Преглед на кодот на Сонце

{{ПојВрска|Оваа статија е за Сонцето како ѕвезда. За други значења видете [[Сонце (појаснување)]].}}
{{Infobox
| bodystyle   = border-collapse:collapse
|   title     = Сонце [[Image:Sun symbol (black).svg|24px|☉]]
|   image     = [[File:Spots July.jpg|frameless|upright=1.5]]
| caption     = Сонцето во видливиот дел на спектарот при што е филтрирана белата светлина на 8 јули 2014 година. Можат да се забележат [[рабно затемнување|рабното затемнување]] и бројните [[сончева дамка|сончеви дамки]].
| headerstyle = background:#FCC857
|  labelstyle = padding:2px
|   datastyle = padding:2px
<!-- section break, rows 1-19-->
| header1  = Податоци добиени од набљудувањата
|  label2  = Средно растојание<br>од [[Земја]]та
|   data2  = {{вред|1.496|e=8|u=км}}<br>8&nbsp;мин 19&nbsp;с со [[брзина на светлината]]
|  label3  = [[Привидна ѕвездена величина|Видлива сјајност]] (''V'')
|   data3  = −26,74<ref name=nssdc>{{Наведена мрежна страница|last=Williams|first=D. R. |date=1 July 2013 |title=Sun Fact Sheet |url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/sunfact.html |publisher=NASA Goddard Space Flight Center|accessdate=12 August 2013}}</ref>
|  label4  = [[Апсолутна ѕвездена величина|Апсолутна величина]]
|   data4  = 4,83<ref name=nssdc />
|  label5  = [[Спектрална класификација]]
|   data5  = G2V
|  label6  = [[Металичност]]
|   data6  = ''Z'' = 0,0122<ref>{{Наведено списание |last1=Asplund |first1=M. |last2=Grevesse |first2=N. |last3=Sauval |first3=A. J. |date=2006 |title=The new solar abundances - Part I: the observations |journal=Communications in Asteroseismology |volume=147 |pages=76–79 |bibcode=2006CoAst.147...76A |doi=10.1553/cia147s76}}</ref>
|  label7  = [[Аголна големина]]
|   data7  = 31,6–32,7′<ref>{{Наведена мрежна страница |title=Eclipse 99: Frequently Asked Questions |url=http://education.gsfc.nasa.gov/eclipse/pages/faq.html |publisher=NASA |accessdate=24 October 2010 |archive-date=2010-05-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100527142627/http://education.gsfc.nasa.gov/eclipse/pages/faq.html |url-status=dead }}</ref>
| header10 = [[Орбита]]лни особености
|  label11 = Средно растојание<br>од центарот на [[Млечен Пат|Млечниот Пат]] 
|   data11 = ≈ {{вред|2.7|e=17|u=км}}<br>{{вред|27200|u=сг}}
|  label12 = [[Галактичка година|Галактички период]]
|   data12 = (2,25–2,50){{e|8}} [[јулијанска година (астрономија)|a]]
|  label13 = [[Брзина]]
|   data13 = ≈ {{вред|220|u=км/с}} (во орбита околу центарот на галаксијата) <br>≈ {{вред|20|u=км/с}} (релативно во однос на просечната брзина на останатите ѕвезди во соседството) <br>≈ {{вред|370|u=км/с}}<ref>{{Наведено списание |last=Hinshaw |first=G. |display-authors=etal |date=2009 |title=Five-year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe observations: data processing, sky maps, and basic results |journal=[[The Astrophysical Journal Supplement Series]] |volume=180 |issue=2 |pages=225–245 |arxiv=0803.0732 |bibcode=2009ApJS..180..225H |doi=10.1088/0067-0049/180/2/225}}</ref> (релативно во однос на [[космичко позадинско значење|космичкото позадинско зрачење]])
<!-- section break, rows 20-39 -->
| header20 = Физички особености
|  label21  = Екваторски [[полупречник]]
|   data21  = {{вред|696342|65|u=км}}<ref name=arxiv1203_4898>{{Наведено списание |last1=Emilio |first1=M. |last2=Kuhn |first2=J. R. |last3=Bush |first3=R. I. |last4=Scholl |first4=I. F. |date=2012 |title=Measuring the Solar Radius from Space during the 2003 and 2006 Mercury Transits |journal=[[The Astrophysical Journal]] |volume=750 |issue=2 |page=135 |arxiv=1203.4898 |bibcode=2012ApJ...750..135E |doi=10.1088/0004-637X/750/2/135}}</ref> <br>109 × Земјени полупречници<ref name=sse/>
|  label22  = Екваторска [[обиколка]]
|   data22  = {{вред|4.379|e=6|u=км}}<ref name=sse/><br>109 × Земјини обиколки<ref name=sse>{{Наведена мрежна страница |title=Solar System Exploration: Planets: Sun: Facts & Figures |url=http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Sun&Display=Facts&System=Metric |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080102034758/http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Sun&Display=Facts&System=Metric |archivedate=2 January 2008 |publisher=NASA
}}</ref>
|  label23  = [[Сплеснатост]]
|   data23  = {{вред|9|e=-6}}
|  label24  = [[Површина]]
|   data24  = {{вред|6.09|e=12|u=км<sup>2</sup>}}<ref name=sse/><br>{{вред|12000}} × Земјени површини<ref name=sse/>
|  label25  = [[Зафатнина]]
|   data25  = {{вред|1.41|e=18|u=км<sup>3</sup>}}<ref name=sse/><!-- NASA source has "1.412 x 10^18 km^3", which is 1.412 × 10^27 m^3 (basic arithmetic, also verified using the formula for volume of a sphere), but the Sun is not a sphere, and their radius is off a bit from what we have above, so we need to at least round a bit--><br>{{вред|1300000}} × Земјини зафатнини
|  label26  = [[Маса]]
|   data26  = {{вред|1.98855|.00025|e=30|u=kg}}<ref name=nssdc/><br>{{вред|333000}} × Земјени маси<ref name=nssdc/><!-- NASA Sun Fact Sheet states 333,000, a figure coherent with data already present in en.wiki -->
|  label27  = Просечна [[густина]]
|   data27  = {{вред|1.408|u=г/см<sup>3</sup>}}<ref name=nssdc/><ref name=sse/><ref>{{Наведена мрежна страница |last=Ko |first=M. |date=1999 |title=Density of the Sun |url=http://hypertextbook.com/facts/1999/MayKo.shtml |editor=Elert, G. |work=The Physics Factbook}}</ref><br>{{вред|0.255}} × Земјени густини<ref name=nssdc/><ref name=sse/>
|  label28  = Јадрена [[густина]] (модел)
|   data28  = {{вред|162.2|u=г/см<sup>3</sup>}}<ref name=nssdc/><br>{{вред|12.4}} × Земјини густини
|  label29  = Екваторска [[површинска гравитација]]
|   data29  = {{вред|274.0|u=м/с<sup>2</sup>}}<ref name=nssdc/><br>{{вред|27.94|u=[[g-сила|''g'']]}}<br>{{вред|27542.29|u=''[[cgs]]''}}<br>28 × Земјени<ref name=sse/>
|  label30  = [[Прва космичка брзина за Сонцето]]<br>(од површината)
|   data30  = {{вред|617.7|u=км/с}}<ref name=sse/><br>55 × Земјина<ref name=sse/>
|  label31  = Температура
|   data31  = Центар (модел): {{вред|1.57|e=7|u=K}}<ref name=nssdc/><br>[[Фотосфера]] (делотворна): {{вред|5778|u=K}}<ref name=nssdc/><br> [[Сончева корона|Корона]]: ≈ {{вред|5|e=6|u=K}}
|  label32  = [[Сјајност]] (L<sub>[[Image:Sun symbol.svg|10px]]</sub>)
|   data32  = {{вред|3.846|e=26|u=W}}<ref name=nssdc/><br>≈ {{вред|3.75|e=28|u=[[лумен (единица)|lm]]}}<br>≈ {{вред|98|u=lm/W}} [[сјајна ефикасност|ефикасност]]
|  label33  = Средна јачина на [[зрачење]]то&nbsp;<br>(I<sub>[[Image:Sun symbol.svg|10px]]</sub>)
|   data33  = {{вред|2.009|e=7|u=W·m<sup>−2</sup>·sr<sup>−1</sup>}}
|  label34  = Старост
|   data34  = ≈4,6 милијарди години<ref name="Bonanno">{{Наведено списание |last=Bonanno |first=A. |last2=Schlattl |first2=H. |last3=Paternò |first3=L. |date=2008 |title=The age of the Sun and the relativistic corrections in the EOS |journal=Astronomy and Astrophysics |volume=390 |issue=3 |pages=1115–1118 |arxiv=astro-ph/0204331 |bibcode=2002A&A...390.1115B |doi=10.1051/0004-6361:20020749 }}</ref><ref>{{Наведено списание|url=//www.sciencemag.org/content/338/6107/651.full|title=The Absolute Chronology and Thermal Processing of Solids in the Solar Protoplanetary Disk|date=2 November 2012|accessdate=17 March 2014|doi=10.1126/science.1226919 |journal=Science|volume=338 |issue= 6107 |pages=651–655|bibcode = 2012Sci...338..651C }}{{Registration required}}</ref>
<!-- section break, rows 40-49 -->
| header40  = [[Вртење|Вртежни]] особености
|  label41  = [[Закосеност на оската|Закосеност]]
|   data41  = 7,25°<ref name=nssdc/><br>(во однос на [[еклиптика]]та)<br>67,23°<br>(во однос на [[галактичка рамнина|галактичката рамнина]])
|  label42  = [[Ректасцензија]]<br>од Северниот Пол<ref name="iau-iag">{{Наведена мрежна страница |last1=Seidelmann |first1=P. K. |display-authors=etal |title=Report Of The IAU/IAG Working Group On Cartographic Coordinates And Rotational Elements Of The Planets And Satellites: 2000 |url=http://www.hnsky.org/iau-iag.htm |date=2000 |accessdate=22 March 2006 |archive-date=2020-05-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200512151452/http://www.hnsky.org/iau-iag.htm |url-status=dead }}</ref>
|   data42  = 286,13°<br>{{nowrap|19 ч 4 мин 30 с}}
|  label43  = [[Деклинација]]<br>од Северниот Пол
|   data43  = +63,87°<br>63° 52' северно
|  label44  = Ѕвезден [[сончево вртење|вртежен период]] <br>(при екваторот)
|   data44  = 25,05 денови<ref name=nssdc/>
|  label45  = (на 16° должина)
|   data45  = 25,38 денови<ref name=nssdc/><br>{{nowrap|25 д 9 ч 7 мин 12 с}}<ref name="iau-iag"/>
|  label46  = (на половите)
|   data46  = 34,4 денови<ref name=nssdc/><!-- derived from T = ( 14.37 - 2.33 sin^2 L - 1.56 sin^4 L ) deg/day, L = 90 deg -->
|  label47  = Вртежна брзина<br>(на екваторот)
|   data47  = {{вред|7.189|e=3|u=км/ч}}<ref name="sse"/><!-- Derived from NASA source: equatorial circumference of 4,379,000 kilometres divided by sidereal rotation period of 609.12 hours; maybe this kind of basic calculation could be done in some generic template code? -->
<!-- section break, rows 50-69 -->
| header50  = Состав на [[фотосфера]]та (според маса)
|  label51  = [[водород]]
|   data51  = 73,46%<ref>{{Наведена мрежна страница |title=The Sun's Vital Statistics |url=http://solar-center.stanford.edu/vitalstats.html |publisher=Stanford Solar Center |accessdate=29 July 2008 |archive-date=2012-07-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120703061116/http://solar-center.stanford.edu/vitalstats.html |url-status=dead }} Citing {{Наведена книга |last=Eddy |first=J. |date=1979 |title=A New Sun: The Solar Results From Skylab |url=http://history.nasa.gov/SP-402/contents.htm |page=37 |publisher=NASA |id=NASA SP-402 |access-date=2015-09-06 |archive-date=2015-01-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113155042/http://history.nasa.gov/SP-402/contents.htm |url-status=dead }}</ref>
|  label52  = [[хелиум]]
|   data52  = 24,85%
|  label53  = [[кислород]]
|   data53  = 0,77%
|  label54  = [[јаглерод]]
|   data54  = 0,29%
|  label55  = [[железо]]
|   data55  = 0,16%
|  label56  = [[неон]]
|   data56  = 0,12%
|  label57  = [[азот]]
|   data57  = 0,09%
|  label58  = [[силициум]]
|   data58  = 0,07%
|  label59  = [[магнезиум]]
|   data59  = 0,05%
|  label60  = [[сулфур]]
|   data60  = 0,04%
}}

'''Сонце''' ([[Латински јазик|латински]]: ''Sol'') — ѕвезда што се наоѓа во средиштето на [[Сончев Систем|Сончевиот Систем]].<ref>{{ДРМЈ|Сонце}}</ref> [[Земјата]] и друга материја (вклучувајчи други [[планета|планети]], [[астероид]]и, [[метеороид]]и, [[комета|комети]] и [[вселенска прашина]]) [[орбита|орбитираат]] околу Сонцето,<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.nasa.gov/lb/audience/forkids/home/F_Ames_What_is_the_Solar_System_Text.html |title=What is the solar system? |accessdate=2009-02-11 |archive-date=2008-07-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080703001522/http://www.nasa.gov/lb/audience/forkids/home/F_Ames_What_is_the_Solar_System_Text.html |url-status=dead }}</ref> кое самото претставува 98,6 % од целокупната [[маса]] на сончевиот Систем, а тежи околу 200.000 пати повеќе од Земјата. Тоа е масивна, речиси совршена [[сфера]] од топла [[плазма]], загреана до вжареност со реакции на [[јадрено соединување]] во неговото јадро, зрачејќи ја енергијата од неговата површина главно како [[Светлина|видлива светлина]] и [[инфрацрвено зрачење]] со 10 % при [[Ултравиолетово зрачење|ултравиолетови]] енергии. Тоа е убедливо најважниот извор на енергија за [[живот]]от на [[Земја (планета)|Земјата]]. [[Енергија]]та од Сонцето, во форма на сончева светлина, го одржува скоро целиот живот на Земјата преку [[фотосинтеза]]<ref name=Simon2001>{{Citation| last = Simon | first =  Anne| year = 2001| title = The real science behind the X-files : microbes, meteorites, and mutants| pages = 25–27| url = https://books.google.com/books?id=1gXImRmz7u8C&dq=bacteria+that+live+with+out+the+sun&pg=PA25| isbn = 0684856182| publisher = Simon & Schuster| location = New York}}</ref> и ја управува Земјината [[клима]] и време. Сонцето е предмет на почитување во многу култури. Тоа е основна тема за астрономски истражувања уште од [[Стар век|антиката]].

Сонцето орбитира околу [[Галактичко Средиште|Галактичкот Средиште]] на растојание од 24.000 до 28.000 [[Светлосна година|светлосни години]]. Од Земјата е оддалечено {{Вред|1|u=[[астрономска единица]]}} (1.496×10<sup>8</sup> км) или на околу 8 светлосни минути. [[Сончев полупречник|Неговиот полупречник]] е околу {{Вред|1391400|u=км}} ({{Вред|864600|u=ми}}), 109 пати повеќе од Земјата. [[Сончева маса|Неговата маса]] е околу 330.000 пати поголема од онаа на Земјата, што сочинува околу 99,86 % од вкупната маса на Сончевиот Систем. Приближно три четвртини од [[Маса (физика)|масата]] на Сонцето се состои од [[водород]] (~ 73 %); остатокот е главно [[хелиум]] (~25 %), со многу помали количини на потешки елементи, вклучувајќи [[кислород]], [[јаглерод]], [[неон]] и [[железо]].

Сонцето е [[Жолто џуџе|ѕвезда од главната низа од G-тип]] (G2V), неформално наречена [[жолто џуџе]], иако нејзината светлина е всушност бела. Сонцето било формирано приближно пред 4,6 милијарди години<ref group="б" name="short">All numbers in this article are [[short scale]]. One billion is 10<sup>9</sup>, or 1,000,000,000.</ref> од [[Гравитациски колапс|гравитациониот колапс]] на материјата во подрачје на голем [[молекуларен облак]]. Поголемиот дел од оваа материја се собрал во средиштето, додека остатокот се претворил во орбитален диск кој станал [[Настанок и развој на Сончевиот Систем|Сончев Систем]]. Средишната маса станала толку жешка и густа што на крајот иницирала [[Јадрено соединување|јаглеродно соединување]] во неговото [[Сончево јадро|јадро]]. Секоја секунда, сончевото јадро се спојува околу 600&nbsp;милијарди [[килограм]]и (кг) водород во хелиум и претвора 4&nbsp;милијарди килограми [[Еднаквост на масата и енергијата|материја во енергија]].

За околу 4 до 7 милијарди години од денес, кога [[Ѕвездена нуклеосинтеза|соединувањето на водородот]] во јадрото на Сонцето ќе се намали до точка каде што Сонцето повеќе нема да е во [[хидростатичка рамнотежа]], неговото јадро ќе претрпи значително зголемување на густината и температурата што ќе предизвика неговите надворешни слоеви да се прошират и на крајот претварајќи го Сонцето во [[црвен џин]]. Овој процес ќе го направи Сонцето доволно големо за да ја направи Земјата непогодна за живот околу пет милијарди години од сегашноста. По фазата на црвениот џин, моделите сугерираат дека Сонцето ќе ги отфрли своите надворешни слоеви и ќе стане густ тип на ѕвезда ([[бело џуџе]]) и повеќе нема да произведува енергија со спојување, но сепак ќе свети и ќе испушта топлина од претходното соединување, по можеби трилиони години. После тоа, Спнцето би требало да стане супер густо [[црно џуџе]], кое испушта незначителна енергија.

== Етимологија ==
Англискиот збор ''sun'' е развиен од [[Староанглиски јазик|староанглискиот]] {{Јаз|ang|sunne}}. Когнатите се појавуваат во други [[германски јазици]], вклучувајќи го и [[Западнофризиски јазик|западнофризиското]] {{Јаз|fy|sinne}}, [[Холандски јазик|холандското]] {{Јаз|nl|zon}}, [[Долногермански јазик|долногерманското]] {{Јаз|nds|Sünn}}, стандарден германски {{Јаз|de|Sonne}}, [[Баварски јазик|баварското]] {{Јаз|bar|Sunna}}, [[Старонордиски јазик|старонордиското]] {{Јаз|non|sunna}}, и [[Готски јазик|готското]] {{Јаз|got|sunnō}}. Сите овие зборови потекнуваат од прагерманскиот {{Јаз|gem-x-proto|*sunnōn}}.<ref name="BARNHART776">{{Наведена книга|title=The Barnhart Concise Dictionary of Etymology|last=Barnhart|first=R.K.|date=1995|publisher=[[HarperCollins]]|isbn=978-0-06-270084-1|page=776}}</ref><ref name="Orel">{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/Orel-AHandbookOfGermanicEtymology/mode/2up|title=A Handbook of Germanic Etymology|last=Orel|first=Vladimir|publisher=[[Brill Publishers]]|year=2003|isbn=978-9-00-412875-0|location=Leiden|page=[https://archive.org/details/Orel-AHandbookOfGermanicEtymology/mode/2up/search/sun 41]|author-link=Vladimir Orel|via=[[Internet Archive]]}}</ref> Ова е на крајот поврзано со зборот за ''сонце'' во другите гранки на [[Индоевропски јазици|индоевропското јазично]] семејство, иако во повеќето случаи се наоѓа [[номинатив]]но стебло со ''l'', наместо [[генитив]]от во ''n'', како на пример во [[Латински јазик|латинското]] {{Јаз|la|sōl}}, [[Старогрчки јазик|старогрчкото]] {{Јаз|grc|ἥλιος}}  ( {{Трансл|grc|hēlios}}), [[Велшки јазик|велшки]] {{Јаз|cy|haul}} и [[Чешки јазик|чешки]] {{Јаз|cs|slunce}}, како и санскрит {{Јаз|sa|स्वर्}} ({{Трансл|sa|svár}}) и [[Персиски јазик|персиски]] {{Јаз|fa|خور}} ({{Трансл|fa|xvar}}). Стеблото преживеало и во прагермански, како {{Јаз|gem-x-proto|*sōwelan}}, од што се појавила готското {{Јаз|got|sauil}} (заедно со {{Јаз|got|sunnō}}) и старонордиското {{Јаз|non|sól}} (заедно со поетското {{Јаз|non|sunna}}), а преку него зборовите за ''сонце'' во современите скандинавски јазици: [[Шведски јазик|шведски]] и [[Дански јазик|дански]] {{Јаз|sv|sol}} и [[Исландски јазик|исландски]] {{Јаз|is|sól}} итн.<ref name="Orel" />

Главните придавки за Сонцето се ''сончеви'' за сончева светлина и, во технички контекст, ''сончеви'' ( {{IPAc-en|ˈ|s|oʊ|l|ər}}),<ref name="OED2">{{OED|solar}}</ref> од латински {{Јаз|la|sol}} <ref>{{Наведена книга|title=Oxford Universal Dictionary on Historical Principles|last=Little|first=William|last2=Fowler|first2=H. W.|last3=Coulson|first3=J.|year=1955|edition=3rd|chapter=Sol|asin=B000QS3QVQ|chapter-url=https://archive.org/details/oxforduniversald07litt}}</ref> — кое има употреба во термини како што се ''сончев ден'', ''[[затемнување на Сонцето]]'' и ''Сончев систем''. Од грчкото {{Трансл|grc|helios}} доаѓа ретката придавка ''хелијак.'' <ref>{{OED|heliac}}</ref> На англиски, грчките и латинските зборови се појавуваат во поезијата како персонификација на Сонцето, [[Хелиј (митологија)|Хелиос]]  и Сол,<ref name="OED">{{OED|Sol}}</ref> додека во научната фантастика ''Сол'' може да се користи за да се разликува Сонцето од другите ѕвезди. Терминот ''„сол''“ со мала буква ''s'' го користат планетарните астрономи за времетраењето на еден сончев ден на друга планета како што е [[Марс (планета)|Марс]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.nasa.gov/mission_pages/mer/images/pia01892.html|title=Opportunity's View, Sol 959 (Vertical)|date=15 November 2006|publisher=[[NASA]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20121022155351/http://www.nasa.gov/mission_pages/mer/images/pia01892.html|archive-date=22 October 2012|accessdate=1 August 2007}}</ref>

Англиското име за делничен ден ''[[Недела]]'' потекнува од староанглиското име {{Јаз|ang|Sunnandæg}} „сончев ден“, германска интерпретација на латинската фраза {{Јаз|la|[[Dies (deity)|diēs]] sōlis}}, самиот превод на старогрчкио е {{Јаз|grc|ἡμέρα ἡλίου}} „ден на сонцето“.<ref name="BARNHART778">{{Наведена книга|title=The Barnhart Concise Dictionary of Etymology|last=Barnhart|first=R. K.|date=1995|publisher=[[HarperCollins]]|isbn=978-0-06-270084-1|page=778}}</ref> Астрономскиот симбол за Сонцето е круг со точка,[[Податотека:Sun_symbol_(fixed_width).svg|16x16пкс|☉]].<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=w8PK2XFLLH8C|title=Allen's Astrophysical Quantities|last=Allen|first=Clabon W.|last2=Cox|first2=Arthur N.|date=2000|publisher=[[Springer Science+Business Media|Springer]]|isbn=978-0-38-798746-0|editor-last=Cox|editor-first=Arthur N.|edition=4th|page=2|author-link=Clabon Allen|via=[[Google Books]]}}</ref> Се користи за единици како што се ''M'' <sub>☉</sub> ([[Сончева маса]]), ''R''<sub>☉</sub> ( [[Сончев полупречник]]) и ''L''<sub>☉</sub> ([[Сончева сјајност]]).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/oi/authority.20110803100516843|title=solar mass|work=Oxford Reference|language=en|accessdate=2024-05-26}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=4gmSOrXIQUEC&dq=%22solar+radius%22&pg=PA349|title=Encyclopedia of the Solar System|last=Weissman|first=Paul|last2=McFadden|first2=Lucy-Ann|last3=Johnson|first3=Torrence|date=1998-09-18|publisher=Academic Press|isbn=978-0-08-057313-7|pages=349, 820|language=en}}</ref>

