Преглед на кодот на Невработеност

[[Податотека:Unemployment rate world from CIA figures2.PNG|мини|десно|300п|Процентулна застапеност на невработеноста ширум светот.]]
'''Невработеност''' (или '''безработица''') — [[Општество|општествено]]-[[Економија|економска]] појава, при кое дел од активната [[работна сила]] во определена држава или регион бара работа, но истата не може да ја пронајде. Како невработени според законот се сметаат оние [[работници]] кои имаат навршено шеснаесет години, кои се способни за работа и самите сакаат да работат, но немаат каде.

Процентот на невработеност се пресметува кога вкупниот број на невработените [[работничка класа|работници]] ќе се подели со бројот на населението кое е способно за работа и тоа од 16 до 65 години. Постојат повеќе видови на невработеност: моментална, [[структурна невработеност|структурна]], [[циклична невработеност|циклична]], класична и техничка.

Невработеноста може да има многу извори, како што се следниве:

* нови [[Технологија|технологии]] и [[Пронајдок|пронајдоци]]
* статусот на [[Стопанство|економијата]], што може да биде под влијание на [[рецесија]]
* [[Соперништво|конкуренцијата]] предизвикана од [[глобализација]]та и [[Меѓународна трговија|меѓународната трговија]]
* [[Политика|политиките]] на [[влада]]та
* [[Државна регулација|регулатива]] и [[пазар]]

Невработеноста и статусот на економијата може да бидат под влијание на една земја преку, на пример, [[Фискална политика|фискалната политика]] . Понатаму, [[монетарната власт]] на една земја, како што е [[Централна банка|централната банка]], може да влијае на достапноста и трошокот за пари преку нејзината [[монетарна политика]].

Покрај теориите за невработеноста, се користат и неколку категоризации на невработеноста за попрецизно моделирање на ефектите од невработеноста во економскиот систем. Некои од главните видови на невработеност вклучуваат структурна невработеност, фрикциона невработеност, циклична невработеност, неволна невработеност и класична невработеност.<ref>{{Наведена книга|url=http://worldcat.org/oclc/21972786|title=Unemployment|last=H.|first=Hawkins, Kevin|date=1987|publisher=Penguin|isbn=0-14-022763-6|oclc=21972786}}</ref> Структурната невработеност се фокусира на основните проблеми во економијата и неефикасноста својствени на пазарите на трудот, вклучително и неусогласеноста помеѓу понудата и побарувачката на работници со потребните групи на вештини. Структурните аргументи ги нагласуваат причините и решенијата поврзани со [[Нарушувачка технологија|нарушувачките технологии]] и [[глобализација]]та. Дискусиите за фрикционата невработеност се фокусираат на доброволните одлуки за работа врз основа на вреднувањето на поединците за нивната сопствена работа и како тоа се споредува со сегашните стапки на плати додадени на времето и напорот потребни за да се најде работа. Причините и решенијата за фрикционата невработеност често се однесуваат на прагот за влез на работа и стапките на платите.

Поради тешкотијата во мерењето на стапката на невработеност со, на пример, користење на анкети (како во [[Соединетите Држави]]) или преку регистрирани невработени граѓани (како во некои [[Европа|европски]] земји), статистичките бројки како што е [[Сооднос вработеност-население|односот вработеност/население]] може да бидат повеќе погодни за евалуација на статусот на [[Работна сила|работната сила]] и економијата доколку тие се засноваат на луѓе кои се регистрирани, на пример, како [[Даночен обврзник|даночни обврзници]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.oecd.org/tax/automatic-exchange/crs-implementation-and-assistance/tax-identification-numbers/|title=OECD TAX IDENTIFICATION NUMBERS}}</ref>

== Марксистичка теорија за невработеноста ==
[[Податотека:Marx - Theorien über den Mehrwert, 1956 - 5708926.tif|мини|[[Карл Маркс]], „''Теории за вишок''“ вредност (''Theorien über den Mehrwert''), 1956 година.]]
Марксистите го делат кејнзијанското гледиште за односот помеѓу економската побарувачка и вработеноста, но со забелешката дека склоноста на пазарниот систем да ги намали платите и да го намали учеството на трудот на ниво на претпријатие предизвикува неопходно намалување на агрегатната побарувачка во економијата како целина, предизвикувајќи кризи на невработеност и периоди на ниска економска активност пред да може да продолжи фазата [[Акумулација на капитал|на акумулација на капитал]] (инвестиција) на економскиот раст. Според [[Карл Маркс]], невработеноста е вродена во нестабилниот капиталистички систем и треба да се очекуваат периодични кризи на масовна невработеност. Тој теоретизираше дека невработеноста е неизбежна, па дури и неопходен дел од капиталистичкиот систем, а закрепнувањето и повторното растење, исто така, се дел од постапката.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.marxists.org/archive/hardcastle/unemployment.htm|title=Marx and Keynes on Unemployment|archive-url=https://web.archive.org/web/20180615083213/https://www.marxists.org/archive/hardcastle/unemployment.htm|archive-date=15 јуни 2018|accessdate=1 јули 2023}}</ref> Функцијата на [[пролетаријатот]] во рамките на капиталистичкиот систем е да обезбеди „ [[резервна армија на трудот]] “ што создава надолен притисок врз платите. Ова се постигнува со поделба на пролетаријатот на вишок труд (вработени) и недоволно вработени (невработени).<ref>Marx, Karl (2009). Capital: An Abridged Edition. Edited by David McLellan, Oxford Paperbacks, Oxford, UK. {{ISBN|978-0-19-953570-5}}.</ref> Оваа резервна армија на труд се бори меѓу себе за оскудни работни места со пониски и пониски плати. На прв поглед, невработеноста изгледа неефикасна бидејќи невработените работници не го зголемуваат профитот, но невработеноста е профитабилна во рамките на светскиот капиталистички систем бидејќи невработеноста ги намалува платите кои се трошоци од перспектива на сопствениците. Од оваа перспектива ниските плати имаат корист за системот преку намалување на [[Рента (економија)|економските ренти]]. Сепак, тоа не им користи на работниците; според Карл Маркс, работниците (пролетаријатот) работат во корист на буржоазијата преку нивното производство на капитал.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.marxists.org/archive/marx/works/1848/communist-manifesto/ch01.htm|title=Communist Manifesto (Chapter 1)}}</ref> Капиталистичките системи неправедно манипулираат со пазарот на труд преку овековечување на невработеноста што ги намалува барањата на работниците за правични плати. Работниците се спротивставуваат еден против друг во служба на зголемување на заработката на сопствениците. Како резултат на капиталистичкиот начин на производство, Маркс тврдел дека работниците доживеале отуѓување и отуѓување преку нивниот економски идентитет.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.marxists.org/glossary/terms/a/l.htm|title=Glossary of Terms: Al}}</ref> Според Маркс, единствениот начин за трајно елиминирање на невработеноста би било да се укине капитализмот и системот на принудна конкуренција за плати и потоа да се префрли на социјалистички или комунистички економски систем. За современите марксисти, постоењето на постојана невработеност е доказ за неспособноста на капитализмот да обезбеди целосна вработеност.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.marxists.org/archive/marx/works/1848/communist-manifesto/index.htm|title=The Communist Manifesto|last=Marx|first=Karl|accessdate=22 October 2010}}</ref>

