ѕвезда) и на брзината на набљудувачот (погледнете го дијаграмот десно). Така, набљудувач кој се движи гледа дека светлината доаѓа од малку поинаков правец, односно дека изворот се поместил од првобитната положба. Поради промената на Земјината брзина при кружењето околу Сонцето, аберацијата предизвикува положбата на ѕвездите да се поместува наоколу. Преку аголната разлика меѓу позицијата на ѕвездите (максмум 20,5 [[лачна минута|лачни секунди]])<ref>
{{Наведена книга
 |first=П.
 |last=Дафет-Смит
 |year=1988
 |title=„Практична астрономија со вашиот калкулатор“
 |url=http://books.google.com/?id=DwJfCtzaVvYC
 |page=62
 |publisher=„Cambridge University Press“
 |isbn=0-521-35699-7}}, [http://books.google.com/books?id=DwJfCtzaVvYC&pg=PA62 Екстракт од стр. 62]</ref> може да се изрази брзината на светлината во однос на Земјината брзина околу Сонцето која, познавајќи ја должината на годината, може да се претвори во времето потребно за патување од Сонцето до Земјата. Користејќи го овој метод, во 1729 година Бредли добил дека светлината патува 10 210 пати побрзо од Земјата во својата орбита (денес се зема 10 066 пати побрзо), односно за пристигање од Сонцето на Земјата на светлината и требаат 8 минути и 12 секунди.<ref name="Bradley1729"/>

==== Астрономска единица ====
Астрономска единица (''ае'') е приближното просечно растојание меѓу Земјатат и Сонцето. Во 2012 година е редефинирана како точно 149 597 870 700 m.<ref name=AU_redef /><ref>{{Наведена книга|title=„Интернационален систем на единици мерки, додаток 2014: Ажурирање на осмото издание (2006) на SI брошурата“|url=http://www.bipm.org/utils/common/pdf/si_supplement_2014.pdf|year=2014|publisher= Меѓународно биро за тегови и мери|page=14}}</ref> Таа претходно не се засновала врза [[Меѓународен систем на мерни единици|Меѓународниот систем на мерни единици]], туку врз гравитациската сила на Сонцето, во рамките на класичната механика. {{#tag:ref|Астрономската единица се дефинирала како полупречникот на непопречената Њутнова орбита околу Сонцето на честица со бесконечно мала маса, која се движи со [[аголна честота]] од {{gaps|0,017|202|098|95}} [[радијан]]и (приближно <sup>1</sup>/<sub>365,256898</sub> од Сончевиот развој) на ден.<ref>{{SIbrochure8th|page=126}}</ref>|group="Забелешка"}} Актуелната дефиниција ја користи препорачаната вредност во метри за претходната дефиниција на ''ае'', утврдена со мерење.<ref name=AU_redef>{{Наведено списание|title=„Решение B2  за редефинирање на астрономската единица за должина“|url=https://www.iau.org/static/resolutions/IAU2012_English.pdf|year=2012|publisher=[[Меѓународен астрономски сојуз}}</ref> Предефинирањето е аналогно на она на метарот, како и неговата цел – фиксирање на брзината на точно определна вредност во астрономски единици во секунда (преку точната брзина на светлината во метри во секунда).

Порадно, инверзната функција на {{math|''c''}} изразена во астрономски единици во секунда се мерела со споредба на времето потребно за радиосигналите да стигнат до разни вселенски летала во Сончевиот Систем. Нивната местоположба се пресметувала врз основа на гравитациските ефекти на Сонцето и планетите. Комбинирајќи ги различните измерени времиња се добивала најскладна вредност за брзината во единица должина. Најдобрата проценка одобрена од [[Меѓународен астрономски сојуз|Меѓународниот астрономски сојуз]] во 2009 година била:<ref name="Pitjeva09">
{{Наведено списание
 |first1=Е.В. |last1=Питјева 
 |first2=Е.М. |last2=Стендиш 
 |year=2009
 |title=„Предлози за масите на трите најголеми астероиди, односот на масите на Земјата и Месечината и астрономската единица“
 |journal=„Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy“
 |volume=103 |issue=4 |pages=365–372
 |doi=10.1007/s10569-009-9203-8
|bibcode = 2009CeMDA.103..365P }}</ref><ref name="IAU">{{Наведена мрежна страница|url=http://maia.usno.navy.mil/NSFA/CBE.html|title=„Моментални најдобри проценки на РГ на МАУ за НСФА“|author=Работна група на МАУ за бројчени стандарди на фундаменталната астрономија|first=|date=|work=|publisher=Воена поморска опсерваторија на САД|archive-url=https://web.archive.org/web/20091208011235/http://maia.usno.navy.mil/NSFA/CBE.html|archive-date=2009-12-08|dead-url=|accessdate=25 септември 2009|url-status=dead}}</ref>
:време на светлината за единица должина: 499,004783836(10) s;
:''c'' = 0,00200398880410(4) ае/s = 173,144632674(3) ае/ден.
Релативната грешка при овие мерења е 0,02 дела на милијарда ({{вред|2|e=-11}}), што е еквивалентно на грешките при интерферометриските мерења извршени на Земјата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.npl.co.uk/educate-explore/posters/length/length-%28poster%29|title=„Водич за должина за почетници на НФЛ“|last=|first=|date=|work=|publisher=Национална физичка лабораторија, ВБ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100831214704/http://www.npl.co.uk/educate-explore/posters/length/length-%28poster%29|archivedate=2010-08-31|dead-url=|accessdate=28 октомври 2009|url-status=dead}}</ref> Откако метарот е дефиниран како должина која светлината ја минува за одреден временски интервал, мерењето на светлинското време во однос на поранешната дефиниција за астрономската единица може да се толкува како мерење на должината на ае (според старата дефиниција) во метри.{{#tag:ref|Сепак, при толкава прецизност, при читање на должината мора да се земат предвид ефектите на [[Општа теорија за релативноста|општата релативност]]. Метарот се смета за мерна единица за должината на телото во појдовен систем кој мирува, а астрономската единица се користи како единица за бележење на набљудуваната должина во даден појдовен систем. Овдешните вредности ја следат втората претворба и се компатибилни со [[Барицентрично динамично време|барицентричното динамично време]].<ref name="IAU"/>|group=Забелешка}}

===Техники на време на полетување===
[[File:Fizeau.JPG|thumb|right|Дијаграм на Физо-Фуковата апаратура|alt=Светлински зрак минува хоризонтално низ полуогледален вртечки запченик, се одбива назад од огледало повторно минувајќи низ запченикот и конечно се одбива од полуогледалото во монокулар.]]

Еден од методите за мерење на брзината на светлината е мерење на времето кое ѝ е потребно на светлината за да пристигне до огледало поставено на позната оддалеченост, да се одбие од него и да се врати назад. Врз овој принцип работи Физо-Фуковата апаратура (создадена од [[Ииполит Физо]] и [[Леон Фуко]]).

