Преглед на кодот на Ерида (џуџеста планета)

{{Инфокутија Планета
| name             = Ерида
| symbol           = [[Податотека:Eris symbol (black).svg|24px|Астрономски симбол за Ерида]]
| image            = [[Податотека:Eris and dysnomia2.jpg|frameless|upright=1.5|Ерида (центар) и Дисномија (лево од центарот), снимена [[Хабл (вселенски телескоп)|Хабл]]]]
| caption          = Ерида (центар) и [[Дисномија (месечина)|Дисномија]] (лево од центарот).<br>[[Хабл (вселенски телескоп)|Хабл]].
| discovery        = yes
| discoverer       =
  {{plainlist |
* [[Мајкл Браун]]
* [[Чед Трухиљо]]
* [[Дејвид Рабиновиц]]<ref name="discovery" />
  }}
| discovered       = 5 јануари 2005 година<ref name="New Planet" /><ref group=а>Images were taken on October 21, 2003; the object was not detected and identified until 2005.</ref>
| mp_name          = '''136199 Ерида'''
| note             = yes
| alt_names        = {{мп|2003 UB|313}}<ref name="jpldata" />
| named_after      = [[Ерида (митологија)|Ерида]]
| mp_category      =
  {{plainlist |
* [[џуџеста планета]]
* [[Заднептунци|Заднептунско тело]]
* [[плутоид]]
* [[Расеан Диск]]
* [[мала планетарна месечина|пар]]<ref name="MPC" /><ref name="Buie2007" />
  }}
| orbit_ref        = <ref name="jpldata" />
| epoch            = 9 декември 2014<br>([[јулијански ден|ЈД]] {{вред|2457000.5}})
| aphelion         =
  {{plainlist |
* {{вред|97.651|u=ае}}
* {{вред|14.602|e=9|u=км}}
  }}
| perihelion       =
  {{plainlist |
* {{вред|37.911|u=ае}}
* {{вред|5.723|e=9|u=км}}
  }}
| semimajor        =
  {{plainlist |
* {{вред|67.781|u=ае}}
* {{вред|10.166|e=9|u=км}}
  }}
| eccentricity     = {{вред|0.44068}}
| period           =
  {{plainlist |
* {{nowrap|{{вред|fmt=commas|203830|u=дена}}}}
* {{вред|558.04|u=[[Јулијанска година (астрономија)|а]]}}
  }}
| avg_speed        = {{вред|3.4338|u=км/с}}
| mean_anomaly     = {{вред|204.16|u=°}}
| inclination      = {{вред|44.0445|u=°}}
| asc_node         = {{вред|35.9531|u=°}}
| arg_peri         = {{вред|150.977|u=°}}
| satellites       = [[Дисномија (месечина)|Дисномија]]
| physical_characteristics = yes
| mean_radius      = {{вред|1163|6|u=км}}<ref name="sicardy" /><ref name="Beatty2010-NewScientist" />
| mass             =
  {{plainlist |
* {{вред|1.66|0.02|e=22|u=кг}}<ref name="Brown Schaller 2007" />
* 0.0028 [[Земјена маса|Земјени маси]]
* 0.23 [[Месечева маса|Месечеви маси]]
  }}
| surface_area     = {{вред|1.70|0.02|e=7|u=км<sup>2</sup>}}{{refn|group=а|name=volumesurface|Пресметана од средниот полупречник}}
| volume           = {{вред|6.59|0.10|e=9|u=км<sup>3</sup>}}{{refn|group=а|name=volumesurface}}
| density          = {{вред|2.52|0.07|u=г/см<sup>3</sup>}}{{refn|group=а|name=densitynote|Пресметана со делење на наведените маси со наведените зафатнини}}
| surface_grav     = {{вред|0.82|0.02|u=м/с<sup>2</sup>}}<br>{{вред|0.083|0.002}} ''[[g]]''{{refn|group=а|name=calc|Пресметана од познати параметри}}
| escape_velocity  = {{V2|16.6|1163|3}}±0.01 км/с{{refn|group=а|name=calc}}
| sidereal_day     = {{вред|25.9|0.5|u=ч}}<ref name="Johnston" />
| albedo           = {{вред|0.96|+0.09|-0.04}}<ref name="sicardy" />
| temperatures     = yes
| temp_name1       = (approx)
| min_temp_1       = 30&nbsp;[[Kelvin|K]]
| mean_temp_1      = 42.5&nbsp;K
| max_temp_1       = 55&nbsp;K
| spectral_type    = [[Заднептунциt#Бои|B−V]]=0,78, V−R=0,45<ref name="Snodgrass et al. 2010" />
| magnitude        = 18,7<ref name="AstDys" />
| abs_magnitude    = {{вред|-1.17|0.06|-0.11}} {{refn|group=а|name=absmagcalc|Пресметана од наведените пречници (''D'') и албедо (''p'') користејќи <math>H=-5log{D\sqrt{p}\over1329}</math> <ref>[http://www.physics.sfasu.edu/astro/asteroids/sizemagnitude.html Conversion of absolute magnitude to diameter for minor planets]</ref>}}
| angular_size     = 40 [[милисекунда|милиарксек]]<ref name="Bertoldi Altenhoff et al. 2006" />
| pronounced       = {{refn|<ref name="dic.ref.com-eris" /> Двата начини на изговор се користат, од кои првичниот е буквалниот изговор на името, но Браун и неговите студенти го користеле вториот изговор.<ref name="pluggd.tv-2007" />|group=а}}
| adjectives       = Еридански
}}
'''Ерида''' ('''136199 Ерида''', симбол: [[File:Eris symbol (fixed width).svg|16px|⯰]])<ref>{{cite web |url= https://www.jpl.nasa.gov/infographics/what-is-a-dwarf-planet |author= JPL/NASA |date= 2015-04-22  |website= Jet Propulsion Laboratory |title= What is a Dwarf Planet? |access-date= 2022-01-19}}</ref> — најмасивната и втора по големина [[џуџеста планета]]<ref group="а" name="footnoteI"/> во [[Сончев Систем|Сончевиот Систем]]. Станува збор за деветтото најмасивно тело за кое се знае дека е во орбита околу [[Сонце]]то.<ref group="а" name="footnoteI">Ерида е помасивна од [[Плутон]] иако Плутон има поголем пречник. Таа е 16-ото најмасивно тело во Сончевиот Систем, бидејќи [[Список на тела по маса во Сончевиот Систем|седум месечини]] се помасивни од било која џуџеста планета.</ref> Измерено е дека пречникот изнесува 2326±12 км.<ref name="sicardy" /> Ерида е 27% помасивна од џуџестата планета [[Плутон]], иако Плутон има малку поголема зафатнина.<ref name="NASA Pluto larger 2015"/> Масата на Ерида е околу 0,27% од масата на [[Земја]]та.<ref name="Brown Schaller 2007" /><ref name="070614_eris_mass" />

Ерида била откриена во 2005 година од страна на екипата во [[Паломарска опсерваторија|Паломарската опсерваторија]], под водство на  [[Мајк Браун]], и нејзиното откривање било потврдено подоцна истата година. Станува збор за [[заднептунци|заднептунско тело]] со големо  [[орбитално занесување|занесување]] познати како припадници на [[Расеан Диск|Расеаниот Диск]]. Има една позната [[природен сателит|месечина]], [[Дисномија (месечина)|Дисномија]]. Од 2014 година е на растојание од 96,4 ае од Сонцето,<ref name="AstDys" /> приближно околу трипати подалеку од Плутон. Со исклучокот на некои [[долгопериодични комети|комети]], Ерида и Дисномија се моментално вторите најдалечно познати природни тела во Сончевиот Систем (по откривањето на  [[V774104]] во ноември 2015 година, тело на растојание од 103 ае.<ref name = "Hand2015-11-10">{{Наведена мрежна страница
 | url = http://news.sciencemag.org/space/2015/11/astronomers-spot-most-distant-object-solar-system-could-point-other-rogue-planets
 | title = Astronomers spot most distant object in the solar system, could point to other rogue planets | last = Hand | first = E. | date = 2015-11-10 | website = News.ScienceMag.org | publisher = American Association for the Advancement of Science| access-date = 2015-11-11}}</ref>).<ref name=AstDyS-distances>{{Наведена мрежна страница|url=http://hamilton.dm.unipi.it/astdys/index.php?pc=3.2.1&pc0=3.2&sb=8&ldfs=57.0|title=AstDyS|publisher=}}</ref>{{refn|Од 2015 година, [[90377 Седна|Седна]] е на растојание од Сонцето 85,9 ае,<ref name="AstDys-Sedna" /> додека пак Ерида е на растојание од Сонцето од 96,3 ае.<ref name="AstDys" /> Ерида е сè уште блиску до својот афел од 1977 година (најдалечното растојание од Сонцето), додека пак Седна се приближува до својот перихел во 2076 година (најблиското растојание од Сонцето).<ref name="Horizons2076" /> Седна ќе  биде најодалечената моментално позната сферна [[мала планета]] во 2114 година.<ref name="Horizons2076" />|group = а}}

