Преглед на кодот на Вилијам Лоренс Брег

{{Слика десно-горе|Link=Нобелова награда|Text=Нобеловец|Image=Nobel prize medal.svg|Width=25}}
{{Infobox scientist
| name              = Сер Вилијам Лоренс Брег
| image             = Wl-bragg.jpg
| image_size        = 220px
| caption           = Вилијам Лоренс Брег во 1915 година
| birth_date        = {{Birth date|1890|03|31|df=y}}
| birth_place       = {{знамеикона|AUS}} [[Северна Аделаида]], Јужна Австралија
| death_date        = {{Death date and age|1971|07|01|1890|03|31|df=yes}}
| death_place       = {{знамеикона|UK}} Валдрингфилд, [[Ипсвич]], Сафолк, Англија
| nationality       = {{знамеикона|UK}} Британец
| work_institution  = [[Универзитет на Манчестер]]<br>[[Кембрички универзитет]]
| alma_mater        = [[Универзитет на Аделаида]]<br>[[Кембрички универзитет]]
| doctoral_advisor  = [[Џ.Џ. Томсон]]  <br>[[Вилијам Хенри Брег|В.Х. Брег]]
| doctoral_students = [[Џон Кранк]]<br>[[Роналд Вилфрид Гурни]]<br>[[Алекс Стоукс]]
| fields            = [[Физика]]
| known_for         = [[Дифракција на X-зраци]]<br/>[[Брегов закон]]
| prizes            = [[Нобелова награда за физика]] <small>(1915)</small><br>[[Баернардов медал]] <small>(1915)</small><br>[[Матеучиев медал]] <small>(1915)</small><br>[[Хјузов медал]] <small>(1931)</small><br>[[Кралски медал]] <small>(1946)</small><br>[[Реблингов медал]] <small>(1948)</small><br>[[Коплиев медал]] <small>(1966)</small>
| footnotes = Син на [[Вилијам Хенри Брег|В.Х. Брег]]. Негови ментори на Кембричкиот универзитет [[Џ.Џ. Томсон]] и [[Вилијам Хенри Брег|В.Х. Брег]].
}}

'''Сер Вилијам Лоренс Брег''' ([[31 март]] [[1890]] — [[1 јули]] [[1971]]) — Британски [[физичар]] и кристалограф со Австралијанско потекло кој го поставил (1912&nbsp;г.) [[Брегови Закон|Бреговиот закон за дифракција на X-зраци]], кој е основа за определување на [[кристалната структура]]. Тој беше заеднички добитник (со неговиот татко, [[Вилијам Хенри Брег]]) на [[Нобелова награда за физика]] во 1915: ''"За нивната заслуга во [[Рендгенската структурна анализа|анализата]] на [[кристалната структура]] со помош на [[X-зраци]]"''<ref>{{Наведена мрежна страница |title=The Nobel Prize in Physics 1915 |publisher=Nobel Foundation |url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1915/index.html |accessdate=2008-10-09}}</ref> важен чекор во развојот на [[Рендгенската структурна анализа]]. Тој бил [[витез|прогласен за витез]] во 1941.<ref>{{Наведена мрежна страница |title=Nobel Prizes and Laureates, Lawrence Bragg - Biographical |publisher=Nobel Foundation |url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1915/wl-bragg-bio.html |accessdate=2013-03-16}}</ref> Заклучно со 2014 година, Лоренс Брег е најмладиот добитник на [[Нобелова награда]] за физика, примајќи ја наградата на само 25 годишна возраст.<ref>{{Наведена мрежна страница |title=Facts on the Nobel Prize in Physics |publisher=Nobel Foundation |url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/facts/physics/ |accessdate=2014-12-06}}</ref> (Најмлад добитник на Нобелова награда од сите категории е [[Malala Yousafzai]] во 2014 година на возраст од 17 години). Брег беше директор на [[Кевендишката Лабораторија]], во Кембриџ, кога откривањето на структурата на ДНК беше пријавено од [[Џејмс Ватсон]] и [[Францис Крик]] во февруари 1953 година.

==Животопис==

===Раниот живот и образование===
Брег е роден во [[Северна Аделаида]], Јужна Австралија. Уште на млади години покажал интерес кон науката и математиката. Неговиот татко, [[Вилијам Хенри Брег]], бил професор по математика и физика на [[Универзитетот на Аделаида]]. На 5 годишна возраст, само што почнал да оди во училиште, Брег паднал од својот трицкл и си ја скршил раката. Неговиот татко кој прочитал за [[Вилхелм Конрад Рентген|Рентгеновите]] експерименти во Европа, ги искористил ново откриените X-зраци и неговата опрема да ја испита скршената рака. Ова е првата снимена хируршка употреба на X-зраци во Австралија.