Конструкцијата која ја употребил Физо се состои од зрак светлина насочен кон огледало оддаелечено 8 километри. На патот од изворот до огледалото зракот минува низ вртечки запченик away. Со одредена стапка на вртење зракот минува низ една празнина патувајќи кон огледалото. Патувајќи низ друг отвор назад, со малку поголема или помала стапка зракот удира во забец и не поминува низ тркалото. Знаејќи го растојанието меѓу него и огледалото, бројот на запци и стапката на вртење може да се пресмета брзината на светлината.<ref name="How">{{Наведена мрежна страница|url=http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/SpeedOfLight/measure_c.html|title=„Како се мери брзината на светлината?“|last=Гибс|first=П.|date=|year=1997|work=„Usenet Physics FAQ“|publisher=Универзитет на Калифорнија „Риверсајд“|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=13 јануари 2010}}</ref>

Фуковиот метод се разликува по тоа што наместо запченик се користи вртечко огледало. Поради неговата вртење при движењето на светлината до далечното огледало и назад, излегувајќи зракот се одбива под инаков агол од оној со кој се вратил. Во овој случај брзината на светлината може да се пресмета од разликата меѓу аглите, брзината на вртење и растојанието до далечното огледало.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://galileoandeinstein.physics.virginia.edu/lectures/spedlite.html|title=„Брзината на светлината“|last=Фаулер|first=М.|date=|work=|publisher=Универзитет на Вирџинија|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=21 јануари 2010}}</ref>

Денешните [[осцилоскоп]]и кои го мерат времето со точност од околу една наносекунда овозможуваат директно мерење на брзината на светлината преку мерење на задоцнувањето на ласерски или ЛЕД светлински импулс рефлектиран од огледало. Оваа техника е помалку прецизна (со грешки во мерењето од редот на 1%) од другите современи техники, меѓутоа сѐ уште се користи при факултетски физчки лабораториски опити.<ref>
{{Наведено списание
 |first=Џ. |last=Кук 
 |first2=М.|last2=Мартин 
 |first3=Х.|last3=Меккартни 
 |first4=Б. |last4=Вилф 
 |year=1968
 |title=„Директната определба на брзината на светлината како општ физички лабораториски експеримент“
 |journal=„American Journal of Physics“
 |volume=36 |issue=9 |page=847
 |doi=10.1119/1.1975166
|bibcode = 1968AmJPh..36..847C }}</ref><ref>
{{Наведено списание
 |first=К. |last=Аоки |first2=Т. |last2=Мицуи 
 |year=2008
 |title=„Мал експеримент за директно мерење на брзината на светлината“
 |journal=„American Journal of Physics“
 |volume=76 |issue=9 |pages=812–815
 |doi=10.1119/1.2919743
 |arxiv=0705.3996
|bibcode = 2008AmJPh..76..812A }}</ref><ref>
{{Наведено списание
 |first=М.Б. |last=Џејмс |first2=Р.Б. |last2=Ормонд |first3=А.Џ.|last3=Сташ 
 |year=1999 
 |title=„Мерење на брзината на светлината за мирјадата“ 
 |journal=„American Journal of Physics“
 |volume=67 |issue=8 |pages=681–714
 |doi=10.1119/1.19352
|bibcode = 1999AmJPh..67..681J }}</ref>{{clr}}

===Електромагнетни константи===
Една од можностите за утврдување на вредноста на брзината на светлината во вакуум, која не се темели врз нејзино директно мерење, е искористување на врската на ''c'' со [[диелектрична константа на вакуум|диелектричната константа]] ''ε''<sub>0</sub> и [[магнетна пермеабилност|пермеабилноста во вакуум]] ''μ''<sub>0</sub> утврдена од Максвел: ''c''<sup>2</sup>&nbsp;=&nbsp;1/(''ε''<sub>0</sub>''μ''<sub>0</sub>). Диелектричната константа се одредува со мерење на [[електричен капацитет|електричниот капацитет]] и димензиите на [[кондензатор]], а пермеабилноста е точно определена на {{вред|4|end=π|e=-7|u=H.m-1}} со дефиницијата на [[ампер]]от. Со овој метод, Роза и Дорси за вредноста на ''c'' добиле 299 710 ± 22&nbsp;км/с, во 1907 година.<ref name="Essen1948"/><ref name="RosaDorsey">{{Наведено списание
 |first=Е.Б. |last=Роза |first2=Н.Е.|last2=Дорси 
 |year=1907
 |title=„Односот на електромагнетните и електростатичките единици мерки“
 |journal=Билтен на Бирото за стандарди
 |volume=3
 |issue=6 |page=433
 |doi=10.1103/PhysRevSeriesI.22.367
|bibcode = 1906PhRvI..22..367R }}</ref>

===Шуплив резонатор===
[[File:Waves in Box.svg|thumb|right|Електромагнетни [[стоен бран|стојни бранови]] во резонатор.|alt=Кутија со три брана во неа. Првиот бран има бранова должина <sup>3</sup>/<sub>2</sub>λ, средниот бранова должина 1λ, а последниот бранова должина <sup>1</sup>/<sub>2</sub>λ.]]

Независното мерење на честотата ''f'' и брановата должина ''λ'' на електромагнетен бран во вакуум и нивната замена во релацијата ''c'' = ''fλ'' е уште еднен начин на одредување на брзината на светлината. Една од можностите е мерење на резонантната честота на [[шуплив резонатор]]. Со познати димензии на резонаторот може да се одреди брановата должина на бранот. Во 1946 година Луис Есен и Гордон-Смит ја утврдиле честотата на нормалните моди на микробрановите на микробранов резонатор, чии димензии биле познати, со точност од околу ±0.8 μm.<ref name="Essen1948"/> Брановата должина на модите била позната од геометријата на резонаторот и [[Максвелови равенки|електромагнетната теорија]], па познавањето и на честотите овозможило да се пресмета брзината на светлината.<ref name="Essen1948">{{Наведено списание
 |first=Л. |last=Есен
 |first2=А.С. |last2=Гордон-Смит 
 |year=1948
 |title=„Брзината на ширење на електромагнетните бранови изведена со помош на резонантните честоти на цилиндричен шуплив резонатор“
 |journal=„Proceedings of the Royal Society of London A“
 |volume=194 |issue=1038 |pages=348–361
 |doi=10.1098/rspa.1948.0085
 |bibcode=1948RSPSA.194..348E
 |jstor=98293
}}</ref><ref>
{{Наведено списание
 |first=Л. |last=Есен 
 |year=1947
 |title=„Брзина на електромагнетните бранови“
 |journal=„Nature“
 |volume=159 |issue=4044 |pages=611–612
 |doi=10.1038/159611a0
 |bibcode=1947Natur.159..611E
}}</ref>

Резултатот (299 792 ± 9&nbsp;км/с) кој го добиле Есен и Гордон-Смит бил значително попрецизен од резултатите добиени преку оптички техники.<ref name="Essen1948" /> Со постојано повторување на мерењата, до 1950 година Есен утврдил резултат од 299 792,5 ± 3,0&nbsp;км/с.<ref name="Essen1950">
{{Наведено списание
 |first=Л. |last=Есен 
 |year=1950
 |title=„Брзината на ширење на електромагнетните бранови изведена со помош на резонантните честоти на цилиндричен шуплив резонатор“
 |journal=„Proceedings of the Royal Society of London A“
 |volume=204 |issue=1077 |pages=260–277
 |doi=10.1098/rspa.1950.0172
 |bibcode=1950RSPSA.204..260E
 |jstor=98433
}}</ref>