== Општи карактеристики ==
Сонцето е [[Жолто џуџе|ѕвезда од главната низа од G-тип]] која сочинува околу 99,86% од масата на Сончевиот Систем.<ref name="Woolfson00">{{Наведено списание|last=Woolfson|first=M.|date=2000|title=The origin and evolution of the solar system|url=http://inis.jinr.ru/sl/vol1/_djvu/P_Physics/Woolfson%20M.M.%20Origin%20and%20evolution%20of%20the%20solar%20system%20(IOP)(425s).pdf|journal=[[Astronomy & Geophysics]]|volume=41|issue=1|page=12|bibcode=2000A&G....41a..12W|doi=10.1046/j.1468-4004.2000.00012.x|archive-url=https://web.archive.org/web/20200711133403/http://inis.jinr.ru/sl/vol1/_djvu/P_Physics/Woolfson%20M.M.%20Origin%20and%20evolution%20of%20the%20solar%20system%20(IOP)(425s).pdf|archive-date=11 July 2020|access-date=12 April 2020|doi-access=free}}</ref> Има [[Апсолутна ѕвездена величина|апсолутна магнитуда]] од +4,83, што се проценува дека е посветла од околу 85% од ѕвездите во [[Млечен Пат|Млечниот Пат]], од кои повеќето се [[Црвено џуџе|црвени џуџиња]].<ref>{{Наведени вести|url=http://www.space.com/scienceastronomy/060130_mm_single_stars.html|title=Astronomers Had it Wrong: Most Stars are Single|last=Than|first=K.|date=2006|access-date=1 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20101221093125/http://www.space.com/scienceastronomy/060130_mm_single_stars.html|archive-date=21 December 2010|publisher=Space.com}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Lada|first=C. J.|year=2006|title=Stellar multiplicity and the initial mass function: Most stars are single|journal=[[Astrophysical Journal Letters]]|volume=640|issue=1|pages=L63–L66|arxiv=astro-ph/0601375|bibcode=2006ApJ...640L..63L|doi=10.1086/503158}}</ref> Сонцето е помасивно од 95% од блиските ѕвезди од 7 парсеци. (~ 23 светлосни години.) <ref>{{Наведено списание|last=Robles|first=José A.|last2=Lineweaver|first2=Charles H.|last3=Grether|first3=Daniel|last4=Flynn|first4=Chris|last5=Egan|first5=Chas A.|last6=Pracy|first6=Michael B.|last7=Holmberg|first7=Johan|last8=Gardner|first8=Esko|date=September 2008|title=A Comprehensive Comparison of the Sun to Other Stars: Searching for Self-Selection Effects|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1086/589985/fulltext/73840.text.html|journal=The Astrophysical Journal|volume=684|issue=1|pages=691–706|arxiv=0805.2962|bibcode=2008ApJ...684..691R|doi=10.1086/589985|access-date=24 May 2024}}</ref> Сонцето содржи[[Ѕвездено население|население I]], кое означува дека ѕвездата е богата со тешки елементи.{{efn|name=heavy elements}} <ref name="zeilik">{{Наведена книга|title=Introductory Astronomy & Astrophysics|last=Zeilik|first=M. A.|last2=Gregory|first2=S. A.|publisher=Saunders College Publishing|year=1998|isbn=978-0-03-006228-5|edition=4th|page=322}}</ref> Неговото формирање пред приближно 4,6 милијарди години можеби било предизвикани од ударни бранови од една или повеќе блиски [[Супернова|супернови]].<ref name="Connelly2012">{{Наведено списание|last=Connelly|first=James N.|last2=Bizzarro|first2=Martin|last3=Krot|first3=Alexander N.|last4=Nordlund|first4=Åke|last5=Wielandt|first5=Daniel|last6=Ivanova|first6=Marina A.|date=2 November 2012|title=The Absolute Chronology and Thermal Processing of Solids in the Solar Protoplanetary Disk|journal=[[Science (journal)|Science]]|volume=338|issue=6107|pages=651–655|bibcode=2012Sci...338..651C|doi=10.1126/science.1226919|pmid=23118187}}</ref><ref name="Falk">{{Наведено списание|last=Falk|first=S. W.|last2=Lattmer|first2=J. M.|last3=Margolis|first3=S. H.|year=1977|title=Are supernovae sources of presolar grains?|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=270|issue=5639|pages=700–701|bibcode=1977Natur.270..700F|doi=10.1038/270700a0}}</ref> Ова го сугерира големото изобилство на тешки елементи во Сончевиот Систем, како што се [[злато]]то и [[ураниум]]от, во однос на изобилството на овие елементи во таканареченото [[Ѕвездено население|население II]], ѕвезди сиромашни со тешки елементи. Тешките елементи најверодостојно би можеле да бидат произведени со ендотермни јадрени реакции за време на супернова, или со менување на формата преку впивање на неутрони во масивна ѕвезда од втората генерација.

Сонцето е убедливо најсветлото тело на небото гледано од Земјата, со [[Привидна ѕвездена величина|привидна величина]] од -26,74.<ref>{{Наведено списание|last=Burton|first=W. B.|date=1986|title=Stellar parameters|journal=[[Space Science Reviews]]|volume=43|issue=3–4|pages=244–250|doi=10.1007/BF00190626}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Bessell|first=M. S.|last2=Castelli|first2=F.|last3=Plez|first3=B.|date=1998|title=Model atmospheres broad-band colors, bolometric corrections and temperature calibrations for O–M stars|journal=[[Astronomy and Astrophysics]]|volume=333|pages=231–250|bibcode=1998A&A...333..231B}}</ref> Како ѕвезда е околу 13&nbsp;милијарди пати посветла од следната најсветла ѕвезда, [[Сириус]], која има привидна светлинска величина од -1,46.<ref name="Hoffleit1991">{{Наведена книга|url=http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-S?HR%202491|title=Bright Star Catalogue|last=Hoffleit|first=D.|date=1991|publisher=[[Centre de Données astronomiques de Strasbourg|CDS]]|edition=5th Revised|chapter=HR 2491|bibcode=1991bsc..book.....H|display-authors=etal|author-link=Dorrit Hoffleit}}</ref>

1 [[астрономска единица]] (околу 150 милиони километри) се дефинира како средно растојание помеѓу средиштата на Сонцето и Земјата. Моменталното растојание варира за околу ± 2,5 милиони км или 1,55 милиони милји додека Земјата се движи од перихел на ~ 3 јануари до афел на ~ 4 јули.<ref name="USNO2">{{Cite web|url=http://aa.usno.navy.mil/data/docs/EarthSeasons.php|title=Equinoxes, Solstices, Perihelion, and Aphelion, 2000–2020|date=31 January 2008|publisher=[[US Naval Observatory]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20071013000301/http://aa.usno.navy.mil/data/docs/EarthSeasons.php|archive-date=13 October 2007|url-status=live|access-date=17 July 2009}}</ref> На своето просечно растојание, светлината патува од сончевиот хоризонт до хоризонтот на Земјата за околу 8 минути и 20 секунди,<ref>{{Cite web|url=https://phys.org/news/2013-04-sunlight-earth.html|title=How long does it take sunlight to reach the Earth?|last=Cain|first=Fraser|date=15 April 2013|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302095547/https://phys.org/news/2013-04-sunlight-earth.html|archive-date=2 March 2022|url-status=live|access-date=2 March 2022|website=phys.org}}</ref> додека на светлината од најблиските точки на Сонцето и Земјата и се потребни околу две секунди помалку. Енергијата на оваа сончева светлина го поддржува речиси целиот живот на Земјата<ref group="б">[[Hydrothermal vent communities]] live so deep under the sea that they have no access to sunlight. Bacteria instead use sulfur compounds as an energy source, via [[chemosynthesis]].</ref> преку процесот на фотосинтеза<ref>{{cite web|url=https://scied.ucar.edu/learning-zone/earth-system/energy-from-sun|title=The Sun's Energy: An Essential Part of the Earth System|website=Center for Science Education|access-date=24 May 2024}}</ref>, и ја поттикнува климата и времето на Земјата.<ref>{{cite web|url=https://press.princeton.edu/books/hardcover/9780691153834/the-suns-influence-on-climate|title=The Sun's Influence on Climate|date=23 June 2015|publisher=Princeton University Press|language=en|access-date=24 May 2024}}</ref>

Сонцето нема дефинитивна граница, но неговата густина се намалува експоненцијално со зголемување на висината над [[фотосфера]]та .<ref name="Beer et al, 2012-41">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=zKA0tZg0HwEC&pg=PA41|title=Cosmogenic Radionuclides: Theory and Applications in the Terrestrial and Space Environments|last=Beer|first=J.|last2=McCracken|first2=K.|last3=von Steiger|first3=R.|date=2012|publisher=[[Springer Science+Business Media]]|isbn=978-3-642-14651-0|page=41}}</ref> За целите на мерењето, полупречникот на Сонцето се смета за растојание од неговото средиште до работ на фотосферата, привидната видлива површина на Сонцето.<ref name="Phillips1995-73">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=idwBChjVP0gC&pg=PA73|title=Guide to the Sun|last=Phillips|first=K. J. H.|date=1995|publisher=[[Cambridge University Press]]|isbn=978-0-521-39788-9|page=73}}</ref> Според оваа мерка, Сонцето е речиси совршена сфера со [[сплеснатост]] проценета на 9&nbsp;милионити дел,<ref name="Godier">{{Наведено списание|last=Godier|first=S.|last2=Rozelot|first2=J.-P.|date=2000|title=The solar oblateness and its relationship with the structure of the tachocline and of the Sun's subsurface|url=http://aa.springer.de/papers/0355001/2300365.pdf|journal=[[Astronomy and Astrophysics]]|volume=355|pages=365–374|bibcode=2000A&A...355..365G|archive-url=https://web.archive.org/web/20110510022519/http://aa.springer.de/papers/0355001/2300365.pdf|archive-date=10 May 2011|access-date=22 February 2006|bibcode-access=free}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2008/02oct_oblatesun/|title=How Round is the Sun?|last=Phillips|first=Tony|date=2 October 2008|access-date=7 March 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20190329081811/https://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2008/02oct_oblatesun|archive-date=29 March 2019|publisher=NASA Science}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2011/06feb_fullsun/|title=First Ever STEREO Images of the Entire Sun|last=Phillips|first=Tony|date=6 February 2011|access-date=7 March 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110308024941/http://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2011/06feb_fullsun/|archive-date=8 March 2011|publisher=NASA}}</ref> што значи дека неговиот поларен пречник се разликува од неговиот екваторијален пречник за само 10 километри.<ref name="perfect sphere">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.theguardian.com/science/2012/aug/16/sun-perfect-sphere-nature|title=Sun is the most perfect sphere ever observed in nature|last=Jones|first=G.|date=16 August 2012|work=[[The Guardian]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20140303022045/http://www.theguardian.com/science/2012/aug/16/sun-perfect-sphere-nature|archive-date=3 March 2014|accessdate=19 August 2013}}</ref> Плимниот ефект на планетите е слаб и не влијае значително на обликот на Сонцето.<ref name="Schutz2003">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=P_T0xxhDcsIC&pg=PA98|title=Gravity from the ground up|last=Schutz|first=B. F.|publisher=[[Cambridge University Press]]|year=2003|isbn=978-0-521-45506-0|pages=98–99}}</ref>

===Вртење===
{{Главна|Сончево вртење}}

Сонцето се [[вртење|врти]] побрзо на својот екватор отколку на неговите полови. Ова диференцијално вртење е предизвикано од конвективното движење поради пренос на топлина и [[Кориолисова сила|Кориолисовата сила]] поради вртење на Сонцето. Во референтната рамка дефинирана од ѕвездите, периодот на вртење е приближно 25,6 дена на екваторот и 33,5 дена на половите. Гледано од Земјата додека орбитира околу Сонцето, очигледниот период на вртење на Сонцето на неговиот екватор е околу 28 дена.<ref name="Phillips1995-78">{{Cite book |last=Phillips |first=K. J. H. |title=Guide to the Sun |year=1995 |publisher=[[Cambridge University Press]] |isbn=978-0-521-39788-9 |url=https://books.google.com/books?id=idwBChjVP0gC&pg=PA78 |pages=78–79}}</ref> Гледано од гледна точка над неговиот северен пол, Сонцето се врти спротивно од стрелките на часовникот околу својата оска на вртење.{{efn|name=rotation}}<ref name="spaceacademy">{{Cite web |title=The Anticlockwise Solar System |url=https://www.spaceacademy.net.au/library/notes/anticlok.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200807081832/https://www.spaceacademy.net.au/library/notes/anticlok.htm |archive-date=7 August 2020 |access-date=2 July 2020 |publisher=Australian Space Academy}}</ref>

Истражувањето на сончевите аналози покажува дека раното Сонце се вртело до десет пати побрзо отколку денес. Ова би ја направило површината многу поактивна, со поголема емисија на Х-зраци и УВ-зраци. Сончевите дамки би покривале 5-30% од површината.<ref>{{cite conference | title=The Sun in time: age, rotation, and magnetic activity of the Sun and solar-type stars and effects on hosted planets | last1=Guinan | first1=Edward F. | last2=Engle | first2=Scott G. | conference=The Ages of Stars, Proceedings of the International Astronomical Union, IAU Symposium | volume=258 | pages=395–408 | date=June 2009 | doi=10.1017/S1743921309032050 | arxiv=0903.4148 | bibcode=2009IAUS..258..395G }}</ref> Стапката на вртење постепено се забавувле со магнетно сопирање, бидејќи магнетното поле на Сонцето комуницирало со сончевиот ветер.<ref>{{cite journal | title=Magnetic Braking of Sun-like and Low-mass Stars: Dependence on Coronal Temperature | last1=Pantolmos | first1=George | last2=Matt | first2=Sean P. | journal=The Astrophysical Journal | volume=849 | issue=2 | at=id. 83 | date=November 2017 | doi=10.3847/1538-4357/aa9061 | doi-access=free | arxiv=1710.01340 | bibcode=2017ApJ...849...83P }}</ref> Остатокот од тоа брзо исконско вртење сè уште опстојува во јадрото на Сонцето, за кое е откриено дека се врти со брзина од еднаш неделно; четири пати поголема од просечната стапка на вртење на површината.<ref>{{cite journal | title=Asymptotic g modes: Evidence for a rapid rotation of the solar core | last1=Fossat | first1=E. | last2=Boumier | first2=P. | last3=Corbard | first3=T. | last4=Provost | first4=J. | last5=Salabert | first5=D. | last6=Schmider | first6=F. X. | last7=Gabriel | first7=A. H. | last8=Grec | first8=G. | last9=Renaud | first9=C. | last10=Robillot | first10=J. M. | last11=Roca-Cortés | first11=T. | last12=Turck-Chièze | first12=S. | last13=Ulrich | first13=R. K. | last14=Lazrek | first14=M. | journal=Astronomy & Astrophysics | volume=604 | at=id. A40 | date=August 2017 | doi=10.1051/0004-6361/201730460 | arxiv=1708.00259 | bibcode=2017A&A...604A..40F }}</ref><ref>{{cite web | title=ESA, NASA's SOHO Reveals Rapidly Rotating Solar Core | first=Susannah | last=Darling | date=August 1, 2017 | publisher=[[NASA]] | url=https://www.nasa.gov/science-research/heliophysics/esa-nasas-soho-reveals-rapidly-rotating-solar-core/ | access-date=2024-05-31 }}</ref>

=== Хемиски состав ===
{{Главна|Молекули во ѕвездите}}
Сонцето главно се состои од елементите [[водород]] и [[хелиум]]. Во овој период од животот на Сонцето, тие сочинуваат 74,9% и 23,8%, соодветно, од [[Сончева маса|масата на Сонцето]] во [[фотосферата]].<ref name=lodders>{{cite journal |doi=10.1086/375492 |last=Lodders |first=Katharina|author-link=Katharina Lodders |date=10 July 2003 |title=Solar System Abundances and Condensation Temperatures of the Elements |journal=The Astrophysical Journal |volume=591 |issue=2 |pages=1220–1247 |url=http://weft.astro.washington.edu/courses/astro557/LODDERS.pdf |bibcode=2003ApJ...591.1220L |access-date=1 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151107043527/http://weft.astro.washington.edu/courses/astro557/LODDERS.pdf |archive-date=7 November 2015 |url-status=dead |citeseerx=10.1.1.666.9351 |s2cid=42498829 }}<br />{{Cite journal |last=Lodders |first=K. |author-link=Katharina Lodders|title=Abundances and Condensation Temperatures of the Elements |url=http://www.lpi.usra.edu/meetings/metsoc2003/pdf/5272.pdf |journal=[[Meteoritics & Planetary Science]] |volume=38 |issue=suppl |page=5272 |date=2003 |bibcode=2003M&PSA..38.5272L |access-date=3 August 2008 |archive-date=13 May 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110513163004/http://www.lpi.usra.edu/meetings/metsoc2003/pdf/5272.pdf |url-status=live }}</ref> Сите потешки елементи, наречени метали во астрономијата, сочинуваат помалку од 2% од масата, со кислород (околу 1% од масата на Сонцето), јаглерод (0,3%), неон (0,2%) и железо (0,2%).<ref name=hkt2004>{{Cite book |last1=Hansen |first1=C. J. |last2=Kawaler |first2=S. A. |last3=Trimble |first3=V. |title=Stellar Interiors: Physical Principles, Structure, and Evolution |pages=19–20 |edition=2nd |publisher=[[Springer Science+Business Media|Springer]] |date=2004 |isbn=978-0-387-20089-7}}</ref>

Оригиналниот хемиски состав на Сонцето бил наследен од [[меѓуѕвездена средина|меѓуѕвездената средина]] од која настанала. Првично, составот на Сонцето се состоел од околу 71,1% водород, 27,4% хелиум и 1,5% потешки елементи.[53] Водородот и поголемиот дел од хелиумот на Сонцето би биле произведени со нуклеосинтезата на [[Големата експлозија|Биг Бенг]] во првите 20 минути од вселената, а потешките елементи биле произведени од претходните генерации на ѕвезди пред да се формира Сонцето и се рашириле во меѓуѕвездената средина за време на последните фази на ѕвездениот живот и со настани како што се суперновите.<ref name="hkt2004_78">{{Cite book |last1=Hansen |first1=C. J. |title=Stellar Interiors: Physical Principles, Structure, and Evolution |last2=Kawaler |first2=S. A. |last3=Trimble |first3=V. |year=2004 |publisher=[[Springer Science+Business Media|Springer]] |isbn=978-0-387-20089-7 |edition=2nd |pages=77–78}}</ref>

Од формирањето на Сонцето, главниот процес на соединување вклучува соединување на водород во хелиум. Во текот на изминатите 4,6 милијарди години, количината на хелиум и неговата местоположба во рамките на Сонцето постепено се менувало. Процентот на [[хелиум]] во јадрото се зголемило од околу 24% на околу 60% поради соединување, а дел од хелиумот и тешките елементи се населиле од фотосферата кон средиштето на Сонцето поради гравитацијата. Пропорциите на потешките елементи се непроменети. Топлината се пренесува нанадвор од јадрото на Сонцето со зрачење наместо со конвекција, така што производите од соединување не се подигнуваат нанадвор со топлина; тие остануваат во јадрото,<ref name=hkt2004_9.2.3>{{Cite book |last1=Hansen |first1=C. J. |last2=Kawaler |first2=S. A. |last3=Trimble |first3=V. |title=Stellar Interiors: Physical Principles, Structure, and Evolution |pages=§&nbsp;9.2.3 |no-pp=yes |edition=2nd |publisher=[[Springer Science+Business Media|Springer]] |year=2004 |isbn=978-0-387-20089-7}}</ref> и постепено започнало да се формира внатрешно јадро на хелиум кое не можело да се спои бидејќи во тој момент јадрото на Сонцето не било доволно жешко или густо за да го спои хелиумот. Во сегашната фотосфера, фракцијата на хелиумот е намалена, а металичноста е само 84% од она што било во протоѕвездената фаза (пред да започне јадреното соединување). Во иднина, хелиумот ќе продолжи да се акумулира во јадрото, а за околу 5 милијарди години ова постепено акумулирање на крајот ќе предизвика Сонцето да излезе од главната низа и да стане црвен џин.<ref>{{cite journal | last=Iben | first=Icko Jnr. | title=Stellar Evolution. II. The Evolution of a 3 M<sub>☉</sub> Star from the Main Sequence Through Core Helium Burning | journal=Astrophysical Journal | volume=142 | page=1447 | date=November 1965 | doi=10.1086/148429 | bibcode=1965ApJ...142.1447I }}</ref>

Хемискиот состав на фотосферата вообичаено се смета за претставник на составот на исконскиот Сончев Систем.<ref name="aller1968">{{Cite journal |last=Aller |first=L. H. |title=The chemical composition of the Sun and the solar system |journal=Proceedings of the Astronomical Society of Australia |volume=1 |issue=4 |page=133 |date=1968 |bibcode=1968PASA....1..133A|doi=10.1017/S1323358000011048|s2cid=119759834 |doi-access=free }}</ref> Вообичаено, изобилството на сончеви тешки елементи опишани погоре се мери и со користење на спектроскопија на фотосферата на Сонцето и со мерење на изобилството во метеорити кои никогаш не биле загреани до температури на топење. Се смета дека овие метеорити го задржуваат составот на протоѕвезденото Сонце и затоа не се засегнати од таложењето на тешки елементи. Двата методи генерално добро се согласуваат.<ref name="basu2008">{{Cite journal |last1=Basu |first1=S. |last2=Antia |first2=H. M. |year=2008 |title=Helioseismology and Solar Abundances |journal=[[Physics Reports]] |volume=457 |issue=5–6 |pages=217–283 |arxiv=0711.4590 |bibcode=2008PhR...457..217B |doi=10.1016/j.physrep.2007.12.002 |s2cid=119302796}}</ref>

== Структура и јадрено соединување ==
{{Main|Стандарден сончев модел}}
[[Податотека:Sun poster mk.svg|thumb|upright=2.25|left|Илустрација на структурата на Сонцето]]{{-}}

=== Јадро ===
{{Main|Сончево јадро}}

[[Сончево јадро|Јадрото]] на Сонцето е најважниот дел од него. Тоа е како мотор. Тоа ја дава светлината и ги дава тие честички внатре во Сонцето. Секогаш кога Сонцето сјае, испушта енергија околу милион атомски бомби. Сончевото јадро се смета дека се протега од средиштето до 0,2 до 0,25 сончеви полупречници..<ref name="Garcia2007">{{Cite journal |last=García |first=R. |date=2007 |title=Tracking solar gravity modes: the dynamics of the solar core |journal=[[Science (journal)|Science]] |volume=316 |issue=5831 |pages=1591–1593 |bibcode=2007Sci...316.1591G |doi=10.1126/science.1140598 |pmid=17478682 |s2cid=35285705|display-authors=etal }}</ref> Густината изнесува од {{val|150|u=g|up=cm3}}<ref name="Basu">{{Cite journal | last1=Basu | first1=Sarbani | last2=Chaplin | first2=William J. | last3=Elsworth | first3=Yvonne | last4=New | first4=Roger | last5=Serenelli | first5=Aldo M. |year=2009 |title=Fresh insights on the structure of the solar core |journal=[[The Astrophysical Journal]] |volume=699 |issue=2 |pages=1403–1417 |arxiv=0905.0651 |bibcode=2009ApJ...699.1403B |doi=10.1088/0004-637X/699/2/1403|s2cid=11044272 }}</ref><ref name="NASA1">{{Cite web |date=18 January 2007 |title=NASA/Marshall Solar Physics |url=http://solarscience.msfc.nasa.gov/interior.shtml |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190329081742/https://solarscience.msfc.nasa.gov/interior.shtml |archive-date=29 March 2019 |access-date=11 July 2009 |publisher=[[Marshall Space Flight Center]]}}</ref> (150 пати повеќе од густината на водата на Земјата), а температурата изнесува приближно 13.600.000 келвини<ref name="NASA1" /> (додека на површината на Сонцето изнесува околу 5.800 К). Неодамнешна анализа на мисијата [[SOHO]] е наклонета кон побрзата стапка на ротација во јадрото отколку во остатокот од [[зрачен слој|зрачниот слој]]. Во поголемиот дел од постоењето на Сонцето енергијата се добива со [[јадрено соединување]] преку серија чекори наречени п-п ([[протонско-протонски ланец]])<ref>{{Cite conference |last=Broggini |first=C. |date=2003 |title=Physics in Collision, Proceedings of the XXIII International Conference: Nuclear Processes at Solar Energy |url=http://www.slac.stanford.edu/econf/C030626 |conference=XXIII Physics in Collisions Conference |location=Zeuthen, Germany |page=21 |arxiv=astro-ph/0308537 |bibcode=2003phco.conf...21B |archive-url=https://web.archive.org/web/20170421113407/http://www.slac.stanford.edu/econf/C030626/ |archive-date=21 April 2017 |access-date=12 August 2013 |url-status=live}}</ref>; овој процес го претвора [[водородот]] во [[хелиум]]. Во моментов, 0,8% од енергијата генерирана на Сонцето доаѓа од друга низа на реакции, наречена [[јаглеродно-азотно-кислороден циклус]]; пропорцијата што доаѓа од овој циклус се очекува да се зголеми како што Сонцето станува постаро и посјајно.<ref name="jpcs271_1_012031">{{Cite journal |last1=Goupil |first1=M. J. |last2=Lebreton |first2=Y. |last3=Marques |first3=J. P. |last4=Samadi |first4=R. |last5=Baudin |first5=F. |date=2011 |title=Open issues in probing interiors of solar-like oscillating main sequence stars 1. From the Sun to nearly suns |journal=[[Journal of Physics: Conference Series]] |volume=271 |issue=1 |page=012031 |arxiv=1102.0247 |bibcode=2011JPhCS.271a2031G |doi=10.1088/1742-6596/271/1/012031|s2cid=4776237 }}</ref><ref>{{Cite journal |last=The Borexino Collaboration |date=2020 |title=Experimental evidence of neutrinos produced in the CNO fusion cycle in the Sun |url=https://www.nature.com/articles/s41586-020-2934-0 |journal=[[Nature (journal)|Nature]] |volume=587 |issue=? |pages=577–582 |arxiv=2006.15115 |bibcode=2020Natur.587..577B |doi=10.1038/s41586-020-2934-0 |pmid=33239797 |s2cid=227174644 |access-date=26 November 2020 |archive-date=27 November 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201127093809/https://www.nature.com/articles/s41586-020-2934-0 |url-status=live }}</ref>