Брег бил многу способен студент. По започнувањето на неговите студии во [[колеџот Св. Петар, Аделаида]] во 1905&nbsp;г. тој заминал во Универзитетот на Аделаида на 16 годишна возраст за да учи математика, хемија и физика, дипломирајќи во 1908 година. Истата година неговиот татко ја прифатил ,,Кевендишката столица на физиката" на [[Универзитетот на Лидс]], и го вратил семејството назад во Англија. Брег се запишал на [[колеџот Тринити, Кембриџ]] во есента 1908&nbsp;г. и добил целосна стипендија по математика, иако го полагал тестот во кревет болен од пнеумонија. По брзо совладување на математиката, тој преминал на учење физика во подоцнешните години од неговите студии, и дипломирал со првата класа во 1911 година. Во 1914&nbsp;г. бил избран за стипеднија на колеџот Тринити – стипендија која на колеџот Кембриџ вклучува поднесување и одбрана на тезата.<ref>Cambridge physicists www.cambridgephysics.org</ref><ref>See Fred Hoyle's remarks regarding  Hutchinson in 1965 ''Galaxies, Nuclei and Quasars'' p38 London:Heinemann and also R J N Phillips 1987 "Some Words from a Former Student" in ''Tribute to Paul Dirac'', p31 Bristol:Adam Hilger</ref>

Покрај образованието, друга работа која го интересирала Брег било [[собирање на школки]]; неговата лична колекција содржела примероци од над 500 видови; сите од нив лично собирани во Јужна Австралија. Тој открил нови видови на [[сипа]] - ''[[Sepia braggi]]'', именувана по него од страна на [[Џозеф Верко]].<ref>Jenkin, John ''William and Lawrence Bragg; Father and Son''. Oxford University Press 2008 ISBN 978 0 19 923520 9</ref>

===Кариера===

====Рендгенска структурна анализа====
Брег е најпознат по неговиот закон за дифракција на [[X-зраци]] од кристали. [[Бреговиот закон]] ни овозможува да ја пресметаме позицијата на атомите во рамките на кристал преку начинот на кој X-зрак е дифрактиран од кристалната решетка. Го направил ова откритие во 1912 година, додека бил прва година на универзитетот во Кембриџ. Дискутирал за своите идеи со неговиот татко, кој го развил спектрометарот во Лидс. Оваа алатка овозможила многу разчични типови на кристали да бидат анализирани.

====Опсег на звук====
Истражувачката работа на Брег била прекината од двете Светски Војни. За време на двете војни тој работел на методи за опсег на звукот за лоцирање на пушките на непријателот. Во оваа работа бил потпомогнат од [[Вилијам Такер]], [[Харолд Робинсон]] и [[Хенри Хеминг]]. За неговата работа за време на Првата светска војна бил награден со [[Воен Крст]]<ref>{{London Gazette |issue=30450 |supp=yes |startpage=32 |date=1 January 1918 |accessdate=3 September 2010}} ''MC''</ref> и бил назначен за [[Офицер на редот на Британската Империја]].<ref>{{London Gazette |issue=30576 |supp=yes |startpage=3289 |date=15 March 1918 |accessdate=2 September 2010}} ''OBE''</ref><ref>{{London Gazette |issue=29623 |supp=yes |startpage=5930 |date=13 June 1916 |accessdate=2 September 2010}} ''mid''</ref><ref>{{London Gazette |issue=29890 |supp=yes |startpage=207 |date=2 January 1917 |accessdate=2 September 2010}} ''mid''</ref><ref>{{London Gazette |issue=31437 |supp=yes |startpage=8523 |date=4 July 1919 |accessdate=2 September 2010}} ''mid''</ref><ref name=sound>William Van der Kloot, [http://rsnr.royalsocietypublishing.org/content/59/3/273.full Lawrence Bragg's role in the development of sound-ranging in World War I], Notes and Records of the Royal Society, 22 September 2005, vol. 59, no. 3, pp. 273–284.</ref>

На 2 септември 1915&nbsp;г. неговиот брат бил убиен за време на [[Галиполската Операција]].<ref>{{cwgc |id=680754 |name=Bragg, Robert Charles |accessdate=3 September 2010}}</ref> Набргу потоа, Вилијам Лоренс Брег дознал дека бил добитник на Новелова Награда за физика, на 25 годишна возраст.<ref name=sound />

Помеѓу двете војни, од 1919 до 1937 година, Брег работел на [[Викториниот универзитет на Манчестер]] како професор по физика. По Втората светска војна, се вратил во Кембриџ, разделувајќи ја [[Кевендишката Лабораторија]] во истражувачки групи. Тој верувал дека ,,идеален истражувачки тим треба да се состои од шест до дванаесет научници и неколку асистенти".