== Мерење ==
Исто така, постојат различни начини на кои државните статистички агенции ја мерат невработеноста. Разликите може да ја ограничат валидноста на меѓународните споредби на податоците за невработеноста.<ref>[http://www.bls.gov/opub/mlr/2000/06/art1full.pdf "International Unemployment Rates: How Comparable are They?"] by Constance Sorrentino, Monthly Labor Review, јуни 2000, pp. 3–20.</ref> До одреден степен, разликите остануваат и покрај тоа што државните статистички агенции сè повеќе ја прифаќаат дефиницијата за невработеност на Меѓународната организација на трудот.<ref name="ilo.org">International Labour Organization Bureau of Statistics [http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---integration/---stat/documents/publication/wcms_088394.pdf Measurement of employment, unemployment and underemployment&nbsp;– Current international standards and issues in their application]. Посетено во јули 2023 {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20110924111726/http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---integration/---stat/documents/publication/wcms_088394.pdf|date=24 септември 2011}}</ref> За да се олеснат меѓународните споредби, некои организации, како што се [[Организација за економска соработка и развој|ОЕСР]], [[Евростат]] и [[Поделба на меѓународните споредби на трудот|Меѓународната програма за споредба на трудот]], ги прилагодуваат податоците за невработеноста за споредливост меѓу земјите.

Иако многу луѓе се грижат за бројот на невработени поединци, економистите обично се фокусираат на стапката на невработеност, која го поправа нормалното зголемување на бројот на вработени лица предизвикано од зголемувањето на населението и зголемувањето на работната сила во однос на населението. Стапката на невработеност се изразува во [[процент]]и и се пресметува на следниов начин:

<math>\text{Стапка на невработеност}=\frac{\text{број на невработени}}{\text{активно население}} \times 100</math>  <math>\text{np}=\frac{\text{Np}}{\text{Pa}} \times 100</math>

Како што е дефинирано од страна на [[Меѓународна организација на трудот|Меѓународната организација на трудот]], „невработени работници“ се оние кои моментално не работат, но се подготвени и способни да работат за плата, моментално достапни за работа и активно бараат работа.<ref>International Labour Organization, Bureau of Statistics,[http://www.ilo.org/public/english/bureau/stat/download/res/ecacpop.pdf The Thirteenth International Conference of Labour Statisticians], received 21 July 2007</ref> Поединците кои активно бараат вработување мора да се потрудат да бидат во допир со работодавецот, да имаат интервјуа за работа, да допрат со агенции за вработување, да испратат резимеа, да поднесуваат пријави, да одговорат на огласи или некои други средства за активно барање работа во рамките на претходниот четири недели. Едноставното гледање огласи и неодговарање нема да се смета за активно барање на работа. Бидејќи сите невработени не можат да бидат „отворени“ и да се бројат од владините агенции, официјалната статистика за невработеноста можеби не е точна.<ref name="sfgate.com">{{Наведени вести|url=http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/chronicle/archive/2002/11/17/BU239666.DTL|title=Official unemployment numbers omit discouraged seekers, part-time workers|last=Zuckerman|first=Sam|date=17 November 2002|work=San Francisco Chronicle|access-date=1 јули 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20110629055550/http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=%2Fchronicle%2Farchive%2F2002%2F11%2F17%2FBU239666.DTL|archive-date=29 јуни 2011}}</ref> Во [[Соединетите Држави]], на пример, стапката на невработеност не ги зема предвид оние поединци кои не бараат активно вработување, како што се оние кои сè уште посетуваат колеџ.<ref>Coy, P. (11 September 2012). U.S. jobless rate drops for the worst of all reasons. Businessweek.Com, 5.</ref>

Според ОЕРС, Евростат и [[Биро за статистика на трудот|Бирото за статистика на трудот]] на Соединетите Држави, стапката на невработеност е бројот на невработени лица како процент од работната сила.