Бидејќи Ерида одпрвин изгледала поголема од Плутон, [[НАСА]] првично ја опишала како [[Планети зад Нептун|десеттата планета]] во Сончевиот Систем. Ова, како и шансите за откривање на други тела со слична големина, предизвикале [[Меѓународен астрономски сојуз|Меѓународниот астрономски сојуз]] (МАС) за првпат да го [[дефиниција на планета|дефинира поимот ''планета'']]. Па така според [[дефиницја на планета|дефиницијата на МАС]] донесена на 24 август 2006 година, Ерида е „џуџеста планета“, заедно со телата како што се Плутон, [[Церера (џуџеста планета)|Церера]], [[Хаумеја]] и [[Макемаке]],<ref name="IAUPressRelease2006" /> со што се намалил бројот на 8 познати планети во Сонечвиот систем, истиот број пред откривањето на Плутон во 1930 година. Набљудувањата на ѕвездените [[прикривање (астрономија)|прикривања]] на Ерида во 2010 година дале резултат дека пречникот изнесува 2326±12&nbsp;км, сличен на Плутон.<ref name="Brown2010-occult" /><ref name="Brown2010-Plutosize" /> Откако вселенското летало ''[[Нови Хоризонти]]'' го измери пречникот на Плутон во јули 2015 година и истиот изнесувал 2372±4&nbsp;км. па се утврдило дека Ерида има малку помал пречник од Плутон.<ref name="Measurement">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.nasa.gov/feature/how-big-is-pluto-new-horizons-settles-decades-long-debate/|title=How Big Is Pluto? New Horizons Settles Decades-Long Debate|year=2015|accessdate=2015-07-13|publisher=NASA|archive-date=2015-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20151005032242/http://www.nasa.gov/feature/how-big-is-pluto-new-horizons-settles-decades-long-debate/|url-status=dead}}</ref>

==Историја==
===Откривање===
[[File:Animation showing movement of 2003 UB313-2-.gif|thumb|left|Анимација на која е прикажано движењето на Ерида на снимките кои се употребени за нејзиното откривање. Местоположбата на Ерида е прикажана со стрелка. Трите слики се снимени во период од три часа.]]

Ерида е откриена од странна на екипата на [[Мајкл Браун]], [[Чед Трухиљо]] и [[Дејвид Рабиновиц]]<ref name="New Planet" /> на 5 јануари 2005 година, од сликите снимени на 21 октомври 2003 година. Откривањето било потврдено на 29 јули 2005 година, во истиот ден кога е потврдено откривањето на{{dp|Макемаке}} и два дена подоцна од откривањето на {{dp|Хаумеја}},<ref name="MaughJohnson" /> делумно поради [[Скандал поврзан со откривањето на Хаумеја|случувањата кои подоцна прераснале во скандал поврзан со Хаумеја]]. Потрагата од страна на екипата систематски се одвивала неколку години како потрага по големи заднептунски тела во [[Сончев Систем|Сончевиот Систем]] и биле вклучени во откривањето и на други поголеми заднептунци, како што се [[50000 Квавар]], [[90482 Орк]] и [[90377 Седна]].

Постојаните набљудувања на екипата биле собрани на 21 октомври 2003 година, користејќи го [[Шмидов телескоп|Шмидовиот]] [[телескоп „Семјуел Ошин“]] во [[Паломарска опсерваторија|Паломарската опсерваторија]] во Калифорнија, но снимката на Ерида не била откриена во тој момент поради нејзиното бавно движење преку небесниот свод: 
автоматскиот пребарувач на слики на екипата ги отфрлал сите тела кои се движеле со брзина помала од 1,5 [[арксекунда|арксекунди]] на час за да го намалат бројот на лажни резултати . Кога била откриена [[90377 Седна|Седна]], таа се движела со брзина од 1,75 арксекунди на час, и поради тоа екипата ги препроверила нивните стари податоци со помала граница на аголното движење, пребарувајќи низ претходно отфрлените слики. Во јануари 2005 година, тие го забележале спорото движење на Ерида меѓу позадинските [[Ѕвезда|ѕвезди]].

Последователни набљудувања биле извршени за да се направи првична проценка на [[орбита]]та на Ерида, што овозможило да се процени растојанието до телото. Екипата планирала да го одложи потврдувањето на своите откритија на Ерида и {{dp|Макемаке}} сè додека додека не биле извршени понатамошни набљудувања и пресметки, но го потврдиле постоењето на двете тела на 29 јули, кога било објавено откритието на уште едон големо заднептунско тело следено од нивна страна, односно {{dp|Хаумеја}},  тело за кое бил [[Скандал поврзан со откривањето на Хаумеја|поврзан скандал]] поради откривањето од друга екипа на 27 јули во Шпанија.<ref name="New Planet" />

Повеќето набљудувања објавени во октомври 2005 година покажале дека Ерида има месечина подоцна наречена [[Дисномија (месечина)|Дисномија]]. Набљудувањата на орбитата на Дисномија им овозможила на научниците да ја определат масата на Ерида, чија вредност во 2007 изнесувала {{вред|1.66|0.02|e=22|u=кг}},<ref name="Brown Schaller 2007" /> {{вред|27|2|u=%}} поголема од таа на Плутон.

===Име===
[[File:Eris (Discordia).jpg|thumb|[[Атина|Атинска]] слика од [[Ерида (митологија)|Ерида]], ц. 550&nbsp;пне]]

[[File:eris symbol (planetary color).svg|frameless|upright=0.35|left]]
Ерида е именувана според [[Ерида (митологија)|Ерида]] старогрчката божица на раздорот и кавгите.<ref name="USGS-UB-313" /> Името било доделено на 13 септември 2006 година по невообичаено долгиот период во кој телото било познато под [[Привремена ознака во астрономијата|привремената ознака]] '''{{мп|2003 UB|313}}''', која била доделена веднаш од страна на МАС според нивните протоколи за именување на [[мала планета|мали планети]]. Придавката од ''Ерида'' е  ''Еридски''.

==== Зина ====

Поради несигурнста дали новооткриеното тело ќе биде класифицирано како [[планета]] или [[мала планета]], поради различните процедури за именување на овие различни видови на тела,<ref name="IAU-2003-UB313"/> одлуката за именување на телото морала да почека одлуката на МАС на 24 август 2006 година.<ref name="IAUC 8747" /> Како резултат, во еден период телото било понато меѓу пошироката јавност како ''Зина''.