Јадрото е единственото место во Сонцето кое што произведува значително количество на топлина преку соединување: остатокот од ѕвездата се загрева со енергија која што се пренесува надвор од јадрото. Севкупната енергија добиена со соединување во јадрото мора да патува преку многу последователни слоеви до сончевата фотосфера пред да се ослободи во вселената како сончева светлина или кинетичка енергија на честичките.<ref name="Phillips1995-47">{{Cite book |last=Phillips |first=K. J. H. |title=Guide to the Sun |year=1995 |publisher=[[Cambridge University Press]] |isbn=978-0-521-39788-9 |url=https://books.google.com/books?id=idwBChjVP0gC&pg=PA47 |pages=47–53}}</ref><ref name=Zirker2002-15>{{Cite book |last=Zirker |first=J. B. |date=2002 |title=Journey from the Center of the Sun |pages=[https://archive.org/details/journeyfromcente0000zirk/page/15 15–34] |publisher=[[Princeton University Press]] |isbn=978-0-691-05781-1 |url=https://archive.org/details/journeyfromcente0000zirk/page/15 }}</ref>
[[Податотека:Proton-proton reaction chain.svg|thumb|Илустрација на синџир на реакција протон-протон, од формирање на водород [[деутериум]], [[хелиум-3]] и правилен [[хелиум-4]]|лево]]

Р-р низата се појавува околу {{val|9.2|e=37}} пати секоја секунда во сончевото јадро. Бидејќи оваа реакција користи четири протони, претвора околу 3.7{{e|38}} протони (водород  јадро) во хелиум јадро секоја секунда. Сепак, на секој протон (во просек) му требаат околу 9 милијарди години за да се спои со друг со помош на синџирот протон-протон. Спојувањето на четири слободни протони (јадра на водород) во една алфа-честичка (јадро на хелиум) ослободува околу 0,7% од сплотената маса како енергија<ref>{{Cite book |last=Shu |first=F. H. |url=https://archive.org/details/physicaluniverse00shuf/page/102 |title=The Physical Universe: An Introduction to Astronomy |year=1982 |publisher=University Science Books |isbn=978-0-935702-05-7 |page=[https://archive.org/details/physicaluniverse00shuf/page/102 102]}}</ref>, така што Сонцето ослободува енергија со стапка на конверзија маса-енергија од 4,26 милијарди kg/s (за што се потребни 600 милијарди kg водород<ref>{{Cite web |year=2012 |title=Ask Us: Sun |url=https://helios.gsfc.nasa.gov/qa_sun.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180903223810/https://helios.gsfc.nasa.gov/qa_sun.html |archive-date=3 September 2018 |access-date=13 July 2017 |website=Cosmicopia |publisher=NASA}}</ref>), за ({{val|3.846|e=26|u=W}}),<ref name="nssdc" /> или 9.192{{e|10}} мегатони ТНТ во секунда. Големата излезна моќност на Сонцето главно се должи на огромната големина и густина на неговото јадро (во споредба со Земјата и телата на Земјата), при што се генерира само прилично мала количина на енергија по кубен метар. Теоретските модели на внатрешноста на Сонцето укажуваат на максимална густина на моќност, или производство на енергија, од приближно 276,5 вати на кубен метар во средиштето на јадрото,<ref>{{Cite web |last=Cohen |first=H. |date=9 November 1998 |title=Table of temperatures, power densities, luminosities by radius in the Sun |url=http://fusedweb.llnl.gov/CPEP/Chart_Pages/5.Plasmas/Sunlayers.html |archive-url=http://webarchive.loc.gov/all/20011129122524/http%3A//fusedweb%2Ellnl%2Egov/cpep/chart_pages/5%2Eplasmas/sunlayers%2Ehtml |archive-date=29 November 2001 |access-date=30 August 2011 |publisher=Contemporary Physics Education Project}}</ref> што, според Карл Крушелнички, е приближно иста густина на моќност во купот компост<ref>{{Cite web |date=17 April 2012 |title=Lazy Sun is less energetic than compost |url=http://www.abc.net.au/science/articles/2012/04/17/3478276.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140306123113/http://www.abc.net.au/science/articles/2012/04/17/3478276.htm |archive-date=6 March 2014 |access-date=25 February 2014 |website=[[Australian Broadcasting Corporation]]}}</ref>.

Стапката на јадреното соединување многу зависи од густината и температурата. Стапката на соединување во јадрото е во рамнотежа која сама по себе се поправа, така што малку повисока стапка на соединување би предизвикала јадрото да се загрее повеќе и да се шири малку наспроти тежината на надворешните слоеви, и на тој начин прави да се намали стапката на соединување и да се поправи грешката; а малку пониска стапка би предизвикала ладење на јадрото и мало стеснување, и на тој начин прави да се зголеми стапката на соединување и повторно да се врати на сегашното ниво.
[[Протон]]ите со висока енергија ([[гама-зраци]]те) кои се ослободуваат за време на реакциите со соединување се апсорбираат во само неколку милиметри во сончевата плазма и потоа повторно се реемитуваат во случаен правец (и на малку пониска енергија)- така што е потребно повеќе време за [[зрачење]]то да стигне до површината на Сонцето. Се проценува дека “времето за патување на фотонот” изнесува помеѓу 10 000 и 170 000 години.

По крајното патување низ надворешниот слој до видливата “површина”  на фотосферата, фотоните се ослободуваат како видлива светлина. Секој гама-зрак во јадрото на Сонцето се претвора во неколку милиони видливи светлосни протони пред да се ослободи во [[вселена]]та. Неутрините исто така се ослободуваат со реакции на соединување во јадрото, но за разлика од фотоните тие ретко реагираат со материја, така што речиси сите се способни веднаш да се ослободат од Сонцето. Долго време мерењата  на бројот на неутрини создадени во Сонцето покажале дека тие биле помали од тоа што теориите го предвиделе дури за 3. Ова несовпаѓање неодамна било решено со откривањето на ефектите на осцилирањето на неутрините: Сонцето, всушност, емитува онолку неутрини колку што се теоретски предвидени, но на детекторите на неутрини им недостасувале 2/3 од нив бидејќи неутрините го промениле вкусот.<ref>{{Cite journal |last1=Haubold |first1=H. J. |last2=Mathai |first2=A. M. |date=1994 |title=Solar Nuclear Energy Generation & The Chlorine Solar Neutrino Experiment |volume=320 |issue=1994 |pages=102–116 |journal=[[AIP Conference Proceedings]] |arxiv=astro-ph/9405040 |bibcode=1995AIPC..320..102H |doi=10.1063/1.47009|citeseerx=10.1.1.254.6033|s2cid=14622069 }}</ref><ref>{{Cite web |last=Myers |first=S. T. |date=18 February 1999 |title=Lecture 11 – Stellar Structure I: Hydrostatic Equilibrium |url=http://www.aoc.nrao.edu/~smyers/courses/astro12/L11.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110512180052/http://www.aoc.nrao.edu/~smyers/courses/astro12/L11.html |archive-date=12 May 2011 |access-date=15 July 2009 |website=Introduction to Astrophysics II}}</ref>

=== Зрачен слој ===
{{Main|Зрачен слој}}
[[File:Heat Transfer in Stars.svg|thumb|300x300px|Илустрација на внатрешната структура на различни ѕвезди врз основа на масата. Сонцето во средината има внатрешен зрачен слој и надворешен струевит слој.]]
Зрачниот слој е најдебелиот слој на Сонцето, со 0,45 сончеви полупречници. Од јадрото до околу 0,7 сончеви радиуси, топлинското зрачење е основното средство за пренос на енергија.<ref name="autogenerated1">{{cite web |url=http://mynasa.nasa.gov/worldbook/sun_worldbook.html |publisher=NASA |title=Sun |website=World Book at NASA |access-date=10 October 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130510142009/http://mynasa.nasa.gov/worldbook/sun_worldbook.html |archive-date=10 May 2013}}</ref> Температурата паѓа од приближно 7 милиони на 2 милиони келвини со зголемување на растојанието од јадрото. Овој температурен градиент е помал од вредноста на адијабатската стапка на пропуст и затоа не може да ја поттикне конвекцијата, што објаснува зошто преносот на енергија низ овој слој е со зрачење наместо со топлинска конвекција. Јоните од водород и хелиум испуштаат фотони, кои патуваат само кратко растојание пред да бидат реапсорбирани од други јони.Густината паѓа стократно (од 20 000 kg/m3 на 200 kg/m3) помеѓу 0,25 сончеви полупречници и 0,7 полупречници, врвот на зрачниот слој.

=== Тахоклина ===
{{Main|Тахоклина}}

[[Тахоклина]] е преодно подрачје на Сонцето помеѓу зрачната внатрешност и диференцијално вртечкиот надворешен струевит слој. Ова е надворешната третина на Сонцето (по полупречник). Ова предизвикува многу големо смолкнување во подрачјето при наглите промени во вртежната брзина. Струевитата надворешност се врти како нормална течност со диференцијално вртење, каде половите вртат бавно, а екваторот се врти брзо. Зрачната внатрешност покажува цврстотелесно вртење, веројатно поради фосилното поле. Вртежната брзина низ внатрешноста е приближно еднаква на вртежната брзината при средните должини, т.е. помеѓу бавните полови и брзиот екватор. тахоклината се наоѓа на највеќе 70 % од растојанието до јадрото до површината, со дебелина од 0,04 Сончеви полупречници. Ова значи дека подрачјето има многу голем профил на смолкнување, што е е ден начин на образување на големоразмерни магнетни полиња.<ref>{{Cite book |last=Tobias |first=S. M. |title=Fluid Dynamics and Dynamos in Astrophysics and Geophysics |date=2005 |publisher=[[CRC Press]] |isbn=978-0-8493-3355-2 |editor-first=A. M. | editor-last=Soward |pages=193–235 |chapter=The solar tachocline: Formation, stability and its role in the solar dynamo |access-date=22 August 2020 |display-editors=etal |chapter-url=https://books.google.com/books?id=PLNwoJ6qFoEC&pg=PA193 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201029102001/https://books.google.com/books?id=PLNwoJ6qFoEC&pg=PA193 |archive-date=29 October 2020 |url-status=live}}</ref>

=== Струевит слој ===
{{Main|Струевит слој}}

Струевитиот слој на Сонцето се протега од 0,7 сончеви полупречници (500.000 км) до блиску до површината. Во овој слој, сончевата плазма не е доволно густа или жешка за да ја пренесе топлинската енергија на внатрешноста нанадвор преку зрачење. Наместо тоа, густината на плазмата е доволно мала за да дозволи струевитите слоеви да се развијат и да ја придвижат енергијата на Сонцето нанадвор кон неговата површина. Материјалот загреан на тахоклинот ја зема топлината и се шири, а со тоа ја намалува неговата густина и дозволува да се крене. Како резултат на тоа, уредно движење на масата се развива во термални ќелии кои носат најголем дел од топлината нанадвор кон фотосферата на Сонцето горе. Штом материјалот дифузно и радијативно ќе се олади веднаш под фотосферската површина, неговата густина се зголемува и тоне до основата на струевитиот слој, каде што повторно ја зема топлината од врвот на струевитиот слој и струевитиот циклус продолжува. На [[фотосфера]]та, температурата се намалила за 350 пати на 5.700 К (9.800 °F), а густината на само 0,2 g/m3 (околу 1/10.000 од густината на воздухот на ниво на морето и 1 милионити дел од густината на внатрешниот слој).<ref name=NASA1 />

Топлинските столбови на струевитиот слој формираат отпечаток на површината на Сонцето што му дава зрнест изглед наречен [[Зрно (сончева физика)|сончева гранулација]] во најмал размер и [[Суперзрновитост|супергранулација]] во поголеми размери. Турбулентната конвекција во овој надворешен дел од сончевата внатрешност одржува „мали“ динамо дејства над волуменот на Сонцето блиску до површината. Топлинските столбови на Сонцето се Бенарови ќелии и имаат облик на приближно шестоаголни призми.<ref>{{Cite book |last=Mullan |first=D. J |title=From the Sun to the Great Attractor |date=2000 |publisher=[[Springer Science+Business Media|Springer]] |isbn=978-3-540-41064-5 |editor-last=Page | editor-first=D. |page=22 |chapter=Solar Physics: From the Deep Interior to the Hot Corona |access-date=22 August 2020 |editor-last2=Hirsch, J.G. |chapter-url=https://books.google.com/books?id=rk5fxs55_OkC&pg=PA22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210417080656/https://books.google.com/books?id=rk5fxs55_OkC&pg=PA22 |archive-date=17 April 2021 |url-status=live}}</ref>

=== Корона ===
[[Сончева корона|Короната]] e најодалечениот слој од сонцето<ref>{{cite web | url=http://www.nasa.gov/mission_pages/iris/multimedia/layerzoo.html | title=Layers of the Sun - NASA }}</ref><ref>{{cite web | url=http://www.thesuntoday.org/solar-facts/powering-the-sun/ | title=Layers of the Sun | date=2019-03-02 }}</ref><ref>{{cite web | url=http://imagine.gsfc.nasa.gov/science/objects/sun1.html | title=Imagine the Universe! }}</ref>. Таа може да достигне температури повеќе од милиони [[Целзиус|°C]]. Короната (Сонцето) испушта енергија достигајќи 9,3 трилиони милји (околу 14484096000000&nbsp;км), подалеку и од [[Плутон]]. Таа енергија всушност не штити од меѓугалаксичните ветрови. Исто така како и на Земјата, има посебна гравитација, па не ја пушта Земјата и останатите планети да се изгубат во просторот.

=== Фотосфера ===
{{Main|Фотосфера}}
[[Податотека:Highest resolution photo of Sun (NSF) as of January 20, 2020.jpg|thumb|alt=A miasma of plasma|Слика на површинските структури на Сонцето слични на клетки]]

[[Фотосфера]]та е површината на Сонцето. Површината не е толку цврста, како што се другите делови, а и испушта гасови. Температурата на површината достига до 10.000 [[Целзиус|°C]]

Видливата површина на Сонцето, [[фотосферата]], е слој кој го прави Сонцето видливо на светлина.<ref name=Abhyankar1977 /> Над фотосферата видливата сончева светлина слободно може да се шири во вселената и нејзината енергија целосно го одбегнува Сонцето. Промената во непроѕирноста се должи на намалувањето на H−јоните, кои лесно апсорбираат видлива светлина. Обратно од тоа, видливата светлина која што ја гледаме се создава кога електроните реагираат заедно со водород атомите за да се добијат H−јоните.<ref name="Gibson">{{Cite book |last=Gibson |first=Edward G. |date=1973 |title=The Quiet Sun (NASA SP-303) |publisher=NASA |asin=B0006C7RS0}}</ref><ref name="Shu">{{Cite book |last=Shu |first=F. H. |title=The Physics of Astrophysics |volume=1 |publisher=University Science Books |year=1991 |isbn=978-0-935702-64-4}}</ref> Фотосферата е десетици и стотици километри густа и на тој начин е малку повеќе непроѕирна од воздухот на Земјата. Поради тоа што горниот дел на фотосферата е поладен отколку долниот дел, Сонцето изгледа посветло во центарот отколку на краевите. Сончевата светлина има приближно спектар на црно тело што упатува на температура од 6 000 К која распрснува со апсорбирачки атомски линии од слабите слоеви над фотосферата. Фотосферата има густина од ~1023 m−3.<ref>{{cite journal |last1=Rast |first1=M. |last2=Nordlund |first2=Å. |last3=Stein |first3=R. |last4=Toomre |first4=J. |date=1993 |title=Ionization Effects in Three-Dimensional Solar Granulation Simulations |journal=[[The Astrophysical Journal Letters]] |volume=408 |issue=1 |page=L53–L56 |bibcode=1993ApJ...408L..53R |doi=10.1086/186829|doi-access=free }}</ref>

За време на првичните студии на оптичкиот спектар на фотосферата се сметало дека некои апсорбирачки линии не кореспондираат со ниту еден хемиски елемент тогаш познат на Земјата. Во 1868, [[Норман Локиер]] претпоставувал дека овие апсорбирачки линии  се создале биле новиот елемент кој тој го нарекол [[хелиум]] по грчкиот бог на сонцето Хелиос. Дури после 25 години се открило дека овој елемент се наоѓа на Земјата.

=== Атмосфера ===
{{Main|Ѕвездена атмосфера}}

Деловите од Сонцето кои се наоѓаат над фотосферата се сите заедно наречени [[сончева атмосфера]]. Тие може да се видат преку телескопи кои оперираат низ електромагнетниот спектар, од радио преку видлива светлина до [[гама-зраци]], и кои вклучуваат пет основни слојни: [[сончев минимум|најниската температура]], [[хромосфера]]та, [[преодно подрачје|преодното подрачје]], [[Сончева корона|короната]] и [[хелиосфера]]та.

[[Хелиосфера]]та се шири нанадвор покрај орбитата на Плутон па сè до хелиопаузата каде што формира остра предна граница со меѓуѕвездена средна.

Најстудениот дел на Соцето е регионот на температурниот минимум кој се наоѓа на 500&nbsp;км над фотосферата и изнесува {{val|4100|ul=K|fmt=commas}}.<ref name="Abhyankar1977">{{Cite journal |last=Abhyankar |first=K. D. |date=1977 |title=A Survey of the Solar Atmospheric Models |url=http://prints.iiap.res.in/handle/2248/510 |url-status=live |journal=[[Bulletin of the Astronomical Society of India]] |volume=5 |pages=40–44 |bibcode=1977BASI....5...40A |archive-url=https://web.archive.org/web/20200512151641/http://prints.iiap.res.in/handle/2248/510 |archive-date=12 May 2020 |access-date=12 July 2009}}</ref>. Овој дел од Сонцето е доволно ладен за да ги поддржи простите молекули како што се [[јаглерод моноксид]] и [[вода]], коишто можат да се забележат преку нивниот спектар на апсорбирање.<ref name="Solanki1994">{{Cite journal |last1=Solanki |first1=S. K. |last2=Livingston |first2=W. |last3=Ayres |first3=T. |date=1994 |title=New Light on the Heart of Darkness of the Solar Chromosphere |url=https://archive.org/details/sim_science_1994-01-07_263_5143/page/n68 |journal=[[Science (journal)|Science]] |pmid=17748350 |volume=263 |issue=5143 |pages=64–66 |bibcode=1994Sci...263...64S |doi=10.1126/science.263.5143.64 |s2cid=27696504 }}</ref>[[Хромосфера]]та, преодното подрачје и короната се многу пожешки од површината на Сонцето.<ref name="Abhyankar1977" /> Причината за тоа сè уште не е докажана; доказите покажуваат дека Алфa брановите имаат доволно енергија да ја загреат короната..<ref>{{Cite journal |last=De Pontieu |first=B. |date=2007 |title=Chromospheric Alfvénic Waves Strong Enough to Power the Solar Wind |journal=[[Science (journal)|Science]] |volume=318 |issue=5856 |pages=1574–1577 |bibcode=2007Sci...318.1574D |doi=10.1126/science.1151747 |pmid=18063784 |s2cid=33655095|display-authors=etal}}</ref>
[[Податотека:171879main LimbFlareJan12 lg.jpg|thumb|Преодниот регион на Сонцето снимен од сончевиот оптички телескоп на [[Хиноде (сателит)|Хиноде]]|left]]

Над температурниот минимален слој има слој дебел околу {{val|2000|u=km|fmt=commas}}, доминиран од спектарни линии на емисија и апсорпција. Тој слој е наречен [[хромосфера]], кој доаѓа од грчкиот збор ''chroma'' што значи боја бидејќи хромосферата е видлива како обоена светлина на почетокот и на крајот на затемнувањето на Сонцето.<ref name="autogenerated1" /> Температурата на хромосферата постепено се зголемува во висина од и околу {{val|20000|u=K|fmt=commas}} во близина на врвот. Во горниот дел од хромосферата хелиумот делумно се јонизира.<ref name="Hansteen1997">{{Cite journal |last1=Hansteen |first1=V. H. |last2=Leer |first2=E. |last3=Holzer |first3=T. E. |date=1997 |title=The role of helium in the outer solar atmosphere |journal=[[The Astrophysical Journal]] |volume=482 |issue=1 |pages=498–509 |bibcode=1997ApJ...482..498H |doi=10.1086/304111|doi-access=free }}</ref>

Над хромосферата се наоѓа преодно подрачје тенко околу {{val|200|u=km}} каде што температурата расте брзо од околу {{val|20000|u=K|fmt=commas}} во горниот дел на хромосферата до {{val|1000000|u=K|fmt=commas}} на короната.<ref name="Erdelyi2007">{{Cite journal |last1=Erdèlyi |first1=R. |last2=Ballai |first2=I. |date=2007 |title=Heating of the solar and stellar coronae: a review |journal=Astron. Nachr. |volume=328 |issue=8 |pages=726–733 |bibcode=2007AN....328..726E |doi=10.1002/asna.200710803 |doi-access=free}}</ref>. Зголемувањето на температурата е овозможено од целосното јонизирање на хелиумот во премински регион кој во голема мера го намалува ладењето на плазмата. Транзитниот регион не се наоѓа на точно дефинирана висина. Поточно речено, тој формира еден вид на нимбус околу обележјата на хромосферата и е во постојано хаотично движење. Транзитниот регион не е лесно видлив од површината на Земјата, но лесно може да се набљудува од вселената преку инструменти чувствителни на екстремни [[ултравиолетови зраци]].<ref name="Dwivedi2006">{{Cite journal |last=Dwivedi |first=B. N. |date=2006 |title=Our ultraviolet Sun |url=http://www.iisc.ernet.in/currsci/sep102006/587.pdf |url-status=live |journal=[[Current Science]] |volume=91 |issue=5 |pages=587–595 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201025001339/http://www.iisc.ernet.in/currsci/sep102006/587.pdf |archive-date=25 October 2020 |access-date=22 March 2015}}</ref>

Короната е надворешната проширена атмосфера на Сонцето, која по зафатнина е многу поголема од Сонцето. Короната постојано се проширува во вселената формирајќи [[сончев ветер]]. Долната корона, која што е многу блиску до површината на Сонцето, има густина на честичките од околу 10<sup>15</sup>&nbsp;m<sup>−3</sup> to 10<sup>16</sup>&nbsp;m<sup>−3</sup>.<ref name=Hansteen1997 />{{efn|name=particle density}}. Просечната температура на короната и на сончевиот ветер изнесува  околу 1-2 милиони К, додека во најжешките региони изнесува дури и до околу од 8-20 милиони келвини. Иако сè уште не постои целосна теорија за да се објасни температурата на короната, барем дел од неговата топлина е познато дека е од магнетно повторно поврзување.<ref name=Erdelyi2007 /><ref name="Russell2001">{{Cite book |last=Russell |first=C. T. |title=Space Weather (Geophysical Monograph) |date=2001 |publisher=[[American Geophysical Union]] |isbn=978-0-87590-984-4 |editor-last=Song | editor-first=Paul |pages=73–88 |chapter=Solar wind and interplanetary magnetic filed: A tutorial |access-date=11 July 2009 |editor-last2=Singer | editor-first2=Howard J. |editor-last3=Siscoe | editor-first3=George L. |editor-link3=George Siscoe |chapter-url=http://www-ssc.igpp.ucla.edu/personnel/russell/papers/SolWindTutorial.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20181001131951/http://www-ssc.igpp.ucla.edu/personnel/russell/papers/SolWindTutorial.pdf |archive-date=1 October 2018 |url-status=live}}</ref>