Оваа техника може да се испроба и во домашни услови, со помош на [[микробранова печка]] и маргарин или колачиња од бел слез. Ако се извади чинијата која се врти за храната да не се движи, тогаш таа најмногу ќе се испече и ќе почне да се топи кај мевовите на брановите (точките чија амплитуда е најголема). Растојанието меѓу две такви точки ја претставува брановата должина, која помножена со микробрановата честота (запишана на задната страна на микробрановата печка, обично околу 2450&nbsp;MHz) ја дава вредноста на ''c'' can be calculated, „со грешка помала од 5%“.<ref>
{{Наведено списание|last=Штауфер|first=Р.Х.|date=април 1997|title=„Наоѓање на брзината на светлината со колачиња од бел слез“|url=http://www.physics.umd.edu/icpe/newsletters/n34/marshmal.htm|journal=„The Physics Teacher“|publisher=Американска асоцијација на наставници по физика|volume=35|issue=4|page=231|pages=|bibcode=1997PhTea..35..231S|doi=10.1119/1.2344657|accessdate=15 февруари 2010}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bbc.co.uk/norfolk/features/ba_festival/bafestival_speedoflight_experiment_feature.shtml|title=„BBC Look East за брзината на светлината“ (експеримент)|last=|first=|date=|work=BBC Norfolk website|publisher=BBC|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=15 февруари 2010}}</ref>

===Интерферометрија===
[[File:Interferometer sol.svg|thumb|upright=1.4|Интерферометриско определување должина. Лево - конструктивна, десно - деструктивна [[бранова интерференција]].|alt=Шема на работата Мајкелсоновиот интерферометар.]]
[[Интерферометрија]]та е уште еден метод за наоѓање на брановата должина на електромагнетно зрачење со цел определување на брзината на светлината.<ref name=Vaughan>
Детална дискусија за интерферометарот и неговата уптреба може да се наје во {{Наведена книга
 |last=Воган |first=Џ.М.
 |year=1989
 |title=„Фабри-Перовиот интерферометар“
 |url=http://books.google.com/?id=mMLuISueDKYC&printsec=frontcover#PPA47,M1
 |page=47, pp.&nbsp;384–391
 |publisher=„CRC Press“
 |isbn=0-85274-138-3
}}</ref> [[Кохерентност|Кохерентен]] зрак (како од [[ласер]]), чија честота (''f'') е позната, се дели и следи две патеки, кои потоа повторно се соединуваат. Со приспособување на должините на патеките при набљудување на [[бранова интерференција|интерферентната слика]] и внимателно мерење на нивната промена може да се одреди светлинската бранова должина (''λ''). Брзината на светлината се добива од релацијата ''c'' = ''λf''.

Пред појавата на ласерската технологија, за интерферометриско мерење на брзината на светлината се користеле кохерентни [[радиобранови|радиоизвори]].<ref name="Froome1858">
{{Наведено списание|last=Фрум|first=К.Д.|date=|year=1958|title=„Нова определба на брзината на електромагнетните бранви во слободниот простор“|url=|journal=„Proceedings of the Royal Society of London“, серија A, математички и физички науки|publisher=Кралско друштво на Лондон|volume=247|issue=1248|pages=109–122|bibcode=1958RSPSA.247..109F|doi=10.1098/rspa.1958.0172|jstor=100591}}</ref> Сепак, интерферометриското утврдување на бранова должина станува помалку прецизно со намалување на брановата должина. Поради тоа експериментите се ограничени со долгата бранова должина (~0.4&nbsp;cm) на радиобрановите. Точноста се зголемува кај светлина чија бранова должина е помала, но затоа потешко е мерењето на нејзината честота. Еден начин да се надмине проблемот е започнување со нискофреквентен сигнал чија честота е мерлива, па од него постепено да се синтетизираат сигнали со повисоки честоти. Притоа високите честоти можат да се изразат преку мерливата. Преку интерферометрија може да се определи брановата должина доколку се фиксира ласер на постигнатата честота.<ref name="NIST_pub">{{Наведена книга
 |title=„Век на извонредни достигнувања во мерењето, стандардите и технологијата“
 |editor-last=Лајд
 |editor-first=Д.Р.
 |contribution=„Брзината на светлината добиена преку директни мерења на честотата и брановата должина“
 |last=Саливан
 |first=Д.Б.
 |year=2001
 |pages=191–193
 |publisher=„CRC Press“
 |isbn=0-8493-1247-7
 |url=http://nvl.nist.gov/pub/nistpubs/sp958-lide/191-193.pdf
 |access-date=2015-10-15
 |archive-date=2009-08-13
 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090813061018/http://nvl.nist.gov/pub/nistpubs/sp958-lide/191-193.pdf
 |url-status=dead
 }}</ref> Ваквата техника ја осмислила група при [[Национален институт за стандарди и технологија|Националниот институт за стандарди и технологија]] (тогашно Национално биро за стандарди и технологија), која во 1972 година ја измерила брзината на светлината во вакуум, со мерна несигурност од {{вред|3.5|e=-9}}.<ref name="NIST_pub"/><ref name="NIST heterodyne">
{{Наведено списание
 |last1=Ивенсон |first1=К.М. |year=1972
 |title=„Брзината на светлината добиена преку директни мерења на честотата и брановата должина на метан-стабилизиран ласер“
 |journal=„Physical Review Letters“
 |volume=29
 |issue=19 |pages=1346–49
 |doi=10.1103/PhysRevLett.29.1346
|bibcode=1972PhRvL..29.1346E
|display-authors=etal}}</ref>

==Историјат==
{| class="infobox wikitable"  style="width:40%; margin:0 0 0.5em 1em; text-align:left;"
|+Историја на измерени вредности за ''c'' (во km/s)
|-
|<1638||[[Галилео Галилеј|Галилеј]], покриени светилки || неопределена{{#tag:ref|Галилеј (1954),<ref name=2newsciences /> Бојер (1941),<ref name=boyer />  Фоши и Леоне (2009, стр. 1252).<ref name=foschi&leone>{{citation
 |first1=Ренато
 |last1=Фоши
 |first2=Матео
 |last2=Леоне
 |url=http://pec.sagepub.com/content/38/8/1251.full.pdf
 |title="Галилео, мерење на брзината на светлината и времето на реакција"
 |journal=Perception
 |volume=38
 |year=2009
 |pages=1251–9
 }}{{Мртва_врска|date=October 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>  Според Галилеј, светилките кои ги користел биле „на многу мало растојание, помалку од една милја“. Под претпоставка дека растојанието не било многу пократко од една милја и дека „најкраткиот временски интервал кој може да го издвои човечкото око е триесетти дел секунда“, Бојер забележал дека Галилеевиот експеримент, во најдобар случај ја утврдил долната граница на брзината на светлината на околу 96,5 километри во секунда.|group="Забелешка"}}
|-
|<1667||[[Академија дел Чименто]], покриени светилки || неопределена{{#tag:ref|Магалоти (1667, стр.[http://brunelleschi.imss.fi.it/cimentosite/ShowFullSize.asp?Image=FullSize/A0000283.JPG&Title=Pagina:%20265 265]–[http://brunelleschi.imss.fi.it/cimentosite/ShowFullSize.asp?Image=FullSize/A0000284.JPG&Title=Pagina:%20266 6]),<ref name=magalotti>{{citation
 |first1=Лоренцо
 |last1=Магалоти
 |title="Saggi di Naturali Esperienze fatte nell' Accademia del Cimento"
 |url=http://brunelleschi.imss.fi.it/cimentosite/indice.asp?xmlFile=Indice00.xml
 |edition=дигитално издание
 |publisher=Институт и музеј на историјата на науката
 |place=Фиренца
 |year=2001
 |orig-date=1667
}}</ref>

