Преглед на кодот на Променлива ѕвезда од типот на W Голема Мечка

[[Податотека:Binary star system - contact configuration q=3.svg|мини|Претстава на променлива од типот на W Голема Мечка со масен сооднос 3. Обете ѕвезди (исполнетите подрачја) ги преполнуват нивните Рошеови шуплини (опишани со црни линии).]]

'''Променлива ѕвезда од типот на W Голема Мечка''', наречена и '''нискомасена допирна двојка''' — вид на [[затемнувачка двојка|затемнувачка двојна]] [[променлива ѕвезда]]. Овие ѕвезди се блиски двојки од спектрален тип F, G или K кои делат една иста обвивка од материјал и затоа се во меѓусебен допир. Наречени се [[допирна двојна ѕвезда|допирни двојни ѕвезди]] двете ѕвезди се сопираат и пренесуваат маса и енергија низ врзивното грло или „прекуконтакт“.<ref name="wilson2001">{{наведено списание|last1=Wilson |first1=R. E.|date=2001|title=Binary Star Morphology and the Name Overcontact|journal=Information Bulletin on Variable Stars|volume=5076 |pages=1|bibcode=2001IBVS.5076....1W}}</ref>

Класата опфаќа две поткласи: A и W.<ref>Leendert Binnendijk, Veröffentlichungen der Remeis-Sternwarte zu Bamberg, Nr. 40., p.&nbsp;36, 1965</ref> W UMa-двојките од типот A се сочинети од две ѕвезди, обете поврели од Сонцето, со [[ѕвездена класификација|спектрални типови]] A или F, и [[орбитален период|периоди]] од 0,4 до 0,8 ден. Оние од типот W се од постудените спектрални типови G или K и пократки периоди од 0,22 до 0,4 ден. Разликата во површинската температура на составниците е помала од неколку стотини [[келвин]]и. Во 1978 г. е воведена и поткласата B, која се одликува со поголема разлика во површинската температура. Во 2004 г. се откриени H-системите (висок масен сооднос) од Силард Чизмадија и Петер Клаѓивик.
<ref name=Csizmadia>{{наведено списание|author= Sz. Csizmadia and P. Klagyivik |url= https://www.aanda.org/articles/aa/abs/2004/42/aa0430-04/aa0430-04.html |title=On the properties of contact binary stars |journal=Astronomy and Astrophysics |volume=426 |pages=1001–1005 |date=18 October 2004 |doi=10.1051/0004-6361:20040430 |access-date=16 August 2019 |doi-access=free }}</ref> Оние од типот H имаат поголем масен сооднос отколку <math>q=0,72</math> (<math>q</math> = (маса на главната)/(маса на споредната)) и имаат дополнителен [[момент на импулсот]].

Олин Еген открил дека овие ѕвезди следат однос период-боја, при што оние со покуси периоди се поцрвени.<ref name="eggen1967">{{наведено списание|title=Contact Binaries II|bibcode=1967MmRAS..70..111E|date=4 јули 2013}}</ref> Во 2012 г. Терел, Грос и Куни објавиле боен преглед на 606 W UMa-двојки во Џонсон-Казенсовиот фотометриски систем.<ref name="tgc2012">
{{наведено списание|last1=Terrell |first1=Dirk|last2=Gross|first2=John|last3=Cooney|first3=Walter|date=2012|title=A BVR<sub>C</sub>I<sub>C</sub> Survey of W Ursae Majoris Binaries|journal=Astronomical Journal|volume=143 |pages=99|bibcode=2012AJ....143...99T|arxiv = 1202.3111 |doi = 10.1088/0004-6256/143/4/99 }}</ref>

Светлинските криви им се разликуваат од оние на класичните [[затемнувачка двојка|затемнувачки двојки]], претрпувајќи постојани елипсоидни промени наместо одделни [[затемнување|затемнувања]]. Ова се должи на тоа што ѕвездите меѓусебно гравитациски се изобличуваат, а со тоа и проектираната површина. Длабичните на сјајносните минимуми обично се истоветни бидејќи обете ѕвезди имаат речиси еднакви површински температури.

Прототип на оваа класа е ѕвездата [[W Голема Мечка]] (W UMa).