„Зина“ било неформално име користено само меѓу екипата која го открила телото. Инспирација за името бил главниот карактер од телевизиската серија ''[[Зина: Принцезата воин]]''. Екипата која го открила телото според изјавата на Браун го чувала прекарот „Зина“ за првото тело кое ќе биде откриено од нивна страна и ќе биде поголемо од Плутон. Според Браун,

{{quote
| Го избравме името бидејќи започнуваше на буквата X ([[планета X|планета „X“]]), звучи митолошки (да, станува збор за ТВ&nbsp;митологија, но Плутон е именуван според лик од цртан филм, така?),{{refn|Браун се шегува. Вистинината е дека [[Плутон (Дизни)|Плутон]] ликот на студиото „Дизни“ кој бил именуван според новооткриената „планета“, но сепак [[Венеција Берни]], која го дала името на Плутон, морала цел живот да се соочува со обвиненија дека планетата ја крстила според името на едно куче од цртан филм.<ref name="BBC2007-dog-girl" />|group=а}} и (овој дел е всушност вистина) работевме да има повеќе женски божества (''пример'' [[90377 Седна|Седна]]). Исто така, во тој период, ТВ&nbsp;серијата сè уште одела на телевизија, што покажува колку долго ние сме биле во потрага!<ref name="AAS-XenaGabrielle" />
}}

„Ние претпоставивме [дека] вистинско име ќе дојде набрзо, [но] но процесот подзапре“, Мајк Браун во едно интервју изјавил,

{{quote
| Ми се јави еден новинар од ''[[New York Times]]'' кој излезе дека е пријател на еден мој колега од колеџот, [и] јас бев послободен со него отколку кога станува збор за редовниот печат. Тој ме праша, „Кое е името кое го предложивте Вие момци?“ и јас му одговорив, „Па, јас нема да ви одговорам.“ Па тој рече, „Добро, како Вие момци ја нарекувате кога ја спомнувате разговарајќи меѓусебно?“... Колку што јас се сеќавам ова беше единствениот пат кога на некој од печатот и тогаш се рашири насекаде, што на некаков начин предизвика да се чувствувам лошо—како јас да го сакам името.<ref name="WGBH" />
}}

==== Избирањето на официјалното име ====
[[File:Artist's impression dwarf planet Eris.jpg|thumb|Уметнички приказ на џуџестата планета Ерида. Овој уметнички приказ е заснован на набљудувањата направени од [[ЕВА]] опсерваторија [[Ла Сила]].<ref name="Pluto's Twin" />]]

Според авторот на научни книги [[Говерт Шилинг]], Браун првично сакал да го именува телото „[[Лила (хиндуизам)|Лила]]“, според [[индиска митологија|индиската митологија]] која го опишувал космосот како исход од играта играна [[Брама]]. Името било многу слично со „Лиал“, името на новородената ќерка на Браун. Браун имал на ум да не го изнесува името во јавност сè додека не било официјално прифатено. Тој истото го стори и со [[90377 Седна|Седна]] една година подоцна, и поради тоа беше под остра критика. Сепак, немаше противење на името Седна, постоело само нарушување на протоколот, и немало други конкурентски имиња предложени за Седна.<ref name="MPC_20040928">
{{Наведена мрежна страница
| title = Mpc 52733
| publisher = Minor Planet Center
| url = http://www.minorplanetcenter.org/iau/ECS/MPCArchive/2004/MPC_20040928.pdf
| year = 2004
| accessdate = 2010-08-30
}}
</ref>

Тој ја навел адресата на неговата сопствена мрежна страница објавувајќи го откритето како ''/~mbrown/planetlila'' и по хаосот кој следел околу [[спор околу откривањето на Хаумеја|спорот околу откривањето на Хаумеја]], заборавил да го смени. Наместо да разлути поголем број на колеги астрономи, тој едноставно изјавил дека мрежната страница била именувана според неговата ќерка и го отфрлил името „Лила“.<ref name="Schilling2008" />

Браун исто така шпекулирал дека ''[[Персефона]]'', сопругата на богот [[Плутон (митологија)|Плутон]], ќе биде добро име за ланетата.<ref name="New Planet" /> Името било употребено неколкупати употребено во [[научна фантастика|научната фантастика]],<ref name="TechRepublic2006" /> и било добро прифатено од јавноста, победувајќи на анкета спроведена од списанието ''New Scientist'' („Зина“, и покрај тоа што било само прекар, било на четврто место).<ref name="O'Neill2005-NewScientist" /> Ова не било можно откако телото било класифицирано како џуџеста планета, бидејќи веќе постои [[астероид]] со тоа име, [[399 Персефона]].<ref name="New Planet" />

Со разрешувањето на спорот, екипата која го спровела откритието го избрала името ''[[Ерида (митологија)|Ерида]]'' на 6 септември 2006 година. На 13 септември 2006 година ова име било официјално прифатено од страна на МАС.<ref name="caltech" /><ref name="IAU0605" /> Браун одлучил бидејќи телото за подолг период се сметало за [[планета]], заслушувало име од [[старогрчка митологија|старогрчката]] или [[римска митологија|римската митологија]], како и останатите планети. Астероидите веќе во поголем дел ги имале заземено старогрчко-римските имиња. ''Ерида'', која Браун ја опишал како негова омилена божица, за среќа не била употребена.<ref name="WGBH" /> Името на еден начин го опишува раздорот во астрономската заедница предизвикан од дебатата околу природата на телото и Плутон.

==Класификација==

[[File:TheTransneptunians 73AU.svg|left|thumb|Распределба на заднептунски тела]]

Ерида е [[заднептунци|заднептунска]] [[џуџеста планета]] ([[плутоид]]).<ref name="plutoid" /> Нејзините орбитални особености особено ја категоризираат како објект од [[Расеан Диск|Расеаниот Диск]] или пак заднептунски објект кој бил „исфрлен“ од [[Кајперов Појас|Кајперовиот Појас]] во подалечни и необични [[Орбита|орбити]] следејќи ги гравитациски заемодејства на Нептун додека се создавал [[Сончевиот Систем]]. Иако орбиталната накосеност на Ерида е невообичаена за објектите од Расеаниот Диск, теоретските модели укажуваат на тоа дека телата кои првично биле до внатрешниот раб на Кајперовиот Појас биле расеани во орбити со големи накосувања отколку телата во надворешниот појас.<ref name="GallardoBrunini" /> Телата од внатрешниот појас се очекува да бидат помасивни од телата во надворешниот појас, па така астрономите очекуваат да пронајдат повеќе тела со големина како онаа на Ерида во орбити со голема закосеност.

Бидејќи Ерида првично била сметана за поголема планета од Плутон, беше опишана како „[[десетта планета|десеттата планета]]“ од страна на [[НАСА]] и медиумите.<ref name="JPL-2005-126" />  Како резултат на несигурноста на нејзиниот статус, и поради долгата дебата за тоа дали Плутон треба да се смета за [[планета]], МАС определи група на астрономи да осмисли прецизна дефиниција на поимот ''планета'' за да се разреши ова прашање. Оваа одлука беше објавена од страна од МАС како ''[[дефиниција на МАС за планета|дефиниција за планета во Сончевиот Систем]]'' која била усвоена на 24 август 2006 година. Во овој период и Ерида и Плутон биле класифицирани како [[Џуџеста планета|џуџести планети]], поим кој е поразличен од дефиницијата на планета.<ref name="IAU 2006 5&6" /> Браун оттогаш изјавил дека ја одобрува оваа класификација.<ref name="Britt2006" /> МАС последователно ја додала Ерида на својот [[Список на мали планети|каталог на мали планети]], означувајќи ја како ''(136199) Ерида.''<ref name="IAUC 8747" />

==Орбита==
[[File:Eris Orbit.svg|left|thumb|Орбитата на Ерида (сино) споредено со орбитата на [[Сатурн]], [[Уран]], Нептун, и Плутон (бело/сино). Лаковите под рамнината се нацртани со потемни бои, а црвената точка е Сонцето. Дијаграмот на лево е поглед одозгора, додека пак дијаграммите на десно се различни погледи од рамнината.]]
[[File:Eris800yearsb.gif|thumb|Растојанието на Ерида и Плутон од Сонцето во следните 1.000 години.]]

Ерида има [[орбитален период]] од 558 [[Година|години]].<ref name="AstDys" /> Нејзината максимална можна далечина од [[Сонце]]то (афел) е 97.65 [[Астрономска единица|ае]] (астрономски единици), додека пак нејзината најблиска далечина од сонцето (перихел) е 37.91 ае.<ref name="AstDys" /> Ерида го достигнала перихелот помеѓу 1698<ref name="Buie2007" /> и 1699<ref name="horizons" /> година, афелот во 1977<ref name="horizons" /> година и ќе се врати во перихел во 2256<ref name="horizons" /> до 2258 година.<ref name="Johnston" /> Во моментот, Ерида и нејзината месечина претставуваат најдалечни објекти во Сончевиот Систем, по [[V774104]]<ref name = "Hand2015-11-10"/> и со исклучок на кометите со долги периоди и [[вселенска сонда|вселенски сонди]].<ref name="New Planet" /><ref name="Peat-Heavens-Above" /> Приближно 40 познати [[заднептунски објект]]и имаат поголема просечна орбитална далечина од оската од 67,7 ае на Ерида, од кои најзначајни се {{мпв|2006 SQ|372}}, {{мпв-|87269|2000 OO|67}} и [[Седна]].<ref name="MPC" />

Орбитата на Ерида е високо [[Занесеност (астрономија)|занесена]] и ја приближува планетата до 37,9 ае од Сонцето, што претставува типичен перихел на [[Расеан Диск|расеани]] објекти. Орбитата навлегува во онаа на Плутон, но не доаѓа до директен судир со Нептун (29,8-30,4 ае). Плутон пак, како и другите [[плутини]], следи помалку накосена и занесена орбита, заштитена од [[орбитална резонанса|орбиталната резонанса]], може да премине преку орбитата на Нептун. Можно е Ерида е во резонантен однос со Нептун, кој изнесува 17:5, но за да се потврди ова потребни се дополнителни набљудувања за да се потврди оваа хипотеза.<ref name="orbitsimulator" /> За разлика од осумте планети чии орбити се главно на истата рамнина со рамнината на Земјата, орбитата на Ерида е многу [[орбитална накосеност|закосена]]: навалена е на агол од 44 степени на [[еклиптика]]та. За околу 800 години, Ерида ќе биде поблиску до Сонцето од Плутон (погледајте го графикот надесно).