 Фоши и Леоне (2009, стр. 1253).<ref name=foschi&leone />| group="Забелешка"}}
|-
|1675||[[Оле Ремер|Ремер]] и [[Кристијан Хајгенс|Хајгенс]], сателити на Јупитер||220 000<ref name=roemer/><ref name="Huygens 1690 8–9"/>
|-
|1729||[[Џејмс Бредли]], аберации на светлината||301 000<ref name=How/>
|-
|1849||[[Иполит Физо]], назабено тркало||315 000<ref name=How/>
|-
|1862||[[Леон Фуко]], вртечко огледало||298 000 ± 500<ref name=How/>
|-
|1907||Роза и Дорси, <abbr title="electromagnetic">ЕМ</abbr> константи||299 710 ± 30<ref name="Essen1948"/><ref name="RosaDorsey"/>
|-
|1926||[[Алберт Абрахам Мајкелсон|Алберт А. Мајкелсон]], вртечко огледало||299 796 ± 4<ref>{{Наведено списание| doi = 10.1086/143021| title = „Мерење на брзината на светлината меѓу Монт Вилсон и Монт Сан Антонио| year = 1927| last1 = Мајкелсон | first1 = A. A.| journal = „The Astrophysical Journal“| volume = 65| pages = 1| bibcode=1927ApJ....65....1M}}</ref>
|-
|1950||{{nowrap|Есен и Гордон-Смит}}, шуплив резонатор||299 792,5 ± 3,0<ref name="Essen1950"/>
|-
|1958||К.Д. Фрум, радиоинтерферометрија||299 792,50 ± 0,10<ref name="Froome1858"/>
|-
|1972||Ивенсон и други, ласерска интерферометрија||299 792,4562 ± 0,0011<ref name="NIST heterodyne"/>
|-
|1983||Седумнаесетта ГКТМ, дефинирање на метарот||299 792,458&nbsp;(точна)<ref name=Resolution_1/>
|}
Дали светлината патува моментално или со многу голема конечна брзина не било познато сѐ до [[ран нов век|раниот нов век]]. Првите истражувања на оваа тема, кои постојат и денес, биле во [[Стара Грција]]. Хелените, исламските учени луѓе и класичните европски научници долго дебатирале во однос на ова прашање, сѐ до првата пресметка на брзината на светлината направена од Ремер. Ајнштајновата специјална теорија на релативноста заклучила дека таа брзина е постојана без оглед на појдовниот систем во кој се мери. Оттогаш спроведени се уште многу, попрецизни мерења.

===Почетоци===
[[Емпидокле]] (околу 490–430 пр.н.е.) е првиот кој тврдел дека брзината има конечна брзина.<ref>
{{Наведена книга
 |first=Г. |last=Сартон 
 |year=1993
 |title=„Античката наука во златната ера на Грција“
 |url=http://books.google.com/?id=VcoGIKlHuZcC&pg=PA248
 |page=248
 |publisher=„Courier Dover“
 |isbn=0-486-27495-0
}}</ref> Тој наложувал дека светлината е нешто што се движи, та затоа потребно ѝ е време за да измине даден пат. [[Аристотел]], пак, го тврдел спротивното – дека „светлината е резултат на присуство на нешто, но не претставува движење“.<ref name=Statistics>
{{Наведено списание
 |last=Меккеј |first=Р.Х. |last2=Олдфорд |first2=Р.В.
 |year=2000
 |title=„Научниот метод, статистичкиот метод и брзината на светлината“
 |url=http://sas.uwaterloo.ca/~rwoldfor/papers/sci-method/paperrev/
 |journal=„Statistical Science“
 |volume=15 |issue=3 |pages=254–78
 |doi=10.1214/ss/1009212817
}}</ref> [[Евклид]] и [[Клавдиј Птоломеј|Птоломеј]] ја унапредлие Емпедоклевата емисиона теорија за видот, според која светлината потекнува од човечкото око и така го овозможува видот. Според оваа теорија [[Херон Александриски]] предложил дека брзината на светлината мора да е [[бесконечност|бесконечна]] затоа што далечните објектите, меѓу кои и ѕвездите, се појавуваат веднаш штом се отворат очите.
Во индиските веди се споменуваат коментари на [[Сајана]] за мерењето на брзината на светлината. [[Рана исламска филозофија|Раните исламски филозофи]], пак, се сложувале со Аристотеловата физика (дека брзината нема брзина на движење. [[Алхазен]] ја издал „Книгата за оптиката“ во 1021 година, во која аргуметирано ја отфрлил емисионата теорија за видот, прифаќајќи ја интромисионата теорија дека светлината се движи од предметите кон очите.<ref>{{Наведено списание 
| last1 = Гроус | first1 = С.Г.
| title = „Огнот кој доаѓа од очите“ 
| journal = „Neuroscientist“ 
| volume = 5 
| pages = 58–49 
| year = 1999 
| doi = 10.1177/107385849900500108
}}</ref> Тој претпоставил и дека светлината мора да има конечна брзина<ref name=Statistics/><ref name=Hamarneh>
{{Наведено списание
 |last=Хамарнех |first=С.
 |year=1972
 |title=„Осврт: Хаким Мохамед рекол: „''Ibn al-Haitham''““
 |journal=„Isis“
 |volume=63 |issue=1 |page=119
 |doi=10.1086/350861
}}</ref><ref name=Lester>
{{Наведена книга
 |last=Лестер |first=П.М.
 |year=2005
 |title=„Визуелна комуникација: Слики со пораки“
 |pages=10–11
 |publisher=„Thomson Wadsworth“
 |isbn=0-534-63720-5
}}</ref> и дека е променлива – се намалува во погусти тела.<ref name=Lester/><ref>
{{Наведена мрежна страница|url=http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Al-Haytham.html|title=„Абу Али ал-Хасан ибн ал-Хајтхам“|last1=О’Конор|first1=Џ.Џ.|last2=Робертсон|first2=Е.Ф.|date=|work=Мектудорова архива на математичката историја|publisher=Универзитет на Сеинт Ендрјуз|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=12 јануари 2010}}</ref> Според него светлината била реална материја за чие ширење е потребно време, дури и кога не е регистрирана од нашите сетила.<ref>{{cite conference
 |last=Ложине
 |first=Пјер
 |year=2005
 |title="Мерење: Зошто? Како? Што?"
 |url=http://www.ihpst2005.leeds.ac.uk/papers/Lauginie.pdf
 |book-title=„Активности на Осмата меѓународна конференција за предавање историја, филозофија, социологија и природни науки“
 |access-date=2015-10-15
 |archive-date=2012-05-27
 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120527202419/http://www.ihpst2005.leeds.ac.uk/papers/Lauginie.pdf
 |url-status=dead
 }}</ref> Во XI век Ел Бируни се согласил за конечноста на брзината на светлината и воедно заклучил дека е многу побрза од брзината на звукот.<ref>
{{Наведена мрежна страница|url=http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Al-Biruni.html|title=„Абу хан Мухамед ибн Ахмед ел-Бируни“|last1=О’Конор|first1=Џ.Џ.|last2=Робертсон|first2=Е.Ф.|date=|work=Мектудорова архива на математичката историја|publisher=Универзитет на Сеинт Ендрјуз|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=12 јануари 2010}}</ref>

