Преглед на кодот на Кантар

[[Податотека:Bronze-Schnellwage mit Gewicht, Pompeji.jpg|мини|десно|300px|Кантар пронајден во [[Помпеја]] ([[Стар Рим]])]]

[[Податотека:LeverPrincleple.svg|мини|десно|300px|[[Лост]] е тврдо тело кое може да ротира околу некоја тврда точка, потпора или зглоб и важи: '''F<sub>1</sub>D<sub>1</sub> = F<sub>2</sub>D<sub>2</sub>''']]

'''Кантар''' ({{lang-tr|qinṭār}}) – вага со подвижен [[тег]] со носивост од 10 или 20 [[килограм]]и, која при вагањето се држи в рака. Се состои од [[лост]] со нееднакви краци, со сад и/или кука за [[товар]] обесени на едната страна и тег кој може да се поместува по врежана скала на другата страна на лостот. Кантарот е вид на вага со нееднакви краци и служи за брзо [[мерење]]. Кај оваа вага тегот е секогаш ист, само се менува кракот.

== Лост ==
{{главна|Лост}}

'''Лостот''' е цврсто тело, најчесто во облик на рамен или закривен стап, кое под влијание на [[Сила|силите]] може да се врти околу една [[оска]]. Силите кои делуваат на лостот во [[рамнина]] нормална на оската на можна ротација, помножени со оддалеченоста на нивната насока на делување од оската (крак на силата), го даваат [[момент на сила|моментот на силата]], кој е дотолку поголем доколку е оддалеченоста поголема. Лостот е во рамнотежа кога алгебарскиот збир на сите моменти кои делуваат на лостот, еднаков на нула (закон на лостот).<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.e-ucebnici.mon.gov.mk/pdf/Fizika-1%20-MK-%20PRINT.pdf |title=Гиновска, М., Спасевска, Х., Андоновска, Н. Физика за прва година средно стручно образование ''Услови за рамнотежа'', стр. 96 |accessdate=2015-11-06 |archive-date=2016-06-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160624185749/http://www.e-ucebnici.mon.gov.mk/pdf/Fizika-1%20-MK-%20PRINT.pdf |url-status=dead }}</ref> Со тоа, со сразмерно мали сила може да се совладаат големи оптоварувања, и на тој принцип работат различни [[алат]]и (ножици, клешта), [[Направа|направи]] (вага, кантар, педал) и посложени механизми. Кај поосетливите пак справи, на пример кај пинцетата (понекогаш се нарекува и лост од трет ред), може од поголема сила да се постигне помала. Лостот може да биде двокрак (лост од прв ред), кај кој силите делуваат на спротивни страни од оската на вртење, или еднокрак (лост од втор ред), каде сите сили се од една страна во однос на оската. Лостот историски, заедно со косата рамнина, [[макара]]та, тркалото оската, [[винт]]от и [[хидраулична преса|хидрауличната преса]], се вбројува во [[Прост механизам|прости механизми]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.e-ucebnici.mon.gov.mk/pdf/Fizika-1%20-MK-%20PRINT.pdf |title=Гиновска, М., Спасевска, Х., Андоновска, Н. Физика за прва година средно стручно образование ''Примена на лостовите кај простите машини'', стр. 100 |accessdate=2015-11-06 |archive-date=2016-06-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160624185749/http://www.e-ucebnici.mon.gov.mk/pdf/Fizika-1%20-MK-%20PRINT.pdf |url-status=dead }}</ref> Поставувањето на законот за лост му се припишува на старогрчкиот математичар и пронаоѓач [[Архимед]].

Условот за рамнотежа на лостот е алгебарскиот збир на моментите на сили да биде еднаков на нула. Овој услов на рамнотежа важи без разлика дали на лостот делуваат две или повеќе сили.

:<math>M_{1} = F_{1}  \cdot D_{1} = F_{2}  \cdot D_{2} =M_{2}\!</math>

Ако го посматраме лостот занемарувајќи ја неговата тежина, т.е. ако неговата тежина не ја земаме при пресметките, велиме дека тоа е '''математички лост''', а ако тежината на лостот ја земаме, имаме '''физички лост'''.

=== Ваги со нееднакви краци ===
Ако краците се еднакви, масите директно се споредуваат, инаку важи:

:<math> m_{2}  = m_{1}  \cdot  \frac{D_{1}}{D_{2}}\ </math>

Вагата кај која односот на краците е ''D<sub>1</sub>/D<sub>2</sub>'' = 1/10 се нарекува '''децимална вага''', а ако е ''D<sub>1</sub>/D<sub>2</sub>'' = 1/100 '''центезимална вага'''. Таквите ваги ја споредуваат масата на товарот со десет пати, односно сто пати помала маса на тегот и служат за мерење на поголеми товари (од неколку десетици [[килограм]]и до неколку [[тон]]и кај [[Камионска вага|камионските ваги]]).

== Галерија ==

{| cellpadding="0" cellspacing="0" style="margin:auto; border:1px solid #ccc; background:#fff;"
|-
|
{| cellspacing=3 cellpadding=3 style="background:#fff;"
|-
|  style="width:144px; text-align:center;"|[[Податотека:19th-century steelyard.png|x180px|border]]
|  style="width:144px; text-align:center;"|[[Податотека:Balance scales in China 02.jpg|x180px|border]]
|  style="width:144px; text-align:center;"|[[Податотека:Balance romaineGP.jpg|x180px|border]]
|  style="width:144px; text-align:center;"|[[Податотека:Tibetan scale with one pan.jpg|x180px|border]]
|-
|align=center| Кантар од XIX век
|align=center| Кантарот служи за брзо мерење 
|align=center| Кантар од [[Стар Рим|Стариот Рим]]
|align=center| Кантар од [[Тибет]]
|}
|}

== Наводи ==
{{Наводи}}

{{Нормативна контрола}}

[[Категорија:Физика]]
[[Категорија:Мерни инструменти]]
[[Категорија:Турцизми]]
[[Категорија:Кантар]]