====Истражување за белковини====
Во 1948 година Брег станал заинтересиран за структурата на белковините и бил делумно одговорен за создавање на група која користела физика за решавање на биолошки проблеми. Имал клучна улога во откривањето на структурата на [[ДНК]] во 1953&nbsp;г. , со тоа им обезбедил поддршка на [[Францис Крик]] и [[Џејмс Ватсон]] кои работеле под негово раководство во Кевендиш.

Известувањето на Брег за откривањето на структурата на ДНК било донесено на Солвејска конференција за белковини во Белгија на 8 април 1953 година, но не било забележано од страна на печатот. Поради тоа Брег подоцна одржал говор во Медицинското Училиште и Болница во Лондон во четврток, 14 мај 1953 година, кој резултирал со статија на Ричи Калдер во вестите на Лондон во Петок, 15 мај 1953 година, под наслов „Зашто си ти ти. Најблиската тајна на животот.“

Брег бил задоволен да види дека методот со X-зраци кој тој го развил четириесет години порано било срцето на овој увид за природата на самиот живот. Во исто време во Кевендиш, [[Макс Перуц]] исто така работел на својот труд со кој освоил Нобелова награда а тоа е структурата на [[хемоглобин]]. Брег подоцна последователно и успешно лобирал за, и ги номинирал, Крик, Ватсон and [[Марис Вилкинс]] за Нобеловата награда за Физиологија или Медицина во 1962 година; Вилкинс го користел претходно истажениот труд (корситејќи Рендгенска структурна анализа) на [[колеџот Кингс во Лондон]] за да ја открие структурата на ДНК молекулата. Покрај овие истражувачи бил и [[Розалинд Френклин]], чија "[[Photo 51|фотографија 51]]" покажала дека ДНК е двојна [[спирала]], а не тројна како што претпоставил [[Лајнус Полинг]]. френклин починал пред да ја добие наградата (која се дава само на живи луѓе).

Кристалната структура на лизозим на белка од кокошково јајце, била откриена од Филипс во 1965 година.<ref name=lysozyme>CCF Blake, DF Keonig, GA Mair, ACT North, DC Phillips & VR Sarma, Structure of Hen Egg-White Lysozyme: A Three-dimensional Fourier Synthesis at 2 Å Resolution. (1965) Nature '''206''':757-761</ref> под раководство на Лоренс Брег во [[Royal Institution]], во Лондон, довело до откритие на <math>3_{10}</math> спирала. Структурата на лизозимот била утврдена од кристалите на лизозим хлорид, кој припаѓа на четириаголната просторна група P<math>4_3</math><math>2_1</math>2 со единица на димензија на клетките a = b = 79.1 Å, c = 37.9 Å и имаат една молекула на лизозим во [[асиметрична единица]].<ref name=lysozyme/> Постоењето на <math>3_{10}</math> спирала, спротивно на Паулиновата алфа спирала, била предвидена од Брег, Кендру и Перуц во 1950 година.<ref>1950 "Polypeptide chain configurations in crystalline proteins" Proc Roy A 203, p321</ref> Очигледно, многу истражувачи не успеале да го спомнат откривањето на <math>3_{10}</math> спиралата, и не успеале да го прифатат тој дел во структурата на лизозимот. Полинг никогаш не признал дека барем еден дел од горенаведениот документ од 1950 година има смисла.