„Невработеното лице е дефинирано од страна на Евростат, според упатствата на Меѓународната организација на трудот, како:

* некој на возраст од 15 до 74 години (во [[Италија]], [[Шпанија]], [[Обединетото Кралство]], [[Исланд]], [[Норвешка]]: 16 до 74 години);
* без работа во текот на референтната недела;
* достапни за започнување со работа во следните две недели (или веќе нашле работа за почеток во следните три месеци);
* активно барајќи вработување во одредено време во последните четири недели.“<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Glossary:Unemployment|title=Glossary:Unemployment|publisher=Евростат}}</ref>

Работната сила или работната сила ги вклучува и вработените (вработени и самовработени) и невработените лица, но не и економски неактивните, како што се децата од предучилишна возраст, училишните деца, студентите и пензионерите.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Glossary:Labour_force|title=Glossary:Labour force|publisher=Евростат}}</ref>

Стапката на невработеност на поединечна земја обично се пресметува и известува на месечна, квартална и годишна основа од страна на Националната агенција за статистика. Организациите како ОЕЦД известуваат за статистика за сите нејзини земји-членки.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://data.oecd.org/unemp/unemployment-rate.htm|title=Unemployment rate|publisher=Organization for Economic Cooperation and Development (OECD)}}</ref>

Одредени земји обезбедуваат компензација за невработеност за одреден временски период за невработени граѓани кои се регистрирани како невработени во владината [[агенција за вработување]]. Понатаму, побарувањата за пензија или побарувањата може да зависат од регистрацијата во владината агенција за вработување.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=862&langId=en|title=Employment, Social Affairs & Inclusion|publisher=European Commission}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.usa.gov/unemployment|title=Unemployment Help|publisher=United States government website}}</ref>

Во многу земји како во [[Германија]], стапката на невработеност се заснова на бројот на луѓе кои се регистрирани како невработени.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.destatis.de/DE/Themen/Arbeit/Arbeitsmarkt/Glossar/arbeitslosenquote.html|title=Arbeitslosenquote|publisher=Statistisches Bundesamt}}</ref> Други земји како САД користат истражување за работна сила за да ја пресметаат стапката на невработеност.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bls.gov/cps/|title=Labor Force Statistics from the Current Population Survey|publisher=Bureau of Labor Statistics}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Glossary:Labour_force_survey_(LFS)|title=Glossary:Labour force survey (LFS)|publisher=Eurostat}}</ref>

МОТ опишува четири различни методи за пресметување на стапката на невработеност:<ref>International Labour Organization, LABORSTA, {{Наведена мрежна страница |url=http://laborsta.ilo.org/applv8/data/c3e.html |title=архивски примерок |accessdate=2023-07-01 |archive-date=2007-07-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070707132204/http://laborsta.ilo.org/applv8/data/c3e.html |url-status=bot: unknown }}. Посетено на 1 јули 2023.</ref>

* ''Анкетите за примероци на работна сила'' се најпреферираниот метод за пресметување на стапката на невработеност бидејќи тие даваат најсеопфатни резултати и овозможуваат пресметување на невработеноста по различни групи на категории како што се раса и пол. Овој метод е меѓународно најспоредлив.
* ''Службените проценки'' се одредуваат со комбинација на информации од еден или повеќе од другите три методи. Употребата на овој метод опаѓа во корист на анкетите за труд.
* ''Статистиките за социјално осигурување'', како што се надоместоците за невработеност, се пресметуваат врз основа на бројот на осигуреници што ја претставува вкупната работна сила и бројот на осигурени лица кои собираат надоместоци. Овој метод е жестоко критикуван затоа што ако истекот на бенефициите пред лицето да најде работа.
* ''Статистиката на Заводот за вработување'' е најмалку ефективна бидејќи вклучува само месечна пресметка на невработени лица кои влегуваат во канцелариите за вработување. Овој метод ги вклучува и оние кои не се невработени според дефиницијата на МОТ.

Примарната мерка за невработеност, U3, овозможува споредби меѓу земјите. Невработеноста се разликува од земја до земја и во различни временски периоди. На пример, во 1990-тите и 2000-тите, Соединетите Држави имаа пониски нивоа на невработеност од многу земји во [[Европска Унија|Европската унија]],<ref>Schmitt, John; Rho, Hye Jin; Fremstad, Shawn. [http://www.cepr.net/documents/publications/US-EU-UR-2009-05.pdf U.S. Unemployment Now As High as Europe.] Center for Economic and Policy Research. мај 2009.</ref> кои имаа значителни внатрешни варијации, при што земји како Обединетото Кралство и [[Данска]] ги надминуваа [[Италија]] и [[Франција]] . Сепак, големите економски настани како Големата депресија може да доведат до слични стапки на невработеност низ целиот свет.

Во 2013 година, МОТ усвои резолуција за воведување нови индикатори за мерење на стапката на невработеност.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---stat/documents/normativeinstrument/wcms_230304.pdf|title=Resolution I Resolution concerning statistics of work, employment and labour underutilization|publisher=ILO}}</ref>

* LU1: Стапка на невработеност: [лица со невработеност / работна сила] × 100
* LU2: Комбинирана стапка на невработеност и невработеност поврзана со времето: [(лица во временска невработеност + лица во невработеност) / работна сила]
* LU3: Комбинирана стапка на невработеност и потенцијална работна сила: [(лица со невработеност + потенцијална работна сила) / (проширена работна сила)] × 100
* LU4: Композитна мерка за недоволно искористеност на трудот: [(лица во невработеност поврзана со времето + лица во невработеност + потенцијал работна сила) / (проширена работна сила)] × 100

== Видови невработеност ==
Постојат неколку основни видови на невработеност:

=== Фрикциона невработеност ===
Фрикционата невработеност претставува најлесен вид на невработеност. Овој вид на невработеност најчесто се појавува поради две причини: несоврешноста на [[Пазар на труд|пазарот на труд]], која најчеста причина е отсуството на соодветни и благовремени информации за новосоздадените и слободните работни места и поради перманентните флуктуации на вработените од едно на друго работно место. Овој тип на невработеност е постојано присутен во секоја економија, односно не постои држава која има 0% на невработеност.

