Преглед на кодот на Ипсилон Стрелец

{{Starbox begin|name=Ипсилон Стрелец}}
{{Starbox image|image={{Location mark
|image=Sagittarius constellation map mk.svg
|float=center
|alt=
|label=
|position=right
|width=280
|mark=Red circle.svg
|mark_width=12
|mark_link=ε Sagittarii
|x=537|y=668
}}|caption=Локација на Ипсилон Стрелец (заокружено)}}
{{Starbox observe|epoch=J2000|constell=[[Стрелец (соѕвездие)|Стрелец]]|ra={{RA|18|24|10.31840}}<ref name=aaa474_2_653/>|dec={{DEC|–34|23|04.6193}}<ref name=aaa474_2_653/>|appmag_v=+1.85<ref name=clpl4/>}}
{{Starbox character|class=B9.5&nbsp;III<ref name=houk1979/>|b-v=–0.03<ref name=clpl4>{{citation | display-authors=1 | last1=Johnson | first1=H. L. | last2=Mitchell | first2=R. I. | last3=Iriarte | first3=B. | last4=Wisniewski | first4=W. Z. | title=UBVRIJKL photometry of the bright stars | journal=Communications of the Lunar and Planetary Laboratory | volume=4 | date=1966 | bibcode=1966CoLPL...4...99J | pages=99–100 }}</ref>|u-b=+0.13<ref name=clpl4/>|variable=}}
{{Starbox astrometry|radial_v=–15<ref name=rgcrv/>|prop_mo_ra=–39.42<ref name=aaa474_2_653/>|prop_mo_dec=–124.20<ref name=aaa474_2_653>{{citation | first=F. | last=van Leeuwen |date=November 2007 | title=Validation of the new Hipparcos reduction | journal=Astronomy and Astrophysics | volume=474 | issue=2 | pages=653–664 | bibcode=2007A&A...474..653V | doi=10.1051/0004-6361:20078357 |arxiv = 0708.1752 | s2cid=18759600 }}</ref>
|parallax=22.76|p_error=0.24|parallax_footnote=<ref name=aaa474_2_653/>|absmag_v=–1.41}}
{{Starbox detail|source=<ref name=Bailey/>|component1=ε Sgr A|mass=3.80|radius=8.8 (екваторијален)<br />6.01 (поларен)|gravity=3.46 (поларен)<br />2.00 (екваторијален)|metal_fe=|age_myr=232|luminosity=497|temperature=11,720 (поларен)<br />7,433 (екваторијален)<br />9,950 (mean)|rotational_velocity=236<ref name=aaa393_897/>|rotation=1.61 дена|component2=ε Sgr B|mass2=0.95|radius2={{solar radius calculator|type=logLT|-0.05|5808|decimals=2}}|luminosity2=0.891|temperature2=5,808}}
{{Starbox catalog|names=Kaus Australis, [[Bayer designation|ε]]&nbsp;Sagittarii, ε&nbsp;Sgr, Epsilon&nbsp;Sgr, [[Flamsteed designation|20]]&nbsp;Sagittarii, [[Catalog of Components of Double and Multiple Stars|CCDM]]&nbsp;J18242-3423A, [[Fifth Fundamental Catalogue|FK5]]&nbsp;689, [[Boss General Catalogue|GC]]&nbsp;25100, [[Henry Draper catalogue|HD]] 169022, [[Hipparcos catalogue|HIP]] 90185, [[Bright Star Catalogue|HR]]&nbsp;6879, [[Index Catalogue of Visual Double Stars|IDS]]&nbsp;18175-3427 A, [[PPM Star Catalogue|PPM]]&nbsp;297655, [[Smithsonian Astrophysical Observatory Star Catalog|SAO]]&nbsp;210091, [[Washington Double Star Catalog|WDS]]&nbsp;J18242-3423A}}
{{Starbox reference|Simbad=Epsilon+Sgr}}
{{Starbox end}}

