Преглед на кодот на Вакуум

'''Вакуум''' — [[простор]] без [[супстанца]]. Самиот збор „вакуум“ е од латинско потекло ([[латински јазик|лат.]] ''vacuus'' - празен).
[[Податотека:Magdeburg.jpg|мини|300п|Една од значајните особености на вакуумот ја прикажал [[Ото фон Герике]] во [[1654]] г. со Магдебуршките коњи, кои не можеле да ја разделат металната вакуумска топка.]]
[[Податотека:06. Бернулиев закон - експерименти со стаклена инка.ogv|мини|десно|280п|Опит со стаклена инка на кој се прикажува дејството на вакуумот врз топчето предизвикан од вшмукуваето преку грлото. Топчето не паѓа, туку има задршка додека трае вшмукувањето. <small>Извел: проф. Оливер Зајков. Институт за физика на Природно-математичкиот факултет во Скопје.</small>]]

[[Притисок]]от во вакуумот е многу понизок од [[атмосферски притисок|атмосферскиот притисок]]<ref>{{Наведена книга| first=Austin | last=Chambers | year=2004 | title=Modern Vacuum Physics | publisher=CRC Press | location=Boca Raton | isbn=0-8493-2438-6 | oclc=55000526}}</ref>, и во идеален случај тој тежнее кон притисок од нула [[паскал (единица)|паскали]].
Најголемиот (најдлабокиот) вакуум се наоѓа во [[вселена]]та (<math>10^{-14}</math> Pa).

Вакуумот бил честа тема на филозофски дебати на грчките филозофи, но емпириски не бил истражуван сè до XVII век. [[Еванџелиста Торичели]] ја конструирал првата вакуумска лабораторија во [[1643]] година, а извел и други експерименти како резултат на неговите [[теорија|теории]] за атмосферскиот притисок.<ref>''How to Make an Experimental Geissler Tube'', Popular Science monthly, February 1919, Unnumbered page, Scanned by Google Books: http://books.google.com/books?id=7igDAAAAMBAJ&pg=PT3</ref>

[[индустрија|Индустриската]] примена на вакуумот започнува во [[XX век]], со воведувањето [[електрична светилка|електричната светилка]] и вакуумската цевка.

Вакуумот може да се произведе така што од некој затворен простор со помош на т.н. [[вакуум-пумпа]] ќе се извлече целиот [[гас]].

== Особини на вакуумот и негова примена ==
Низ вакуумот се простираат [[светлина]]та, честичките, цврстите тела, [[електрично поле|електричното]] и [[магнетно поле|магнетното поле]], но не и звукот — за простирање на [[звук]]от потребна е материја. [[Топлина]]та низ вакуумот простира со зрачење (електромагнетни бранови од инфрацрвениот дел на спектарот), но не и со спроведување. Спровдувањето на топлината се одвива преку материјалните носители, па во простор со низок притисок тоа е значително послабо, и оттаму е примената на вакуумот во [[термос]]ите.
[[Податотека:Gluehlampe 01 KMJ.jpg|мини|десно|180п|Во светилката има делумен вакуум, со траги на [[аргон]] наместо [[воздух]] за да се зачува [[волфрам]]ското влакно.]]

Вакуумoт се користи во бројни процеси и уреди. Првата вообичаена примена била во светилките со влакно за да се заштити [[волфрам]]овото влакно од [[хемија|хемиска]] деградација. Хемиската инертност на вакуумот, исто така се користи за заварување со електронски млаз, за нанесување тенки слоеви со испарување, за суво нагризување во производството на [[полуспроводник|полуспроводници]], за нанесување оптички слоеви, вакуумско пакување итн. Смалувањето на конвекцијата (мешањето) ја подобрува топлотната изолација на термосите. Високиот вакуум го потпомага дегазирањето што се користи за сушење со замрзнување и за вакуумска дестилација.

Особината на вакуумот да ги пропушта електроните без расејување довела до примена во електронскиот [[микроскоп]], вакуумските цевки (првото [[радио]]) и катодните цевки (првите [[телевизор]]и). Отстранувањето на триењето во воздухот со создавање вакуум се користи во конструкцијата на ултрацентрифугите и депонирањето на енергијата кај замаецот.

== Вселенски простор ==
[[Податотека:Structure_of_the_magnetosphere-mk.svg|лево|мини|350п|Вселенскиот вакуум всушност е многу слаба плазма што ја сочинуваат наелектризирани честички, електромагнетни полиња, а понекогаш и ѕвезди.]]
Најголем дел од [[вселена]]та има густина и притисок скоро колку совршен вакуум. Во вселенскиот простор практично нема [[триење]] поради што [[ѕвезда|ѕвездите]], [[планета|планетите]] и останатите небесни тела се движат слободно по нивните идеални гравитациски патеки. Меѓутоа, не постои совршен вакуум, дури ни во меѓуѕвездениот простор каде се наоѓаат неколку [[водород]]ни [[атом]]и по кубен сантиметар, правејќи притисок од 10 fPa (10<sup>−16</sup> Torr).

Високиот вакуум на вселената би можел да претставува погодна средина за извесни процеси, на пример оние кои бараат совршено чисти површини, но за вообичаена примена многу полесно е да се создаде еквивалентен вакуум на [[Земја]]та, отколку да се совладува Земјината [[гравитација]].

== Ознаки на вакуумот во техничката примена ==
* Низок вакуум ([[англиски јазик|анг.]] ''Low vacuum''): 100 kPa - 3 kPa
* Среден вакуум ([[англиски јазик|анг.]] ''Medium vacuum''): 3 kPa - 100 mPa
* Висок вакуум ([[англиски јазик|анг.]] ''High vacuum''): 100 mPa - 1 µPa
* Многу висок вакуум ([[англиски јазик|анг.]] ''Ultra high vacuum''): 100 nPa - 100 pPa
* Екстремно висок вакуум ([[англиски јазик|анг.]] ''Extremely high vacuum''): < 100 pPa

== Особини ==
Многу особини ги задржуваат вредностите различни од нула кога вакуумот се приближува до идеалниот. Тие идеални физички константи се нарекуваат ''константи на слободниот простор''. Неколку најосновни се:

* [[Брзина на светлината|Брзината на светлината]] тежнее кон 299.792.458&nbsp;m/s, но секогаш е пониска.
* [[Показател на прекршување|Показателот на прекршување]] се приближува кон вредноста 1.0, но секогаш е поголем.
* [[Диелектрична константа|Диелектричната константа]] (<math>\varepsilon_0</math>) тежнее кон 8,8541878176x10<sup>−12</sup> [[Фарад]]и по метар (F/m).
* [[Магнетна пермеабилност|Магнетната пермеабилност]] (μ<sub>0</sub>) тежнее кон 4π&times;10<sup>&minus;7</sup>&nbsp;N/A<sup>2</sup>.
* [[Карактеристична импеданса|Карактеристичната импеданса]] (<math>Z_0</math>) тежнее кон 376,73 Ω.

== Галерија ==
<center><gallery>
Податотека:57. Архимедов закон во воздух.ogg|Архимедов закон со две тела со иста тежина под вакуум
Податотека:58. Влијание на атмосферски притисок.ogg|Влијание врз едно тело под атмосферски притисок и/или вакуум
</gallery></center>

== Наводи ==
<references/>

{{Ризница-врска|Vacuum}}

{{Нормативна контрола}}

[[Категорија:Физика]]
[[Категорија:Физичка хемија]]
[[Категорија:Производствени процеси]]