Хелиосферата,  која што претставува шуплина околу Сонцето која се полни со [[плазма]]та од сончевиот ветер. Се шири од приближно 20 сончеви полупречници до надворешните рабови на сончевиот Систем. Нејзината внатрешна грaница се дефинира како слој  во којшто протокот на сончевиот ветер станува побрз од брзината на Алфa брановите<ref>{{Cite book |last1=Emslie |first1=A. G |last2=Miller |first2=J. A. |year=2003 |chapter=Particle Acceleration |chapter-url=https://books.google.com/books?id=W_oZYFplXX0C&pg=PA275 |editor=Dwivedi, B. N. |title=Dynamic Sun |page=275 |publisher=[[Cambridge University Press]] |isbn=978-0-521-81057-9}}</ref>, на приближно 20 сончеви полупречници (0,1 AU). Турбуленцијата и динамичните сили надвор од оваа граница не можат да влијаат на обликот на внатрешната сончева корона бидејќи информацијата може да патува само со брзина на алфа-брановите. Сончевиот ветер постојано патува нанадвор преку хелиосферата<ref>{{Cite web |date=22 April 2003 |title=A Star with two North Poles |url=https://science.nasa.gov/headlines/y2003/22apr_currentsheet.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090718014855/https://science.nasa.gov/headlines/y2003/22apr_currentsheet.htm |archive-date=18 July 2009 |website=Science @ NASA |publisher=NASA}}</ref><ref>{{Cite journal |last1=Riley |first1=P. |last2=Linker |first2=J. A. |last3=Mikić |first3=Z. |date=2002 |title=Modeling the heliospheric current sheet: Solar cycle variations |journal=[[Journal of Geophysical Research]] |volume=107 |issue=A7 |pages=SSH 8–1 |bibcode=2002JGRA..107.1136R |doi=10.1029/2001JA000299 |id=CiteID 1136 |doi-access=free}}</ref> обликувајќи го сончевото магнетно поле во спирала сè додека не удри  во хелиопаузата повеќе од {{val|50|u=AU}} од Земјата. Во декември 2004 година, сондата ''Војаџер 1'' поминала низ ударен фронт за кој се смета дека е дел од хелиопаузата..<ref>{{Cite press release |title=The Distortion of the Heliosphere: Our Interstellar Magnetic Compass |date=2005 |publisher=[[European Space Agency]] |url=http://www.spaceref.com/news/viewpr.html?pid=16394 |access-date=22 March 2006 |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20120604110953/http://www.spaceref.com/news/viewpr.html?pid=16394 |archive-date=4 June 2012 }} {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20200511052656/http://www.spaceref.com/news/viewpr.html?pid=16394 |date=2020-05-11 }}</ref> Кон крајот на 2012 година, Војаџер 1 забележал значително зголемување на судирите на космичките зраци и остар пад на честичките со пониска енергија од сончевиот ветер, што сугерирало дека сондата поминала низ хелиопаузата и влегла во [[меѓуѕвездена средина|меѓуѕвездената средина]],<ref>{{Cite press release |last=Landau | first=Elizabeth|url=https://voyager.jpl.nasa.gov/news/details.php?article_id=44|title=Voyager 1 Helps Solve Interstellar Medium Mystery|publisher=[[Jet Propulsion Laboratory]]|date=October 29, 2015|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230803125531/https://voyager.jpl.nasa.gov/news/details.php?article_id=44|archive-date=August 3, 2023}}</ref>  и навистина го сторила тоа на 25 август 2012 година, на приближно 122 астрономски единици (18 Tm) од Сонцето.<ref>{{Cite web|url=https://voyager.jpl.nasa.gov/mission/interstellar-mission/|title=Interstellar Mission|publisher=[[Jet Propulsion Laboratory]]|access-date=14 May 2021|archive-date=14 September 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170914060928/https://voyager.jpl.nasa.gov/mission/interstellar-mission/#:~:text=On%20Aug.,billion%20kilometers)%20from%20the%20sun.|url-status=live}}</ref> Хелиосферата има хелиоопашка која се протега зад неа поради необичното движење на Сонцето низ галаксијата.<ref>{{cite web |last1=Dunbar |first1=Brian |title=Components of the Heliosphere |url=https://www.nasa.gov/mission_pages/sunearth/science/heliosphere-components.html |website=NASA |date=2 March 2015 |access-date=20 March 2021 |archive-date=8 August 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210808183941/https://www.nasa.gov/mission_pages/sunearth/science/heliosphere-components.html |url-status=live }}</ref>

=== Сончево зрачење ===
{{Main|Сончево зрачење|Сончева озраченост}}
[[Податотека:Sun in fog in Lysekil.jpg|right|thumb|Сонцето видено низ слаба магла]]

Сонцето емитира светлина низ видливиот спектар, така што неговата боја е бела, со показател на [[CIE 1931 боја-простор|CIE]] блиску (0,3, 0,3), кога се гледа од вселената или кога Сонцето е високо на небото. Сончевото зрачење по бранова должина достигнува врв во зелениот дел од спектарот кога се гледа од вселената.<ref>{{cite news |title=What Color is the Sun? |work=Universe Today |url=http://www.universetoday.com/18689/color-of-the-sun/ |url-status=live |access-date=23 May 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160525215525/http://www.universetoday.com/18689/color-of-the-sun/ |archive-date=25 May 2016}}</ref><ref>{{cite web |title=What Color is the Sun? |url=http://solar-center.stanford.edu/SID/activities/GreenSun.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171030154449/http://solar-center.stanford.edu/SID/activities/GreenSun.html |archive-date=30 October 2017 |access-date=23 May 2016 |publisher=[[Stanford University|Stanford]] Solar Center}}</ref> Кога Сонцето е многу ниско на небото, атмосферското расејување го прави Сонцето жолто, црвено, портокалово или магента, а во ретки случаи дури и зелено или сино. И покрај неговата типична белина (бели сончеви зраци, бела амбиентална светлина, бело осветлување на Месечината итн.), некои култури го прикажуваат Сонцето како жолто, а некои дури и црвено; Причините за тоа се културни и често предмет на дебата.<ref name="yellow sun paradox">{{Cite journal |last=Wilk |first=S. R. |date=2009 |title=The Yellow Sun Paradox |url=http://www.osa-opn.org/Content/ViewFile.aspx?id=11147 |url-status=dead |journal=[[Optics & Photonics News]] |pages=12–13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120618183229/http://www.osa-opn.org/Content/ViewFile.aspx?id=11147 |archive-date=18 June 2012}}</ref> Сонцето е класифицирано како ѕвезда G2, што значи дека е ѕвезда од главната низа од типот G, со 2 што покажува дека неговата површинска температура е во вториот опсег од класата G.

[[Сончева константа|Сончевата константа]] е количината на енергија што ја депонира Сонцето по единица површина што е директно изложена на сончева светлина. Сончевата константа е еднаква на приближно {{val|1368|u=W/m2|fmt=commas}} (вати на квадратен метар) на растојание од една астрономска единица (AU) од Сонцето (т.е. на или во близина на орбитата на Земјата)..<ref name="TSI">{{cite web |title=Construction of a Composite Total Solar Irradiance (TSI) Time Series from 1978 to present |url=http://www.pmodwrc.ch/pmod.php?topic=tsi/composite/SolarConstant |date=24 May 2006 |website=pmodwrc |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110801183920/http://www.pmodwrc.ch/pmod.php?topic=tsi%2Fcomposite%2FSolarConstant |archive-date=1 August 2011 |access-date=5 October 2005}}</ref> Сончевата светлина на површината на Земјата е ослабена од Земјината атмосфера, така што помалку енергија пристигнува на површината (поблиску до 1.000 W/m2) во јасни услови кога Сонцето е блиску до зенитот.<ref name="El-Sharkawi2005">{{Cite book |last=El-Sharkawi |first=Mohamed A. |title=Electric energy |date=2005 |publisher=CRC Press |isbn=978-0-8493-3078-0 |url=https://books.google.com/books?id=UokcachsYcYC&pg=PA87 |pages=87–88}}</ref> Сончевата светлина на врвот на [[Земјината атмосфера]] е составена (од вкупната енергија) од околу 50% инфрацрвена светлина, 40% видлива светлина и 10% ултравиолетова светлина.<ref name="Solar radiation">{{cite encyclopedia |entry=Radiation (Solar) |encyclopedia=Encyclopedia of Atmospheric Sciences |year=2003 |last=Fu |first=Qiang |title=Radiation (SOLAR) |editor-last1=Curry |editor-first1=Judith A. |editor-last2=Pyle |editor-first2=John A. |publisher=Elsevier |pages=1859–1863 |doi=10.1016/B0-12-227090-8/00334-1 |isbn=978-0-12-227090-1 |url=http://curry.eas.gatech.edu/Courses/6140/ency/Chapter3/Ency_Atmos/Radiation_Solar.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20121101070344/http://curry.eas.gatech.edu/Courses/6140/ency/Chapter3/Ency_Atmos/Radiation_Solar.pdf |archive-date=1 November 2012 |access-date=29 December 2012}}</ref> Атмосферата филтрира над 70% од сончевата ултравиолетова светлина, особено на пократките бранови должини.<ref>{{cite web |title=Reference Solar Spectral Irradiance: Air Mass 1.5 |url=http://rredc.nrel.gov/solar/spectra/am1.5/ |website=NREL |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190512190812/https://rredc.nrel.gov/solar//spectra/am1.5/ |archive-date=12 May 2019 |access-date=12 November 2009}}</ref> Сончевото ултравиолетово зрачење ја јонизира горната атмосфера на Земјата, создавајќи електрично спроводлива јоносфера.<ref name="Phillips1995">{{Cite book |last=Phillips |first=K. J. H. |title=Guide to the Sun |url=https://books.google.com/books?id=idwBChjVP0gC&pg=PA14 |date=1995 |publisher=[[Cambridge University Press]] |isbn=978-0-521-39788-9 |pages=14–15, 34–38}}</ref>

[[Ултравиолетово зрачење|Ултравиолетовата]] светлина од Сонцето има [[Антисепса|антисептички]] својства и може да се користи за дезинфекција на алати и вода. Ова зрачење предизвикува [[Сончеви изгореници|изгореници од сонце]], а има и други биолошки ефекти како што се производство на [[витамин Д]] и сончање. Тоа е главната причина за [[рак на кожа]]та.<ref>{{Cite journal |last=Barsh |first=G. S. |date=2003 |title=What Controls Variation in Human Skin Color? |journal=[[PLOS Biology]] |volume=1 |issue=1 |page=e7 |doi=10.1371/journal.pbio.0000027 |pmc=212702 |pmid=14551921 |doi-access=free }}</ref> Ултравиолетовата светлина е силно ослабена од озонската обвивка на Земјата, така што количината на УВ во голема мера варира во зависност од географската ширина и е делумно одговорна за многу биолошки адаптации, вклучително и варијации во бојата на човечката кожа во различни подрачја на Земјата.
[[Податотека:Earth to Sun - en.png|alt=150 million kilometers from Sun to Earth|thumb|300x300px|Откако ќе излезат од површината на Сонцето, неутрината и фотоните патуваат со [[брзина на светлината]].|left]]

Високо-енергетските фотонски гама зраци првично ослободени со реакции на јадрено соединување речиси веднаш се впиваат од [[плазма|сончевата плазма]] на зрачниот слој, обично по патувањето само неколку милиметри. Повторната емисија се случува во случаен правец и обично со малку помала енергија. Со оваа низа на емисии и апсорпции, потребно е долго време зрачењето да стигне до површината на Сонцето. Проценките за времето на патување на фотонот се движат помеѓу 10.000 и 170.000 години.<ref name="NASA">{{cite web |date=2007 |title=Ancient sunlight |url=http://sunearthday.nasa.gov/2007/locations/ttt_sunlight.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090515085541/http://sunearthday.nasa.gov/2007/locations/ttt_sunlight.php |archive-date=15 May 2009 |access-date=24 June 2009 |website=Technology Through Time |publisher=NASA |issue=50}}</ref> Спротивно на тоа, потребни се само 2,3 секунди за [[Неутрино|неутрината]], кои сочинуваат околу 2% од вкупното производство на енергија на Сонцето, да стигнат до површината. Бидејќи пренесувањето на енергија во Сонцето е процес кој вклучува фотони во термодинамичка рамнотежа со материјата, временската скала на пренос на енергија на Сонцето е подолга, од редот на 30.000.000 години. Ова е време кое би му било потребно на Сонцето да се врати во стабилна состојба доколку ненадејно се промени стапката на генерирање енергија во неговото јадро..<ref>{{Cite journal |last=Stix |first=M. |date=2003 |title=On the time scale of energy transport in the sun |journal=[[Solar Physics (journal)|Solar Physics]] |volume=212 |issue=1 |pages=3–6 |bibcode=2003SoPh..212....3S |doi=10.1023/A:1022952621810 |s2cid=118656812}}</ref>

Електронските неутрина се ослободуваат со реакции на [[јадрено соединување]], но, за разлика од [[фотон]]ите, тие ретко влегуваат во заемно дејство со материјата, така што речиси сите се способни веднаш да избегаат од Сонцето. Сепак, мерењата на бројот на овие неутрина произведени на Сонцето се помали од теориите предвидени со фактор 3. Во 2001 година, откривањето на осцилацијата на неутрината го решило несовпаѓањето: Сонцето го емитува бројот на електронски неутрина предвиден со теоријата, но На детекторите за неутрино им недостасуваа 2⁄3 бидејќи неутрината го промениле вкусот до моментот кога биле откриени.<ref name="Schlattl">{{Cite journal |last=Schlattl |first=H. |date=2001 |title=Three-flavor oscillation solutions for the solar neutrino problem |journal=[[Physical Review D]] |volume=64 |issue=1 |page=013009 |arxiv=hep-ph/0102063 |bibcode=2001PhRvD..64a3009S |doi=10.1103/PhysRevD.64.013009 |s2cid=117848623}}</ref>

=== Магнетно поле ===
Сонцето е магнетно активна ѕвезда. Силното променливо [[магнетно поле]] варира од година на година и го менува правецот на секои 11 години околу сончевиот максимум.<ref name="doi10.1146/annurev-astro-081913-040012">{{Cite journal |doi=10.1146/annurev-astro-081913-040012 |title=Solar Dynamo Theory |journal=Annual Review of Astronomy and Astrophysics |volume=52 |pages=251–290 |year=2014 |last1=Charbonneau |first1=P. |bibcode=2014ARA&A..52..251C|s2cid=17829477 |doi-access=free }}</ref><ref name="Zirker2002-119">{{Cite book |last=Zirker |first=J. B. |date=2002 |title=Journey from the Center of the Sun |pages=[https://archive.org/details/journeyfromcente0000zirk/page/119 119–120] |publisher=[[Princeton University Press]] |isbn=978-0-691-05781-1 |url=https://archive.org/details/journeyfromcente0000zirk/page/119 }}</ref><ref name="Lang">{{Cite book |last=Lang |first=Kenneth R. |date=2008 |title=The Sun from Space |page=75 |publisher=[[Springer-Verlag]] |isbn=978-3-540-76952-1}}</ref> Сонцето има ѕвездено магнетно поле кое варира низ неговата површина. Неговото поларно поле е 1–2 гаус (0,0001–0,0002 Т), додека полето е типично 3.000 гауси (0,3 Т) во карактеристики на Сонцето наречени сончеви дамки и 10–100 гаус (0,001–0,01 Т). Магнетното поле варира во време и местоположба.

Сончевото магнетно поле придонесува за многуте ефекти кои сите заедно се нарекуваат сончева активност, вклучувајќи ги сончевите дамки на површината на Сонцето, сончевите пламени, и варијациите во сончевиот ветер кои преносуваат материјал низ сончевиот Систем. Ефектите од сончевата активност на Земјата вклучуваат и поларна светлина на умерена до висока географска широчина како и нарушувањето на радио комуникацијата и електричната струја. Се смета дека сончевата активност има одиграно главна улога во создавањето и еволуцијата на [[сончев Систем|Сончевиот Систем]]. Сончевата активност ја менува структурата на надворешната атмосфера на Земјата.

Севкупната материја на Сонцето е во форма на гас и плазма поради неговите високи температури. Ова придонесува сонцето да може да ротира побрзо околу неговиот екватор (околу 25 дена) отколку на повисока географска широчина (околу 35 дена околу неговите полови). Диференцијалното ротирање доведува до искривување на  линиите на магнетното поле со тек на време предизвикувајќи ерупција на дупки на магнетното поле на површината на Сонцето и формирање на сончевите пеѓи и сончеви проминенции. Ова искривување придонесува за 11 годишниот циклус на магнетна активност како што сончевото магнетно поле го менува својот правец на секои 11 години.

Сончевото магнетно поле се шири далеку над самото Сонце. Магнетно-обликуваната плазма на сончевиот ветер го пренесува сончевото магнетно поле во вселената образувајќи го она што се нарекува меѓупланетарно магнетно поле. Бидејќи плазмата може да се движи само по линиите на магнетното поле, меѓупланетарното магнетно поле првенствено се растегнува далеку од Сонцето. Меѓупланетарното магнето поле е многу посилно од двополната составница на сончевото магнетно поле.

=== Сончеви дамки ===
{{Главна|Сончева дамка}}
[[Податотека:The Largest Sunspot Group (noao0114).tiff|thumb|Голема група сончеви дамки забележани во бела светлина]]

Кога Сонцето се набљудува со соодветна филтрација, најпрвин се забележуваат неговите [[Сончева дамка|дамки]] кои претставуваат јасно видливи делови на површината коишто изгледаат потемни од нивното опкружување поради ниските температури. Сончевите дамки претставуваат делови на висока магнетна активност каде што струењети е инхибирано од силни магнетни полиња намалувајќи го преносот на енергијата од жешката внатрешност до површината. Магнетното поле овозможува силно загревање во короната кое што формира активни делови коишто претставуваат извор на сончеви пламени. Најголемите сончеви дамки може да имаат пречник долг 80 000 км<ref name="Sunspot2001">{{cite web |date=30 March 2001 |title=The Largest Sunspot in Ten Years |url=http://www.gsfc.nasa.gov/gsfc/spacesci/solarexp/sunspot.htm |publisher=[[Goddard Space Flight Center]] |access-date=10 July 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070823050403/http://www.gsfc.nasa.gov/gsfc/spacesci/solarexp/sunspot.htm |archive-date=23 August 2007}}</ref>. Бројот на видливи сончеви дамки не е постојан, но варира во текот на 11 годишниот циклус познат како сончев циклус. На вообичаен сончев минимум, неколку сончеви дамки се видливи, а повремено не може да се види ниту една. Оние коишто се појавуваат на високи сончеви висини. Како што сончевиот циклус напредува, бројот на сончевите дамки се зголемува и тие се приближуваат до екваторот на Сонцето. Ова е феномен кој е опишан според законот на Спорер. Сончевите дамки вообичаено се појавуваат во парови со спротивна магнетна поларност.

Сончевиот Систем има огромно влијание врз времето во вселената како и врз климата на Земјата бидејќи светлината има директна врска со магнетната активност. Во 17 век, сончевиот циклус целосно запрел за време од неколку декади; многу малку сончеви дамки биле забележани за време на овој период. Овој период е познат и како минимумот на Маундер или Мало ледено доба во кое што Европа доживела многу ниски температури.

Кога Сонцето се набљудува со соодветна филтрација прво нешто што се забележува се неговите дамки кои претставуваат јасно видливи делови на површината коишто изгледаат потемни од нивното опкружување поради ниските температури. Сончевите дамки претставуваат делови на висока магнетна активност каде што струењети е инхибирано од силни магнетни полиња намалувајќи го преносот на енергијата од жешката внатрешност до површината. Магнетното поле овозможува силно загревање во короната кое што формира активни делови коишто претставуваат извор на сончеви пламени. Најголемите сончеви дамки може да имаат пречник долг 80 000 км. Бројот на видливи сончеви дамки не е постојан, но варира во текот на 11 годишниот циклус познат како сончев циклус.<ref>{{Cite news |date=16 February 2001 |title=Sun flips magnetic field |url=http://edition.cnn.com/2001/TECH/space/02/16/sun.flips/ |work=[[CNN]] |access-date=11 July 2009 |archive-date=21 January 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150121063331/http://edition.cnn.com/2001/TECH/space/02/16/sun.flips/ |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |last=Phillips |first=T. |date=15 February 2001 |title=The Sun Does a Flip |url=https://science.nasa.gov/headlines/y2001/ast15feb_1.htm |publisher=NASA |access-date=11 July 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090512121817/https://science.nasa.gov/headlines/y2001/ast15feb_1.htm |archive-date=12 May 2009 }}</ref> На вообичаен сончев минимум, неколку сончеви дамки се видливи, а повремено не може да се види ниту една. Оние коишто се појавуваат на високи сончеви висини. Како што сончевиот циклус напредува, бројот на сончевите дамки се зголемува и тие се приближуваат до екваторот на Сонцето. Ова е феномен кој е опишан според законот на Спорер. Сончевите дамки вообичаено се појавуваат во парови со спротивна магнетна поларност.

Сончевиот Систем има огромно влијание врз времето во вселената како и врз климата на Земјата бидејќи светлината има директна врска со магнетната активност. Во 17 век, сончевиот циклус целосно запрел за време од неколку декади; многу малку сончеви дамки биле забележани за време на овој период. Овој период е познат и како минимумот на Маундер или Мало ледено доба во кое што Европа доживела многу ниски температури.

=== Животен циклус ===
{{Главна|Сончев циклус}}
[[Податотека:Solar Life Cycle mk.svg|мини|десно|500п|Животниот циклус на Сонцето]] 
[[Податотека:Solar-cycle-data.png|thumb|Мерења од 2005 година на варијации на сончевиот циклус во текот на претходните 30 години|десно]]
[[File:The Solar Cycle XRay hi.jpg|thumb|десно|300px|Сончев циклус: монтажа на слики од десет годишен период, на кој се прикажани промените во сончевата активност за време на циклусот на сончевите дамки, по 30 август 1991 година до 6 септември 2001 година. Заслуга: мисијата Јоко [[Институт за вселенски и астрономски науки|ISAS]] (Јапонија) и [[НАСА]] (САД).]]

Магнетното поле на Сонцето доведува до многу ефекти кои колективно се нарекуваат сончева активност. [[Сончев блесок|Сончевите блесоци]] и [[Короналните експлозии|короналните масовни исфрлања]] имаат тенденција да се појават кај групите на сончевите дамки. Од короналните дупки на фотосферската површина се испуштаат променливи струи на [[сончев ветар]] со голема брзина. И короналните масовни исфрлања и брзите струи на сончевиот ветер носат плазма и меѓупланетарното магнетно поле нанадвор во Сончевиот Систем.<ref name=Zirker2002>{{Cite book |last=Zirker |first=J. B. |date=2002 |title=Journey from the Center of the Sun |pages=[https://archive.org/details/journeyfromcente0000zirk/page/120 120–127] |publisher=[[Princeton University Press]] |isbn=978-0-691-05781-1 |url=https://archive.org/details/journeyfromcente0000zirk/page/120 }}</ref> Ефектите од сончевата активност на Земјата вклучуваат поларни зраци на умерени до високи географски широчини и нарушување на радио комуникациите и електричната енергија. Се смета дека сончевиот циклус одиграл голема улога во формирањето и развојот на Сончевиот Систем.<ref>{{cite journal |last1=Nandy |first1=Dibyendu |last2=Martens |first2=Petrus C. H. |last3=Obridko |first3=Vladimir |last4=Dash |first4=Soumyaranjan |last5=Georgieva |first5=Katya |title=Solar evolution and extrema: current state of understanding of long-term solar variability and its planetary impacts |journal=Progress in Earth and Planetary Science |date=5 July 2021 |volume=8 |issue=1 |pages=40 |doi=10.1186/s40645-021-00430-x |doi-access=free |bibcode=2021PEPS....8...40N |issn=2197-4284}}</ref>

Некои научници сметаат дека долготрајната секуларна промена во бројот на сончевите дамки е поврзана со долгорочната промена на сончевото зрачење,<ref>{{cite journal |last1=Willson |first1=R. C. |last2=Hudson |first2=H. S. |date=1991 |title=The Sun's luminosity over a complete solar cycle |journal=[[Nature (journal)|Nature]] |volume=351 |issue=6321 |pages=42–44 |doi=10.1038/351042a0 |bibcode=1991Natur.351...42W|s2cid=4273483 }}</ref> што, пак, може да влијае на долгорочната клима на Земјата.<ref>{{cite journal |author-link=John A. Eddy |last=Eddy |first=John A. |title=The Maunder Minimum |journal=[[Science (journal)|Science]] |volume=192 |issue=4245 |pages=1189–1202 |date=June 1976 |pmid=17771739 |doi=10.1126/science.192.4245.1189 |jstor=1742583 |bibcode=1976Sci...192.1189E|s2cid=33896851 }}</ref> Сончевиот циклус влијае на временските услови во вселената, вклучувајќи ги и оние околу Земјата.

