Преглед на кодот на Перихел

[[Податотека:Perihelion-Aphelion.svg|мини|десно|250п|Перихел и афел се најблиската и најдалечната точка (апсида) на директната орбита на астрономскиот објект околу Сонцето.]]
'''Перихел''' — точка во [[орбита]]та на [[астрономски објект|астрономскиот објект]], каде што тој е најблиску до својот орбитален [[фокус (физика)|фокус]].

Според [[Кеплерови закони|Првиот Кеплеров закон]], сите [[планета|планети]], [[комета|комети]] и [[астероид]]и во [[Сончев Систем|Сончевиот Систем]] имаат приближно{{ref label|А|а|а}} елиптични орбити околу [[Сонце]]то.<ref name=wsu>{{Наведена мрежна страница|title=Introductory Astronomy: Ellipses|url=http://astro.wsu.edu/worthey/astro/html/lec-ellipse.html|publisher=Washington State University}}</ref> Оттука, објектот којшто орбитира има најблиска и најдалечна точка од објектот околу кој се движи. Секоја екстремна вредност е позната како [[апсида (астрономија)|апсида]]. Орбиталното занесување ја мери сплесканоста на орбитата, односно отстапувањето од совршен [[круг]].

== Потекло на поимот ==
Поимот „перихел“ потекнува од [[старогрчки јазик|старогрчките]] зборови  περί (пери), со значење „блиску“, и Ἥλιος (хелиос), со значење „Сонце“.

== Основни формули ==
Полупречникот на перихелот се пресметува со помош на формулата:
:<math>r_\mathrm{per}=(1-e)a</math>,

каде:
:: ''a'' — [[голема полуоска]]; и
:: ''е'' — [[орбитално занесување]].

Брзината во перихелот се пресметува со формулата:
:<math>v_\mathrm{per}=\sqrt{\frac{GM_{\odot}(1+e)}{a(1-e)}}</math>,

каде:
:: ''G'' — [[гравитациска константа]];
:: ''М'' — [[Сончева маса]];
:: ''a'' — голема полуоска; и
:: ''е'' — орбитално занесување.

== Сончев Систем ==
=== Земја ===
Перихелот на [[Земја (планета)|Земјата]] се случува на растојание од 147.098.291 км од [[Сонце]]то, што е на околу 2,5 милиони км помалку од средното растојание до Сонцето. Земјата се наоѓа во перихел на 2-3 јануари, во просек 13 дена по [[краткодневица]]та.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://aa.usno.navy.mil/data/docs/EarthSeasons.php |title=Датуми на рамнодневица, сонцестој, перихел и афел на Земјата во периодот 2000—2020 |accessdate=2017-01-28 |archive-date=2007-10-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071013000301/http://aa.usno.navy.mil/data/docs/EarthSeasons.php |url-status=dead }}</ref>

=== Други планети ===
Перихелот и останатите планети во [[Сончев Систем|Сончевиот Систем]] согласно информациите на [[НАСА]] се случува на следните растојанија:<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://solarsystem.nasa.gov/planets/compchart.cfm |title=Solar System Exploration: Planets: Comparison Chart |accessdate=2017-01-28 |archive-date=2015-01-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150114015517/http://solarsystem.nasa.gov/planets/compchart.cfm |url-status=dead }}</ref>
* [[Меркур (планета)|Меркур]] — 46.001.009 км;
* [[Венера (планета)|Венера]] — 107.476.170 км;
* [[Марс (планета)|Марс]] — 206.655.215 км;
* [[Јупитер (планета)|Јупитер]] — 740.679.835 км;
* [[Сатурн (планета)|Сатурн]] — 1.349.823.615 км;
* [[Уран (планета)|Уран]] — 2.734.998.229 км; и
* [[Нептун (планета)|Нептун]] — 4.459.753.056 км.

== Прецесија на перихелот ==
{{поврзано|Прецесија}}
[[Податотека:Newton revolving orbit e0.6 precession.ogv|мини|десно|200п|Шема на процесија на меркуровата орбита]]
Параметрите на орбитите на планетите во Сончевиот Систем со тек на време претрпуваат бавни измени како последица на заемодејството на планетите. Впрочем, оската на орбитата постепено се ниша (во [[орбитална рамнина|орбиталната рамнина]]) на страната на орбиталното движење и со тоа се поместува и перихелот. Ваквата појава се нарекува „прецесија на перихелот“ (видете на анимицијата десно). Перихелот на Меркур се враќа во почетната состојба на секои 260 илјади земјени години, додека истиот период за Јупитер изнесува околу 300 илјади години.<ref>Субботин М. Ф. Введение в теоретическую астрономию. — М.: Наука, 1968. — С. 65.</ref>

Во средината на 19 век, астрономите откриле дека укажаното поместување на перихелот на Меркур се случува нешто побрзо отколку што е предвидено со [[Њутнов закон за гравитацијата|Њутновиот закон за гравитацијата]]. Подоцна, слична аномалија била откриена и во движењето на други небесни тела. Причината за оваа аномалија се објаснува со [[општа теорија за релативноста|општата теорија за релативноста]], при што од равенството за релативноста произлегува поместувањето коешто фактички се набљудува. Дополнително поместување, т.е. „релативна поправка“, била пресметана и утврдена и за други планети и астероиди.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mathpages.com/rr/s6-02/6-02.htm|title=Anomalous Precessions|author=Kevin Brown |date=2012 |work=Reflections on Relativity |lang=en |accessdate=14 април 2014}}</ref>

== Поврзано ==
{{портал|Астрономија}}
* [[Афел]]
* [[Апсида (астрономија)]]
* [[Сонцестој]]
* [[Затемнување]]

== Белешки ==
* {{note label|А|а|а}} Се вели дека орбитата на астрономскиот објект е „приближно“ елиптична, затоа што орбиталното движење не завршува онаму каде што започнало поради прецесија.

== Наводи ==
{{наводи|2}}

== Литература ==
* Богородский А. Ф. Всемирное тяготения. — Киев: Наукова думка, 1971. — 351 с.
* Роузвер Н. Т. Перигелий Меркурия. От Леверье до Эйнштейна = Mercury's perihelion. From Le Verrier to Einstein. — М.: Мир, 1985. — 244 с.
* Субботин М. Ф. Введение в теоретическую астрономию. — М.: Наука, 1968. — С. 58—67.

[[Категорија:Небесна механика]]
[[Категорија:Зборови што ги нема во ТРМЈ]]