Ерида моментално има [[привидна светлинска величина]] од 18,7, што ја прави доволно светла за да биде забележана со некои аматерски [[телескоп]]и. Користејќи телескоп со отвор 200&nbsp;mm на кој е монтирана [[CCD]]-камера може да се забележи Ерида, доколку условите се поволни.<ref group="а">За пример можете да погледате аматерска снимка на Ерида тука [http://www.moonglow.net/ccd/pictures/pc/index.html#tnos Fred Bruenjes' Astronomy]</ref> Причината поради која не била забележана порано е големата накосеност на нејзината орбита, повеќето потраги за поголеми тела надвор од Сончевиот Систем се претежно сконцентрирани на еклиптичката рамнина, каде што се наоѓаат и повеќето тела.

Поради големата закосеност на својата орбита, Ерида минува низ неколку соѕвездија од традиционалниот [[зодијак]], моментално е во соѕвездието [[Кит (соѕвездие)|Кит]]. Во периодот од 1876 до 1929 била во соѕвездието [[Вајар (соѕвездие)|Вајар]], а во периодот од 1840 до 1875 била во соѕвездието [[Феникс (соѕвездие)|Феникс]]. Во 2036 во соѕвездието [[Риби (соѕвездие)|Риби]] и ќе остане во ова соѕвездие сè до 2065 кога ќе биде во соѕвездието [[Овен (соѕвездие)|Овен]].<ref name="horizons" /> Ќе навлезе во [[северно небо|северното небо]] минувајќи преку соѕвездието [[Персеј (соѕвездие)|Персеј]] во 2128 година и во соѕвездието [[Жирафа (соѕвездие)|Жирафа]] (каде што ќе ја достигне својата најсеверна [[деклинација]]) во 2173 година.

{{TNO-distance}}

==Големина, маса и густина==
{| class="wikitable plainrowheaders" style="float: right; margin-left: 1em;"
|+ '''Проценки за големината'''
|-
! scope="col" | Година !! Полупречник !! Извор
|-
! scope="row" | 2005
| 1.199 (2.397) km<!--1198.5--><!--Which is, 1199 _km_.  If the accuracy was +-100km, it would imply it should only really be quoted to the nearest 10km, or 1200 km. This is spurious accuracy. Note how spitzer uses 1300.--><ref name="hst1" />
| [[Хабл (вселенски телескоп)|Хабл]]
|-
! scope="row" | 2007
| 1.300 (2.600) km<ref name="spitzer" />
| [[Спицер (вселенски телескоп)|Спицер]]
|-
! scope="row" | 2011
| 1.163 (2.326) km<ref name="sicardy" />
| [[прикривање (астрономија)|Прикривање]]
|}

Во 2005, [[пречник]]от на Ерида преку мерење изнесувал 2397±100&nbsp;км, употребуавјќи слики од телескопот [[Хабл (вселенски телескоп)|Хабл]].<ref name="hst1" /><ref name="Bertoldi2006" /> Големината на едно тело е определена од неговата [[апсолутна величина]] (Н) и [[албедо]]то (количеството на светлина кое се одбива од телото). На растојание од 97 ае, тело со пречник од 3000 км би имал [[аголна големина]] од 40 милиарксекунди<ref name="Bertoldi Altenhoff et al. 2006" />, кое може да се измери со Хабл. Иако определувањето на големината на толку мали тела е на самата граница на способностите<ref group="а">Разделната моќ на високоразделниот канал на напредната камера за набљудувања е 40&nbsp;marcsec (милиарксекунди)и големината на еден пиксел е ~25&nbsp;marcsec т.е. ~1875&nbsp;км на растојанието на кое е Ерида.</ref> на телескопот, сложените техники за обработка на слики како деконвулација, може да се употребат за мерење на аголни големини со доста голема прецизност. {{refn|Наводот за директното мерење на HST не треба погрешно да наведува на размислување дека овој метод е 'директен' и моделски независен како да речеме на пример мерењето на големината на [[Нептун (планета)|Нептун]]. Едноставно, методот се состои од одредување на статистички најдобриот фит за ''заматената'' слика со големина помала од два пиксели, споедувајќи ја со заматените слики на позадинските [[ѕвезда|ѕвезди]], користејќи даден сметачки модел за оптика ([[функција на ширење на точките]]). Нетехнички опис на методот е даден на [http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/planetlila/index.html#Браунова страна], детален опис на овој пристап и неговите ограничувања е подетално дискутиран во трудот {{dp|Квавар}}<ref name="Brown-AJ2004-127" />|group = а}}

{{Заднептунци-слика со врски}}

Ова значи дека Ерида би требало да има приближно иста големина со Плутон кој има пречник од околу 2372 км. Ова посочува дека [[албедо]]то од 0,96, е повисоко од било кое големо тело во Сончевиот Систем со исклучок на [[Енкелад (месечина)|Енкелад]].<ref name="sicardy" /> Се шпекулира дека високото албедо е поради возобновувањето на површинските мразови, процес кој зависи од температурните разлики, кои настануваат заради екцентричната орбита на Ерида кога е поблиску или подалеку од Сонцето.<ref name="Brown-2003-UB313" />

Во 2007, извршена е низа на набљудувања на најголемите заднептунски објекти со вселенскиот телескоп [[Спицер (вселенски телескоп)|Спицер]], дале проценка за пречникот на Ерида, чија вредност била проценета на  2600 +400/-200 км<ref name="spitzer" />, проценките на Спицер и Хабл се преклопуваат во опсегот од 2400 до 2500 км, односно 4-8% поголем пречник од оној на Плутон. Астрономите се сомневаат дека оската на вртење на Ерида е насочена кон Сонцето, при што нејзината полусфера би била потопла од просечната вредност и би им дала повисоки вредности на [[Инфрацрвена светлина|инфрацрвен]]ите мерења.<ref name="Beatty2010-NewScientist" /> Па така исходот од [[прикривање (астрономија)|прикривањето]] во 2010 во Чиле е во согласност со резултатот добиен од набљудувањата на Хабл во 2005 година.<ref name="Beatty2010-NewScientist" />

Во ноември 2010 год, Ерида била предмет на една од најдалечните ѕвездени прикривања набљудувана од Земјата.<ref name="Beatty2010-NewScientist" /> Првичните податоци добиени од овој настан предизвикале сомнеж во веродостојноста на претходните проценки за нејзината големина.<ref name="Beatty2010-NewScientist" /> Екипите кои работеле ги објавиле конечните резултати добиени од набљудувањето од прикривањето во октомври 2011, со проценет пречник од 2326±6 км.<ref name="sicardy" /> Масата на Ерида може да се пресмета со многу поголема прецизност. Според моментално прифатениот период на Дисномија од 15,774 дена<ref name="Brown Schaller 2007" /><ref name="Brown-planetlila-moon" /> Ерида е 27% помасивна од Плутон. Ако се користат резултатите од прикривањето во 2011, тогаш Ерида има густина од 2,52±0,07 g/cm<sup>3</sup>,{{refn|group=а|name=densitynote}} значително погуста од Плутон, што мора да значи дека е составена од карпести материјали.<ref name="sicardy" />