=== Структурна невработеност ===
За разлика од фрикционата невработеност, структурната невработеност е доста потежок вид на невработеност кој најчесто резултира со долгорочна невработеност на работниците. Причина за овој вид на невработеност може да бидат структурните промени во економијата кои зависат од технолошките промени. Брзиот развој на високите технологии предизвикуваат значителни поместувања во земјите со пазарна економија, односно зголемување на значењето и учеството во бруто домашниот производ на една земја на определени сектори, за сметка на други сектори. Поради ова доаѓа до неусогласување на понудата и побарувачката на пазарот на труд, односно постои недостаток на кадар во растечките сектори, а постои вишок на кадар во опаѓачките сектори. Овој вид на невработеност е потежок за решавање поради фактот што потребен е подолг временски период работниците од опаѓачките сектори да се преквалификуваат и обучат со вештини потребни за работа во растечките сектори. Ова е причината за долгорочната невработеност на работниците.

=== Циклична невработеност ===
Цикличната невработеност е поврзана со цикличните движења и развојот на пазарните економии. Кога економијата се наоѓа во фаза на [[рецесија]], во тој случај економската активност опаѓа, а со тоа се намалува побарувачката за работна сила, а тоа доведува до зголемување на бројот на невработени. Додека во случај на експанзија економската активност се зголемува, а со тоа се зголемува и побарувачката за работна сила, чиј краен резултат е намалување на бројот на невработени. Цикличната невработеност зема замав, односно е најголема во услови на [[депресија]].

===Невработеност поради инфлација===
Невработеноста поради инфлација, се јавува кога платите за слободната работна положба се поставени над нивото на [[расчистување на пазарот]], што предизвикува бројот на баратели на работа да го надмине бројот на слободни работни места. Од друга страна, повеќето економисти тврдат дека како што големината на платите се намалува и постигнува вредност помала од платата со која што може да се живее, така и повеќето избираат да се откажат од пазарот на трудот и потоа да не бараат вработување. Тоа е особено точно во земјите во кои што семејствата со ниски приходи се издржуваат преку јавните системи за благосостојба. Во такви случаи, платите потребно е да бидат доволно високи за да ги мотивираат луѓето да изберат вработување, наместо тоа што го добиваат преку јавната благосостојба. Платите под минималната плата, со голема веројатност ќе резултираат со помало учество на пазарот на трудот во горенаведеното сценарио. Покрај тоа, потрошувачката на стоки и услуги е примарен движител на зголемената [[побарувачка за работна сила]] . Повисоките плати доведуваат до тоа работниците да имаат повеќе достапни приходи за да консумираат стоки и услуги. Затоа, повисоките плати ја зголемуваат општата потрошувачка и како резултат на тоа се зголемува побарувачката за работна сила, а невработеноста се намалува.

===Скриена невработеност===

Службената статистика често ја потценува стапката на невработеност поради скриената или покриена невработеност.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.cesifo.org/DocDL/cesifo1_wp7859.pdf|title=The Real U.S. Unemployment Rate Is Twice the Official Rate, and the Phillips Curve|last=Komlos|first=John|publisher=CesIfo working paper No 7859|year=2019|pages=54–74}}</ref> Тоа е невработеноста на потенцијалните работници што не се одразува во службената статистика за невработеност поради тоа како се собираат статистиките. Во многу земји, само оние кои немаат работа, но активно бараат работа и/или ги исполнуваат условите за социјално осигурување се сметаат за невработени. Оние кои се откажале од барање работа, а понекогаш и оние кои се на владини програми за „преквалификација“ службено не се вбројуваат меѓу невработените иако не се вработени.

Статистиката, исто така, не ги брои „невработените“, оние кои работат помалку часови отколку што би сакале или на работа што не ги користи добро своите способности. Дополнително, оние кои се на работоспособна возраст, но моментално се во редовно [[образование]], обично не се сметаат за невработени во владината статистика. Традиционалните невработени домородни општества кои преживуваат со собирање, лов, сточарство и земјоделство во дивините може или не може да бидат вброени во статистиката за невработеност.

===Долгорочна невработеност===

Долгорочната невработеност е дефинирана во статистиката на [[Европска Унија|Европската унија]] како невработеност која трае подолго од една година (додека невработеноста која трае повеќе од две години се дефинира како ''многу долгорочна невработеност''). [[Биро за статистика на трудот|Бирото за статистика на трудот]] на Соединетите држави (BLS), кое известува за моменталната стапка на долгорочна невработеност на 1,9 проценти, го дефинира ова како невработеност што трае 27 недели или подолго. Долгорочната невработеност е компонента на [[Структурна невработеност|структурната невработеност]], што резултира со долгорочна невработеност која постои во секоја социјална група, индустрија, занимање и сите нивоа на образование.<ref>{{Наведување|last=Bivens|first=Josh|last2=Shierholz|first2=Heidi|title=Lagging Demand, Not Unemployability, Is Why Long-term Unemployment Remains So High|publisher=Economic Policy Institute|url=http://www.epi.org/publication/lagging-demand-is-behind-high-long-term-unemployment/}}</ref>