За разлика од миоглобинот, во кој околу 80% од аминокиселинските остатоци се во алфа-спираланата конформација, во лизозимска белковина содржината на алфа-спиралата е само околу 40% од аминокиселинските остатоци во четири главни делови. <math>3_{10}</math> спиралата e претходен предлог за структурата на полипептиди направен од Брег, Кендру и Перуц во 1950 година. Во оваа конформација, секој трет пептид е водородно споен назад за првиот пептид, со што се формира прстен што содржи десет атоми.<ref>L N Johnson (1966) “The structure and function of lyszoyme” Sci Prog 54, p367</ref>

====Кралска Институција====
Тој имал долга поврзаност со [[Кралската Институција]] вклучувајќи:

:  Професор по Природна Филозофија, 1938-1953
:  Професор по Хемија, 1954-1966
:  Надзорник на Куќата, 1954-1966
:  Директор на Дејви-Фарадај Лабораторија за истражување, 1954-1966
:  Директор, 1965-1966
:  Почесен Професор, 1966-1971

Во 1931, 1934 и 1961 Брег бил поканет да ја испорача [[Royal Institution Christmas Lectures|Новогодишната лекција на Кралската Институција]] на ,,Универзитетот на Светлото'', ,,Електрисити'' и ''Електрисити''.  Тој исто така ги запознал со програмата додека престојувал на Кралската Институција.<ref>http://www.rigb.org/our-history/people/b/william-lawrence-bragg</ref>

===Приватен Живот===
Се оженил со Алис Хопкинсон (1899-1989) во 1921 година, со која имал четири деца, [[Стефан Брег|Стефан Лоренс]] (1923-2014), Давид Вилијам (роден 1926), Маргарет Алис, родена 1931, (која се омажи со [[Марк Хит]]) и Патиенс Мари, родена 1935. Брег имал повеќе хобија вклучувајќи цртање, литература и доживотен интерес во градинарство.<ref>{{Наведено списание|last=Thomson|first=Patience|title=A tribute to W. L. Bragg by his younger daughter|journal=Acta Crystallographica Section A|year=2013|volume=A69|pages=5–7|accessdate=24 December 2012|url=http://journals.iucr.org/a/issues/2013/01/00/wl0018/wl0018.pdf}}</ref> Кога се доселил во Лондон, му недостигала градината па работел како повремен градинар, непрепознаен од својот работодавач, сè додека гостин во куќата не се изненадил што го среќава тука.<ref>{{Наведена книга
|title=What Mad Pursuit
|first=Francis
|last=Crick
|page=53
|isbn=0140119736
|publisher=Weidenfeld & Nicholson
|year=1989
}}</ref> Починал во болница близу до неговиот дом во[[Валдрингфилд]], [[Ипсвич]], Сафолк. Бил погребан во [[колеџот Тринити, Кембриџ]]; неговиот син Давид е погребан во [[Ascension Parish Burial Ground, Cambridge|Parish of the Ascension Burial Ground]] во Кембриџ, каде пријателот на Брег Рудолф Хопкинсон е исто така погребан.

==Почести и награди==
Бил избран за [[Royal Society#Fellows|FRS]] во 1921-,,признание кое ги прави другите несоодветни".<ref>G K Hunter 2004 ''Light is a Messenger'' Oxford:OUP</ref> Беше назначен за [[Knight Bachelor|витез]] од страна на [[Кралот Џорџ VI]] во 1941 година. [[New Year Honours]],<ref>{{London Gazette |issue=35029 |supp=yes |startpage=1 |date=31 December 1940 |accessdate=2 September 2010}} ''Knight bachelor''</ref> и ги има добиено и [[Copley-ов Медал]] и [[Кралскиот Медал]] на [[Кралското Општество]].Во неговата книга ''Light is a Messenger'', дебатира дека повеќе е кристалографер отколку физичар, неговото учење покажува дека то је физичар повеќе од се друго. Исто така, од 1939 до 1943 година, работел како претседател на [[Институтот за Физика]] во Лондон.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.cambridgephysics.org/ |title=архивска копија |accessdate=2015-03-02 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304233102/http://www.cambridgephysics.org/ |url-status=dead }}</ref>

Од 1992 година, [[Австралискиот институт за Физика]] ги наградува со Брегов Медал за совршеност по Физика<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.aip.org.au/content/bragg |title=Bragg Gold Medal for Excellence in Physics |accessdate=2015-03-02 |archive-date=2016-03-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160312065229/http://www.aip.org.au/content/bragg |url-status=dead }}</ref> за да го обележат Лоренс Брег и неговиот татко, Вилијам Брег, за најдобрата теза на студент на [[List of universities in Australia|Австралискиот универзитет]].