[[Роџер Бејкон]], XIII век, тврдел дека брзината на светлината во воздух не е бесконечна, потпирајќи се на филозофските аргументи на Алхазен и Аристотел.<ref name=Lindberg>
{{Наведена книга
 |last=Линдберг |first=Д.К.
 |year=1996
 |title=„Роџер Бејкон и потеклото на „Перспектива во средновековието“: критика и англиски превод на Бејконовата „Перспектива“, со вовед и забелешки“
 |url=http://books.google.com/?id=jSPHMKbjYkQC&pg=PA143
 |page=143
 |isbn=0-19-823992-0
 |publisher=„Oxford University Press“
}}</ref><ref>
{{Наведена книга
 |last=Линдберг |first=Д.К.
 |year=1974
 |chapter=„Синтеза во оптиката во доцниот тринаесетти век“
 |editor=Едвард Грант
 |title=„Изворна книга за средновековната наука“
 |url=http://books.google.com/?id=fAPN_3w4hAUC&pg=RA1-PA395&dq=roger-bacon+speed-of-light&q=roger-bacon%20speed-of-light
 |page=396
 |publisher=„Harvard University Press“
 |isbn=978-0-674-82360-0
}}</ref> Во 1270-тите години, [[Витело]] ја зел предвид можноста за бесконечност на брзината на светлината во вакуум, а намаленост во погустите тела.<ref name=Marshall>
{{Наведено списание
 |last=Маршал |first=П.
 |year=1981
 |title=„Никол Оресме за природата, рефлексијата и брзината на светлината“
 |journal=„Isis“
 |volume=72 |issue=3 |pages=357–74 [367–74]
 |doi=10.1086/352787
}}</ref>

Во раниот XVII век, [[Јоханес Кеплер]] верувал дека брзината на светлината е бесконечна поради отсуството на препреки во празниот простор. [[Рене Декарт]], пак, сметал дека кога светлината би се движела со бесконечна брзина, тогаш Сонцето, Земјата и Месечината не би биле подредени во линија при [[затемнување на Месечината]]. Таква појава никогаш не била забележана, па Декарт бил уверен дека светлината не може да има бесконечна брзина. Ако некогаш се открие дека таа навистина е бесконечна, Декартовата филозофија ќе „падне во вода“.<ref name=Statistics /> Декарт во својата изведба на [[Снелиусов закон|Снелиусовиот закон]] претпоставил дека иако брзината на светлината е мометална, колку е погуста материјалната средина низ која се шири толку брзината е поголема.<ref>Флоријан Кајори, [http://books.google.com/books?id=XNtUAAAAYAAJ ''„Историја на физиката и нејзините елементарни гранки: заедно со развојот на физичките лаборатории“''] (1922)</ref> [[Пјер де Ферма]] го извел Снелиусовиот закон со спротивната претпоставка: колку е погуста средината толку е помала светлинската брзина. Ферма ја поддржувал конечноста на брзината на светлината.<ref>Карл Бенџамин Бојер, ''„Виножитото: Од мит до математика“'' (1959)</ref>

===Први обиди за мерење===

Во 1692 година Исак Бекман предложил експеримент каде човек набљудува како блесок од топ се одбива од огледало оддалечено 1,6&nbsp;км. [[Галилео Галилеј]] во 1638 година, пак, предложил опит (за кој тврдел дека го извел години претходно) за мерење на брзината на светлината набљудувајќи го доцнењето на светлината од ламба откриена на некоја оддалеченост од набљудувачот. Иако не можел да потврди дали светлината патува моментално, заклучил дека и ако не е така, таа сепак се движи извонредно брзо.<ref name=2newsciences>{{Наведена книга
 |last=Галилеј
 |first=Г.
 |year=1954
 |origyear=1638
 |title=„Дијалози за две нови науки“
 |url=http://oll.libertyfund.org/index.php?option=com_staticxt&staticfile=show.php%3Ftitle=753&layout=html#a_2288356
 |page=43
 |others=Х. Кру, А. Десалвио
 |publisher=„Dover Publications“
 |isbn=0-486-60099-8
 |ref=Reference-Galileo-1954
 |access-date=2015-10-15
 |archive-date=2014-02-03
 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140203072607/http://oll.libertyfund.org/index.php?option=com_staticxt&staticfile=show.php%3Ftitle=753&layout=html#a_2288356
 |url-status=dead
 }}</ref><ref name=boyer>
{{Наведено списание
 |last=Бојер |first=К.Б.
 |year=1941
 |title=„Рани проценки на брзината на светлината“
 |journal=„Isis“
 |volume=33 |issue=1 |page=24
 |doi=10.1086/358523
 |ref=boyer-1941
}}</ref> Академијата на експериментите во Фиренца пријавила дека го извела овој експеримент (во 1667 година) со растојание од една милја меѓу ламбите и притоа не било забележано никакво задоцнување. Задоцнувањето би требало да биде приближно 11 микросекунди.

[[File:Illustration from 1676 article on Ole Rømer's measurement of the speed of light.jpg|thumb|left|upright=0.8|Ремеровите набљудувања на прикривањата на [[Ија (месечина)|Ија]]  од Земјата|alt=Дијаграм на планетска орбита околу Сонцето и месечева орбита околу друга планета. Сенката на втората планета е засенета.]]
Првата приближна пресметка на брзината на светлината била извршена во 1676 година од Ремер.<ref name="cohen"/><ref name="roemer"/> Набљудувајќи ги периодите на [[Ија (месечина)|Ија]], Јупитерова месечината најблиска до него, забележал дека тие биле пократки кога Земјата се доближувала до Јупитер отколку кога се оддалечувала. Заклучил дека светлината патувала со конечна брзина, проценувајќи дека ѝ се потребни 22 минути да го помине [[пречник]]от на Земјината орбита околу Сонцето. [[Кристијан Хајгенс]] ја комбинирал оваа проценка со таа за пречникот на [[Земјината орбита]] и добил  вредност за брзината на светлината 26% помала од вистинската - 220 000&nbsp;км/с.<ref name="Huygens 1690 8–9">{{Наведена книга
 |last=Хајгенс |first=К.
 |year=1690
 |title=„Traitée de la Lumière“ |language=fr
 |url=http://books.google.com/?id=No8PAAAAQAAJ&pg=PA9
 |pages=8–9
 |publisher=Пјер ван дер Аа
}}</ref>

Исак Њутн ги изнел Ремеровите пресметки на конечната брзина на светлината во неговата книга „Оптикс“ (1704). Тој навел и дека светлината пристигнува од Сонцето до Земјата за „седум или осум минути“ (современо прифатената вредност е 8 минути и 19 секунди).<ref>
{{Наведена книга
 |last=Њутн |first=И.
 |year=1704
 |contribution=Prop. XI
 |title=„Оптикс“
 |url=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k3362k.image.f235.vignettesnaviguer
}} Текстот на „Prop. XI“ е идентичен во првото (1704) и второто (1719).</ref> Њутн се запрашал дали Ремеровите сенки на затемнување биле обоени, а слушајќи дека не биле, сфатил дека различните бои патуваат со иста брзина. [[Џејмс Бредли]], пак, ја открил [[аберација на светлината|аберацијата на светлината]] во 1729 година,<ref name="Bradley1729"/> утврдувајќи од ефектот дека светлината мора да патува 10 210 пати побрзо отколку што Земјата се движи оболу Сонцето (современо: 10 066 пати побрзо), односно дека за да стигне од Сонцето до Земјата потребни ѝ се 8 минути и 12 секунди.<ref name="Bradley1729"/>