== Статистика на Бирото за труд на Соединетите Држави ==
[[Податотека:USA 2008 unemployment by county.svg|мини|Стапка на невработеност во Соединетите Држави по окрузи во 2008 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=ftp://ftp.bls.gov/pub/special.requests/la/laucnty08.txt|title=Labor force data by county, 2008 annual averages|last=Bureau of Labor Statistics|year=2009}}{{Мртва врска}}</ref>]]
Бирото за статистика на трудот ги мери вработеноста и невработеноста  на работоспособна популација (на оние над 17 години) користејќи две различни истражувања за работната сила<ref>United States, Bureau of Labor Statistics,. Посетено на 1 јули 2023.</ref> спроведени од Бирото за попис на Соединетите Држави (во рамките на Министерството за трговија на Соединетите Држави) и/или Бирото за Статистика за труд (во рамките на Министерството за труд на Соединетите Држави) која собира статистика за вработување месечно. [[Тековно истражување на населението|Тековното истражување на населението]] (CPS) или „Анкета за домаќинствата“ спроведува истражување врз основа на примерок од 60.000 домаќинства. Истражувањето ја мери стапката на невработеност врз основа на дефиницијата на МОТ.<ref>U.S. Department of Labor, Bureau of Labor Statistics, [http://www.bls.gov/cps/cps_over.htm#overview Current Population Survey overview]. Retrieved 25 May 2007.</ref>
[[Податотека:US Unemployment measures.svg|мини|U1–U6 од 1950 година, како што е објавено од  Бирото за статистика на трудот.]]
Истражувањето за тековната статистика за вработување (CES) или „Анкета за плати“ спроведува истражување врз основа на примерок од 160.000 бизниси и владини агенции, кои претставуваат 400.000 поединечни работодавци.<ref name="c">U.S. Department of Labor, Bureau of Labor Statistics, "[http://www.bls.gov/news.release/archives/empsit_02012008.pdf The Employment Situation: јануари 2008]," January 2008</ref> Со оглед на тоа што истражувањето мери само цивилно неземјоделско вработување, не пресметува стапка на невработеност и се разликува од дефиницијата за стапката на невработеност на МОТ. И двата извора имаат различни критериуми за класификација и обично даваат различни резултати. Дополнителни податоци се достапни и од владата, како што е неделниот извештај за штети за осигурување од невработеност достапен од Канцеларијата за безбедност на работната сила, во рамките на [[Администрација за вработување и обука|Управата за вработување и обука]] на Министерството за труд на САД.<ref>U.S. Department of Labor, Employment & Training Administration, Office of Workforce Security, [http://workforcesecurity.doleta.gov/unemploy/claims_arch.asp UI Weekly Claims]</ref> Бирото за статистика на трудот обезбедува ажурирани броеви преку PDF поврзан овде.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bls.gov/news.release/archives/empsit_03052010.pdf|title=The Employment Situation: February 2010|accessdate=1 јули 2023}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://stats.bls.gov/news.release/empsit.nr0.htm|title=Employment Situation Summary|date=8 јули 2011|publisher=Bureau of Labor Statistics|accessdate=1 јули 2023}}</ref>

Бирото за статистика на трудот, исто така, пресметува шест алтернативни мерки на невработеност, U1 до U6, кои мерат различни аспекти на невработеноста:<ref>U.S. Department of Labor, Bureau of Labor Statistics, Table A-15. Alternative measures of labour underutilization. Посетено на 1 јули 2023.</ref>

* U1:<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bls.gov/webapps/legacy/cpsatab15.htm|title=Labor Force Statistics (CPS), Alternative Measures U-1 through U-6|date=6 January 2012|publisher=Bureau of Labor Statistics|accessdate=6 January 2012}}</ref> Процент на работна сила невработена 15 недели или подолго.
* U2: Процент на работна сила која изгубила работа или завршила привремена работа.
* U3: Службената стапка на невработеност, според дефиницијата на МОТ, се јавува кога луѓето се без работа и тие активно бараат [[Платен труд|работа]] во последните четири недели.<ref name="a">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ilo.org/public/english/bureau/stat/download/res/ecacpop.pdf|title=Resolution concerning statistics of the economically active population, employment, unemployment, and underemployment, adopted by the Thirteenth International Conference of Labor Statisticians; see page 4|last=International Labor Organization|date=October 1982|accessdate=26 November 2007}}</ref>
* U4: U3 + „ [[обесхрабрени работници]] “, или оние кои престанале да бараат работа бидејќи моменталните економски услови ги тераат да веруваат дека нема работа за нив.
* U5: U4 + други „маргинално приврзани работници“ или „работници кои се слабо поврзани“ или оние кои „би сакале“ и се способни за работа, но не барале работа неодамна.
* U6: U5 + Работници со скратено работно време кои сакаат да работат со полно работно време, но не можат од економски причини ( невработеност ).

''Забелешка: „Маргинално приклучените работници“ се додаваат на вкупната работна сила за пресметка на стапката на невработеност за U4, U5 и U6.'' [[Тековно истражување на населението|BLS го ревидираше CPS во 1994 година]] и меѓу промените мерката што ја претставува официјалната стапка на невработеност била преименувана во U3 наместо U5.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bls.gov/opub/mlr/1995/10/art3full.pdf|title=BLS introduces new range of alternative unemployment measures|last=Bregger|first=John E.|last2=Haugen|first2=Steven E.|year=1995|work=Monthly Labor Review, October: 19–29|publisher=U.S. Department of Labor, Bureau of Labor Statistics|accessdate=6 March 2009}}</ref> Во 2013 година, претставникот [[Данкан Д. Хантер|Хантер]] предложи Бирото за статистика на трудот да ја користи стапката U5 наместо сегашната стапка на U3.<ref>{{Наведени вести|url=http://m.utsandiego.com/news/2013/apr/24/tp-rep-hunter-seeks-to-change-jobless-reporting/|title=Rep. Hunter Seeks to Change Jobless Reporting Method|last=Honathan Horn|date=24 April 2013|work=San Diego Union Tribune|access-date=23 June 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131203020412/http://m.utsandiego.com/news/2013/apr/24/tp-rep-hunter-seeks-to-change-jobless-reporting/|archive-date=3 December 2013}}{{Наведени вести|url=http://thehill.com/homenews/house/220457-gop-lawmaker-calls-for-change-to-how-government-measures-unemployment-|title=GOP lawmaker calls for change to how government measures unemployment|last=Molly K. Hooper|date=8 April 2012|work=The Hill|access-date=23 June 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130624013147/http://thehill.com/homenews/house/220457-gop-lawmaker-calls-for-change-to-how-government-measures-unemployment-|archive-date=24 June 2013}}{{Наведени вести|url=https://finance.yahoo.com/blogs/breakout/unemployment-rate-farce-needs-fixing-rep-duncan-hunter-113437674.html|title=The Unemployment Rate Is a Farce That Needs Fixing: Rep. Duncan Hunter|last=Matt Nesto|date=2 August 2012|work=Yahoo! Finance|access-date=23 June 2013}}</ref>