== Примери ==
{| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; bold"
|- bgcolor="#efefef"
! width="10%"| Име
! width="10%"| Соѕведие
! width="8%"| Откривање
! width="8%"|''[[Привидна ѕвездена величина|Привидна величина]]'' (најголема)<ref name="ReferenceA">''(видлива величина, освен ако не е означена со'' (С) ''(= сина) или'' (ф) ''(= фотографска))''</ref>
! width="8%"|''[[Привидна ѕвездена величина|Привидна величина]]'' (најмала)<ref name="ReferenceA"/>
! width="8%"|''Величински опсег''
! width="11%"| Период
!colspan=2 width="19%"| Спектрални типови<br><small>(затемнувачки составници)</small>
! width="20%"|Забелешка
|---
| [[AB Андромеда|AB And]]
| [[Андромеда (соѕвездие)|Андромеда]]
| &nbsp;
| {{пбс|10.40}}10,40
| {{пбс|11.27}}11,27
| {{пб|0.87}}
| {{пб|0.3319}}&nbsp;д
| style="background:#{{бојна температура|5600|hexval}};"| G5 
| style="background:#{{бојна температура|5600|hexval}};"| G5V
|
|---
| [[S Пумпа|S Ant]]
| [[Пумпа (соѕвездие)|Пумпа]]
| Х.М. Пол, 1891
| {{пбс|6.27}}6,27
| {{пбс|6.83}}6,83
| {{пб|0.56}}
| {{пб|0.6483489}}&nbsp;д
|  
|
| 
|---
| [[44 Воловар|44]] (или i) Boo B
| [[Воловар (соѕвездие)|Воловар]]
| &nbsp;
| {{пбс|5.8}}5,8
| {{пбс|6.4}}6,4
| {{пб|0.6}}
| {{пб|0.2678159}}&nbsp;д
| style="background:#{{бојна температура|5600|hexval}};"| G2V
| style="background:#{{бојна температура|5600|hexval}};"| G2V
| троен систем A е непроменлив
|---
|[[TU Воловар|TU Boo]]
|[[Воловар (соѕвездие)|Воловар]]
|&nbsp;
|{{пбс|11.8}}11,8
|{{пбс|12.5}}12,5
|{{пб|0.7}}
| {{пб|0.324}}&nbsp;д
|
|
|
|---
| [[VW Кефеј|VW Cep]]
| [[Кефеј (соѕвездие)|Кефеј]]
| &nbsp;
| {{пбс|7.23}}7,23
| {{пбс|7.68}}7,68
| {{пб|0.45}}
| {{пб|0.278}}&nbsp;д
| style="background:#{{бојна температура|5600|hexval}};"|G5
| style="background:#{{бојна температура|4450|hexval}};"|K0Ve
| 
|---
| [[WZ Кефеј|WZ Cep]]
| [[Кефеј (соѕвездие)|Кефеј]]
| &nbsp;
| {{пбс|11.4}}11,4
| {{пбс|12.0}}12,0
| {{пб|0.6}}
| {{пб|0.41744}}&nbsp;д
| style="background:#{{бојна температура|6750|hexval}};"|F5
| 
| можен троен систем
|---
| [[Епсилон Јужна Круна|ε CrA]]
| [[Јужна Круна (соѕвездие)|Јужна Круна]]
| &nbsp;
| {{пбс|4.74}}4,74
| {{пбс|5}}5,0
| {{пб|0.26}}
| {{пб|0.5914264}}&nbsp;д
|  
|
| 
|---
| [[SX Гавран|SX Crv]]
| [[Гавран (соѕвездие)|Гавран]]
| 
| {{пбс|8.99}}8,99
| {{пбс|9.25}}9,25
| {{пб|0.26}}
| {{пб|0.32}}&nbsp;д
| style="background:#{{бојна температура|6750|hexval}};"|F7V
|?
|
|---
| [[V1191 Лебед|V1191 Cyg]]
| [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]]
| 
| {{пбс|10.82}}10,82
| {{пбс|11.15}}11,15
| {{пб|0.33}}
| {{пб|0.31}}&nbsp;д
| style="background:#{{бојна температура|6750|hexval}};"|F6V
| style="background:#{{бојна температура|5600|hexval}};"|G5V
|
|---
| [[V571 Змеј|V571 Dra]]
| [[Змеј (соѕвездие)|Змеј]]
| Баркин, 2018
| {{пбс|14.43}}14,43
| {{пбс|14.77}}14,77
| {{пб|0.34}}
| {{пб|0.428988}}&nbsp;д
|
|
|
|---
| [[XY Лав|XY Leo]]
| [[Лав (соѕвездие)|Лав]]
| &nbsp;
|{{пбс|9.45}}9,45
|{{пбс|9.93}}9,93
|{{пб|0.48}}
|{{пб|0.284}}&nbsp;д
| style="background:#{{бојна температура|4450|hexval}};"|K0V 
| style="background:#{{бојна температура|4450|hexval}};"|K0
|
|---
|[[CE Лав|CE Leo]]
|[[Лав (соѕвездие)|Лав]]
|&nbsp;
|{{пбс|11.8}}11,8
|{{пбс|12.6}}12,6
|{{пб|0.8}}
|{{пб|0.303}}&nbsp;д
|
|
|
|---
| [[TV Сликар|TV Pic]]
| [[Сликар (соѕвездие)|Сликар]]
| Ферсхурен, 1987
| {{пбс|7.37}}7,37
| {{пбс|7.53}}7,53
| {{пб|0.16}}
| {{пб|0.85}}&nbsp;д
|  
|
|
|---
| [[Y Секстант|Y Sex]]
| [[Секстант (соѕвездие)|Секстант]]
| 
| {{пбс|9.81}}9,81
| {{пбс|10.23}}10,23
| {{пб|0.42}}
| {{пб|0.42}}&nbsp;д
|  
|
| можеби два подѕвездени придружника
|---
| [[W Голема Мечка|W UMa]]
| [[Голема Мечка (соѕвездие)|Голема Мечка]]
| &nbsp;
| {{пбс|7.75}}7,75
| {{пбс|8.48}}8,48
| {{пб|0.73}}
| {{пб|0.3336}}&nbsp;д
| style="background:#{{бојна температура|6750|hexval}};"|F8Vp 
| style="background:#{{бојна температура|6750|hexval}};"|F8Vp
| прототип, можен троен систем
|----
|}

== Наводи ==
{{наводи|1}}

{{Променливи ѕвезди}}

[[Категорија:Променливи ѕвезди од типот на W Голема Мечка| ]]