Моделите на внатрешно загревање преку [[радиоактивен распад]] наведуваат дека е можно Ерида да има [[внатрешен океан]] со течна вода на границата помеѓу јадрото и обвивката.<ref name="Hussman2006">{{Наведено списание| doi = 10.1016/j.icarus.2006.06.005| last1 = Hussmann| first1 = Hauke| last2 = Sohl| first2 = Frank| last3 = Spohn| first3 = Tilman| date = November 2006| title = Subsurface oceans and deep interiors of medium-sized outer planet satellites and large trans-neptunian objects| journal = Icarus (Journal)| volume = 185| issue = 1| pages = 258–273| url = https://www.researchgate.net/publication/225019299| bibcode = 2006Icar..185..258H| ref = {{sfnRef|Hussmann Sohl et al.|2006}}}}</ref>

Во јули 2015, по изминати десет години, период во кој Ерида се сметала за деветтото најголемо тело во орбита околу Сонцето, при премин со сликите од близина снимени од мисијата [[Нови хоризонти|„Нови Хоризонти“]] беа обезбедени попрецизни информации за определување на зафатнината на [[Плутон]], при што се проценило дека неговата зафатнина е всушност поголема од зафатнината на Ерида.<ref name="NBC2015-Pluto-n391321" />

==Површина и атмосфера==
[[File:2003 UB313 near-infrared spectrum.png|thumb|Инфрацрвениот спектар на Ерида спореден со тој на Плутон ги покажува означените сличности помеѓу двете тела. Стрелките ги прикажуваат впивните линии на метанот.]]

Екипата за откривање со својата работа се надоврзала на првичното препознавање на Ерида преку [[Астрономска спектроскопија|спектроскопски]] набљудувања направени со 8 метарскиот [[телескоп Џемини Норт]] на Хаваи на 25 јануари 2005. Преку инфрацрвените зраци оддадени од телото кое се набљудувало, било откриено присуството на [[метан]]ски мраз, укажувајќи на сличности со површината на [[Плутон (џуџеста планета)|Плутон]] и месечината на [[Нептун]], [[Тритон (месечина)|Тритон]].<ref name="gemini.edu.tenth"/>. Поради недостиг на инструмент со кој би можело да се добијат детални снимки од површината на Ерида, таа сè уште е мистерија.

Поради нејзината екцентрична орбта, нејзината површинска температура се проценува дека варира помеѓу 30 и 56 К (-243,2 и -217,2 степени целзиусови).<ref name="New Planet"/>

За разлика од црвеникавата боја на Плутон и Тритон, Ерида е скоро целосно бела.<ref name="New Planet"/> Црвеникавата боја на Плутон се должи на присуството на [[толин]]и на нејзината површина, каде што е затемнета површината па пониското албедо предизвикува појава на повисоки температури и испарување на наслагите на метан. За разлика, Ерида е доволно далку од Сонцето така што метанот може да [[Кондензација|кондензира]] на нејзината површина дури и на места каде што албедото е ниско. Рамномерната кондензација на метанот на површината ги намалува разликите на албедото и би ги покрила наслагите на црвени толини.<ref name="Brown-AJ2005-635"/>

Иако Ерида може да биде и трипати подалеку од Сонцето од Плутон, таа се приближува доволно блиску за мразот на површината да започне да [[Сублимација|сублимира]]. Бидејќи метанот е високо [[реактивност|реактивен]], неговото присуство ни покажува дека Ерида отсекогаш била во далечните краишта на Сончевиот Систем каде што е доволно ладно за метанскиот мраз да може да опстои, или пак дека има внатрешен извор на метан за да го замени гасот кој излегува од [[атмосфера]]та. За разлика од заднептунското тело, Хаумеја, каде што има пристуство на воден мраз но не и на метан.<ref name="Licandro-AA2006-458"/>

== Месечина ==
{{Главна|Дисномија (месечина)}}

Во 2005, со помош на [[прилагодлива оптика|прилагодливата оптика]] на [[Кеков телескоп|Кековиот телескоп]] екипа на астрономи извршила набљудувања на четирите најсветли [[заднептунски објекти]] (Плутон, {{dp|Макемаке}}, {{dp|Хаумеја}} и Ерида), користејќи го новиот [[ѕвезден ласерски водич]] со систем на прилагодлива оптика.<ref name="Brown Van Dam et al. 2006" /> Сликите снимени на 10 септември покажале дека во орбитата околу Ерида, постои [[природен сателлит|месечина]]. Бидејќи веќе прекарот „Зина“ бил во употреба за Ерида, екипата на Браун и дала прекар „[[Габриела (Зина, принцезата воин)|Габриела]]“, десната рака на Зина, принцезата воин0 телевизиката серија. Кога Ерида го добила своето официјално име од МАС,''[[Дисномија (месечина)|Дисномија]],'' по [[Дисномија (митологија)|старогрчка божица на конфликтот]] која била ќерка на Ерида. Браун вели дека го одбрал името поради сличноста со името на неговата сопруга Дијана. Името го задржало првичното бледо сеќавање за старото име на Ерида, Зина.<ref name="Tytell-ST2006" />

==Истражување==
Пресметано е дека прелетувачката мисија до Ерида би траела 24,66 користејќи ја гравитација на Јупитер, при што поволни датуми на лансирање би биле на 3 април 2032 и 7 април 2044.<ref name=McGranaghan/>

== Поврзано ==
{{Портал|Сончев Систем}}
{{Wikipedia books
| 1 = Џуџести планети во Сончевиот Систем и нивните месечини
| 3 = Сончев Систем
}}
* [[Расчистување на соседството]]
* [[Планета#Тела претходно сметани за планета|Тела претходно сметани за планети]]
*[[Список на тела од Сончевиот Систем на големи растојанија од Сонцето во 2015 година]]
*[[Список на заднептунци]]

== Белешки ==
{{reflist|group=а}}

== Наводи ==
{{наводи
| colwidth = 30em
| refs =

<ref name="discovery">
{{Наведена мрежна страница
| author = Staff
| date = May 1, 2007
| url = http://www.minorplanetcenter.org/iau/lists/NumberedMPs.html
| title = Discovery Circumstances: Numbered Minor Planets
| publisher = IAU: Minor Planet Center
| accessdate = May 5, 2007
}}
</ref>

<ref name="New Planet">
{{Наведена мрежна страница
| title = The discovery of 2003 UB313 Eris, the largest known dwarf planet
| url = http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/planetlila/
| last = Brown
| first = Mike
| date = 2006
| accessdate = May 3, 2007
}}
</ref>

<ref name="jpldata">
{{Наведена мрежна страница
| type = September 18, 2014 last obs
| title = JPL Small-Body Database Browser: 136199 Eris (2003 UB313)
| url = http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=Eris
| accessdate = November 23, 2014
}}
</ref>

<ref name="MPC">
{{Наведена мрежна страница
| title = List Of Centaurs and Scattered-Disk Objects
| publisher = Minor Planet Center
| url = http://www.minorplanetcenter.org/iau/lists/Centaurs.html
| accessdate = September 10, 2008
}}
</ref>

<ref name="Buie2007">
{{Наведена мрежна страница
| last = Buie
| first = Marc
| date = November 6, 2007
| title = Orbit Fit and Astrometric record for 136199
| publisher = Deep Ecliptic Survey
| url = http://www.boulder.swri.edu/~buie/kbo/astrom/136199.html
| accessdate = December 8, 2007
}}
</ref>

<ref name="sicardy">
{{Наведено списание
| title = Size, density, albedo and atmosphere limit of dwarf planet Eris from a stellar occultation
| journal = European Planetary Science Congress Abstracts
| volume = 6
| date = 2011
| url = http://meetingorganizer.copernicus.org/EPSC-DPS2011/EPSC-DPS2011-137-8.pdf
| accessdate = September 14, 2011
| bibcode = 2011epsc.conf..137S
| last1 = Sicardy
| first1 = B.
| last2 = Ortiz
| first2 = J. L.
| last3 = Assafin
| first3 = M.

| last4 = Jehin
| first4 = E.
| last5 = Maury
| first5 = A.
| last6 = Lellouch
| first6 = E.
| last7 = Gil-Hutton
| first7 = R.
| last8 = Braga-Ribas
| first8 = F.
| last9 = Colas
| first9 = F.
| page = 137
| author10 = Widemann
}}
</ref>