===Врска со електромагнетизмот===
{{Главна статија|Историја на теоријата на електромагнетизам|Историја на специјланта релативност}}
Во XIX век [[Иполит Физо]] создал посебен метод за утврдување на брзината на светлината, добивајќи  ја вредноста од  315 000&nbsp;км/с. Методот го усовршил [[Леон Фуко]], кој добил врдност од 298 000&nbsp;км/с (1862 година).<ref name="How"/> Во 1856 година [[Вилхелм Едуард Вебер]] и [[Рудолф Колрауш]] го измериле односот меѓу електромагнетната и електростатичката единица полнеж, 1/√''ε''<sub>0</sub>''μ''<sub>0</sub>, ослободувајќи ја [[Лајденова тегла|Лајденовата тегла]] од полнежот, па сфатиле дека неговата бројна вредност е многу блиска до онаа измерена за брзината на светлината од Физо.[[Густав Роберт Кирхоф]] пресметал дека електричниот сигнал патува со истата таа брзина низ жица без [[електричен отпор]].<ref>{{Наведено списание|last1=Грано|first1=П.|last2=Асис|first2=А.К.Т.|date=|year=1994|title=„Кирхоф за движењето на електрицитетот низ проводници“|url=http://www.physics.princeton.edu/~mcdonald/examples/EM/kirchhoff_apc_102_529_57_english.pdf|journal=„Apeiron“|volume=19|pages=19–25|accessdate=21 октомври 2010}}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Во раните 1860-ти, Максвел покажал дека, според теоријата за електромагнетизам на која работел, електромагнетните бранови се шират низ празен простор<ref>{{Наведена книга
|title=„Физика за на факултет: толкување и врски“
|first1=Николас Џ.
|last1=Џордано
|publisher=„Cengage Learning“
|year=2009
|isbn=0-534-42471-6
|page=787
|url=http://books.google.com/books?id=BwistUlpZ7cC}}, [http://books.google.com/books?id=BwistUlpZ7cC&pg=PA787 Екстракт од стр. 787]
</ref><ref>{{Наведена книга
|title=„Загатката на гравитацијата“
|first1=Петер Габриел
|last1=Бергман
|publisher=„Courier Dover Publications“
|year=1992
|isbn=0-486-27378-4
|page=17
|url=http://books.google.com/books?id=WYxkrwMidp0C}}, [http://books.google.com/books?id=WYxkrwMidp0C&pg=PA17 Екстракт од стр. 17]
</ref><ref>{{Наведена книга
|title=„Равенките: икони на знаењето“
|first1=Сандер
|last1=Баис
|publisher=„Harvard University Press“
|year=2005
|isbn=0-674-01967-9
|page=40
|url=http://books.google.com/books?id=jKbVuMSlJPoC}}, [http://books.google.com/books?id=jKbVuMSlJPoC&pg=PA40 Extract of page 40]
</ref> со брзина еднаква на Вебер-Колраушовиот размер. Тој ја предложил идејата за електромагнетната природа на светлината, потпирајќи се на блискоста на нејзината брзина со брзината измерена од Физо.<ref name="maxwellbio">{{Наведена мрежна страница|url=http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Biographies/Maxwell.html|title=„Џејмс Кларк Максвел“|last1=О’Конор|first1=Џ.Џ.|last2=Робертсон|first2=Е.Ф.|date=ноември 1997|work=|publisher=Школа за математика и статистика, Универзитет на Сеинт Ендрјуз|archive-url=https://web.archive.org/web/20110128034939/http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Biographies/Maxwell.html|archive-date=2011-01-28|dead-url=|accessdate=13 октомври 2010|url-status=dead}}</ref>

===Проблемот со етерот===
[[File:Einstein en Lorentz.jpg|thumb|upright|Хендрик Лоренц (десно) со Алберт Ајнштајн]]
На почетокот на XX век се сметало дека празниот простор е исполнет со хипотетична еластична материја, т.н. [[етер (физика)|етер]] во кој постои електромагнетно поле. Некои физичари етерот го сметале за привилегиран инерцијален систем низ кој се шират светлинските бранови, па затоа треба да може да се измери движењето на Земјата во однос на него и тоа преку мерење на изотропијата на брзината на светлината.
Во 1880-тите започнале експерименти со цел да се регистрира ова движење, а меѓу нив најпознат е [[Мајкелсон-Морлиев обид|опитот на Алберт Мајкелсон и Едвард Морли]] од 1887 година.<ref>
{{Наведено списание
 |first1=А.А. |last1=Мајкелсон |first2=Е.В.|last2=Морли 
 |year=1887
 |title=„За релативното движење на Земјата и луминоферозниот етер“
 |journal=„American Journal of Science“
 |volume=34 |pages=333–345
 |doi=10.2475/ajs.s3-34.203.333
}}</ref> Детектираното движење секогаш било помало од грешката при набљудувањето. Современите експерименти укажуваат дека двонасочната брзина на светлината е [[изотропија|изотропна]] (иста во сите насоки) до 6 нанометри во секунда.<ref>
{{Наведена книга
 | first = А.П. | last = Френч 
 | year = 1983
 | title = „Специјална релативност“
 | pages = 51–57 | publisher = „Van Nostrand Reinhold“
 | isbn = 0-442-30782-9
}}</ref>
Овој експеримент го поттикнал [[Хендрик Лоренц]] да ја воведе идејата дека движењето на апаратурата низ етерот можеби предизвикува нејзина [[контракција на должината|контракција]] (скусување) долж насоката на движење. Тој претпоставил и дека и времето мора да се менува, па тоа го навело да ги напише т.н. [[Лоренцови трансформации]]. Според неговата теорија за етерот, [[Анри Поанкаре]] (1900) покажал дека „месното време“ го покажуваат часовници кои се движат низ етерот, синхронизирани под претпоставката за постојана брзина на светлината. Во 1904 година шпекулирал дека е можно брзината на светлината да е гранична брзина во динамиката, секако ако сите Лоренцови претпоставки се потврделе. Во 1905 година Поенкаре целосно ја усогласил Лоренцовата теорија за етерот со [[принцип на релативноста|принципот на релативноста]].<ref>
{{Наведена книга
|first=О. |last=Даригол 
|year=2000
|title= „Електродинамиката од Ампер до Ајнштајн“
|publisher=„Clarendon Press“
|isbn=0-19-850594-9}}</ref><ref>{{Наведена книга
|first=П. |last=Галисон 
|year=2003
|title= „Ајнштајновите часовници, Поенкареовите мапи: Империи на времето“
|publisher=„W.W. Norton“
|isbn=0-393-32604-7}}</ref>

===Специјална релативност===
Во 1905 година Ајнштајн постулирал дека брзината на светлината во вакуум, измерена од страна на набљудувач кој нема забрзување, не зависи од движењето изворот и набљудувачот. Овој принцип и принципот за релативноста му послужиле како основа за [[специјална теорија за релативноста|специјалната теорија на релативноста]], каде ''c'' се смета за фундаментална константа. Ова било причината за отфрлање на теоријата за постоење неподвижен етер, но истовремено и за револуционизирање на концептите за просторот и времето.<ref>{{Наведена книга
|last=Милер |first=А.И.
|year=1981
|title= „Специјалната теорија за релативноста на Алберт Ајнштајн: Појава (1905) и првични толкувања (1905–1911)“
|publisher=„Addison–Wesley“
|isbn=0-201-04679-2}}</ref><ref>
{{Наведена книга|title=„Господарот е префинет: Науката и животот на Алберт Ајнштајн“|last=Пајс|first=А.|publisher=„Oxford University Press“|year=1982|isbn=0-19-520438-7|location=|pages=}}</ref>

===Зголемена точност на вредноста на ''c'' и предефинирање на метарот и секундата ===
Најголем напредок во веродостојноста на измерените вредности за ''c'' е постигнат во втората половина на XX век, како резултат на шупливите резонатори, а потоа ласерските интерферометриски техники. Ним во прилог им оделе и новите, попрецизни дефиниции за метарот и секундата. Во 1950 година [[Луис Есен]] со помош на шуплив резонатор ја определил брзина на светлината како 299 792,5 ± 1&nbsp;км/с. Вредноста била официјално прифатена на Дванаесеттото генерално собрание на Радионаучниот сојуз во 1957 година. Три години подоцна е редефиниран метарот, во однос на брановата должина на специфична спектрална линија на криптон-86. [[Секунда]]та била предефинирана во 1967 година и тоа во однос на хиперфината транзициона честота на природната форма на цезиумот, цезиум-133.