Статистиката за американската економија како целина кријат варијации меѓу групите. На пример, во јануари 2008 година, стапката на невработеност во САД бил 4,4% за возрасни мажи, 4,2% за возрасни жени, 4,4% за белците, 6,3% за Хиспанците или Латиноамериканците (сите раси), 9,2% за црнците, 3,2% за жолторасните, а 18,0% за тинејџерите.<ref name="c2">U.S. Department of Labor, Bureau of Labor Statistics, "[http://www.bls.gov/news.release/archives/empsit_02012008.pdf The Employment Situation: January 2008]," јануари 2008</ref> Исто така, стапката на невработеност во САД би била најмалку 2% повисока доколку се избројат затворениците и затворениците.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.justicepolicy.org/images/upload/00-05_REP_PunishingDecade_AC.pdf|title=The Punishing Decade: Prison and Jail Estimates at the Millennium|date=мај 2000|publisher=Justice Policy Institute}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Western|first=Bruce|last2=Beckett|first2=Katherine|year=1999|title=How Unregulated Is the U.S. Labor Market? The Penal System as a Labor Market Institution|journal=[[American Journal of Sociology]]|volume=104|issue=4|pages=1030–1060|doi=10.1086/210135}}</ref>

Стапката на невработеност е вклучена во голем број главни економски [[Индекси (економија)|индекси]], вклучувајќи го [[Индекс на водечки индикатори|Индексот на водечки индикатори]] на [[Конференцискиот одбор]] на САД, [[Макроекономија|макроекономска]] мерка за состојбата на економијата.

== Европска Унија (Евростат) ==
[[Евростат|Еуростат]], заводот за статистика на [[Европска Унија|Европската унија]], ги дефинира невработените лица меѓу 15 и 74 години кои не работат,што бараат работа во последните четири недели и се подготвени да започнат со работа во рок од две недели; оваа дефиниција е во согласност со стандардите на МОТ. Пријавени се и фактичката бројка и стапката на невработеност. Статистичките податоци се достапни по земја-членка за Европската унија како целина (ЕУ28) како и за [[еврозона]]та (EA19). Евростат вклучува и стапка на долгорочна невработеност, која се дефинира како дел од невработените кои се невработени повеќе од една година.<ref>Marco Giugni, ed. ''The Contentious Politics of Unemployment in Europe: Welfare States and Political Opportunities''(Palgrave Macmillan; 2011) covers Britain, France, Germany, Italy, Sweden, and Switzerland.</ref>

Главниот извор што се користи е Анкетата за работна сила на Европската унија (EU-LFS). Секој квартал собира податоци за сите земји-членки. За месечни пресметки, националните истражувања или националните регистри од канцелариите за вработување се користат заедно со кварталните податоци на ЕУ-АРС. Точната пресметка за поединечни земји, што резултира со усогласени месечни податоци, зависи од достапноста на податоците.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_SDDS/EN/une_esms.htm|title=European Commission, Eurostat|archive-url=https://web.archive.org/web/20091126055630/http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_SDDS/en/une_esms.htm|archive-date=26 ноември 2009|accessdate=1 јули 2023}}</ref>

==Невработеноста во Европската Унија==
[[Податотека:Unemployment Rate in Europe (2020).svg|мини|Невработеноста во Европа (2021) според [[Светска банка]].]]

Според „[[Евростат]]“, во [[јануари]] [[2015]] година, стапката на невработеност во [[ЕУ]] изнесувала 9,8%, што претставувало опаѓање во споредба со јануари [[2014]] година, кога таа изнесувала 10,6%. Притоа, во јануари 2015 година, вкупно 23.815.000 луѓе во ЕУ биле невработени, од кои 18 милиони во [[Еврозона]]та. Најниска стапка на невработеност во ЕУ имале [[Германија]] (4,7%) и [[Австрија]] (4,8%), а невработеноста била највисока во [[Шпанија]] (23,4%) и во [[Грција]] (25,8%).<ref>„Се намалува невработеноста во ЕУ“, ''Утрински весник'', година XVI, број 4724, вторник, 3 март 2015, стр. 9.</ref>

Во 2015 година Европската комисија објави препораки за тоа како да се намали долгорочната невработеност.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:32016H0220%2801%29&qid=1456753373365|title=COUNCIL RECOMMENDATION of 15 February 2016 on the integration of the long-term unemployed into the labour market|date=20 февруари 2016|work=[[Official Journal of the European Union]]|id=2016/C 67/01}}</ref> Овие ги советуваа владите да:

* поттикнување на долгорочно невработените лица да се пријават во [[Јавна служба за вработување|служба за вработување]];
* на секое регистрирано долгорочно невработено лице да му обезбеди поединечна длабинска проценка за да ги идентификува нивните потреби и потенцијал во рок од 18 месеци;
* Понудете скроен договор за интеграција на работното место на сите регистрирани долгорочно невработени во рок од 18 месеци. Тие може да вклучуваат мерки како што се [[менторство]], помош при [[Лов на работа|барање работа]], [[понатамошно образование]] и [[обука]], поддршка за домување, транспорт, услуги за деца и грижа и рехабилитација. Секое лице би имало единствена допирна точка за пристап до оваа поддршка, која би била имплементирана во партнерство со работодавците.