* Нобелова награда (1915)
* [[Matteucci Medal]] (1915)
* [[Hughes Medal]] (1931)
* [[Royal Medal]] (1946)
* [[Guthrie Medal and Prize|Guthrie Lecture]] (1952)
* [[Copley Medal]] (1966)

==Поврзано==
*[[Artillery in World War I|Tactical Artillery Terms from World War I]]
* [[List of Nobel laureates in Physics]]

==Наводи==
{{reflist|colwidth=30em}}

==Further reading==
*Biography: Hunter, Graeme. ''Light Is A Messenger, the Life and Science of William Lawrence Bragg'', ISBN 0-19-852921-X; Oxford University Press, 2004.
* John Finch; ''A Nobel Fellow On Every Floor'', Medical Research Council 2008, 381 pp, ISBN 978-1-84046-940-0; (This book is about the MRC Laboratory of Molecular Biology, Cambridge.)
*Ridley, Matt; ''Francis Crick: Discoverer of the Genetic Code (Eminent Lives)'', first published in July 2006 in the United States, and then in the UK in September 2006, by HarperCollins Publishers; 192 pp, ISBN 0-06-082333-X (This short book is in the publisher's "Eminent Lives" series).
*John Jenkin: "William and Lawrence Bragg, Father and Son: The Most Extraordinary Collaboration in Science", Oxford University Press, 2008.

==Надворешни врски==
* [http://www.packer34.freeserve.co.uk/selectedTATAwebsites.htm First press stories on DNA] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20060618160456/http://www.packer34.freeserve.co.uk/selectedTATAwebsites.htm |date=2006-06-18 }}
* [http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1915/index.html Nobelprize.org – The Nobel Prize for Physics in 1915]
* [http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1915/wl-bragg-bio.html Nobel Biography]
* [http://osulibrary.oregonstate.edu/specialcollections/coll/pauling/bond/people/bragg.html A collection] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20121112153029/http://osulibrary.oregonstate.edu/specialcollections/coll/pauling/bond/people/bragg.html |date=2012-11-12 }} of digitised materials related to Bragg's and [[Linus Pauling]]'s structural chemistry research.
* [http://osulibrary.oregonstate.edu/specialcollections/coll/pauling/dna/people/bragg.html Key Participants: Sir William Lawrence Bragg] – ''Linus Pauling and the Race for DNA: A Documentary History''
* [http://www.pbs.org/wgbh/nova/photo51/ NOVA Episode on Photograph 51]
* [http://www.aip.org/history/ohilist/28531.html Oral History interview transcript with William Lawrence Bragg 20 June 1969, American Institute of Physics, Niels Bohr Library and Archives] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20130602142526/http://www.aip.org/history/ohilist/28531.html |date=2013-06-02 }}
* [http://nla.gov.au/nla.party-458785 Bragg, Lawrence (Sir) (1890–1971)] National Library of Australia, ''Trove, People and Organisation'' record for William Lawrence Bragg
*[http://richannel.org/the-nature-of-things--oil-soap-and-detergent The Nature of Things: Oil, Soap and Detergent] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20150316221407/http://richannel.org/the-nature-of-things--oil-soap-and-detergent |date=2015-03-16 }}, Ri Channel video, November 1959
*[http://www.richannel.org/the-nature-of-things--atoms-and-molecules The Nature of Things: Atoms and Molecules] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20141101061736/http://www.richannel.org/the-nature-of-things--atoms-and-molecules |date=2014-11-01 }}, Ri Channel video, October 1959
*[http://www.richannel.org/the-nature-of-things--solids-liquids-and-gases The Nature of Things: Solids, Liquids and Gases] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20150316212303/http://richannel.org/the-nature-of-things--solids-liquids-and-gases |date=2015-03-16 }}, Ri Channel video, November 1959

{{Нобелова награда за физика}}

{{Нормативна контрола}}

{{DEFAULTSORT:Брег, Вилијам Лоренс }}
[[Категорија:Австралиски физичари]]
[[Категорија:Англиски физичари]]
[[Категорија:Експериментални физичари]]
[[Категорија:Членови на Кралското друштво]]
[[Категорија:Носители на Коплиевиот медал]]
[[Категорија:Носители на Кралскиот медал]]
[[Категорија:Добитници на Нобеловата награда за физика]]
[[Категорија:Кристалографи]]
[[Категорија:Австралиски нобеловци]]
[[Категорија:Англиски нобеловци]]
[[Категорија:Странски членови на Индиската национална академија на науките]]
[[Категорија:Членови на Баварската академија на науките]]
[[Категорија:Членови на Кралската шведска академија на науките]]
[[Категорија:Британски нобеловци]]
[[Категорија:Членови на Американското филозофско друштво]]
[[Категорија:Родени во 1890 година]]
[[Категорија:Починати во 1971 година]]
[[Категорија:Почесни членови на Кралското друштво на Единбург]]