На пример, во 17 век, сончевиот циклус се сметало дека целосно престанал неколку децении; неколку сончеви дамки биле забележани во периодот познат како [[Маундеров минимум]]. Ова се совпаднало во времето со периодот на малото ледено доба, кога Европа доживеала невообичаено ниски температури.<ref name="Lean">{{Cite journal |last1=Lean |first1=J. |author-link=Judith Lean |last2=Skumanich |first2=A. |last3=White |first3=O. |date=1992 |title=Estimating the Sun's radiative output during the Maunder Minimum |journal=[[Geophysical Research Letters]] |volume=19 |issue=15 |pages=1591–1594 |doi=10.1029/92GL01578 |bibcode=1992GeoRL..19.1591L |url=https://zenodo.org/record/1231321 |access-date=16 December 2019 |archive-date=11 May 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200511052658/https://zenodo.org/record/1231321 |url-status=live }}</ref> Претходните продолжени минимуми биле откриени преку анализа на прстените на дрвјата и се смета дека се совпаѓаа со глобалните температури пониски од просечните.<ref>{{Cite book |last1=Mackay |first1=R. M. |last2=Khalil |first2=M. A. K |chapter=Greenhouse gases and global warming |chapter-url=https://books.google.com/books?id=tQBS3bAX8fUC&q=solar+minimum+dendochronology&pg=PA1 |editor-last=Singh | editor-first=S. N. |date=2000 |title=Trace Gas Emissions and Plants |pages=1–28 |publisher=[[Springer (publisher)|Springer]] |isbn=978-0-7923-6545-7 |access-date=3 November 2020 |archive-date=17 April 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210417054703/https://books.google.com/books?id=tQBS3bAX8fUC&q=solar+minimum+dendochronology&pg=PA1 |url-status=live }}</ref>

=== Сончев ветер ===

[[Сончев ветер|Сончевиот ветер]] претставува струја од честички испуштени при голема брзина од горните слоеви на сончевата атмосфера, во главно електрони и протони. Иако овој губиток на масата на Сонцето е безначаен а густината на сончевиот ветер е мала, честичките се движат со огромна брзина и вршат огромно влијание врз телата во сончевиот Систем. Познати ефекти на сончевиот ветер се [[поларна светлина|оларната светлина]] и насочување на опашот на кометите спротивно од Сонцето.

Во близина на Земјата Земјиното магнетно поле ги заробува честичките на сончевиот ветер и ги насочува кон магнетните полови. Доколку честичките на сончевиот ветер се движат со брзина од повеќе стотици километри  на час, при сударот со честичките на Земјината атмосфера доаѓадо јонизирање на гас и појавата на светлина.

Оваа појава се сретнува и во поларните подрачја, и токму и поради тоа го добила и името поларна светлина или Аврора бореалис (односно Аврора аустралис на јужната Земјина полутопка). Доколку сончевата активност е поголема, зголеменото делување на сончевиот ветер може да доведе до појава на поларна светлост и на помала географска ширина. Во такви услови постои можност сметање или оштетување на радио-комуникативните уреди на Земјата и вештачките сателити.

Кометите во близина на Сонцето се загреваат, така што заледената поврина на кометите испарува и ослободува облак од гас и прашина од честички. Со делувањето на честичките во сончевиот ветер, облакот се обликува во форма на опаш на кометата. Доклку сончевиот ветер доаѓа од правецот на Сонцето, тој го потиснува опашот на кометата во спротивен правец.

=== Сончеви пламени ===

[[Сончев пламен|Сончевиот пламен]] претставува голема експлозија во атмосферата на Сонцето којшто ослободува 6 x 1025 џули енергија. Овој термин исто така се користи за да се означи сличен феномен во останатите ѕвезди, каде што терминот ѕвезден пламен се употребува.

Сончевите пламени  влијаат на сите слоеви од сончевата атмосфера (фотосфера, корона и хромосфера), загревајќи ја плазмата до десетици милиони келвини и зголемувајќи ја брзината на [[електрони]]те, [[протони]]те и потешките [[јони]] речиси до брзината на светлината. Тие произведуваат зрачење низ електромагнетниот спектар на сите бранови должини, од радио бранови до [[гама-зраци]]. Повеќето пламени се создаваат во активните региони околу сончевите дамки, каде што силните магнетни полиња пенетрираат во фотосферата за да ја поврзат короната со сончевата внатртешност. Пламените се засилуваат со ненадејно ослободување на магнетна енергија складирана во короната. Ако сончевиот пламен е изворедно силен може да предизвика исфрлање на коронарна маса.

Рендгенските зраци и УВ-зрачењето ослободени од сончевите пламени може да влијаат на Земјината јоносфера и да ги прекинат радио комуникациите на далечина. Директните радио емитувања на дециметрични бранови должини може да влијаат на работењето на радарите и другите апарати коишто работата на овие честоти.
Сочевите пламени за првпат биле забележани на Сонцето од страна на Ричард Кристофер Керингтон и Ричард Ходсон во 1859 како видливи посветли места во рамките на група од сончеви дамки. Ѕвездените пламени исто така биле забележани на разни видови ѕвезди.

Честотата на појавување на сончевите пламени варира, од неолку пати на ден кога Сонцето е особено активно до помалку од еднаш неделно кога Сонцето е тивко. Големите пламени поретко се појавуваат од помалите. Сончевата активност варира во единаесет годишниот циклус (сончевиот циклус). На врвот на циклусот има повеќе сончеви дамки а со тоа и повеќе сончеви пламени.

== Годишни времиња ==

Како што на Земјата има [[пролет]], [[лето]], [[есен]] и [[зима]], така и на сонцето постојат годишни времиња. На Сонцето се наречени „сончеви сезони“ и траат по приближно 11 години секоја. Сезоните имаат различен карактер, и нашата технологија и заедницата може да реагира на нив, а дури и времето на Земјата.

=== Објаснување ===

Сончевиот минимум е сезоната кога Сонцето користи најмалку енергија и има најмалку таканаречени [[сончеви дамки]]. Сончевиот максимум е спротивното.

==Животни фази==
[[Податотека:The life cycle of a Sun-like star (annotated).jpg|thumb|upright=2|Преглед на развојот на ѕвезда како Сонцето, од колабирачка протоѕвезда лево до сцената на црвен џин десно]]
Сонцето денес е приближно на половина пат низ главниот дел од својот животен век. Не се променило драматично во повеќе од четири милијарди години<ref group=б name=short /> и ќе остане прилично стабилно уште околу пет милијарди. Меѓутоа, откако ќе престане соединувањето на водородот во неговото јадро, Сонцето ќе претрпи драматични промени, и внатрешно и надворешно.

=== Настанок ===
{{further|Настанок и развој на Сончевиот Систем}}

Сонцето е создадено пред околу 4,57 милијарди години кога молекуларниот облак од водород експлодирал.<ref name=Zirker2002-7>{{Cite book |last=Zirker |first=Jack B. |title=Journey from the Center of the Sun |url=https://archive.org/details/journeyfromcente0000zirk_f4e3 |date=2002 |publisher=[[Princeton University Press]] |isbn=978-0-691-05781-1 |pages=[https://archive.org/details/journeyfromcente0000zirk_f4e3/page/n26 7]–8}}</ref> 
Сончевото создавање се пресметува на два начина: денешните последователни години на Сонцето се одредени со помош на компјутерски модели<ref name="Bonanno" /> на ѕвезден развој и нуклеокосмохронологијата и изнесува дека постои околу 4,57 милијарди години. Ова речиси се совпаѓа со радиометричната дата на најстарата материја на Сончевиот Систем која е стара 4,567 милијарди години.<ref>{{Cite journal |last1=Amelin |first1=Y. |last2=Krot |first2=A. |last3=Hutcheon |first3=I. |last4=Ulyanov |first4=A. |title=Lead isotopic ages of chondrules and calcium-aluminum-rich inclusions |journal=[[Science (journal)|Science]] |volume=297 |issue=5587 |pages=1678–1683 |date=2002 |doi=10.1126/science.1073950 |pmid=12215641|bibcode=2002Sci...297.1678A|s2cid=24923770 }}</ref><ref name="nature436">{{Cite journal |last1=Baker |first1=J. |last2=Bizzarro |first2=M. |last3=Wittig |first3=N. |last4=Connelly |first4=J. |last5=Haack |first5=H. |title=Early planetesimal melting from an age of 4.5662 Gyr for differentiated meteorites |journal=[[Nature (journal)|Nature]] |volume=436 |issue=7054 |pages=1127–1131 |date=2005 |pmid=16121173 |doi=10.1038/nature03882|bibcode=2005Natur.436.1127B|s2cid=4304613 }}</ref>

Иследувањата на древните метеорити откриваат траги од стабилни јадра на краткотрајни изотопи, како што е [[железо-60]], кои се формираат само во експлодирани, краткотрајни ѕвезди. Ова покажува дека една или повеќе [[Супернова|супернови]] мора да се случиле во близина на местото каде што се формирало Сонцето. Ударниот бран од блиската супернова би го активирал формирањето на Сонцето со компресирање на материјата во [[молекуларен облак|молекуларниот облак]] и предизвикувајќи одредени подрачја да колабираат под нивната гравитација.<ref>{{Cite journal |last1=Williams |first1=J. |title=The astrophysical environment of the solar birthplace |journal=Contemporary Physics |volume=51 |issue=5 |pages=381–396 |year=2010 |doi=10.1080/00107511003764725 |bibcode=2010ConPh..51..381W |arxiv=1008.2973 |citeseerx=10.1.1.740.2876|s2cid=118354201 }}</ref> Како што еден фрагмент од облакот се рушел, тој исто така започнал да се врти поради зачувувањето на аголниот момент и да се загрева со зголемениот притисок.<ref>{{Cite web |last=Glozman |first=Igor |date=2022 |title=Formation of the Solar System |url=https://people.highline.edu/iglozman/classes/astronotes/solsys_form.htm |access-date=2022-01-16 |website=[[Highline College]] |publication-place=Des Moines, WA |archive-date=26 March 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230326035535/https://people.highline.edu/iglozman/classes/astronotes/solsys_form.htm |url-status=live }}</ref> Поголемиот дел од масата се концентрирал во средиштето, додека остатокот се израмнил во диск кој би станал планети и други тела на Сончевиот Систем.<ref>{{cite journal|last1=D'Angelo|first1=G.|last2=Lubow | first2=S. H. |title=Three-dimensional Disk-Planet Torques in a Locally Isothermal Disk|journal=The Astrophysical Journal|date=2010|volume=724|issue=1|pages=730–747|doi=10.1088/0004-637X/724/1/730|arxiv = 1009.4148 |bibcode = 2010ApJ...724..730D |s2cid=119204765}}</ref><ref>{{cite book|last1=Lubow|first1=S. H.|last2=Ida | first2=S. |chapter=Planet Migration |bibcode=2010exop.book..347L| title=Exoplanets |publisher=University of Arizona Press, Tucson, AZ| editor=S. Seager. |pages=347–371|year=2011|arxiv=1004.4137 }}</ref> Gravity and pressure within the core of the cloud generated a lot of heat as it accumulated more matter from the surrounding disk, eventually triggering [[stellar nucleosynthesis|nuclear fusion]].<ref>{{Cite web |last=Jones |first=Andrew Zimmerman |date=May 30, 2019 |title=How Stars Make All of the Elements |url=https://www.thoughtco.com/stellar-nucleosynthesis-2699311 |access-date=2023-01-16 |website=[[ThoughtCo]] |language=en |archive-date=11 July 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230711191648/https://www.thoughtco.com/stellar-nucleosynthesis-2699311 |url-status=live }}</ref>

Ѕвездите [[HD 162826]] и [[HD 186302]] споделуваат сличности со Сонцето и затоа се претпоставува дека се неговите ѕвездени браќа и сестри, формирани во истиот молекуларен облак.<ref>{{cite web|url=http://www.natureworldnews.com/articles/6974/20140509/astronomers-find-suns-sibling-called-hd-162826.htm|title=Astronomers Find Sun's Sibling 'HD 162826'|date=May 9, 2014|publisher=Nature World News|access-date=2022-01-16|archive-date=3 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303235530/http://www.natureworldnews.com/articles/6974/20140509/astronomers-find-suns-sibling-called-hd-162826.htm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.universetoday.com/140598/astronomers-find-one-of-the-suns-sibling-stars-born-from-the-same-solar-nebula-billion-of-years-ago/ |title=Astronomers Find One of the Sun's Sibling Stars. Born From the Same Solar Nebula Billions of Years Ago |first=Matt |last=Williams |date=2018-11-21 |website=[[Universe Today]] |access-date=2022-10-07 |archive-date=26 March 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230326035623/https://www.universetoday.com/140598/astronomers-find-one-of-the-suns-sibling-stars-born-from-the-same-solar-nebula-billion-of-years-ago/ |url-status=live }}</ref>

=== Главна низа ===
[[File:Evolution of a Sun-like star.svg|thumb|Развој на ѕвезда слична на Сонцето. Трагата на ѕвезда со една сончева маса на [[Херцшпрунг-Раселовиот дијаграм]] е прикажана од главната низа до сцената пост-асимптотична-џиновска гранка.|300x300px]]

Сонцето е на половина пат од негвиот развој за кое време реакциите на [[јадрено соединување]] во неговото јадро го претвораат водородот во хелиум. Секоја секунда, повеќе од четири милијарди килограми материја се претвораат во енергија во јадрото на Сонцето, произведувајќи неутрина и сончево зрачење. Со оваа брзина, Сонцето досега претворило околу 100 пати поголема од масата на Земјата во енергија, околу 0,03% од вкупната сончева маса. Сонцето ќе помине вкупно околу 10 до 11 милијарди години како ѕвезда од [[главната низа]] пред фазата на претварање во [[црвен џин]].<ref>{{Cite book |last1=Goldsmith |first1=D. |last2=Owen |first2=T. |title=The search for life in the universe |url=https://books.google.com/books?id=Q17NmHY6wloC&pg=PA96 |page=96 |publisher=University Science Books |date=2001 |isbn=978-1-891389-16-0 |access-date=22 August 2020 |archive-date=30 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201030203521/https://books.google.com/books?id=Q17NmHY6wloC&pg=PA96 |url-status=live }}</ref> На 8 милијарди години, Сонцето ќе биде во најжешката точка според вселенската опсерваторија Гаја на ЕСА во 2022 година.<ref>{{Cite web |author=News Staff |date=2022-08-12 |title=ESA's Gaia Mission Sheds New Light on Past and Future of Our Sun |url=https://www.sci.news/astronomy/sun-future-11093.html |access-date=2022-08-15 |website=Sci.News: Breaking Science News |language=en-US |archive-date=4 April 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230404001136/https://www.sci.news/astronomy/sun-future-11093.html |url-status=live }}</ref>

Сонцето постепено станува потопло во неговото јадро, потопло на површината, поголемо во полупречник и посветло за време на неговото време на главната низа: од почетокот на животот на неговата главна низа, тоа се проширило во полупречник за 15% и површината се зголемило во температурата од 5.620 K (9.660 °F) на 5.772 K (9.930 °F), што резултира со 48% зголемување на сјајноста од 0,677 сончеви сјајности до неговата денешна сончева светлина 1,0. Ова се случува затоа што атомите на хелиум во јадрото имаат поголема средна молекуларна тежина од атомите на водород што биле споени, што резултира со помал топлински притисок. Затоа, јадрото се намалува, дозволувајќи им на надворешните слоеви на Сонцето да се приближат до средиштето, ослободувајќи ја гравитациската потенцијална енергија. Според виријалната теорема, половина од оваа ослободена гравитациона енергија оди во загревање, што доведува до постепено зголемување на брзината со која се јавува соединување и со тоа зголемување на сјајноста. Овој процес се забрзува бидејќи јадрото постепено станува погусто.<ref name="carroll_ostlie"/> Во моментов, таа се зголемува во осветленоста за околу 1% на секои 100 милиони години. Од денес, ќе бидат потребни најмалку 1 милијарда години за да се исцрпи течната вода од Земјата од таквото зголемување.<ref>{{cite web | first=Puneet | last=Kollipara | url=https://www.science.org/content/article/earth-wont-die-soon-thought | title=Earth Won't Die as Soon as Thought | work=Science | date=22 January 2014 | access-date=24 May 2015 | archive-date=12 November 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20201112023013/https://www.sciencemag.org/news/2014/01/earth-wont-die-soon-thought | url-status=live }}</ref> После тоа, Земјата ќе престане да може да поддржува сложен, повеќеклеточен живот и последните преостанати повеќеклеточни организми на планетата ќе претрпат конечно, целосно масовно изумирање.<ref name="Snyder-BeattieAndBonsall2022">{{cite journal |last1=Snyder-Beattie |first1=Andrew E. |last2=Bonsall |first2=Michael B. |date=30 March 2022 |title=Catastrophe risk can accelerate unlikely evolutionary transitions |journal=Proceedings of the Royal Society B |volume=289 |issue=1971 |doi=10.1098/rspb.2021.2711 |pmid=35350860 |pmc=8965398 }}</ref>

=== Формирање ===
[[File:Sun red giant.svg|thumb|left|Големината на денешното Сонце (денес во [[главната низа]]) во споредба со неговата проценета големина за време на фазата на [[црвен џин]] во иднина]]

Сонцето нема доволно маса за да експлодира како [[супернова]]. Наместо тоа, кога ќе му снема водород во јадрото за приближно 5 милијарди години, соединувањето на водородот на јадрото ќе престане и нема да има ништо што ќе го спречи јадрото да се стегне. Ослободувањето на гравитационата потенцијална енергија ќе предизвика зголемување на сјајноста на Сонцето, завршувајќи ја фазата на главната низа и доведувајќи го Сонцето да се прошири во следните милијарда години: прво во [[подџин]], а потоа во [[црвен џин]].<ref name="carroll_ostlie">{{Наведена книга|title=An introduction to modern astrophysics|last=Carroll|first=Bradley W.|last2=Ostlie|first2=Dal A|date=2017|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-108-42216-1|edition=Second|location=Cambridge, United Kingdom|pages=350, 447, 448, 457}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.space.com/22471-red-giant-stars.html|title=Red Giant Stars: Facts, Definition & the Future of the Sun|last=Redd|first=Nola Taylor|work=space.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20160209042249/http://www.space.com/22471-red-giant-stars.html|archive-date=9 February 2016|accessdate=20 February 2016}}</ref><ref name="schroder">{{Наведено списание|last=Schröder|first=K.-P.|last2=Connon Smith|first2=R.|year=2008|title=Distant future of the Sun and Earth revisited|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|volume=386|issue=1|pages=155–163|arxiv=0801.4031|bibcode=2008MNRAS.386..155S|doi=10.1111/j.1365-2966.2008.13022.x|doi-access=free}}</ref> Загревањето поради гравитациско собирање, исто така, ќе доведе до проширување на Сонцето и соединување на водород во обвивка веднаш надвор од јадрото, каде што останува нефузиран водород, што придонесува за зголемена сјајност, која на крајот ќе достигне повеќе од 1.000 пати поголема од неговата сегашна сјајност.  Кога Сонцето ќе влезе во фазата на својата [[Гранка на црвени џинови|црвена џиновска гранка]] (ЦЏГ), тоа ќе ги проголта (и многу веројатно ќе ги уништи) [[Меркур (планета)|Меркур]] и [[Венера (планета)|Венера]]. Според еден труд од 2008 година, орбитата на Земјата првично ќе се прошири на најмногу {{Convert|1.5|AU|e6km e6mi}} поради губењето на масата на Сонцето. Сепак, орбитата на Земјата потоа ќе почне да се намалува поради [[Плимна сила|плимните сили]] (и, на крајот, влечење од долната хромосфера) така што ќе биде проголтана од Сонцето за време на врвот на фазата на гранката на црвениот џин за 7,59 милијарди години, 3,8 и 1&nbsp;милиони години откако Меркур и Венера соодветно ќе ја доживеат истата судбина.

Кога Сонцето ќе го достигне врвот на гранката на црвениот џин, ќе биде околу 256 пати поголемо отколку што е денес, со полупречник од {{Convert|1.19|AU|e6km e6mi}}.<ref name="sackmann">{{Наведено списание|last=Boothroyd|first=Arnold I.|last2=Sackmann|first2=I.-Juliana|date=January 1, 1999|title=The CNO Isotopes: Deep Circulation in Red Giants and First and Second Dredge-up|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1086/306546|journal=The Astrophysical Journal|publisher=The American Astronomical Society (AAS), The Institute of Physics (IOP)|volume=510|issue=1|pages=232–250|arxiv=astro-ph/9512121|bibcode=1999ApJ...510..232B|doi=10.1086/306546}}</ref> Сонцето ќе помине околу милијарда години во [[Гранка на црвени џинови|црвената џиновска гранка]] и ќе изгуби околу една третина од својата маса.

По црвено-џиновската гранка, на Сонцето ќе му останат приближно 120 милиони години активен живот, но претходно ќе се случат неколку настани. Прво, јадрото (полно со дегенериран хелиум) насилно се запали во [[Хелиумски блесок|хелиумскиот блиц]]; се проценува дека 6% од јадрото - самото 40% од масата на Сонцето - ќе се претвори во јаглерод во рок од неколку минути преку [[Троен алфа-процес|тројниот алфа-процес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://faculty.wcas.northwestern.edu/~infocom/The%20Website/end.html|title=The End Of The Sun|last=Taylor|first=David|publisher=Northwestern University|archive-url=https://web.archive.org/web/20190522175414/http://faculty.wcas.northwestern.edu/~infocom/The%20Website/end.html|archive-date=22 May 2019|accessdate=24 May 2015}}</ref> Тогаш Сонцето се намалува на околу 10 пати од неговата денешна големина и 50 пати поголема од сјајноста, со температура малку пониска од денешната. Потоа ќе стигне до [[црвена грутка]] или [[хоризонтална гранка]], но ѕвездата на металичноста на Сонцето не се развива во сина боја по хоризонталната гранка. Наместо тоа, ќе стане умерено поголемо и посветло над околу 100&nbsp;милиони години додека продолжува да реагира со хелиум во јадрото.