'''Ипсилон Стрелец''' ( латинизирано од '''ε&nbsp;Sagittarii''', скратено '''Epsilon&nbsp;Sgr''', '''ε&nbsp;Sgr''' ), официјално именувана како '''Каус Аустралис''' {{IPAc-en|'|k|ɔː|s|_|ɔː|'|s|t|r|ei|l|I|s}},<ref name="Kunitzsch">{{Наведена книга|title=A Dictionary of Modern star Names: A Short Guide to 254 Star Names and Their Derivations|last=Kunitzsch|first=Paul|last2=Smart|first2=Tim|date=2006|publisher=Sky Pub|isbn=978-1-931559-44-7|edition=2nd rev.|location=Cambridge, Massachusetts}}</ref><ref name="IAU-CSN">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.pas.rochester.edu/~emamajek/WGSN/IAU-CSN.txt|title=IAU Catalog of Star Names|accessdate=28 July 2016}}</ref> е [[Двојна ѕвезда|двоен ѕвезден]] систем во јужното [[Зодијак|хороскопско]] [[соѕвездие]] [[Стрелец (соѕвездие)|Стрелец]] . [[Привидна ѕвездена величина|Очигледната визуелна магнитуда]] од +1,85  што ја прави [[Список на ѕвезди во соѕвездието Стрелец|најсветлиот објект во соѕвездието Стрелец]] . Врз основа на мерењата на [[паралакса]]та, оваа ѕвезда е оддалечена околу 143 [[светлосни години]] (44 [[парсеци]]) од [[Сонце]]то .<ref name=rgcrv>{{cite conference | last=Evans | first=D. S. | date=June 20–24, 1966 | editor1-last=Batten | editor1-first=Alan Henry | editor2-last=Heard | editor2-first=John Frederick | contribution=The Revision of the General Catalogue of Radial Velocities | title=Determination of Radial Velocities and their Applications, Proceedings from IAU Symposium no. 30 | journal=Determination of Radial Velocities and Their Applications | location=University of Toronto | publisher=[[International Astronomical Union]] | bibcode=1967IAUS...30...57E | volume=30 | page=57 }}</ref>

== Набљудување ==
Ипсилон Стрелец најдобро се гледа во месец август.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://nineplanets.org/kaus-australis-%CE%B5-sagittarii/|title=Kaus Australis (ε Sagittarii) {{!}} Facts, Information, History & Definition|last=Ian|date=2020-02-04|work=The Nine Planets|language=en-US|accessdate=2024-07-07}}</ref> Ѕвездата е оддалечена најмалку 10 степени од [[еклиптика]]та, а [[Сонце]]то поминува над неа околу 25-26 декември. Ѕвездата е видлива од крајот на јануари до крајот на ноември од средните северни географски широчини. Од средината на јужните географски широчини, ѕвездата е видлива од почетокот на јануари до средината на декември. Ѕвездата не е видлива во области над 55°С географска ширина. Од географски широчини под 55°С, Ипсилон Стрелец е [[Околуполарна ѕвезда|кружна ѕвезда]] .

== Ѕвезден систем ==
Примарната ѕвезда, ε&nbsp;Стрелец А, од овој двоен ѕвезден систем има [[ѕвездена класификација]] од B9.5&nbsp;III,  со [[Ѕвездена класификација|класата на сјајност]] од III што сугерира дека има [[сјајност]] споредлива со [[џиновска ѕвезда]] според нејзиниот спектрален тип. Има околу 3,8 пати поголема маса од Сонцето и зрачи околу 500 пати поголема од [[Сончева сјајност|сјајноста на Сонцето]] од неговата [[фотосфера]] .

Ипсилон Стрелец A се врти брзо со [[Ѕвездено вртење|проектирана брзина на ротација]] од 236&nbsp;km s <sup>−1</sup> .  Оваа брза ротација ѝ дава на ѕвездата плосна форма, при што нејзиниот екваторијален обем е 34% поголем од нејзиниот поларен обем. [[Делотворна температура|Ефективната температура]] низ површината на ѕвездата исто така варира, од 7.433{{Меѓупростори}}К во екваторот до 11.720{{Меѓупростори}}К во половите. Поради својата невообичаено брза ротација, Ипсилон Стрелец е веројатно производ на ѕвездена бинарна интеракција.

Има магнетно поле со јачина во опсег од 10,5-130,5&nbsp;[[Гаус (единица)|Гаус]]  и со тоа е [[Рендгенска астрономија|извор на Х-зраци]] со осветленост од околу 10 <sup>30</sup> erg s <sup>−1</sup> .  Системот прикажува [[Ифрацрвен вишок|прекумерна емисија на инфрацрвено зрачење]], што би сугерирало присуство на кружен ѕвезден диск од прашина,  но подоцна се појавил сомнеж за точноста на овие тврдења.<ref name=aaa393_897>{{citation | display-authors=1 | last1=Royer | first1=F. | last2=Grenier | first2=S. | last3=Baylac | first3=M.-O. | last4=Gómez | first4=A. E. | last5=Zorec | first5=J. | title=Rotational velocities of A-type stars in the northern hemisphere. II. Measurement of v sin i | journal=Astronomy and Astrophysics | volume=393 | pages=897–911 |date=October 2002 | doi=10.1051/0004-6361:20020943 | bibcode=2002A&A...393..897R | issue=3 |arxiv = astro-ph/0205255 | s2cid=14070763 }}</ref>