<ref name="Beatty2010-NewScientist">
{{Наведена мрежна страница
| last = Beatty
| first = Kelly
| title = Former 'tenth planet' may be smaller than Pluto
| publisher = Sky and Telescope
| work = NewScientist.com
| date = November 2010
| url = http://www.newscientist.com/article/dn19697-former-tenth-planet-may-be-smaller-than-pluto.html
| accessdate = October 17, 2011
}}
</ref>

<ref name="Brown Schaller 2007">{{Наведено списание| doi = 10.1126/science.1139415| last1 = Brown| first1 = Michael E.| last2 = Schaller| first2 = Emily L.| date = 15 June 2007| title = The Mass of Dwarf Planet Eris| journal = Science| volume = 316| issue = 5831| page = 1585| pmid = 17569855| pmc = | bibcode = 2007Sci...316.1585B| url = http://hubblesite.org/pubinfo/pdf/2007/24/pdf.pdf| access-date = 2015-12-24| archive-date = 2016-07-12| archive-url = https://web.archive.org/web/20160712005716/http://hubblesite.org/pubinfo/pdf/2007/24/pdf.pdf| url-status = dead}} <!-- {{sfn|Brown Schaller|2007}} --></ref>

<ref name="Snodgrass et al. 2010">
{{Наведено списание| doi = 10.1051/0004-6361/200913031| last1 = Snodgrass| first1 = C.| last2 = Carry| first2 = B.| last3 = Dumas| first3 = C.| last4 = Hainaut| first4 = O.| title = Characterisation of candidate members of (136108) Haumea's family| journal = Astronomy and Astrophysics| volume = 511| pages = A72| date = February 2010| pmid =  | pmc = | arxiv = 0912.3171| bibcode = 2010A&A...511A..72S}} <!-- {{sfn|Snodgrass|Carry|Dumas|Hainaut|2010}} ...et al. it... -->
</ref>

<ref name="AstDys">
{{Наведена мрежна страница
| title = AstDys (136199) Eris Ephemerides
| publisher = Department of Mathematics, University of Pisa, Italy
| url = http://hamilton.dm.unipi.it/astdys/index.php?pc=1.1.3.0&n=Eris
| accessdate = November 23, 2014
}}
</ref>

<ref name="Bertoldi Altenhoff et al. 2006">
{{Наведено списание| doi = 10.1038/nature04494| last1 = Bertoldi | first1 = F.| last2 = Altenhoff | first2 = W.| last3 = Weiss | first3 = A.| last4 = Menten | first4 = K. M.| last5 = Thum | first5 = C.| date = 2 February 2006| title = The trans-Neptunian object {{мп|UB|313}} is larger than Pluto| journal = Nature| volume = 439| issue = 7076| pages = 563–564| pmid = 16452973| pmc = | bibcode = 2006Natur.439..563B| ref = {{sfnRef|Bertoldi Altenhoff et al.|2006}}
}} <!-- {{sfn|Bertoldi Altenhoff et al.|2006}} -->
</ref>

<ref name="070614_eris_mass">
{{Наведена мрежна страница
| title = Dwarf Planet Outweighs Pluto
| url = http://www.space.com/scienceastronomy/070614_eris_mass.html
| work = space.com
| date = 2007
| accessdate = June 14, 2007
}}
</ref>

<ref name="NASA Pluto larger 2015">{{Наведена мрежна страница
| title = How Big Is Pluto? New Horizons Settles Decades-Long Debate
| url = http://www.nasa.gov/feature/how-big-is-pluto-new-horizons-settles-decades-long-debate
| work = www.nasa.gov
| date = 2015
| accessdate = July 14, 2015
| archive-date = 2017-07-01
| archive-url = https://web.archive.org/web/20170701005734/https://www.nasa.gov/feature/how-big-is-pluto-new-horizons-settles-decades-long-debate/
| url-status = dead
}}</ref>

<ref name="IAUPressRelease2006">
{{наведена изјава за печат
| publisher = IAU
| date = August 16, 2006
| title = The IAU draft definition of "planet" and "plutons"
| url = http://wayback.archive.org/web/20060820075858/http://www.iau2006.org/mirror/www.iau.org/iau0601/iau0601_release.html
| accessdate = August 16, 2006
}}
</ref>

<ref name="Brown2010-occult">
{{Наведена мрежна страница
| last = Brown
| first = Mike
| date = 2010
| title = The shadowy hand of Eris
| publisher = Mike Brown's Planets
| url = http://www.mikebrownsplanets.com/2010/11/shadowy-hand-of-eris.html
| accessdate = November 7, 2010
}}
</ref>

<ref name="Brown2010-Plutosize">
{{Наведена мрежна страница
| last = Brown
| first = Mike
| date = November 22, 2010
| title = How big is Pluto, anyway?
| publisher = Mike Brown's Planets
| url = http://www.mikebrownsplanets.com/2010/11/how-big-is-pluto-anyway.html
| accessdate = November 23, 2010}} [http://tech.groups.yahoo.com/group/mpml/message/24568 (Franck Marchis on 2010-11-08)]
</ref>

<ref name="MaughJohnson">
{{наведени вести
| title = His Stellar Discovery Is Eclipsed
| author = Thomas H. Maugh II and John Johnson Jr.
| work = Los Angeles Times
| url = http://articles.latimes.com/2005/oct/16/local/me-planet16
| accessdate = July 14, 2008
| date = October 16, 2005
}}
</ref>

<ref name="plutoid">
{{Наведена мрежна страница
| url = http://www.space.com/scienceastronomy/080611-plutoid-planets.html
| title = Pluto Now Called a Plutoid
| work = Space.com
| date = June 11, 2008
| accessdate = June 11, 2008
}}
</ref>

<ref name="GallardoBrunini">
{{Наведено списание
| title = On the origin of the High-Perihelion Scattered Disk: the role of the Kozai mechanism and mean motion resonances
| author = Gomes R. S., Gallardo T., Fernández J. A., Brunini A.
| journal = Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy
| date = 2005
| volume = 91
| issue = 1–2
| pages = 109–129
| doi = 10.1007/s10569-004-4623-y
| bibcode = 2005CeMDA..91..109G
}}
</ref>

<ref name="JPL-2005-126">{{Наведена мрежна страница
| title = NASA-Funded Scientists Discover Tenth Planet
| url = http://www.jpl.nasa.gov/news/news.cfm?release=2005-126
| work = Jet Propulsion Laboratory
| date = 2005
| accessdate = May 3, 2007
| archive-date = 2012-07-24
| archive-url = https://web.archive.org/web/20120724050814/http://www.jpl.nasa.gov/news/news.cfm?release=2005-126
| url-status = dead
}}</ref>

<ref name="IAU 2006 5&6">{{наведени вести
| url = http://www.iau.org/fileadmin/content/pdfs/Resolution_GA26-5-6.pdf
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20060928081931/http://www.iau.org/fileadmin/content/pdfs/Resolution_GA26-5-6.pdf
| archivedate = 2006-09-28
| title = IAU 2006 General Assembly: Resolutions 5 and 6
| date = August 24, 2006
| publisher = IAU
| access-date = 2015-12-24
| url-status = live
}}</ref>

<ref name="Britt2006">
{{Наведена мрежна страница
| title = Pluto Demoted: No Longer a Planet in Highly Controversial Definition
| author = Robert Roy Britt
| url = http://space.com/scienceastronomy/060824_planet_definition.html
| work = space.com
| date = 2006
| accessdate = May 3, 2007
}}
</ref>

<ref name="IAUC 8747">
{{Наведено списание
| last = Green
| first = Daniel W. E.
| title = (134340) Pluto, (136199) Eris, and (136199) Eris I (Dysnomia)
| date = September 13, 2006
| journal = IAU Circular
| volume = 8747
| url = http://www.cbat.eps.harvard.edu/iauc/08700/08747.html
| accessdate = January 12, 2012
| ref = {{sfnRef|IAUC 8747}}
}}
</ref>

<ref name="USGS-UB-313">{{Наведена мрежна страница
| last = Blue
| first = Jennifer
| title = 2003 UB 313 named Eris
| date = September 14, 2006
| work = USGS Astrogeology Research Program
| url = http://astrogeology.usgs.gov/HotTopics/index.php?/archives/211-2003-UB313-named-Eris.html
| accessdate = January 3, 2007
| archive-date = 2007-03-23
| archive-url = https://web.archive.org/web/20070323101005/http://astrogeology.usgs.gov/HotTopics/index.php?%2Farchives%2F211-2003-UB313-named-Eris.html
| url-status = dead
}}</ref>