Кога хелиумот ќе се исцрпи, Сонцето ќе го повтори проширувањето што го следело кога водородот во јадрото бил исцрпен. Овој пат, сепак, сето тоа се случува побрзо, а Сонцето станува поголемо и посветло. Ова е фаза на [[Асимптотска гранка на џинови|асимптотичко-џиновска гранка]], а Сонцето наизменично реагира водород во обвивка или хелиум во подлабока обвивка. По околу 20&nbsp;милиони години на раната асимптотична џиновска гранка, Сонцето ќе стане сè понестабилно, со брзи загуби на маса и [[Асимптотска гранка на џинови|топлински импулси]] кои ја зголемуваат големината и сјајноста неколку стотини години на секои 100.000&nbsp;години. Топлинските импулси стануваат поголеми секој пат, при што подоцнежните импулси ја туркаат осветленоста до дури 5.000 пати повеќе од сегашното ниво. И покрај ова, максималниот полупречник на Сонцето нема да биде толку голем како во неговиот максимум: 179 R☉ или околу 0.832 астрономски единици (124.5 милиони километри).<ref name="agb">{{Наведено списание|last=Vassiliadis|first=E.|last2=Wood|first2=P. R.|year=1993|title=Evolution of low- and intermediate-mass stars to the end of the asymptotic giant branch with mass loss|journal=The Astrophysical Journal|volume=413|page=641|bibcode=1993ApJ...413..641V|doi=10.1086/173033|doi-access=free}}</ref>

Моделите варираат во зависност од стапката и времето на губење на масата. Моделите кои имаат поголема загуба на маса на гранката на црвениот џин произведуваат помали, помалку светлечки ѕвезди на врвот на асимптотичната џиновска гранка, можеби само 2.000 пати поголема сјајност и помалку од 200 пати поголема од полупречникот. За Сонцето се предвидуваат четири топлински импулси пред целосно да ја изгуби својата надворешна обвивка и да почне да прави [[планетарна маглина]].<ref name="SunIII">{{Наведено списание|last=Sackmann|first=I.-J.|last2=Boothroyd|first2=A. I.|last3=Kraemer|first3=K. E.|date=1993|title=Our Sun. III. Present and Future|journal=The Astrophysical Journal|volume=418|pages=457–468|bibcode=1993ApJ...418..457S|doi=10.1086/173407}}</ref>

Пост-асимптотичната џиновска гранка е уште побрза. Осветленоста останува приближно константна како што се зголемува температурата, при што исфрлената половина од масата на Сонцето станува јонизирана во [[планетарна маглина]] кога изложеното јадро достигнува {{Convert|30,000|K|F}}, како да е во некој вид [[сина јамка]]. Конечното голо јадро, [[бело џуџе]], ќе има температура од над {{Convert|100,000|K|F}} и содржат околу 54,05% од денешната маса на Сонцето.(Симулациите покажуваат дека Сонцето може да биде меѓу најмалку масивните ѕвезди способни да формираат планетарна маглина.<ref>{{Наведено списание|last=Gesicki|first=K.|last2=Zijlstra|first2=A. A.|last3=Miller Bertolami|first3=M. M.|year=2018|title=The mysterious age invariance of the planetary nebula luminosity function bright cut-off|journal=Nature Astronomy|volume=2|pages=580–584|arxiv=1805.02643|bibcode=2018NatAs...2..580G|doi=10.1038/s41550-018-0453-9}}</ref>) Планетарната маглина ќе се распрсне на околу 10.000 години, но белото џуџе ќе преживее трилиони години пред да избледи во хипотетичко супер-густо [[црно џуџе]].<ref name="bloecker1">{{Наведено списание|last=Bloecker|first=T.|year=1995|title=Stellar evolution of low and intermediate-mass stars. I. Mass loss on the AGB and its consequences for stellar evolution|journal=Astronomy and Astrophysics|volume=297|page=727|bibcode=1995A&A...297..727B}}</ref><ref name="bloecker2">{{Наведено списание|last=Bloecker|first=T.|year=1995|title=Stellar evolution of low- and intermediate-mass stars. II. Post-AGB evolution|journal=Astronomy and Astrophysics|volume=299|page=755|bibcode=1995A&A...299..755B}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Christensen-Dalsgaard|first=Jørgen|year=2021|title=Solar structure and evolution|journal=Living Reviews in Solar Physics|volume=18|page=2|arxiv=2007.06488|bibcode=2021LRSP...18....2C|doi=10.1007/s41116-020-00028-3}}</ref> Како такво, нема да испушта повеќе енергија за уште подолго време отколку што е бело џуџе.<ref name="Johnson-Groh 2020 j255">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.livescience.com/black-dwarf-supernovae-end-universe.html|title=The end of the universe may be marked by 'black dwarf supernova' explosions|last=Johnson-Groh|first=Mara|date=August 25, 2020|work=Live Science|archive-url=https://web.archive.org/web/20230602022731/https://www.livescience.com/black-dwarf-supernovae-end-universe.html|archive-date=2 June 2023|accessdate=November 24, 2023}}</ref>

== Местоположба ==
=== Сончев Систем ===
[[Податотека:Solar_System_true_color.jpg|алт=see caption|мини| Сончевиот Систем, со големини на Сонцето и планети во размер. Копнените планети се десно, гасните и ледените џинови се лево.]]
Сонцето има осум познати планети кои орбитираат околу него. Ова вклучува четири [[Земјовидна планета|земјовидни планети]] ([[Меркур (планета)|Меркур]], [[Венера (планета)|Венера]], [[Земја (планета)|Земја]] и [[Марс (планета)|Марс]]), два [[Гасовит џин|гасни џинови]] ([[Јупитер]] и [[Сатурн (планета)|Сатурн]]) и два [[Леден џин|ледени џинови]] ([[Уран (планета)|Уран]] и [[Нептун]]). Сончевиот Систем, исто така, има девет тела кои генерално се сметаат за [[Џуџеста планета|џуџести планети]] и уште неколку кандидати, [[астероиден појас]], бројни [[Комета|комети]] и голем број ледени тела кои лежат надвор од орбитата на Нептун. Шест од планетите и многу помали тела имаат и свои [[Природен сателит|природни сателити]]: особено, сателитските системи на Јупитер, Сатурн и Уран на некој начин се како минијатурни верзии на Сончевиот Систем.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=xl50rOf5V08C&pg=PA265|title=Physics and Chemistry of the Solar System|date=2004|publisher=Elsevier|isbn=9780080470122|editor-last=Lewis|editor-first=John|edition=2|page=265}}</ref>

Сонцето е придвижено од гравитационата сила на планетите. Средиштето на Сонцето се движи околу барицентарот на Сончевиот Систем, во опсег од 0,1 до 2,2 сончеви полупречници. Движењето на Сонцето околу барицентарот приближно се повторува на секои 179&nbsp;години, вртежливо за околу 30° пред се поради [[Орбитален период|орбиталниот период]] на Јупитер и Сатурн.<ref>{{Наведено списание|last=Jose|first=Paul D.|date=Apr 1965|title=Sun's Motion and Sunspots|url=http://www.landscheidt.info/pdf/jose1965.pdf|journal=[[The Astronomical Journal]]|volume=70|issue=3|pages=193–200|bibcode=1965AJ.....70..193J|doi=10.1086/109714|archive-url=https://web.archive.org/web/20200322184010/http://www.landscheidt.info/pdf/jose1965.pdf|archive-date=22 March 2020|access-date=22 March 2020}}</ref>

=== Небесно соседство ===
Сончевиот Систем е опкружен со [[Месен Меѓуѕвезден Облак]], иако не е јасно дали е вграден во него или дали е во регионот каде што облакот комуницира со соседниот [[Г-облак]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://interstellar.jpl.nasa.gov/interstellar/probe/introduction/neighborhood.html|title=Our Local Galactic Neighborhood|date=5 June 2013|publisher=NASA|archive-url=https://web.archive.org/web/20131121061128/http://interstellar.jpl.nasa.gov/interstellar/probe/introduction/neighborhood.html|archive-date=21 November 2013}}</ref><ref>[http://www.centauri-dreams.org/?p=14203 Into the Interstellar Void], Centauri Dreams, 5 June 2013</ref> Двата простори се [[Меѓуѕвезден облак|меѓуѕвездени облаци]] во регионот познат како [[Месен Меур]] широк 300 светлосни години.

[[Список на најблиски ѕвезди|На десет светлосни години од Сонцето]] има релативно малку ѕвезди, а најблиску е тројниот ѕвезден систем [[Алфа Кентаур]], кој е оддалечен околу 4,4 светлосни години и во Г-облакот. Алфа Кентаурите А и Б претставуваат тесно врзан пар ѕвезди слични на Сонцето, додека најблиската до Земјата, малото [[црвено џуџе]] [[Проксима Кентаур]], кружи околу парот поблиску на растојание од 0,2 светлосни години. Во 2016 година, било потврдено дека потенцијално [[Вонсончева планета|населлива вонсончева планета]] кружи околу Проксима Кентаур, наречена Проксима Кентаур б, најблиската потврдена вонсончева планета до Сонцето.<ref name="proxima b discovery paper">{{Наведено списание|last=Anglada-Escudé|first=Guillem|last2=Amado|first2=Pedro J.|last3=Barnes|first3=John|last4=Berdiñas|first4=Zaira M.|last5=Butler|first5=R. Paul|last6=Coleman|first6=Gavin A. L.|last7=de la Cueva|first7=Ignacio|last8=Dreizler|first8=Stefan|last9=Endl|first9=Michael|displayauthors=3|year=2016|title=A terrestrial planet candidate in a temperate orbit around Proxima Centauri|url=https://www.nature.com/articles/nature19106|journal=Nature|volume=536|issue=7617|pages=437–440|arxiv=1609.03449|bibcode=2016Natur.536..437A|doi=10.1038/nature19106|pmid=27558064}}</ref> Следните најблиски познати фусори и непријателски планети до Сонцето се црвеното џуџе [[Барнардова Ѕвезда|Барнардова ѕвезда]] (на 5,9&nbsp;ly), најблиските [[Кафеаво џуџе|кафеави џуџиња]] на бинарниот систем [[Луман 16]] (6,6&nbsp;ly), најблискиот познат непријателски или слободно лебдечки [[Планета|објект со планетарна маса]] со помала од 10 од масата на Јупитер како и црвените џуџиња Волк 359 (7.8&nbsp;ly) и Лаланд 21185 (8.3&nbsp;ly).

Следниот најблизок на 8.6&nbsp;ly е [[Сириус]], [[Список на најсјајни ѕвезди|најсветлата ѕвезда]] на ноќното небо на Земјата, со приближно двојно поголема маса на Сонцето, орбитирана од најблиското [[бело џуџе]] до Земјата, Сириус Б. Други системи во рок од десет светлосни години се двојниот црвено-џуџест систем Лујтен 726-8 ( 8.7&nbsp;ly) и осаменото црвено џуџе Рос 154 (9.7&nbsp;ly).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.solstation.com/stars/s10ly.htm|title=Stars within 10 light years|work=SolStation|accessdate=2 April 2007}}</ref> Најблиската осамена ѕвезда слична на Сонцето до Сончевиот Систем е Тау Цети на 11,9 светлосни години. Има приближно 80% од масата на Сонцето, но само 60% од неговата сјајност.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.solstation.com/stars/tau-ceti.htm|title=Tau Ceti|work=SolStation|accessdate=2 April 2007}}</ref>

Најблиската и невидлива група ѕвезди надвор од непосредното небесно соседство е Движечката група ''Голема'' Мечка‎ на приближно 80 светлосни години, која е во рамките на Месниот Меур, како најблиското, како и [[Ѕвездено јато|ѕвезденото јато]] кои лежат на нејзиниот раб. Месниот Меур е шуплина или супермеур во форма на песочен часовник во меѓуѕвездената средина со ширина од околу 300 светлосни години. Меурот е преполн со плазма со висока температура, што сугерира дека е производ на неколку неодамнешни супернови.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://science.nasa.gov/headlines/y2003/06jan_bubble.htm|title=Near-Earth Supernovas|work=NASA|archive-url=https://web.archive.org/web/20060813160705/https://science.nasa.gov/headlines/y2003/06jan_bubble.htm|archive-date=13 August 2006|accessdate=23 July 2006}}</ref> Месниот Меур е мал супермеур во споредба со соседните пошироки [[Гулдов Појас|Гоулдов Појас]] и Редклифски Бран, секоја од илјадници светлосни години во должина, од кои сите се дел од Орионовиот Крак, кој ги содржи повеќето невозможни видливи ѕвезди на [[Млечен Пат|Млечниот Пат.]] Најблиските области за формирање на ѕвезди се [[Јужна Круна (соѕвездие)|Молекуларниот облак Јужна Круна]], облак комплексот ''Rho Ophiuchi'' и Молекуларниот облак Бик, вториот лежи веднаш зад Месниот Меур и е дел од Редклифскиот Бран. Непомогнато видливи објекти во овие региони од илјада светлосни години кон Галактичкото Средиште оддалечен 26 илјади светлосни години се објекти како Шаула и нанадвор во [[Галактичка рамнина|галактичката рамнина]] како што е Елнат.

=== Движење ===
[[Податотека:Motion_of_Sun,_Earth_and_Moon_around_the_Milky_Way.jpg|мини|Општото движење и ориентација на Сонцето и Земјата и Месечината како сателити на Сончевиот Систем.]]
Бидејќи е дел од галаксијата Млечен Пат, Сонцето, земајќи го целиот Сончев Систем, се движи на орбитален начин околу [[Галактичко Средиште|средиштето на Галаксијата]] со просечна брзина од 230&nbsp;km/s (828.000&nbsp;km/h) или 143&nbsp;mi/s (514.000&nbsp;mph),<ref name="StarChild">{{Наведена мрежна страница|url=http://starchild.gsfc.nasa.gov/docs/StarChild/questions/question18.html|title=StarChild Question of the Month – Does the Sun move around the Milky Way?|date=February 2000|work=NASA|archive-url=https://web.archive.org/web/20231030090914/https://starchild.gsfc.nasa.gov/docs/StarChild/questions/question18.html|archive-date=Oct 30, 2023}}</ref> земајќи околу 220-250&nbsp;милиони [[Година|земјини години]] за да се заврши револуција ([[галактичка година]]),<ref name="Siegel 2018 n418">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.forbes.com/sites/startswithabang/2018/08/30/our-motion-through-space-isnt-a-vortex-but-something-far-more-interesting/|title=Our Motion Through Space Isn't A Vortex, But Something Far More Interesting|last=Siegel|first=Ethan|date=August 30, 2018|work=Forbes|archive-url=https://web.archive.org/web/20231125013457/https://www.forbes.com/sites/startswithabang/2018/08/30/our-motion-through-space-isnt-a-vortex-but-something-far-more-interesting/?sh=1cfdeca37ec2|archive-date=November 25, 2023|accessdate=November 25, 2023}}</ref> откако го направило тоа околу 20 пати од формирањето на Сонцето.<ref name="Currin 2020 t043">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.livescience.com/how-long-galactic-year.html|title=How long is a galactic year?|last=Currin|first=Grant|date=August 30, 2020|work=Live Science|archive-url=https://web.archive.org/web/20231125013457/https://www.livescience.com/how-long-galactic-year.html|archive-date=25 November 2023|accessdate=November 25, 2023}}</ref> Насоката на движењето на Сонцето, Сончевиот врв, е приближно во насока на ѕвездата [[Вега]].<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=rTe5HaRsAS4C&pg=PA114|title=Three Hundred and Sixty Five Starry Nights: An Introduction to Astronomy for Every Night of the Year|last=Raymo|first=Chet|publisher=Touchstone|year=1990|isbn=9780671766061}}</ref>
[[Податотека:Milky_Way_Arms_ssc2008-10.svg|мини|Идеализираната орбита на Сонцето околу Галактичкото Средиште во уметнички приказ од врвот надолу на моменталниот распоред на Млечниот Пат.]]
Сонцето орбитира околу средиштето на Млечниот Пат и се движи во правец на соѕвездието Лебед со брзина од повеќе од 220 километри во секунда (490.000 милји на час). Едноставен модел на движење на ѕвезда во галаксијата ги дава галактичките координати X, Y и Z (вртежни координати така што средиштето на галаксијата секогаш е во насока X) како:
<math display="block">X(t)=X(0)+\frac{U(0)}\kappa\sin(\kappa t)+\frac{V(0)}{2B}(1-\cos(\kappa t))</math>
<math display="block">Y(t)=Y(0)+2A\left(X(0)+\frac{V(0)}{2B}\right)t-\frac{\Omega_0}{B\kappa}V(0)\sin(\kappa t)+\frac{2\Omega_0}{\kappa^2}U(0)(1-\cos(\kappa t))</math>
<math display="block">Z(t)=\frac{W(0)}\nu\sin(\nu t)+Z(0)\cos(\nu t)</math>

каде U, V и W се соодветните брзини во однос на месниот стандард на мирување, A и B се Ортовите константи, <math>\Omega_0=A-B</math> е аголната брзина на галактичко втење за месниот стандард на мирување, <math>\kappa=\sqrt{-4\Omega_0B}</math> е „епицикличната честота“, а ν е честота на вертикална осцилација.
<ref>{{cite journal |last1=B. Fuchs |display-authors=etal |title=The search for the origin of the Local Bubble redivivus |journal=[[MNRAS]] |volume=373 |issue=3 |pages=993–1003 |year=2006 |doi=10.1111/j.1365-2966.2006.11044.x |doi-access=free |arxiv=astro-ph/0609227 |bibcode=2006MNRAS.373..993F|s2cid=15460224 }}</ref> За сонцето, сегашните вредности на {{mvar|U}}, {{mvar|V}}, and {{mvar|W}} се проценети како <math>(U(0),V(0),W(0))=(10.00, 5.25, 7.17)</math>, а проценките за другите константи се A = 15,5 km/s/kpc, B = -12,2 km/s/kpc, κ = 37 km/s/kpc, и ν=74 km/s/kpc. Познати се показатели X(0) и Y(0) дека се нула, а Z(0) се проценува дека е 17 парсеци.<ref>{{cite journal |last=Bobylev |first=Vadim V. |year=2010 |title=Searching for Stars Closely Encountering with the Solar System |journal=Astronomy Letters |volume=36 |issue=3 |pages=220–226 |doi=10.1134/S1063773710030060 |arxiv=1003.2160 |bibcode=2010AstL...36..220B|s2cid=118374161 }}</ref> Овој модел имплицира дека Сонцето циркулира околу точка која самата се движи околу галаксијата. Периодот на кружење на Сонцето околу точката е<math>2\pi/\kappa</math> што, користејќи ја еквивалентноста дека парсек е еднаков на 1 km/s по 0,978 милиони години, доаѓа до 166 милиони години, пократко од времето потребно за точката да ја обиколи галаксијата. Во координатите (X, Y), Сонцето опишува елипса околу точката, чија должина во насока Y е 1035 парсеци и чија ширина во насока X е 691 парсек. Подвижната точка е моментално на
<math display="block">X=\frac{V(0)}{2B}=-215\text{ parsec}</math>
<math display="block">Y=\frac{2\Omega_0}{\kappa^2}U(0)=405\text{ parsec}.</math>

Осцилацијата во насока {{mvar|Z}} го носи Сонцето 98 парсеци над галактичката рамнина и исто растојание под него, со период од 83&nbsp;милиони години, приближно 2,7 пати по орбита.<ref>{{cite book |last1=Moore |first1=Patrick |last2=Rees |first2=Robin |title=Patrick Moore's Data Book of Astronomy |year=2014 |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge |isbn=978-1-139-49522-6}}</ref> Иако <math>2\pi/\Omega_0</math> е 222 милиони годиним износот на <math>\Omega</math> во точката околу која циркулира Сонцето е<math display="block">\Omega\approx\Omega_0-\frac{2A}{R_0}\Delta X\approx 26.1\text{ km/s/kpc}</math> што одговара на 235&nbsp;милиони години, а тоа е времето кое е потребно за да се заобиколи еднаш околу галаксијата. Други ѕвезди со иста вредност на <math>X+V/(2B)</math> треба да одвои исто време за да ја обиколи галаксијата како Сонцето и на тој начин да остане во истата општа близина како Сонцето.

Орбитата на Сонцето околу Млечниот Пат е нарушена поради нееднаквата распространетост на масата во Млечниот Пат, како што е онаа во и помеѓу галактичките спирални краци. На Сончевиот Систем му требаат околу 225-250 милиони години за да заврши една орбита низ Млечниот Пат ([[галактичка година]]),<ref name="fn10">{{cite web |last=Leong |first=S. |title=Period of the Sun's Orbit around the Galaxy (Cosmic Year) |url=http://hypertextbook.com/facts/2002/StacyLeong.shtml |website=The Physics Factbook |date=2002 |access-date=10 May 2007 |archive-date=22 August 2011 |archive-url=https://www.webcitation.org/617GgQWCh?url=http://hypertextbook.com/facts/2002/StacyLeong.shtml |url-status=live }}</ref> па се смета дека има завршено 20-25 орбити за време на животот на Сонцето. Орбиталната брзина на Сончевиот Систем околу средиштето на Млечниот Пат е приближно 251 km/s (156 mi/s).<ref name="space.newscientist.com">{{Cite journal |last=Croswell |first=Ken |author-link=Ken Croswell |date=2008 |title=Milky Way keeps tight grip on its neighbor |url=https://www.newscientist.com/article/dn12652-milky-way-keeps-a-light-grip-on-speedy-neighbours.html#.VQ7JD46WnCY |journal=[[New Scientist]] |volume=199 |issue=2669 |page=8 |doi=10.1016/S0262-4079(08)62026-6 |access-date=15 September 2017 |archive-date=11 May 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200511052658/https://www.newscientist.com/article/dn12652-milky-way-keeps-a-light-grip-on-speedy-neighbours/?ignored=irrelevant#.VQ7JD46WnCY |url-status=live }}</ref>  Со оваа брзина, потребни се околу 1.190 години за Сончевиот Систем да помине растојание од 1 светлосна година, или 7 дена за да помине 1 АЕ.<ref>{{Cite book |last=Garlick |first=M.A. |title=The Story of the Solar System |page=[https://archive.org/details/storyofsolarsyst00garl/page/46 46] |publisher=[[Cambridge University Press]] |date=2002 |isbn=978-0-521-80336-6 |url=https://archive.org/details/storyofsolarsyst00garl/page/46}}</ref>

Млечниот Пат се движи во однос на космичкото микробраново позадинско зрачење (CMB) во правец на соѕвездието [[Водна Змија (соѕвездие)|Водна Змија]] со брзина од 550 km/s, но бидејќи Сонцето се движи во однос на Галактичкото Средиште во правец на Лебед (галактичка географска должина 90°, на повеќе од 200 км/сек.<ref>Table 3 of {{Cite journal |last=Kogut |first=A. |date=1993 |title=Dipole Anisotropy in the COBE Differential Microwave Radiometers First-Year Sky Maps |journal=[[Astrophysical Journal]] |volume=419 |issue=1993 |page=1 |arxiv=astro-ph/9312056 |doi=10.1086/173453 |bibcode=1993ApJ...419....1K |display-authors=etal}}</ref>] Ова е 132° оддалечено од Лебед.