=== Придружничка ѕвезда ===
Од 2001 година, секундарната ѕвезда, ε&nbsp;Стрелец Б, се наоѓа на [[Аголно растојание|аголна разделба]] од 2.392&nbsp;лачни секунди од примарната по [[Положбен агол|позиционен агол]] од 142,3°.<ref name=houk1979>{{citation | title=Michigan catalogue of two-dimensional spectral types for the HD stars | journal=Michigan Catalogue of Two-dimensional Spectral Types for the HD Stars. Volume_3. Declinations -40.0° to -26.0° | volume=3 | last1=Houk | first1=Nancy | last2=Smith-Moore | first2=M. | location=Ann Arbor, Michigan | publisher=Dept. of Astronomy, University of Michigan | date=1979 | bibcode=1982mcts.book.....H }}</ref> На растојание од овој систем, овој агол е еквивалентен на физичко одвојување од околу 106&nbsp;AU. Таа е ѕвезда [[Главна низа|од главната низа]] со околу 95% од масата на Сонцето. Системот има поголема оптичка линеарна поларизација од очекуваната за неговата оддалеченост од Сонцето; ова се припишува на светлината распрскана од дискот од секундарниот,  но поновата анализа сугерира дека тоа е предизвикано од присуството на гасен диск околу примарниот.<ref name=Bailey>{{Cite journal |last1=Bailey |first1=Jeremy |last2=Lewis |first2=Fiona |last3=Howarth |first3=Ian D. |last4=Cotton |first4=Daniel V. |last5=Marshall |first5=Jonathan P. |last6=Kedziora-Chudczer |first6=Lucyna |date=2024-09-01 |title=ϵ Sagittarii: An Extreme Rapid Rotator with a Decretion Disk |journal=The Astrophysical Journal |volume=972 |issue=1 |pages=103 |doi=10.3847/1538-4357/ad630b |doi-access=free |arxiv=2407.11352 |bibcode=2024ApJ...972..103B |issn=0004-637X}}</ref> Пред неговата идентификација во 1993 година со помош на адаптивен оптички коронограф, овој придружник можеби бил одговорен за спектралните аномалии кои и се припишувале на примарната ѕвезда.  Постои кандидатски ѕвезден придружник на аголна разделба од 32,3&nbsp;лачни секунди.

== Именување ==
Ипсилон Стрелец( латинизирано во ''Epsilon Sagittarii'' ) е ознака добиена според [[Бајерово означување|Бајеровото означување]] на ѕвездениот систем.

Нејзиното традиционалното име е Каус Аустралис, кое потекнува од [[Арапски јазик|арапскиот]] قوس ''qaws'' „лак“ и [[Латински јазик|латинскиот]] ''austrālis'' „јужен“. Во 2016 година, [[Меѓународен астрономски сојуз|Меѓународната астрономска унија]] организирала [[Работна група на IAU за имиња на ѕвезди|Работна група за имиња на ѕвезди]] (WGSN) <ref name="WGSN">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.iau.org/science/scientific_bodies/working_groups/280/|title=IAU Working Group on Star Names (WGSN)|accessdate=22 May 2016}}</ref> за да ги каталогизира и стандардизира соодветните имиња за ѕвездите. Првиот билтен на WGSN од јули 2016 година <ref name="WGSN1">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.pas.rochester.edu/~emamajek/WGSN/WGSN_bulletin1.pdf|title=Bulletin of the IAU Working Group on Star Names, No. 1|accessdate=28 July 2016}}</ref> вклучил табела со првите две групи на имиња одобрени од WGSN; во кој биле вклучени и името ''Каус Аустралис'' за ѕвездата ε&nbsp;Стрелец А.

Во каталогот на ѕвезди во ''Календарот'' на Ал Ахсаси ал Муаккет, оваа ѕвезда била означена како ''Талат ал Варида'', или ''Талит ал Варида'', што значи „трета од Варида “.<ref>{{Наведено списание|last=Knobel|first=E. B.|date=June 1895|title=Al Achsasi Al Mouakket, on a catalogue of stars in the Calendarium of Mohammad Al Achsasi Al Mouakket|journal=[[Monthly Notices of the Royal Astronomical Society]]|volume=55|issue=8|page=435|bibcode=1895MNRAS..55..429K|doi=10.1093/mnras/55.8.429|doi-access=free}}</ref>