<ref name="IAU-2003-UB313">
{{Наведена мрежна страница
| title = International Astronomical Association homepage
| url = http://www.iau.org/IAU/FAQ/2003_UB313.html/
| accessdate = January 5, 2007
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20070930155414/http://www.iau.org/IAU/FAQ/2003_UB313.html/
| archivedate = September 30, 2007
}}
</ref>

<ref name="AAS-XenaGabrielle">{{Наведена мрежна страница
| title = Xena and Gabrielle
| date = January 2006
| work = Status
| url = http://www.aas.org/cswa/status/Status_Jan06.pdf
| accessdate = May 3, 2007
| archive-date = 2012-03-14
| archive-url = https://web.archive.org/web/20120314161828/http://www.aas.org/cswa/status/Status_Jan06.pdf
| url-status = dead
}}</ref>

<ref name="WGBH">{{Наведена мрежна страница
| last = Brown
| first = Mike
| date = 2007
| title = Lowell Lectures in Astronomy
| work = WGBH
| url = http://forum.wgbh.org/content/forum/3710-2007_04_11.mp3
| accessdate = July 13, 2008
| archive-date = 2008-01-10
| archive-url = https://web.archive.org/web/20080110084257/http://forum.wgbh.org/content/forum/3710-2007_04_11.mp3
| url-status = dead
}}</ref>

<ref name="Pluto's Twin">
{{наведени вести
| title = Faraway Eris is Pluto's Twin
| newspaper = ESO Science Release
| date = October 26, 2011
| url = http://www.eso.org/public/news/eso1142/
| accessdate = October 28, 2011
}}
</ref>

<ref name="Schilling2008">
{{Наведена книга
| last = Schilling
| first = Govert
| date = 2008
| title = The Hunt For Planet X
| publisher = Springer
| page = 214
| isbn = 978-0-387-77804-4
}}
</ref>

<ref name="TechRepublic2006">
{{Наведена мрежна страница
| title = Planet X Marks the Spot
| work = TechRepublic
| date = 2006
| url = http://www.sunflower-astronomy.com/KCKCC_Docs/NewsArticles/Geek_Trivia_Planet_X_marks_the_spot.pdf
| accessdate = July 13, 2008
}}
</ref>

<ref name="O'Neill2005-NewScientist">
{{Наведена мрежна страница
| last = O'Neill
| first = Sean
| date = 2005
| title = Your top 10 names for the tenth planet
| work = NewScientist
| url = http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn7811
| accessdate = June 28, 2008
}}
</ref>

<ref name="caltech">
{{Наведена мрежна страница
| title = The Discovery of Eris, the Largest Known Dwarf Planet
| publisher = California Institute of Technology, Department of Geological Sciences
| url = http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/planetlila/
| accessdate = January 5, 2007
}}
</ref>

<ref name="IAU0605">{{Наведена мрежна страница
| title = IAU0605: IAU Names Dwarf Planet Eris
| publisher = 
| date = September 14, 2006
| work = International Astronomical Union News
| url = http://www.iau.org/iau0605_Eris.409.0.html
| accessdate = January 5, 2007
| archive-date = 2007-01-04
| archive-url = https://web.archive.org/web/20070104194022/http://www.iau.org/iau0605_Eris.409.0.html
| url-status = dead
}}</ref>

<ref name="horizons">
{{Наведена мрежна страница
| last = Yeomans
| first = Donald K.
| title = Horizons Online Ephemeris System
| publisher = California Institute of Technology, Jet Propulsion Laboratory
| url = http://ssd.jpl.nasa.gov/horizons.cgi?find_body=1&body_group=sb&sstr=Eris
| accessdate = January 5, 2007
}}
</ref>

<ref name="Johnston">
{{Наведена мрежна страница
| last = Johnston
| first = Wm. Robert
| date = 20 September 2014
| title = (136199) Eris and Dysnomia
| publisher = Johnston's Archive
| url = http://www.johnstonsarchive.net/astro/astmoons/am-136199.html
| accessdate = 27 September 2015
}}
</ref>

<ref name="Peat-Heavens-Above">
{{Наведена мрежна страница
| last = Peat
| first = Chris
| title = Spacecraft escaping the Solar System
| publisher = Heavens-Above
| url = http://www.heavens-above.com/SolarEscape.aspx
| accessdate = January 25, 2008
}}
</ref>

<ref name="orbitsimulator">
[http://www.orbitsimulator.com/gravity/articles/newtno.html Simulation of Eris ({{мп|2003 UB|313}})'s orbit predicting a 17:5&nbsp;resonance]
</ref>

<ref name="hst1">{{Наведена мрежна страница
| title = Hubble Finds 'Tenth Planet' Slightly Larger Than Pluto
| date = April 11, 2006
| publisher = NASA
| url = http://www.nasa.gov/mission_pages/hubble/hst_xena_20060410.html
| accessdate = August 29, 2008
| archive-date = 2008-08-29
| archive-url = https://web.archive.org/web/20080829214424/http://www.nasa.gov/mission_pages/hubble/hst_xena_20060410.html
| url-status = dead
}}</ref>

<ref name="spitzer">
{{cite arXiv
| author = John Stansberry, Will Grundy, Mike Brown, John Spencer, David Trilling, Dale Cruikshank, Jean-Luc Margot
| date = 2007
| title = Physical Properties of Kuiper Belt and Centaur Objects: Constraints from Spitzer Space Telescope
| class = astro-ph
| eprint = astro-ph/0702538
}}
</ref>

<ref name="Bertoldi2006">
{{Наведена мрежна страница
| title = Comment on the recent Hubble Space Telescope size measurement of 2003 UB313 by Brown et al.
| url = http://www.astro.uni-bonn.de/~bertoldi/ub313/
| work = Max Planck Institute
| date = 2006
| accessdate = May 3, 2007
}}
</ref>

<ref name="Brown-2003-UB313">
{{Наведено списание
| title = Direct measurement of the size of 2003 UB313 from the Hubble Space Telescope
| author = Michael E. Brown, E.L. Schaller, H.G. Roe, David L. Rabinowitz, Chadwick A. Trujillo
| journal = The Astronomical Journal
| date = 2006
| volume =643
| issue = 2
| pages = L61–L63
| doi = 10.1086/504843
| url = http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/papers/ps/xsize.pdf
| bibcode = 2006ApJ...643L..61B
| arxiv = astro-ph/0604245
}}
</ref>

<ref name="Brown-planetlila-moon">
{{Наведена мрежна страница
| last = Brown
| first = Mike
| date = 2007
| title = Dysnomia, the moon of Eris
| work = CalTech
| url = http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/planetlila/moon/index.html
| accessdate = June 14, 2007
}}
</ref>

<ref name="gemini.edu.tenth">
{{Наведена мрежна страница
| title = Gemini Observatory Shows That "10th Planet" Has a Pluto-Like Surface
| url = http://www.gemini.edu/index.php?option=content&task=view&id=142
| work = Gemini Observatory
| date = 2005
| accessdate = May 3, 2007
}}
</ref>

<ref name="Brown-AJ2005-635">
{{Наведено списание
| title = Discovery of a Planetary-sized Object in the Scattered Kuiper Belt
| author = Michael E. Brown, Chadwick A. Trujillo, David L. Rabinowitz
| journal = The Astrophysical Journal
| date = 2005
| volume = 635
| issue = 1
| pages = L97–L100
| doi = 10.1086/499336
| arxiv = astro-ph/0508633
| bibcode = 2005ApJ...635L..97B
}}
</ref>

<ref name="Licandro-AA2006-458">
{{Наведено списание
| title = Visible spectroscopy of {{мп|2003 UB|313}}: evidence for N<sub>2</sub> ice on the surface of the largest TNO
| author = J. Licandro, W. M. Grundy, N. Pinilla-Alonso, P. Leisy
| journal = Astronomy and Astrophysics
| date = 2006
| volume = 458
| issue = 1
| pages = L5–L8
| doi = 10.1051/0004-6361:20066028
| url = http://www.aanda.org/articles/aa/pdf/2006/40/aa6028-06.pdf
| bibcode = 2006A&A...458L...5L
| arxiv = astro-ph/0608044
}}
</ref>