Во 2017-2019 година го имплементирил проектот Долгорочна невработеност за истражување на решенија имплементирани од земјите-членки на ЕУ и производство на пакет со алатки<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ec.europa.eu/esf/transnationality/ltu-project|title=LTU project - Long Term Unemployment project - EUROPEAN SOCIAL FUND - European Commission|work=EUROPEAN SOCIAL FUND|language=en|accessdate=1 јули 2023}}</ref> за насочување на владините активности. Напредокот бил оценет<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=89&langId=en&newsId=9346|title=Commission publishes report on reintegration of long-term unemployed|work=ec.europa.eu|language=en|accessdate=1 јули 2023}}</ref> во 2019 година.

==Невработеноста во Македонија==
Според податоците на [[Завод за статистика (Македонија)|Заводот за статистика]], во последното тримесечје на [[2014]] година имало 265.370 невработени лица, односно стапката на невработеност изнесувала 27,6%. Притоа, од вкупниот број невработени, 158.383 биле мажи, додека 106.986 биле жени. Невработеноста во [[Македонија]] бележела тренд на намалување во текот на 2014 година: во првиот квартал на 2014 година, стапката на невработеност изнесувала 28,4%, во вториот квартал паднала на 28,2%, а во третиот квартал изнесувала 27,9%. На почетокот на [[2013]] година, стапката на невработеност била 29%.<ref>„Македонија со стапка на невработеност од 27,6%“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 6.</ref> Во март 2015 година, во Агенцијата за вработување биле регистрирани вкупно 126.161 невработено лице, а 98.401 биле регистрирани како „други лица што бараат работа“.<ref>Александра Филиповска, „Македонија има над 100.000 невработени, кои не сакаат да работат или не веднаш“, ''Дневник'', година XIX, број 5754, сабота, 30 април 2015, стр. 8-9.</ref>

== Наводи ==
{{наводи}}

==Други извори==
*{{cite book |last=Farmer |first=Roger E. A. |author-link=Roger Farmer |chapter=Unemployment |title=Macroeconomics |location=Cincinnati |publisher=South-Western Publishing |year=2001 |edition=Second |isbn=978-0-324-14964-7 |pages=173–192}}
*{{cite journal|title=Political aspects of full employment |last=Kalecki |first=Michał |author-link=Michał Kalecki |year=1943 |url=http://pluto.mscc.huji.ac.il/~mshalev/ppe/Kalecki_FullEmployment.pdf |journal=The Political Quarterly |volume=14 |issue=4 |pages=322–331|doi=10.1111/j.1467-923X.1943.tb01016.x }}
*{{cite journal|title=Will Robots Automate Your Job Away? Full Employment, Basic Income, and Economic Democracy |last=McGaughey |first=Ewan |date=September 2022 |journal=(2022) 51(3) Industrial Law Journal 511–559|url=https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3044448 |doi=10.2139/ssrn.3044448|ssrn=3044448 |s2cid=219336439 }}
*{{cite book|title=Aftershock: The Next Economy and America's Future |url=https://archive.org/details/aftershocknextec0000reic |last=Reich |first=Robert B. |author-link=Robert Reich |publisher=Alfred A. Knopf |edition=1st |year=2010 |isbn=978-0-307-59281-1}}
*{{cite book |first=David |last=Romer |author-link=David Romer |chapter=Unemployment |title=Advanced Macroeconomics |edition=Fourth |location=New York |publisher=McGraw-Hill Education |year=2011 |pages=456–512 |isbn=978-0-07-351137-5}}
*{{cite book |last1=Simonazzi |first1=Annamaria |author-link2=Fernando Vianello |last2=Vianello |first2=Fernando |year=2001 |chapter=Financial Liberalization, the European Single Currency and the Problem of Unemployment |editor1-last=Franzini |editor1-first=M. |editor2-last=Pizzuti |editor2-first=F. R. |title=Globalization, Institutions and Social Cohesion |url=https://archive.org/details/globalizationins0000unse_u3c1 |publisher=Springer |location=Heidelberg |isbn=978-3-540-67741-3}}