Преку ласерски интерферометриски метод, група од Националниот институт за стандарди и технологија во Колорадо во 1972 година ја определила брзината на светлината во вакуум како ''c''&nbsp;=&nbsp;299 792 456,2 ± 1,1&nbsp;m/s (со 100 пати помала несигурност од претходно прифатената вредност). Останатата мерна несигурност била поврзана со дефиницијата за метарот.{{#tag:ref|Меѓу 1960 и 1983 година метарот се дефинирал како: „метарот е должината еднаква на 1 650 763,73 бранови должини во вакуум на зрачењето кое одговара на преминот меѓу нивоата 2p<sub>10</sub> и 5d<sub><sub>5</sub></sub> во атомот криптон-86.“<ref name="11thCGPM">
{{Наведена мрежна страница
 |year=1967
 |title=„Решение 6 од Петнаесеттата генерална конференција на тегови и мери“
 |url=http://www.bipm.org/en/CGPM/db/11/6/
 |publisher=[[Меѓународно биро за тегови и мери]]
 |accessdate=13 октомври 2010
}}</ref> Во 1970-тите се открило дека спектралната линија не е симетрична, па се ограничила реализацијата на дефиницијата во интерферометриските експерименти.<ref>{{Наведено списание | volume = 22 | pages = 196 | year = 1973 | doi = 10.1063/1.1654608 | last1 = Баргер | journal = „Applied Physics Letters“ | first1 = Р.| title = „Брановата должина на 3.39-μm ласерски-заситена впивна линија на метанот“| last2 = Хол | first2=Џ. | issue = 4|bibcode = 1973ApPhL..22..196B }}
</ref>|group="Забелешка"}}<ref name="NIST heterodyne"/> Сличнита експерименти резултирале со споредливи вредноси за ''c'', па Петнаесеттата [[генерална конференција за тегови и мери]] во 1975 година препорачала употреба на 299 792 458&nbsp;m/s како вредност за брзината на светлината.<ref name="15thCGPM">
{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bipm.org/en/CGPM/db/15/2/|title=„Решение 6 од Петнаесеттата генерална конференција на тегови и мери“|last=|first=|date=|year=1975|work=|publisher=Меѓународно биро за тегови и мери|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=9 септември 2009}}</ref>

===Дефинирање на брзината на светлината како посебна константа===
Седумнаесеттата ГКТМ во 1983 година увидела дека брановите должини од честотните мерења и прифатената вредност за брзината на светлината полесно се репродуцираат од претходните стандарди. Ја задржила дефиницијата за [[секунда]]та од 1967 година, па [[цезиум]]овата хиперфина честота станала таа која ги одредува и секундата и метарот. За таа цел метарот бил предефиниран: „метар е должината на патот изминат од светлината во вакуум за времески интервал од <sup>1</sup>/<sub>299792458</sub> дел од секунда.“<ref name="Resolution_1">
{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bipm.org/en/CGPM/db/17/1/|title=„Решение 1 од Седумнаесеттата генерална конференција на тегови и мери“|last=|first=|date=|year=1983|work=|publisher=[[Меѓународно биро за тегови и мери]]|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=23 август 2009}}</ref> Поради ваквата дефиниција, брзината на светлината во вакуум е точно 299 792 458&nbsp;m/s<ref name=Wheeler>
{{Наведена книга
 |first=Е.Ф.  |last=Тејлор |first2=Џ.А. |last2=Вилер 
 |year=1992
 |title=„Физика на време-просторот: Вовед во специјалната релативност“
 |url=http://books.google.com/?id=PDA8YcvMc_QC&pg=PA59#v=onepage&q=
 |edition=второ издание
 |publisher=„Macmillan Publishers“
 |isbn=0-7167-2327-1
}}</ref><ref name="timeline">
{{Наведена мрежна страница|url=http://www.nist.gov/pml/div683/upload/museum-timeline.pdf|title=„Хронологија на дефиницијата на метарот“|last=Пензес|first=В.Б.|date=|year=2009|work=|publisher=НИСТ|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=11 јануари 2010}}</ref> и затоа станата е дефинирана константа во SI.<ref name="Jespersen"/> Унапредените експериментални техники со кои би се мерела брзината на светлината пред 1983 година веќе не влијаат на познатата вредност за брзината на светлината. Тие само овозможуваат попрецизно дефинирање на метарот со поточно мерење на брановата должина на криптон-86 и другите светлински извори.<ref name=Adams>
{{Наведена книга
|first=С. |last=Адамс 
 |year=1997
 |title=„Релативност: Вовед во физиката на време-просторот“
 |url=http://books.google.com/?id=1RV0AysEN4oC&pg=PA140
 |page=140
 |publisher=„CRC Press“
 |isbn=0-7484-0621-2
 |quote=„Необична последица на овој систем дефиниции е што никакво идно подобрување на нашите можности за мерење на ''c'' нема да ја промени брзината на светлината (дефиниран број), туку само должината на метарот!“
}}</ref><ref name=W_Rindler>
{{Наведена книга
 |first=В. |last=Риндлер 
 |year=2006
 |title=„Релативност: специјална, општа и космолошка“
 |url=http://books.google.com/?id=MuuaG5HXOGEC&pg=PT41
 |page=41
 |edition=второ издание
 |publisher=„Oxford University Press“
 |isbn=0-19-856731-6
 |quote= „Забележете дека ... секакви унапредувања на експерименталната точност ќе го променат метарот во однос на атомските бранови должини, но не и вредноста на брзината на светлината!“
}}</ref>

Во 2011 година ГКТМ ја изрази намерата за редефинирање на сите седум основни мерни единици во SI преку т.н. „формулација на „експлицитна константа““, каде секоја „мерна единица е дефинирана индиректно преку посебно прецизирање на точната вредност за добропозната  фундаментална константа“, како што е направено со брзината на светлината. Таа овозможи нова, а сосема еквивалентна формулација на дефиницијата: „метарот, симбол m, е единица за должина; нејзината големина е одредена со фиксирање на бројната вредност за брзината на светлината на точно 299 792 458 кога е изразена во SI-единицата {{nowrap|m s<sup>−1</sup>}}."<ref>[http://www.bipm.org/en/si/new_si/explicit_constant.html ''„Формуалација на „експлицитната константа“],'' Меѓународно биро за тегови и мери, 2011</ref> Оваа е една од предложените промени планирани за следната ревизија на SI (''новиот SI'').