<ref name="Brown Van Dam et al. 2006">
{{Наведено списание| doi = 10.1086/501524| last1 = Brown| first1 = M. E.| last2 = Van Dam| first2 = M. A.| last3 = Bouchez| first3 = A. H.| last4 = Le Mignant| first4 = D.| last5 = Campbell| first5 = R. D.| last6 = Chin| first6 = J. C. Y.| last7 = Conrad| first7 = A.| last8 = Hartman| first8 = S. K.| last9 = Johansson| first9 = E. M.| last10 = Lafon| first10 = R. E.| last11 = Rabinowitz| first11 = D. L. Rabinowitz| last12 = Stomski| first12 = P. J., Jr.| last13 = Summers| first13 = D. M.| last14 = Trujillo| first14 = C. A.| last15 = Wizinowich| first15 = P. L.| year = 2006| title = Satellites of the Largest Kuiper Belt Objects| journal = The Astrophysical Journal| volume = 639| issue = 1| pages = L43–L46| pmid = | pmc = | arxiv = astro-ph/0510029| bibcode = 2006ApJ...639L..43B| url = http://web.gps.caltech.edu/~mbrown/papers/ps/gab.pdf| accessdate = 2011-10-19| ref = {{sfnRef|Brown Van Dam et al.|2006}}
}} <!-- {{sfn|Brown Van Dam et al.|2006}} -->
</ref>

<ref name="Tytell-ST2006">
{{Наведена мрежна страница
| last = Tytell
| first = David
| date = 2006
| title = All Hail Eris and Dysnomia
| work = Sky and Telescope
}}
</ref>

<ref name="dic.ref.com-eris">
{{Наведена мрежна страница
| title = Define Eris
| work = Dictionary.com
| publisher = Random House
| url = http://dictionary.reference.com/browse/eris
| accessdate = October 4, 2012
}}
</ref>

<ref name="pluggd.tv-2007">
{{Наведена мрежна страница
| title = Julia Sweeney and Michael E. Brown
| work = Hammer Conversations: KCET podcast
| url = http://www.pluggd.tv/audio/channels/kcet_podcast__hammer_conversations/episodes/2h10l
| date = 2007
| accessdate = October 1, 2008
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20081006182705/http://www.pluggd.tv/audio/channels/kcet_podcast__hammer_conversations/episodes/2h10l <!--Added by H3llBot-->
| archivedate = October 6, 2008
}}
</ref>

<ref name="BBC2007-dog-girl">
{{наведени вести
| title = The girl who named a planet
| work = BBC News
| date = January 13, 2006
| url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/4596246.stm
| accessdate = June 21, 2007
}}
</ref>

<ref name="Brown-AJ2004-127">
{{Наведено списание
| title = Direct Measurement of the Size of the Large Kuiper Belt Object (50000) Quaoar
| author = Michael E. Brown and Chadwick A. Trujillo
| journal = The Astronomical Journal
| date = 2004
| volume = 127
| issue = 7076
| pages = 2413–2417
| doi = 10.1086/382513
| url = http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/papers/ps/qu.pdf
| bibcode = 2004AJ....127.2413B
}} Describing in detail the method applied to the recent measure of {{мп|2003 UB|313}}.
</ref>

<ref name="AstDys-Sedna">
{{Наведена мрежна страница
| title = AstDys (90377) Sedna Ephemerides
| publisher = Department of Mathematics, University of Pisa, Italy
| url = http://hamilton.dm.unipi.it/astdys/index.php?pc=1.1.3.0&n=Sedna
| accessdate = November 23, 2014
}}
</ref>

<ref name="Horizons2076">{{Наведена мрежна страница
| url = http://home.surewest.net/kheider/astro/Sedna2076.txt
| title = Horizons Output for Sedna 2076/2114
| author = JPL Horizons On-Line Ephemeris System
| date = July 18, 2010
| accessdate = July 18, 2010
| archive-date = 2012-02-25
| archive-url = https://web.archive.org/web/20120225015100/http://home.surewest.net/kheider/astro/Sedna2076.txt
| url-status = dead
}} [http://ssd.jpl.nasa.gov/horizons.cgi?find_body=1&body_group=sb&sstr=Sedna Horizons]</ref>

<ref name="NBC2015-Pluto-n391321">
{{Наведена мрежна страница
| url = http://www.nbcnews.com/science/space/new-horizons-probe-finds-out-plutos-bigger-icier-we-thought-n391321
| title = New Horizons Probe Finds Out Pluto's Bigger (and Icier) Than We Thought
| author = NBC News
| website = [[NBC News]]
| date = July 13, 2015
| accessdate = July 13, 2015
}}
</ref>

<ref name=McGranaghan>{{Наведено списание|last=McGranaghan, R.; Sagan, B.; Dove, G.; Tullos, A.; Lyne, J. E.; Emery, J. P.|date=2011|title=A Survey of Mission Opportunities to Trans-Neptunian Objects|journal= Journal of the British Interplanetary Society|volume=64|pages=296–303|bibcode=2011JBIS...64..296M}}</ref>

}}

== Надворешни врски ==
{{рв|Eris}}
* [http://www.minorplanetcenter.net/db_search/show_object?object_id=Eris&commit=Show MPC Database entry for (136199) Eris]
* [http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/planetlila/ Michael Brown's webpage about Eris]
* [http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/planetlila/moon/ Brown's webpage about Dysnomia]
* [https://web.archive.org/web/20080626220548/http://www.pluggd.tv/audio/channels/kcet_podcast__hammer_conversations/episodes/2h10l 2007 KCET interview of Mike Brown about Eris and Haumea with Julia Sweeney]
* [https://web.archive.org/web/20051210231211/http://www.johnstonsarchive.net/astro/astmoons/am2003ub313.html compiled list of data]
* [http://www.minorplanetcenter.net/mpec/K05/K05O41.html MPEC listing for {{мп|2003 UB|313}}]
* [http://neo.jpl.nasa.gov/orbits/2003ub313.html Java 3D orbit visualization] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20050731232015/http://neo.jpl.nasa.gov/orbits/2003ub313.html |date=2005-07-31 }}
* [http://www.spaceflightnow.com/news/n0509/09solarssytem/ Spaceflight Now article about {{мп|2003 UB|313}} (Eris), {{мп|2003 EL|61}}, and {{мп|2005 FY|9}} (Makemake)]
* [http://www.slackerastronomy.org/wordpress/index.php/archive/10th-planet/#comments Slacker Astronomy Interview With Co-Discoverer Trujillo] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20051108052322/http://www.slackerastronomy.org/wordpress/index.php/archive/10th-planet/#comments |date=2005-11-08 }}
* [https://web.archive.org/web/20060426030013/http://www.iau.org/TRANS-NEPTUNIAN_OBJECT_2003_UB.324.0.html Trans-Neptunian Object {{мп|2003 UB|313}}]—IAU statement regarding the planetary status of Eris
* [http://www.orbitsimulator.com/gravity/articles/newtno.html Simulation of {{мп|2003 UB|313}}'s orbit]
* [https://web.archive.org/web/20060114202745/http://www2.keck.hawaii.edu/optics/staff/mvandam/gabrielle Keck observatory page about the discovery of Dysnomia]
* [http://pr.caltech.edu/media/Press_Releases/PR12724.html Caltech Press Release, 7/29/2005] "Planetary Scientists Discover Tenth Planet".
* [https://web.archive.org/web/20051202081513/http://www.spitzer.caltech.edu/Media/happenings/20050807/ Press release on the Spitzer Space Telescope trying to image {{мп|2003 UB|313}} again]

{{Мали планети-редослед |(136198) 2003 UJ296|PageName=(136199) Ерида|(136200) 2003 VS5|state=autocollapse}}
{{Џуџести планети}}
{{Solar System}}

{{Нормативна контрола}}

{{DEFAULTSORT:136199}}
[[Категорија:Ерида| ]]
[[Категорија:Астрономски тела откриени во 2005 година|20050105]]
[[Категорија:Откритија на Мајкл Браун]]
[[Категорија:Расеан Диск]]
[[Категорија:Астероиди наречени по ликови од старогрчката митологија|Ерида]]
[[Категорија:Откритија на Чед Трухиљо]]
[[Категорија:Откритија на Дејвид Рабиновиц]]
[[Категорија:Двојни заднептунци]]
[[Категорија:Плутоиди]]
[[Категорија:Неправилни месечини]]
[[Категорија:Тела забележани со ѕвездено прикривање]]