===Историски: Европа и Јапонија===

*{{cite book|title=Full Employment in a Free Society |url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.228995 |last=Beveridge |first=William H. |author-link=William Beveridge |edition=1st |year=1944 |publisher=Allen & Unwin}}, in Great Britain.
* Broadberry, Stephen N., and Albrecht Ritschl. "Real Wages, Productivity, and Unemployment in Britain and Germany during the 1920s." ''Explorations in Economic History'' 32.3 (1995): 327-349.
* Dimsdale, Nicholas H., Nicholas Horsewood, and Arthur Van Riel. "Unemployment in interwar Germany: an analysis of the labor market, 1927-1936." ''Journal of Economic History'' (2006): 778-808. [https://ora.ox.ac.uk/objects/uuid:2630c4a8-575b-4869-a30e-771e832ac650/download_file?file_format=pdf&safe_filename=Dimsdale.pdf&type_of_work=Journal+article online]
* Heimberger, Philipp, Jakob Kapeller, and Bernhard Schütz. "The NAIRU determinants: What’s structural about unemployment in Europe?." ''Journal of Policy Modeling'' 39.5 (2017): 883-908. [https://www.researchgate.net/profile/Philipp_Heimberger/publication/316748234_The_NAIRU_determinants_What%27s_structural_about_unemployment_in_Europe/links/5e60bc5e92851cefa1deed3d/The-NAIRU-determinants-Whats-structural-about-unemployment-in-Europe.pdf online]
* Kato, Michiya. "Unemployment and Public Works Policy in Interwar Britain and Japan: An International Comparison." (2010): 69-101. [https://osu.repo.nii.ac.jp/?action=repository_action_common_download&item_id=1274&item_no=1&attribute_id=18&file_no=1 online]
* Kaufman, Roger T. "Patterns of Unemployment in North America, Western Europe and Japan." ''Unemployment in Western countries'' (Palgrave Macmillan, 1980). 3-35.
* Nickell, Stephen, Luca Nunziata, and Wolfgang Ochel. "Unemployment in the OECD since the 1960s. What do we know?." ''Economic Journal'' 115.500 (2005): 1-27 [http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.475.2377&rep=rep1&type=pdf online].
* {{cite book | last=Stachura | first=P.D. | title=Unemployment and the Great Depression in Weimar Germany | publisher=Palgrave Macmillan UK | year=1986 | isbn=978-1-349-18355-5 | url=https://books.google.com/books?id=iYGwCwAAQBAJ | access-date=3 June 2023}}
* Topp, Niels-Henrik. "Unemployment and Economic Policy in Denmark in the 1930s." ''Scandinavian Economic History Review'' 56.1 (2008): 71-90.
*{{cite book|last=Webb |first=Sidney |author-link=Sidney Webb, 1st Baron Passfield |title=How the Government Can Prevent Unemployment. |year=1912 |edition=First |location=Letchworth, Herts. |work=The National Committee for the Prevention of Destitution. |publisher=Garden City Press Ltd. |url=https://archive.org/stream/howgovernmentcan00webb#page/n3/mode/2up}}, in Great Britain

===Историски: Соединети Држави===
* Jensen, Richard J. "The causes and cures of unemployment in the Great Depression." ''Journal of Interdisciplinary History'' 19.4 (1989): 553-583 [https://rjensen.people.uic.edu/causes-cures.pdf online].
*{{cite book |last=Keyssar |first=Alexander |author-link=Alexander Keyssar |title=Out of Work: The First Century of Unemployment in Massachusetts |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-23016-2 |year=1986 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/outofworkfirstce0000keys}}
* Margo, Robert A. "Employment and Unemployment in the 1930s." ''Journal of Economic Perspectives'' 7.2 (1993): 41-59. [https://pubs.aeaweb.org/doi/pdfplus/10.1257/jep.7.2.41 online]
* Stricker, Frank. ''American Unemployment: Past, Present, and Future'' (University of Illinois Press, 2020) [https://eh.net/?s=Unemployment online review]
* Sundstrom, William A. "Last hired, first fired? Unemployment and urban black workers during the Great Depression." ''Journal of Economic History'' (1992): 415-429. [https://www.jstor.org/stable/2123118 online]
* Temin, Peter. "Socialism and Wages in the Recovery from the Great Depression in the United States and Germany." ''Journal of Economic History'' (1990): 297-307 [https://www.researchgate.net/profile/Timothy_Hatton2/publication/227465071_Labour_Markets_in_the_Interwar_Period_and_Economic_Recovery_in_the_UK_and_the_USA/links/5494da670cf2ec1337581c28.pdf online].

== Надворешни врски ==
{{wikiquote-inline|unemployment}}
{{wiktionary-inline|unemployment}}
{{Library resources box
|by=no
|onlinebooks=no
|others=no
|about=yes
|label=Unemployment }}
*{{Ризница-ред|Unemployment}}
* [http://www.stat.gov.mk/PrikaziSoopstenie.aspx?rbrtxt=98 Завод за статистика, Активно население] (содржи податоци за невработеноста)
* [https://av.gov.mk/nevrabotenost.nspx Агенција за вработување, Невработеност]
* [http://isppi.ukim.edu.mk/images/392333NEVRABOTENOST%20-%20rizici%20i%20predizvici-%20FINALNA%20FINALNA%20verzija-%2024%2012%202013.pdf Јорде Јаќимовски и др., „Невработеност: ризици и предизвици“] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20201127015719/http://isppi.ukim.edu.mk/images/392333NEVRABOTENOST%20-%20rizici%20i%20predizvici-%20FINALNA%20FINALNA%20verzija-%2024%2012%202013.pdf |date=2020-11-27 }}, 2013.
* [https://www.uklo.edu.mk/filemanager/trudovi/2ro%20mesto%20trud.pdf Вуко Мелов, „Невработеноста во Република Македонија најголем социоекономски проблем“], 2015.
** [https://web.archive.org/web/20051223210842/http://www.epinet.org/content.cfm/datazone_uicalc_index Economic Policy Institute]
** [https://www.ceicdata.com/en/indicator/unemployment-rate Current unemployment figures], CEIC Data
** [http://www.nationmaster.com/graph/lab_une_rat-labor-unemployment-rate Current unemployment rates by country]
** [http://stats.oecd.org/Index.aspx?QueryId=251 OECD Unemployment statistics]
** [http://lebanese-economy-forum.com/wdi-gdf-advanced-data-display/show/SL-UEM-TOTL-ZS/ Unemployment statistics] by Lebanese-economy-forum, World Bank data
** [https://jobcity.in/ JobCity is Right Platform for Govt Jobs] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20200303142419/https://jobcity.in/ |date=2020-03-03 }}
** [https://web.archive.org/web/20100601214002/http://www.visionofhumanity.org/gpi-data/#/2010/UNEM Thermal maps of the world's unemployment percentage rates] – by country, 2007–2010
{{Економија}}
{{Нормативна контрола}}

[[Категорија:Невработеност| ]]
[[Категорија:Лични финансиски проблеми]]
[[Категорија:Трошење ресурси]]