==Поврзано==
*[[Светлосна година]]
*[[Брзина на гравитацијата]]
*[[Теорија за релативноста]]

==Белешки==
{{reflist|group="Забелешка"|30em}}

==Наводи==
{{Reflist|30em}}

== Литература ==
===Историски наводи===
{{Refbegin}}
*{{Наведено списание|first=О.|last=Ремер|year=1676|title=„Демонстрација во врска со движењето на светлината“ („Démonstration touchant le mouvement de la lumière trouvé par M. Römer de l'Academie Royale des Sciences“)|url=http://dbhs.wvusd.k12.ca.us/webdocs/Chem-History/Roemer-1677/Roemer-1677.html|journal=„Journal des sçavans“|volume=|pages=223–36|language=fr|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070729214326/http://dbhs.wvusd.k12.ca.us/webdocs/Chem-History/Roemer-1677/Roemer-1677.html|archivedate=2007-07-29|access-date=2015-10-15|url-status=dead}}
*{{Наведено списание|first=Е.|last=Халеј|year=1694|title=„Господинот Касини, неговите нови и точни табели за затемнувањата на првиот сателит на Јупитер, редуцирани на меридијанот на Лондон|url=|journal=„Philosophical Transactions of the Royal Society“|volume=18|issue=214|pages=237–56|doi=10.1098/rstl.1694.0048}}
*{{Наведено списание|first=Х.Л.|last=Физо|year=1849|title=„За експеримент поврзан со брзината на ширење на светлината“ („Sur une expérience relative à la vitesse de propagation de la lumière“)|url=http://www.academie-sciences.fr/membres/in_memoriam/Fizeau/Fizeau_pdf/CR1849_p90.pdf|journal=„Comptes rendus de l'Académie des sciences“|volume=29|pages=90–92, 132|language=fr|access-date=2015-10-15|archive-date=2011-06-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20110613224002/http://www.academie-sciences.fr/membres/in_memoriam/Fizeau/Fizeau_pdf/CR1849_p90.pdf|url-status=bot: unknown}}
*{{Наведено списание|first=Ж.Л.|last=Фуко|year=1862|title=„Експериментална определба на брзината на светлината: паралакса на Сонцето“ („Détermination expérimentale de la vitesse de la lumière: parallaxe du Soleil“)|url=http://books.google.ca/books?id=yYIIAAAAMAAJ&pg=PA216&lpg=PA216&dq|journal=„Comptes rendus de l'Académie des sciences“|volume=55|pages=501–503, 792–796|language=fr}}
*{{Наведено списание|first=А.А.|last=Мајкелсон|year=1878|title=„Експериментална определба на брзината на светлината“|url=http://www.gutenberg.org/ebooks/11753|journal=„Proceedings of the American Association of Advanced Science“|volume=27|pages=71–77}}
*{{Наведено списание|first1=А.А.|last1=Мајкелсон|first2=Ф.Г.|last2=Пиз|first3=Ф.|last3=Пирсон|title=„Мерење на брзината на светлината во делумен вакуум“|url=|journal=„Astrophysical Journal“|volume=82|pages=26–61|date=|year=1935|doi=10.1086/143655|bibcode=1935ApJ....82...26M}}
*{{Наведено списание|first=С.|last=Њуком|year=1886|title=„Брзината на светлината“|url=|journal=„Nature“|volume=34|issue=863|pages=29–32|doi=10.1038/034029c0|bibcode=1886Natur..34...29.}}
*{{Наведено списание|first=Ж.|last=Перотин|year=1900|title=„За брзината на светлината“ („Sur la vitesse de la lumière“)|url=|journal=„Comptes rendus de l'Académie des sciences“|volume=131|pages=731–4|language=fr}}
{{Refend}}

===Современи наводи===
{{Refbegin}}
*{{Наведена книга
 |first=Л. |last=Брилуен 
 |year=1960
 |title=„Ширење на брановите и групна брзина“
 |publisher=„Academic Press“
 |isbn=
}}
*{{Наведена книга
 |first=Џ.Д. |last=Џексон 
 |year=1975
 |title=„Класична електродинамика“
 |edition=второ издание
 |publisher=„John Wiley & Sons“
 |isbn=0-471-30932-X
}}
*{{Наведена книга
 |first=Г. |last=Кајзер
 |year=2000
 |title=„Комуникација преку оптички влакна“
 |page=32 |edition=трето издание
 |publisher=„McGraw-Hill“
 |isbn=0-07-232101-6
}}
*{{Наведена книга
 |last=Нг. |first=Ј.Џ.
 |year=2004
 |chapter=„Феноменологија на квантна пена и квантна гравитација“
 |url=http://books.google.com/?id=RntpN7OesBsC
 |editor=Г. Амелино-Камелија; Џ. Ковалски-Гилкман
 |title=„Ефект на Планкова скала во астрофизиката и космологијата“
 |pages=321''ff''
 |publisher=„Springer“
 |isbn=3-540-25263-0
}}
*{{Наведена книга
 |author=Хелмке Ј. |author2=Риле Ф.
 |year=2001
 |chapter=„Физиката зад дефиницијата на метарот“
 |url=http://books.google.com/?id=WE22Fez60EcC&pg=PA453
 |editor=Т.Џ. Квин|editor2= С. Лешиута|editor3= П. Тавела
 |title=„Неодамнешен напредок во метрологијата и фундаменталните константи“
 |page=453
 |publisher=„IOS Press“
 |isbn=1-58603-167-8
}}

{{featured article}}

==Надворешни врски==
* [http://books.google.com/books?id=UigDAAAAMBAJ&pg=PA17&dq=1930+plane+%22Popular&hl=en&ei=bfiPTs-NGInE0AHC_4k_&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=8&ved=0CEwQ6AEwBzgK#v=onepage&q=1930%20plane%20%22Popular&f=true „Тестирање на брзината на светлината во вакуумска цевка долга една милја“] ''„Popular Science Monthly''“, септември 1930, стр. 17–18.
*[http://www.bipm.org/en/si/si_brochure/chapter2/2-1/metre.html Дефиниција на метарот] (Меѓународно биро за тегови и мери, BIPM)
*[http://physics.nist.gov/cgi-bin/cuu/Value?c Брзината на светлината во вакуум] (Национален институт на стандарди и технологија, NIST)
*[http://www.itl.nist.gov/div898/bayesian/datagall/michelso.htm Галерија на податоци: Мајкелсонова брзина на светлината]
*[http://gregegan.customer.netspace.net.au/APPLETS/20/20.html Subluminal] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20050615174625/http://gregegan.customer.netspace.net.au/APPLETS/20/20.html |date=2005-06-15 }} (Java апликација која ги прикажува граничните вредности на информации при групна брзина)
*[http://www.mathpages.com/rr/s3-03/3-03.htm De Mora Luminis]
*[http://www.ertin.com/sloan_on_speed_of_light.html Дискусија за собирање светлосни брзини]
*[http://www.colorado.edu/physics/2000/waves_particles/lightspeed-1.html Брзина на светлината] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080115205125/http://www.colorado.edu/physics/2000/waves_particles/lightspeed-1.html |date=2008-01-15 }} (катедра за физика на Универзитетот на Колорадо)
*[http://sixtysymbols.com/videos/light.htm c: Брзина на светлината] (Шеесет симболи, катедра за физика на Универзитетот во Нотингам [видео])
*[http://math.ucr.edu/home/baez/physics/ Usenet Physics FAQ (Често поставувани прашања во физиката)]
*[http://www.live-counter.com/speed-of-light/ Илустрација на брзината на светлината]

{{Релативност}}

{{Нормативна контрола}}

{{избрана статија}}

[[Категорија:Физички величини]]
[[Категорија:Физички константи]]
[[Категорија:Концепти во физиката]]
[[Категорија:Светлина]]
[[Категорија:Релативност]]
[[Категорија:Единици за брзина|Светлина]]
[[Категорија:Основни константи]]
[[Категорија:Брзина|Светлина]]