== Историја на набљудување ==
=== Рано разбирање ===
[[Податотека:Solvognen_DO-6865_2000.jpg|мини|Сончевата кочија влечена од коњ е скулптура за која се верува дека илустрира важен дел од митологијата на нордиското бронзено време.]]
Во многу праисториски и антички култури, се сметало дека Сонцето е сончево божество или друг [[Натприродно|натприроден]] ентитет.<ref name="e488">{{Наведена книга|title=The Magick of Birthdays|last=Hawthorn|first=Hannah|date=2022|publisher=Penguin|isbn=978-0-593-53854-8|publication-place=New York|page=103}}</ref><ref name="t793">{{Наведена книга|title=The Sun|last=Singh|first=Madanjeet|date=1993|publisher=ABRAMS|isbn=978-0-8109-3838-0|publication-place=New York|page=305}}</ref> Во почетокот на првиот милениум п.н.е., [[Вавилонска астрономија|вавилонските астрономи]] забележале дека движењето на Сонцето по должина на [[еклиптика]]та не е униформно, иако не знаеле зошто; денес е познато дека ова се должи на движењето на Земјата во елипсовидна орбита, се движи побрзо кога е поблиску до Сонцето во [[перихел]] и се движи побавно кога е подалеку во [[афел]].<ref>{{Наведена книга|title=Babylon to Voyager and beyond: a history of planetary astronomy|last=Leverington|first=David|date=2003|publisher=[[Cambridge University Press]]|isbn=978-0-521-80840-8|pages=6–7}}</ref>

Еден од првите луѓе кој понудил научно или филозофско објаснување за Сонцето бил [[Стара Грција|грчкиот]] филозоф Анаксагора. Тој образложил дека тоа е џиновска запалена метална топка уште поголема од земјата на [[Пелопонез]] и дека Месечината ја рефлектира светлината на Сонцето.<ref>{{Наведено списание|last=Sider|first=D.|date=1973|title=Anaxagoras on the Size of the Sun|journal=[[Classical Philology (journal)|Classical Philology]]|volume=68|issue=2|pages=128–129|doi=10.1086/365951|jstor=269068}}</ref> [[Ератостен]] го проценил растојанието помеѓу Земјата и Сонцето во третиот век пред нашата ера како „безброј стадиуми од 400 и 80.000“, чиј превод е двосмислен, што подразбира или 4.080.000 стадиуми (755.000&nbsp;км) или 804.000.000 стадиони (148 до 153&nbsp;милиони километри или 0,99 до 1,02 АЕ); последната вредност е точна во рок од неколку проценти. Во првиот век од нашата ера, [[Клавдиј Птоломеј|Птоломеј]] го проценил растојанието како 1.210 пати повеќе од полупречникот на Земјата, приближно 7.71 милиони километри.<ref>{{Наведено списание|last=Goldstein|first=B. R.|date=1967|title=The Arabic Version of Ptolemy's Planetary Hypotheses|journal=Transactions of the American Philosophical Society|volume=57|issue=4|pages=9–12|doi=10.2307/1006040|jstor=1006040}}</ref>

Теоријата дека Сонцето е средиште околу кој орбитираат планетите првпат била предложена од античкиот Грк Аристарх од Самос во третиот век п.н.е.,<ref>{{Наведено списание|last=Stahl|first=William Harris|date=1945|title=The Greek Heliocentric Theory and Its Abandonment|journal=Transactions and Proceedings of the American Philological Association|volume=76|pages=321–332|doi=10.2307/283344|issn=0065-9711|jstor=283344}}</ref> и подоцна усвоена од Селевк Селевкиски (види [[Хелиоцентричен систем|Хелиоцентризам]]).<ref>{{Наведена книга|url=https://oxfordre.com/classics/view/10.1093/acrefore/9780199381135.001.0001/acrefore-9780199381135-e-5799|title=Oxford Research Encyclopedia of Classics|last=Toomer|first=G. J.|date=2016-03-07|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-938113-5|language=en|chapter=Seleucus (5), of Seleuceia, astronomer|doi=10.1093/acrefore/9780199381135.013.5799|access-date=2024-05-27}}</ref> Ова гледиште е развиено во подетален математички модел на хелиоцентричен систем во 16 век од [[Никола Коперник]].<ref>{{Наведена книга|title=Astronomy 2e|last=Fraknoi|first=Andrew|last2=Morrison|first2=David|last3=Wolff|first3=Sidney|date=2022-03-09|publisher=OpenStax|language=English|chapter=2.4 The Birth of Modern Astronomy|access-date=2024-05-27|chapter-url=https://openstax.org/books/astronomy-2e/pages/2-4-the-birth-of-modern-astronomy}}</ref>

=== Развој на научно разбирање ===
[[Податотека:Sun-bonatti.png|мини|Сол, Сонцето, од изданието на ''Liber astronomiae'' на Гвидо Бонати од 1550 година]]
Набљудувањата на сончевите дамки биле забележани за време на [[Хан (династија)|династијата Хан]] (206 п.н.е. – 220 г. н.е.) од кинески астрономи, кои одржувале записи за овие набљудувања со векови. [[Авероес]], исто така, дал опис на сончевите дамки во 12 век.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.alchemywebsite.com/islam21.html|title=Averroes As A Physician|last=Ead|first=Hamed A.|publisher=[[University of Cairo]]|year=1998|access-date=2024-05-27}}</ref> Пронајдокот на телескопот на почетокот на 17 век овозможило детални набљудувања на сончевите дамки од страна на Томас Хариот, [[Галилео Галилеј]] и други астрономи. Галилеј претпоставил дека сончевите дамки се наоѓаат на површината на Сонцето наместо мали тела кои минуваат помеѓу Земјата и Сонцето.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/galilei_galileo.shtml|title=Galileo Galilei (1564–1642)|publisher=BBC|archive-url=https://web.archive.org/web/20180929134432/http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/galilei_galileo.shtml|archive-date=29 September 2018|accessdate=22 March 2006}}</ref>

Арапските астрономски придонеси го вклучуваат откритието на ел-Батани дека насоката на [[Апсида (астрономија)|апсидата]] на Сонцето (местото во орбитата на Сонцето наспроти неподвижните ѕвезди каде што се смета дека се движи најбавно) се менува.<ref>{{Наведена книга|title=A short History of scientific ideas to 1900|last=Singer|first=C.|publisher=Oxford University Press|year=1959|page=151}}</ref> (Во современите хелиоцентрични термини, ова е предизвикано од постепено движење на афелот на орбитата на Земјата). Ибн Јунус набљудувал повеќе од 10.000 записи за местоположбата на Сонцето многу години користејќи голем [[астролаб]].<ref>{{Наведена книга|title=The Cambridge Illustrated History of the World's Science|last=Ronan|first=C.|publisher=Cambridge University Press|year=1983|pages=201–244|chapter=The Arabian Science}} at pp. 213–214.</ref>

Од набљудување на преминот на Венера во 1032 година, персискиот астроном и полимат [[Авицена]] заклучил дека Венера е поблиску до Земјата отколку Сонцето.<ref name="Goldstein">{{Наведено списание|last=Goldstein|first=Bernard R.|date=March 1972|title=Theory and Observation in Medieval Astronomy|journal=[[Isis (journal)|Isis]]|volume=63|issue=1|pages=39–47 [44]|bibcode=1972Isis...63...39G|doi=10.1086/350839}}</ref> Во 1677 година, [[Едмонд Халеј]] забележал премин на Меркур преку Сонцето, што го навело да сфати дека набљудувањата на сончевата паралакса на планетата (поидеално користејќи го преминот на Венера) може да се користат за [[Тригонометрија|тригонометриски]] да се одредат растојанијата помеѓу Земјата, [[Венера (планета)|Венера]] и Сонцето.  Внимателните набљудувања на преминот на Венера во 1769 година им овозможиле на астрономите да го пресметаат просечното растојание Земја-Сонце на 150,838,800 километри, само 0,8% поголема од современата вредност.<ref>{{Наведено списание|last=Teets|first=Donald|date=December 2003|title=Transits of Venus and the Astronomical Unit|url=http://www.maa.org/sites/default/files/pdf/pubs/mm_dec03-Venus.pdf|journal=Mathematics Magazine|volume=76|pages=335–348|doi=10.1080/0025570X.2003.11953207|jstor=3654879|archive-url=https://web.archive.org/web/20220203080207/https://www.maa.org/sites/default/files/pdf/pubs/mm_dec03-Venus.pdf|archive-date=3 February 2022|access-date=3 April 2022}}</ref>
[[Податотека:BBSO_full-disk_H-alpha_2002-07-26_153931_color.png|лево|мини| Сонце како што се гледа во H-алфа светлина]]
Во 1666 година, [[Исак Њутн]] ја набљудувал сончевата светлина со помош на [[Призма (оптика)|призма]] и докажал дека се состои од светлина со многу бои.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/newton_isaac.shtml|title=Sir Isaac Newton (1643–1727)|work=BBC Teach|access-date=22 March 2006|archive-url=https://web.archive.org/web/20150310093436/http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/newton_isaac.shtml|archive-date=10 March 2015|publisher=BBC}}</ref> Во 1800 година, [[Вилијам Хершел]] открил [[Инфрацрвено зрачење|инфрацрвено]] зрачење надвор од црвениот дел од сончевиот спектар.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://coolcosmos.ipac.caltech.edu/cosmic_classroom/classroom_activities/herschel_bio.html|title=Herschel Discovers Infrared Light|publisher=Cool Cosmos|archive-url=https://web.archive.org/web/20120225094516/http://coolcosmos.ipac.caltech.edu/cosmic_classroom/classroom_activities/herschel_bio.html|archive-date=25 February 2012|accessdate=22 March 2006}}</ref> 19 век забележал исто така напредок во спектроскопските испитувања на Сонцето; [[Јозеф фон Фраунхофер|Џозеф фон Фраунхофер]] снимил повеќе од 600 [[Спектрална линија|спектрални линии]], од кои најсилните сè уште често се нарекуваат линии на Фраунхофер. 20 век донел неколку специјализирани системи за набљудување на Сонцето, особено на различни бранови должини со тесен појас, како што се оние што користат калциум H (396,9&nbsp;nm), К (393,37&nbsp;nm) и водород-алфа (656,46&nbsp;nm).<ref>{{Наведена книга|title=Instruments of Science, An Historical Encyclopedia|last=Wolfschmidt|first=Gudrun|publisher=Science Museum, London, and National Museum of American History, Smithsonian Institution|year=1998|isbn=9780815315612|editor-last=Warner|editor-first=Deborah Jean|pages=147–148|chapter=Instruments for observing the Corona|editor-last2=Bud|editor-first2=Robert|chapter-url=https://books.google.com/books?id=1AsFdUxOwu8C&pg=PA148}}</ref>

За време на раните испитувања на оптичкиот спектар на фотосферата, биле пронајдени некои линии на впивање кои не одговараат на ниту еден [[хемиски елемент]] тогаш познат на Земјата. Во 1868 година, Норман Локиер претпоставил дека тие линии на впивање биле предизвикани од нов елемент што тој го нарекол ''хелиум'', според грчкиот бог на Сонцето [[Хелиј (митологија)|Хелиј]]. Дваесет и пет години подоцна, хелиумот бил изолиран на Земјата.<ref name="Lockyer">{{Наведена мрежна страница|url=http://www-solar.mcs.st-andrews.ac.uk/~clare/Lockyer/helium.html|title=Discovery of Helium|last=Parnel|first=C.|publisher=University of St Andrews|archive-url=https://web.archive.org/web/20151107043457/http://www-solar.mcs.st-andrews.ac.uk/~clare/Lockyer/helium.html|archive-date=7 November 2015|accessdate=22 March 2006}}</ref>

Во раните години на современата научна ера, изворот на енергијата на Сонцето претставувал значајна загатка. [[Вилијам Томсон Келвин|Лордот Келвин]] сугерирал дека Сонцето е течно тело кое постепено се лади и зрачи внатрешно складиште на топлина.<ref name="kelvin">{{Наведено списание|last=Thomson|first=W.|date=1862|title=On the Age of the Sun's Heat|url=http://zapatopi.net/kelvin/papers/on_the_age_of_the_suns_heat.html|journal=[[Macmillan's Magazine]]|volume=5|pages=388–393|archive-url=https://web.archive.org/web/20060925190954/http://zapatopi.net/kelvin/papers/on_the_age_of_the_suns_heat.html|archive-date=25 September 2006|access-date=25 August 2006}}</ref> Келвин и [[Херман фон Хелмолц|Херман фон Хелмхолц]] потоа предложиле механизам за гравитациска контракција за да го објаснат излезот на енергија, но проценката на возраста била само 20 милиони години, многу помалку од временскиот распон од најмалку 300&nbsp;милиони години предложено од некои геолошки откритија од тоа време.<ref name="kelvin" /><ref>{{Наведено списание|last=Stacey|first=Frank D.|year=2000|title=Kelvin's age of the Earth paradox revisited|journal=[[Journal of Geophysical Research]]|volume=105|issue=B6|pages=13155–13158|bibcode=2000JGR...10513155S|doi=10.1029/2000JB900028|doi-access=free}}</ref> Во 1890 година, Џозеф Локиер, кој открил хелиум во сончевиот спектар, предложил метеоритска хипотеза за формирање и развој на Сонцето.<ref>{{Наведено списание|last=Lockyer|first=J. N.|year=1890|title=The meteoritic hypothesis; a statement of the results of a spectroscopic inquiry into the origin of cosmical systems|journal=London and New York|bibcode=1890mhsr.book.....L}}</ref>

Дури во 1904 година било понудено документирано решение. [[Ернест Радерфорд]] предложил дека излезот на Сонцето може да се одржува со внатрешен извор на топлина и предложил [[Радиоактивност|радиоактивно распаѓање]] како извор.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.philosophy.umd.edu/Faculty/LDarden/sciinq/|title=The Nature of Scientific Inquiry|last=Darden|first=L.|year=1998|archive-url=https://web.archive.org/web/20120817040843/http://www.philosophy.umd.edu/Faculty/LDarden/sciinq/|archive-date=17 August 2012|accessdate=25 August 2006}}</ref> Сепак, [[Алберт Ајнштајн]] би бил тој што би обезбедил суштинска трага за изворот на излезната енергија на Сонцето со неговата релација [[Еднаквост на масата и енергијата|маса-енергија]] {{Безпрелом|''E'' {{=}} ''mc''<sup>2</sup>}}.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=0CO2iwfzRJkC&pg=PA12|title=The Universe in a Nutshell|last=Hawking|first=S. W.|date=2001|publisher=Bantam Books|isbn=978-0-553-80202-3|page=12|author-link=Stephen Hawking}}</ref> Во 1920 година, Сер [[Артур Едингтон]] предложил дека притисоците и температурите во јадрото на Сонцето може да произведат реакција на јадрено соединување кое го споила водородот (протоните) во јадрата на хелиумот, што резултирало со производство на енергија од нето промената на масата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.esa.int/esaSC/SEMDYPXO4HD_index_0.html|title=Studying the stars, testing relativity: Sir Arthur Eddington|date=2005|work=Space Science|publisher=[[European Space Agency]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20121020174459/http://www.esa.int/esaSC/SEMDYPXO4HD_index_0.html|archive-date=20 October 2012|accessdate=1 August 2007}}</ref> Преовладувањето на водородот на Сонцето било потврдено во 1925 година од Сесилија Пејн користејќи ја теоријата на јонизација развиена од Мегнад Саха. Теоретскиот концепт на соединување бил развиен во 1930-тите од астрофизичарите [[Субраманијан Чандрасекар]] и [[Ханс Бете]]. Ханс Бете ги пресметал деталите за двете главни јадрени реакции кои произведуваат енергија што го напојуваат Сонцето.<ref name="Bethe">{{Наведено списание|last=Bethe|first=H.|last2=Critchfield|first2=C.|date=1938|title=On the Formation of Deuterons by Proton Combination|journal=[[Physical Review]]|volume=54|issue=10|page=862|bibcode=1938PhRv...54Q.862B|doi=10.1103/PhysRev.54.862.2}}</ref><ref name="Bethe2">{{Наведено списание|last=Bethe|first=H.|date=1939|title=Energy Production in Stars|journal=[[Physical Review]]|volume=55|issue=1|pages=434–456|bibcode=1939PhRv...55..434B|doi=10.1103/PhysRev.55.434|pmid=17835673|doi-access=free}}</ref> Во 1957 година, Маргарет Бурбиџ, Џефри Бурбиџ, [[Вилјам Алфред Фаулер|Вилијам Фаулер]] и Фред Хојл покажале дека повеќето елементи во вселената се синтетизирани со јадрени реакции во ѕвездите, некои како Сонцето.<ref>{{Наведено списание|last=Burbidge|first=E. M.|last2=Burbidge|first2=G. R.|last3=Fowler|first3=W. A.|last4=Hoyle|first4=F.|year=1957|title=Synthesis of the Elements in Stars|url=https://authors.library.caltech.edu/45747/1/BURrmp57.pdf|journal=[[Reviews of Modern Physics]]|volume=29|issue=4|pages=547–650|bibcode=1957RvMP...29..547B|doi=10.1103/RevModPhys.29.547|archive-url=https://web.archive.org/web/20180723054833/https://authors.library.caltech.edu/45747/1/BURrmp57.pdf|archive-date=23 July 2018|access-date=12 April 2020|doi-access=free}}</ref>

=== Сончевите мисии во вселената ===
[[Податотека:Pioneer-6-9.jpg|мини|Илустрација на Пионер 6, 7, 8 и 9]]
Првите сателити дизајнирани за долгорочно набљудување на Сонцето од меѓупланетарниот простор билеПионер 6, 7, 8 и 9 на НАСА, кои биле лансирани помеѓу 1959 и 1968 година. Овие сонди кружеле околу Сонцето на растојание слично на она на Земјата и ги направиле првите детални мерења на сончевиот ветер и сончевото магнетно поле. Пионер 9 работел особено долго време, пренесувајќи податоци до мај 1983 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.astronautix.com/craft/pio6789e.htm|title=Pioneer 6-7-8-9-E|last=Wade|first=M.|date=2008|publisher=[[Encyclopedia Astronautica]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20060422075141/http://www.astronautix.com/craft/pio6789e.htm|archive-date=22 April 2006|accessdate=22 March 2006}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://solarsystem.nasa.gov/missions/profile.cfm?MCode=Pioneer_09|title=Solar System Exploration: Missions: By Target: Our Solar System: Past: Pioneer 9|publisher=[[NASA]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20120402205810/http://solarsystem.nasa.gov/missions/profile.cfm?MCode=Pioneer_09|archive-date=2 April 2012|accessdate=30 October 2010|quote=NASA maintained contact with Pioneer 9 until May 1983}}</ref>

Во 1970-тите, две вселенски летала Хелиос и телескоп Аполо Скајлаб им дале на научниците значајни нови податоци за сончевиот ветер и сончевата корона. Сондите Хелиос 1 и 2 биле американско-германска соработка што го проучувала сончевиот ветер од орбитата што го носела леталото во орбитата на Меркур во перихел.<ref name="Burlaga2001">{{Наведено списание|last=Burlaga|first=L. F.|year=2001|title=Magnetic Fields and plasmas in the inner heliosphere: Helios results|url=https://zenodo.org/record/1259695|journal=Planetary and Space Science|volume=49|issue=14–15|pages=1619–1627|bibcode=2001P&SS...49.1619B|doi=10.1016/S0032-0633(01)00098-8|archive-url=https://web.archive.org/web/20200713051926/https://zenodo.org/record/1259695|archive-date=13 July 2020|access-date=25 August 2019}}</ref> Вселенската станица Скајлаб, лансирана од НАСА во 1973 година, вклучувала модул за сончева опсерваторија наречена планината на телескопот Аполо, со кој управувале астронаути кои живееле на станицата.<ref name="Dwivedi2006"/> Скајлаб ги направил првите временски решени набљудувања на сончевиот премински регион и на ултравиолетовите емисии од сончевата корона. Откритијата ги вклучиле првите набљудувања на коронални масовни исфрлања, тогаш наречени „коронални транзиенти“ и [[Коронална дупка|коронални дупки]], кои денес се познати дека се тесно поврзани со сончевиот ветер.
[[Податотека:Smm.jpg|лево|мини| Цртеж на Сончева максимална мисија]]
Во 1980 година, сондите Solar Maximum Mission биле лансирани од НАСА. Ова вселенско летало било дизајнирано да ги набљудува гама зраците, [[Рендгенски зраци|рендгенските зраци]] и [[Ултравиолетово зрачење|УВ]] зрачењето од сончевите блесоци за време на висока сончева активност и сончева сјајност. Меѓутоа, само неколку месеци по лансирањето, дефект на електрониката предизвикал сондата да премине во режим на подготвеност и следните три години ги поминало во оваа неактивна состојба. Во 1984 година, мисијата Спејс шатл [[Челенџер (шатл)|''Челинџер'']] STS-41C го извадил сателитот и ја поправил неговата електроника пред повторно да го пушти во орбитата. Сончевата максимална мисија последователно доби илјадници слики од сончевата корона пред повторно да влезе во атмосферата на Земјата во јуни 1989 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://web.hao.ucar.edu/public/research/svosa/smm/smm_mission.html|title=Solar Maximum Mission Overview|last=Burkepile|first=C. J.|date=1998|archive-url=https://web.archive.org/web/20060405183758/http://web.hao.ucar.edu/public/research/svosa/smm/smm_mission.html|archive-date=5 April 2006|accessdate=22 March 2006}}</ref>

Лансиран во 1991 година, јапонскиот сателит Јокох (''Сончев зрак'') набљудувал сончеви блесоци на бранови должини на Х-зраци. Податоците од мисијата им овозможиле на научниците да идентификуваат неколку различни типови на ракети и покажала дека короната подалеку од регионите на најголема активност е многу подинамична и поактивна отколку што претходно се претпоставуваше. Јокох забележал цел сончев циклус, но отишол во режим на подготвеност кога прстенесто затемнување во 2001 година го натерало да ја изгуби својата позиција кон Сонцето. Тој бил уништен со атмосферско повторно влегување во 2005 година.<ref>{{Наведена изјава за печат|access-date=22 March 2006}}</ref>

Сончевата и хелиосферската опсерваторија, заеднички изградена од [[Европска вселенска агенција|Европската вселенска агенција]] и НАСА, била лансирана на 2 декември 1995 година. Првично наменета да служи двегодишна мисија,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.universetoday.com/138664/22-years-of-the-sun-from-soho/|title=22 Years of the Sun from SOHO|last=Gough|first=Evan|date=26 February 2018|work=Universe Today|accessdate=31 May 2024}}</ref> SOHO останува во функција според податоци од 2024 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.universetoday.com/166353/someone-just-found-sohos-5000th-comet/|title=Someone Just Found SOHO's 5,000th Comet|last=Atkinson|first=Nancy|date=28 March 2024|work=Universe Today|accessdate=31 May 2024}}</ref> Сместена на [[Лагранжова точка|Лагранжовата точка]] помеѓу Земјата и Сонцето (на која гравитациското влечење од двете е еднакво), SOHO обезбедува постојан поглед на Сонцето на многу бранови должини од неговото лансирање.<ref name="Dwivedi2006"/> Покрај директното набљудување на Сонцето, SOHO овозможил откривање на голем број [[Комета|комети]], главно ситни [[Околусончева комета|комети]] кои горат додека поминуваат покрај Сонцето.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://sungrazer.nrl.navy.mil/|title=Sungrazing Comets|date=13 March 2015|publisher=[[Large Angle and Spectrometric Coronagraph|LASCO]] ([[US Naval Research Laboratory]])|archive-url=https://web.archive.org/web/20150525060147/http://sungrazer.nrl.navy.mil/|archive-date=25 May 2015|accessdate=19 March 2009}}</ref>
[[Податотека:The_Ulysses_spacecraft_undergoes_testing_at_the_vacuum_spin-balancing_facility_in_ESTEC.jpg|мини|Тестирање на вселенското летало <nowiki><i id="mwBes">Улис</i></nowiki>]]
[[Податотека:Parker_Solar_Probe_spacecraft_model.png|мини|Уметничка изведба на сончевата сонда Паркер]]
Сите овие сателити го набљудувале Сонцето од рамнината на еклиптиката, и така само детално ги набљудувале неговите екваторијални региони. Сондата <nowiki><i id="mwBfM">Улис</i></nowiki> била лансирана во 1990 година за да ги проучува поларните региони на Сонцето. Најпрвин отпатувала до Јупитер, за да „шутне“ во орбитата што ќе го однесе далеку над рамнината на еклиптиката. Откако ''Улис'' стапил во својата планирана орбита, почнал да го набљудува сончевиот ветер и јачината на магнетното поле на високи сончеви географски широчини, откривајќи дека сончевиот ветер од големите географски широчини се движи на околу 750&nbsp;km/s, што било побавно од очекуваното, и дека имало големи магнетни бранови кои се појавувале од големите географски широчини кои ги расфрлале галактичките космички зраци.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://ulysses.jpl.nasa.gov/science/mission_primary.html|title=Ulysses: Primary Mission Results|last=[[Jet Propulsion Laboratory|JPL]]/[[California Institute of Technology|CALTECH]]|year=2005|publisher=NASA|archive-url=https://web.archive.org/web/20060106150819/http://ulysses.jpl.nasa.gov/science/mission_primary.html|archive-date=6 January 2006|accessdate=22 March 2006}}</ref>

Елементарното изобилство во фотосферата е добро познато од спектроскопските проучувања, но составот на внатрешноста на Сонцето е послабо разбрано. Мисијата за враќање на примерок од сончев ветер, Генеза, била дизајнирана да им овозможи на астрономите директно да го измерат составот на сончевиот материјал.<ref>{{Наведено списание|last=Calaway|first=M. J.|last2=Stansbery|first2=Eileen K.|last3=Keller|first3=Lindsay P.|date=2009|title=Genesis capturing the Sun: Solar wind irradiation at Lagrange 1|url=https://zenodo.org/record/1259269|journal=[[Nuclear Instruments and Methods in Physics Research B]]|volume=267|issue=7|pages=1101–1108|bibcode=2009NIMPB.267.1101C|doi=10.1016/j.nimb.2009.01.132|archive-url=https://web.archive.org/web/20200511052700/https://zenodo.org/record/1259269|archive-date=11 May 2020|access-date=13 July 2019}}</ref>

== Религиозни аспекти ==
[[Податотека:太阳神鸟金饰_Golden_Sun_Bird.png|мини| Златен украс на сонцето и бесмртните птици од древните луѓе Шу. Средината на сончевиот модел со дванаесет точки околу кои четири птици летаат во иста насока спротивно од стрелките на часовникот. [[Шу (кралство)|Античко Кралство Шу]], што се совпаѓа со династијата Шанг .]]
Сончевите божества играат голема улога во многу светски религии и митологии.<ref name="APLLondon">{{Наведена книга|title=The Dictionary of Mythology: An A–Z of Themes, Legends, and Heroes|last=Coleman|first=J. A.|last2=Davidson|first2=George|publisher=Arcturus Publishing Limited|year=2015|isbn=978-1-78404-478-7|location=London|page=316}}</ref> Обожувањето на Сонцето било во средината за цивилизациите како што се [[Стар Египет|древните Египќани]], [[Царство на Инките|Инките]] од Јужна Америка и [[Ацтеки]]те од денешно Мексико. Во религиите како што е [[Хиндуизам|хиндуизмот]], Сонцето сè уште се смета за бог, познат како Сурија. Многу антички споменици биле изградени имајќи ги предвид сончевите феномени; на пример, камените [[мегалит]]и точно го означуваат појасот или зимската [[Сонцестој|краткоденица]] (на пример во Набта Плаја, Египет; Мнајдра, Малта; и [[Стоунхенџ]], Англија); Њугранџ, праисториска планина изградена од човекот во Ирска, била дизајнирана да ја открие зимската краткоденица; пирамидата Ел Кастиљо во [[Чичен Ица]] во Мексико е дизајнирана да фрла сенки во форма на змии кои се качуваат по [[Пирамида (архитектура)|пирамидата]] на пролетната и есенската [[рамноденица]].<ref>{{Наведено списание|last=Šprajc|first=Ivan|last2=Nava|first2=Pedro Francisco Sanchéz|date=21 March 2018|title=El Sol en Chichén Itza y Dzibilchaltún. La Supuesta Importancia de los Equinoccios en Mesoamérica|url=https://arqueologiamexicana.mx/mexico-antiguo/el-sol-en-chichen-itza-y-dzibilchaltun-la-supuesta-importancia-de-los-equinoccios-en|journal=[[Arqueología Mexicana]]|language=es|volume=XXV|pages=26–31}}</ref>