На кинески ,{{Јаз|zh|箕}}( {{Јаз|zh-Latn|Jī}} ), што значи ''[[Сито (кинеско соѕвездие)|Кошница за освојување]]'', се однесува на [[астеризам]] кој се состои од Ипсилон Стрелец, [[Гама Стрелец]], Делта Стрелец и Ета Стрелец . Следствено, кинеското име за самиот Ипсилон Стрелец е {{Јаз|zh|箕宿三}}( {{Јаз|zh-Latn|Jī Sù sān}} , {{Lang-en|the Third Star of Winnowing Basket}}  .) <ref>{{In lang|zh}} [http://aeea.nmns.edu.tw/2006/0605/ap060511.html AEEA (Activities of Exhibition and Education in Astronomy) 天文教育資訊網 2006 年 5 月 11 日] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20110522111637/http://aeea.nmns.edu.tw/2006/0605/ap060511.html |date=2011-05-22 }}</ref>

Оваа ѕвезда заедно со:

* [[Гама Стрелец]], [[Делта Стрелец]], [[Зета Стрелец]], [[Ламбда Стрелец]], [[Сигма Стрелец]], [[Тау Стрелец]] и [[Phi Sagittarii|Фи Стрелец]], го сочинуваат астеризмот на ''[[Стрелец (соѕвездие)|Чајникот]]'' .<ref name="teapot">
{{Наведена мрежна страница|url=http://www.constellation-guide.com/teapot/|title=Teapot|publisher=constellation-guide.com|accessdate=2017-05-13}}</ref>
* [[Гама Стрелец]], [[Делта Стрелец]] и [[Ета Стрелец]] биле ''Ал На'ам ал Варид'' (النعم الوارد), „Одливите ноеви“.<ref name="allen1899">{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/starnamestheirlo00alle/page/355|title=Star Names: Their Lore and Meaning|last=Allen|first=R. H.|date=1963|publisher=Dover Publications Inc|isbn=0-486-21079-0|edition=Reprint|location=New York|page=[https://archive.org/details/starnamestheirlo00alle/page/355 355]|author-link=Richard Hinckley Allen|access-date=2012-09-04|url-access=registration}}</ref>
* [[Гама Стрелец]] и [[Делта Стрелец]] биле [[Акадски јазик|акадски]] ''Sin-nun-tu'', или ''Si-nu-nu-tum'', „проголта“.<ref name="allen1899" />

Каус Аустралис е наведена во [[Вавилонска астрономија|вавилонскиот]] компендиум MUL. APIN како MA. GUR <sub>8</sub>, што значи „Кората“.

Луѓето од Калапало од државата [[Мато Гросо]] во Бразил ја нарекле оваа ѕвезда и [[Ламбда Шкорпија|λ Скорпија]], преку [[Јота Шкорпија|ι Скорпија]], [[Тета Шкорпија|θ Скорпија]], [[Ну Шкорпии|ν Скорпија]], [[Упсилон Скорпии|υ Скорпија]] и [[Ро Скорпии|ρ Скорпија]] ''Тауги кусугу'', „риболовната корпа на Тауги“.<ref name="basso87">{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/infavorofdeceits0000bass|title=In Favor of Deceit: A Study of Tricksters in an Amazonian Society|last=Basso|first=Ellen B.|date=1987|publisher=University of Arizona Press|isbn=0-8165-1022-9|location=Tucson, Arizona|page=[https://archive.org/details/infavorofdeceits0000bass/page/360 360]|url-access=registration}}</ref>

== Белешки ==
{{Белешки|notes={{Efn|name=rad|1=Calculated, using the [[Stefan-Boltzmann law]] and the star's [[effective temperature]] and luminosity, with respect to the [[Sun|solar]] nominal effective temperature of 5,772&nbsp;[[Kelvin|K]]:<math display="block">\sqrt{\biggl(\frac{5,772}{5,808}\biggr)^4 \cdot 10^{-0.05}} = 0.932\ R_\odot.</math>}}}}

== Наводи ==
{{наводи}}

{{Stars of Sagittarius}}

[[Категорија:Тела од Бонскиот преглед]]
[[Категорија:HIP-објекти]]
[[Категорија:HD-објекти]]
[[Категорија:HR-објекти]]
[[Категорија:Флемстидови објекти]]
[[Категорија:Околуѕвездени дискови]]
[[Категорија:Именувани ѕвезди]]
[[Категорија:Стрелец (соѕвездие)]]
[[Категорија:Двојни ѕвезди]]
[[Категорија:Бело-сини џинови]]
[[Категорија:Бајерови објекти]]