Старите [[Сумер]]и верувале дека Сонцето е Уту,<ref name="BlackGreen1992">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=05LXAAAAMAAJ&q=Inana|title=Gods, Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia: An Illustrated Dictionary|last=Black|first=Jeremy|last2=Green|first2=Anthony|publisher=The British Museum Press|year=1992|isbn=978-0-7141-1705-8|pages=182–184|access-date=22 August 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120094829/https://books.google.com/books?id=05LXAAAAMAAJ&q=Inana|archive-date=20 November 2020}}</ref><ref name="Nemet1998">{{Наведување|last=Nemet-Nejat|first=Karen Rhea|year=1998|title=Daily Life in Ancient Mesopotamia|publisher=Greenwood|isbn=978-0-313-29497-6|page=[https://archive.org/details/dailylifeinancie00neme/page/203 203]|url=https://archive.org/details/dailylifeinancie00neme/page/203}}</ref> богот на правдата и брат близнак на Инана, небесната кралица која била идентификувана како планетата Венера. Подоцна, Уту бил идентификуван со [[Источносемитски јазици|источносемитскиот]] бог Шамаш. Уту се сметал за божество-помошник, кое им помагало во неволја.
[[Податотека:Maler_der_Grabkammer_der_Nefertari_001.jpg|мини|Ра од гробот на Нефертари, 13-ти&nbsp;век&nbsp;п.н.е]]
Најмалку од [[Четврта египетска династија|четвртата династија]] на древниот Египет, Сонцето се обожавало како [[Ра|богот Ра]], прикажано како божество со глава на сокол над кое е надминато сончевиот диск и опкружено со змија. Во периодот на [[Ново Кралство|Новото Кралство]], Сонцето се поистоветувало со буба. Во форма на сончевиот диск [[Атон]], Сонцето имало кратко оживување за време на периодот Амарна, кога повторно станало најистакнато, ако не само, божество за фараонот Ахенатон.<ref>{{Наведена книга|title=Religion and Ritual in Ancient Egypt|last=Teeter|first=Emily|publisher=Cambridge University Press|year=2011|isbn=978-0-521-84855-8|location=New York}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Ancient Egyptian Religion: an Interpretation|last=Frankfort|first=Henri|publisher=Dover Publications|year=2011|isbn=978-0-486-41138-5}}</ref> Египќаните го прикажувале богот Ра како носен преку небото, придружуван од помали богови, а за Грците тој бил Хелиј, носен од кочија влечена од огнени коњи. Од владеењето на [[Елагабал]] во [[Распад на Римското Царство|доцното Римско Царство,]] роденденот на Сонцето бил празник кој се прославувал како [[Непобедливо Сонце|Sol Invictus]] (буквално „Непобедено Сонце“) веднаш по зимската краткоденица, која можеби била претходник на [[Божиќ]]. Што се однесува до [[Неподвижна ѕвезда|неподвижните ѕвезди]], Сонцето се сметало од Земјата дека се врти еднаш годишно по [[еклиптика]]та низ [[зодијак]]от, и затоа грчките астрономи го категоризирале како една од седумте планети (грчки ''планети'', „скитник“); именувањето на деновите на неделите по седумте планети датира од [[Римско Царство|римскиот период]].<ref name="oed">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.oxforddictionaries.com/definition/american_english/planet|title=Planet|date=December 2007|publisher=Oxford Dictionaries|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402154243/http://www.oxforddictionaries.com/definition/american_english/planet|archive-date=2 April 2015|accessdate=22 March 2015}}</ref><ref name="almagest">{{Наведено списание|last=Goldstein|first=Bernard R.|year=1997|title=Saving the phenomena : the background to Ptolemy's planetary theory|journal=Journal for the History of Astronomy|volume=28|issue=1|pages=1–12|bibcode=1997JHA....28....1G|doi=10.1177/002182869702800101}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Ptolemy's Almagest|last=Ptolemy|last2=Toomer|first2=G.J.|publisher=Princeton University Press|year=1998|isbn=978-0-691-00260-6}}</ref>

Во прото-индоевропската религија, Сонцето било персонифицирано како божица <nowiki><i id="mwBrs">*Сех <sub id="mwBrw">2</sub></nowiki> ул<nowiki></i></nowiki> .<ref>{{Наведена енциклопедија|access-date=20 October 2017}}</ref><ref name="MALLORY129">{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/insearchofindoeu00jpma|title=In Search of the Indo-Europeans: Language, Archaeology and Myth|last=Mallory|first=J. P.|publisher=[[Thames & Hudson]]|year=1989|isbn=978-0-500-27616-7|page=[https://archive.org/details/insearchofindoeu00jpma/page/129 129]|url-access=registration}}</ref> Дериватите на оваа божица во [[Индоевропски јазици|индоевропските јазици]] ги вклучуваат [[Старонордиски јазик|старонордискиот]] ''Сол'', [[санскрит]]скиот ''сурија'', [[Галски јазик|галскиот]] ''сулис'', [[Литвански јазик|литванскиот]] ''[[Сауле]]'' и [[Словенски јазици|словенскиот]] ''Солнце''.<ref name="MALLORY129" /> Во [[Старогрчка религија|античката грчка религија]], божеството на сонцето бил машкиот бог Хелиј,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0130%3Acard%3D371|title=Hesiod, ''Theogony'' line 371|date=15 September 2021|work=Perseus Digital Library|archive-url=https://web.archive.org/web/20210915222218/https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0130:card%3D371|archive-date=2021-09-15|accessdate=2024-05-28}}</ref> кој во подоцнежните времиња бил синкретизиран со [[Аполон]].<ref>{{Наведена книга|title=Greek Religion|last=Burkert|first=Walter|publisher=Harvard University Press|year=1985|isbn=978-0-674-36281-9|location=Cambridge|page=120|author-link=Walter Burkert}}</ref>

Во [[Библија]]та, Малахија 4:2 го спомнува „Сонцето на правдата“,<ref>{{Bibleverse||Malachi|4:2|9}}</ref><ref>{{Наведување|title=Bible, Book of Malachi|publisher=King James Version|url=https://www.biblegateway.com/passage/?search=Malachi+4&version=KJV|access-date=20 October 2017|archivedate=20 October 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171020140215/https://www.biblegateway.com/passage/?search=Malachi+4&version=KJV}}</ref> што некои [[Христијанство|христијани]] го протолкувале како упатување на [[Месија]]та ([[Исус Христос|Христос]]).<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=SUkWAAAAMAAJ&q=sol+iustitiae+malachiae+IV+2&pg=PA86|title=The Category of the Aesthetic in the Philosophy of Saint Bonaventure|last=Spargo|first=Emma Jane Marie|publisher=The Franciscan Institute|year=1953|location=St. Bonaventure, New York; E. Nauwelaerts, Louvain, Belgium; F. Schöningh, Paderborn, Germany|page=86|access-date=3 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210417054707/https://books.google.com/books?id=SUkWAAAAMAAJ&q=sol+iustitiae+malachiae+IV+2&pg=PA86|archive-date=17 April 2021}}</ref> Во античката римска култура, [[недела]] бил денот на богот на сонцето. Во паганството, Сонцето било извор на живот, давајќи топлина и просветлување. Тоа бил центар на популарниот култ меѓу Римјаните, кои чекале во зори за да ги видат првите сончеви зраци додека се молеле. Прославата на [[Краткодневица|зимската краткоденица]] (која влијаела на Божиќ) била дел од римскиот култ на непобеденото Сонце. Тој бил усвоен како сабота од христијаните. Симболот на светлината бил пагански празник усвоен од христијаните, а можеби и најважниот што не потекнува од еврејските традиции. Христијанските цркви биле изградени така што собранието гледало кон изгрејсонцето.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=qugouOh3KjMC&pg=PA22|title=A History of Christianity|last=Chadwick|first=Owen|publisher=St. Martin's Press|year=1998|isbn=978-0-312-18723-1|page=22|access-date=15 November 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20160518085001/https://books.google.com/books?id=qugouOh3KjMC&pg=PA22|archive-date=18 May 2016}}</ref>

Тонатиух, богот на сонцето на Ацтеките,<ref name="Townsend1979">{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/statecosmosinart00town|title=State and Cosmos in the Art of Tenochtitlan|last=Townsend|first=Richard|publisher=Dumbarton Oaks|year=1979|location=Washington, DC|page=[https://archive.org/details/statecosmosinart00town/page/66 66]|access-date=2024-05-28|url-access=registration}}</ref> бил тесно поврзан со практикувањето на човечки жртви.<ref name="Townsend1979" /> Божицата на сонцето Аматерасу е најважното божество во [[Шинтоизам|шинтоистичката]] религија,<ref name="Roberts 110">{{Наведена книга|title=Japanese Mythology A To Z|last=Roberts|first=Jeremy|publisher=[[Chelsea House Publishers]]|year=2010|isbn=978-1-60413-435-3|edition=2nd|location=New York|pages=4–5}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=The Sacred Scriptures of the Japanese|last=Wheeler|first=Post|publisher=Henry Schuman|year=1952|isbn=978-1-4254-8787-4|location=New York|pages=393–395}}</ref> и се верува дека таа е директен предок на сите јапонски цареви.<ref name="Roberts 110" />

==Сонцето како тема во уметноста и во популарната култура==
Сонцето се јавува како тема во бројни дела од [[уметност]]а и [[Популарна култура|популарната култура]].

===Сонцето како тема во народното творештво===
* „Јана и сонцето“ — македонска народна песна.<ref>''Македонски народни балади'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2004, стр. 7-8.</ref>
* „Ќерката на Сонцето“ — кавкаска народна приказна.<ref>''Кавкаске бајке''. Београд: Народња књига, 1963, стр. 37-48.</ref>
* „Шуревите на Сонцето“ — унгарска народна приказна.<ref>''Мађарске бајке''. Београд: Народња књига, 1974, стр. 5-15.</ref>
* „Месечината и сонцето“ (српски: ''Мјесец и сунце'') — српска [[Народна книжевност|народна песна]].<ref name="ReferenceA">''Народне лирске песме''. Београд: Просвета, 1963, стр. 101.</ref>
* „Сонцето се ожени со девојка“ (српски: ''Сунце се с дјевојком ожени'') — српска [[Народна книжевност|народна песна]].<ref name="ReferenceA"/>

===Сонцето како тема во книжевноста===
* „Сонцето на овој ден“ (српски: ''Сунце овог дана'') — песна во проза на српскиот писател [[Иво Андриќ]] од 1933 година.<ref>Иво Андрић, ''Ex Ponto - Немири - Лирика''. Београд: Просвета, 1977, стр. 221-224.</ref>
* „[[Залезот на сонцето (драма на Исак Бабел)|Залезот на сонцето]]“ - драма на советскиот писател [[Исак Бабел]] од 1928 година.<ref>Nada Marinković, „Isak Babelj“, во I. E. Babelj, ''Crvena konjica''. Beograd: Rad, 1969, стр. 123-126.</ref>
* „Сонцето на Италија“ — расказ на Исак Бабел.<ref>I. E. Babelj, ''Crvena konjica''. Beograd: Rad, 1969, стр. 20-22.</ref>
* „Петлето ветроказ и сонцето“ — кус расказ за деца на ангискиот писател [[Доналд Басет]] од 1967 година.<ref>Доналд Бисет, ''Разговори со еден тигар''. Култура, Македонска книга, Мисла, Наша книга и Детска радост, Скопје, 1993, стр. 48-50.</ref>
* „Сонце“ — расказ на македонската писателка [[Виолета Бојковска]].<ref>''Очудувања 1-2'', Бегемот, Скопје, 2018, стр. 82-86.</ref>
* „Зајдисонце“  — песна на францускиот поет [[Пол Верлен]].<ref>Пол Верлен, ''Есенска песна''. Скопје: Македонска книга, 1987, стр. 14.</ref>
* „Плажа песок сонце плажа“ — кус расказ на македонскиот писател [[Драган Георгиевски]] од [[2013]] година.<ref>Драган Георгиевски, ''Метаморфузија'', Темплум, Скопје, 2013.</ref>
* „Додека трае сонцето“ — расказ на италијанскиот писател [[Итало Калвино]].<ref>Italo Kalvino, ''Nove kosmikomike''. Beograd: Rad, 1999, стр. 43-50.</ref>
* „Сончева бура“ - расказ на италијанскиот писател Итало Калвино.<ref>Italo Kalvino, ''Nove kosmikomike''. Beograd: Rad, 1999, стр. 51-60.</ref>
* „[[Под сонцето на јагуарот]]“ — збирка раскази на италијанскиот писател Итало Калвино од 1986 година.<ref>Лилјана Узуновиќ, „Читателот во земјата на романите или за нишката на Шехерезада“, во: Итало Калвино, ''Ако една зимска ноќ некој патник''. Скопје: Магор, 2012, стр. 226.</ref>
* „Сонце“ — песна на македонскиот поет [[Васил Куноски]].<ref>Васил Куноски, ''Песни''. Скопје: Просветно дело, Редакција „Детска радост“, 2004, стр. 30.</ref>
* „Ќе се дружам со сонцето“ (српски: ''Družiću se sa suncem'') — песна на српската поетеса [[Десанка Максимовиќ]] од [[1983]] година.<ref>Desanka Maksimović, ''Izabrane pesme'' (peto dopunjeno izdanje). Beograd: BIGZ, 1985, стр. 118.</ref>
* „Сонце искористено како епитаф“ - песна на српскиот поет [[Бранко Миљковиќ]].<ref>Бранко Миљковиќ, ''Избор''. Скопје: Мисла, Култура и Македонска книга, 1988, стр. 98-99.</ref>
* „Затемнување на сонцето“ — кус расказ на македонската писателка [[Сања Михајловиќ-Костадиновска]] од 2018 година.<ref>Сања Михајловиќ-Костадиновска, ''(Бес)конечни модели на расказот''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 73.</ref>
* „Брачниот живот на сонцето“ - песна на унгарскиот поет [[Шандор Петефи]].<ref>Šandor Petefi, ''Sloboda i ljubav''. Beograd: Rad, 1969, стр. 42.</ref>
* „Имитирање на сонцето“ (''Podražavanje sunca'') - циклус песни на српскиот поет [[Васко Попа]] од [[1962]]-[[1968]], со песните: „Смртта на сончевиот татко“, „Слепото сонце“, „Судир во зенитот“, „Подготовки за дочек“, „Полноќно сонце“, „Туѓо сонце“, „Имитирање на сонцето“.<ref>Vasko Popa, ''Pesme''. Beograd: Bigz, 1978, стр. 95-101.</ref>
* „Утрински игри“ — песна на македонскиот поет [[Живко Ризовски]] од 1995 година.<ref>Живко Ст. Ризовски, ''Дете и светулка''. Скопје: Наша книга, 1995, стр. 37.</ref>
* „Сонцето и облакот“ — расказ на италијанскиот писател [[Џани Родари]].<ref>Џани Родари, ''Приказни по телефон''. Култура, Македонска книга, Мисла, Наша книга и Детска радост, Скопје, 1993.</ref>
* „Сончева песна“ — песна на македонскиот поет [[Стојан Тарапуза]].<ref>Стојан Тарапуза, ''Сон на тркала'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2015, стр. 7.</ref>
* „Сонцето се скрило“ — песна на Стојан Тарапуза.<ref>Стојан Тарапуза, ''Сон на тркала'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2015, стр. 93.</ref>
* „Сонцето генерал“ — песна на македонскиот поет [[Васе Тодоров - Шлеговец]].<ref>Васе Тодоров - Шлеговец, ''Магија на детството''. Скопје: александар & александар, 2000, стр. 13-14.</ref>
* „Западот на Сонцето“ - песна на германскиот поет [[Хајнрих Хајне]].<ref>Hajnrih Hajne, ''Pesme''. Beograd: Rad, 1964, стр. 75-76.</ref>
* „Залезот на Сонцето“ - песна на германскиот поет Хајнрих Хајне.<ref>Hajnrih Hajne, ''Pesme''. Beograd: Rad, 1964, стр. 59-60.</ref>
* „Ајде зајди јасно сонце“ - песна на македонскиот поет Наум Целакоски од 1998 година.<ref>Наум Целакоски, ''Пролог'', 1998, стр. 9.</ref>
* „Нешто за сонцето и стапиците за волци“ - расказ на македонскиот писател [[Живко Чинго]] од 1963 година.<ref>Живко Чинго, ''Пасквелија''. Скопје: Култура, 1968, стр. 175-184.</ref>
* „Зајдисонце“ - книга на македонската писателка [[Катерина Џатева]].<ref>„Читај, патувај, уживај – Саем на книга 2016 – програма на активности“, Антолог, 2016.</ref>
* „Сонцето и телото“ - песна на македонскиот поет [[Ацо Шопов]].<ref>Ацо Шопов, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 139.</ref>
* „Црно сонце“ - песна на македонскиот поет Ацо Шопов.<ref>Ацо Шопов, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 101-102.</ref>
* „Пак црно сонце“ - песна на македонскиот поет Ацо Шопов.<ref>Ацо Шопов, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 103.</ref>
* „И уште еднаш црно сонце“ - песна на македонскиот поет Ацо Шопов.<ref>Ацо Шопов, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 104-105.</ref>

===Сонцето како тема во музиката===
* „Зајди, зајди, јасно сонце“ - македонска народна песна.<ref>''Macedonian Folklore Classics'', Aleksandar Sarievski. Macedonian Radio and Television.</ref>
* „Изгрејсонце“ ([[англиски]]: ''Sunrise'') - песна на австралиската рок-група [[Ајсхаус]] (''Icehouse'') од 1987 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=uG9ec2ColjY YouTube, Icehouse - Man Of Colours  (1987 full album) (пристапено на 8.10.2017)]</ref>
* „Обожавај го сонцето“ ([[англиски]]: ''Worship The Sun'') — песна од истоимениот музички албум на американската рок-група ''Allah-Las'' од 2014 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/720916-Allah-Las-Worship-The-Sun Allah-Las – Worship The Sun (пристапено на 22.11.2023)]</ref>
* „Кога заоѓа сонцето“ (англиски: ''When the sun goes down'') - песна на британската рок-група [[Арктик манкис]] (''Arctic Monkeys'') од 2006 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=EqkBRVukQmE YouTube, Arctic Monkeys - When The Sun Goes Down (пристапено на 21.12.2016)]</ref>
* „Сонцето секогаш заоѓа на ТВ“ (англиски: ''The Sun Always Shines On TV'') - песна на норвешката [[поп]]-група [[А-ха]] (''A-ha'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=a3ir9HC9vYg YouTube,a-ha - The Sun Always Shines On TV (пристапено на 31.12.2016)]</ref>
* „Деца на сонцето“ ([[српски]]: ''Deca sunca'') - песна на македонската група [[Бастион (музичка група)|Бастион]].<ref>Bastion works & rew>>works, AG Records, PMG Recordings, Lithium Records.</ref>
* „Набљудувај го изгрејсонцето“ (англиски: ''Watch the Sunrise'') - песна на американската [[Поп-музика|поп]]-група [[Биг стар]] (''Big Star'') од 1972 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=_G4rBCsLwSs YouTube, Big Star - Watch the Sunrise (пристапено на 18.6.2017)]</ref>
* „Доаѓа сонцето“ (англиски: ''Here Comes The Sun'') - песна на британската група [[Битлси]] од 1969 година.<ref name="discogs.com">[https://www.discogs.com/The-Beatles-Abbey-Road/release/2498807 DISCOGS, The Beatles ‎– The Beatles (пристапено на 27.6.2019)]</ref>
* „Кралот-Сонце“ (англиски: ''Sun King'') - песна на Битлси од 1969 година.<ref name="discogs.com"/>
* „Кој го сака сонцето“ (англиски: ''Who Loves The Sun'') - песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група [[Велвет Андерграунд]] (''Velvet Underground'') од 1970 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Velvet-Underground-Loaded/master/35308 DISCOGS, The Velvet Underground ‎– Loaded (пристапено на 19.12.2017)]</ref>
* „На сонце“ (англиски: ''In the sun'') - песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група [[Блонди]] (''Blondie'') од 1976 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=dRCJ6C6Bcm4 YouTube, In the Sun - Blondie (пристапено на 8.2.2017)]</ref>
* „Сонце, пиштол, бегај“ (англиски: ''Sun, Gun, Run'') - песна на американската група ''Boredoms'' од 1990 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Gc-8Q5sjayI YouTube, Soul Discharge '99 (full album) - Boredoms (пристапено на 11.9.2017)]</ref>
* „Изгревање на сонцето“ ([[англиски]]: ''Sun Arise'') — песна на англиската рок-група ''The Godfathers''.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=3snEOcOm8ms&list=OLAK5uy_nroakuPnPOxxa7p5r6gOf6KiNMFytBEww&index=5 YouTube, Sun Arise (пристапено на 1.11.2022)]</ref>
* „Химна на сонцето“ (англиски: ''Anthem Of The Sun'') — музички албум на американската рок-група ''[[The Grateful Dead]]'' од 1968 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/18447-The-Grateful-Dead-Anthem-Of-The-Sun DISCOGS, The Grateful Dead – Anthem Of The Sun (пристапено на 11.11.2022)]</ref>
* „[[The Path of the Sun (музички албум)|Патеката на сонцето]]“ (англиски: ''The Path of the Sun'') - албум на македонската енто-група Dragan Dautovski Quartet.<ref>Dragan Dautovski Quartet, The Path of the Sun. Dragan Dautovski - DDQ Music, DDQM 002, 2008.</ref>
* „Во кралството на сонцето што умира“ (англиски: ''Within The Realm Of A Dying Sun'') - албум на британската група [[Дед кен денс]] (''Dead Can Dance'') од 1987 година.<ref>[https://www.discogs.com/Dead-Can-Dance-Within-The-Realm-Of-A-Dying-Sun/master/7490 Discogs, Dead Can Dance ‎– Within The Realm Of A Dying Sun (пристапено на 24.5.2020)]</ref>
* „Црно сонце“ ([[англиски]]: ''Black Sun'') - песна на британската група Дед кен денс од 1990 година.<ref>[https://www.discogs.com/Dead-Can-Dance-Aion/release/233854 Discogs, Dead Can Dance ‎– Aion (пристапено на 15.7.2020)]</ref>
* „Чекајќи го сонцето“ (''Waiting For The Sun'') - албум на американската рок-група [[Дорс]] (''The Doors'') од 1968 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Doors-Waiting-For-The-Sun/release/509488 Discogs, The Doors ‎– Waiting For The Sun (пристапено на 20.5.2020)]</ref>
* „Чекајќи го сонцето“ (англиски: ''Waiting For The Sun'') - песна на Дорс од 1970 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Doors-Morrison-Hotel/master/45415 Discogs, Nhe Doors ‎– Morrison Hotel (пристапено на 9.8.2020)]</ref>
* „Саботно сонце“ ([[англиски]]: ''Saturday Sun'') - песна на британскиот [[Поп-музика|поп]]-рок пејач [[Ник Дрејк]] (''Nick Drake'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=QwaqO3i_eQA YouTube, Saturday Sun (пристапено на 25.3.2019)]</ref>
* „Топење на сонце“ (англиски: ''Melting in the Sun'') - песна на австралиската поп-рок група ''INXS'' од 1984 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=P_ttK_K7rS0&list=PLA460CD07C5EAEA92&index=2 YouTube, The Swing - 02 - Melting In The Sun (пристапено на 6.7.2017)]</ref>
* „Нема да дозволам да ми зајде сонцето“ (англиски: ''I won't let the sun go down on me'') - песна на британскиот поп-пејач [[Ник Кершо]] (''Nik Kershaw'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=9c-P7BTvmQ0 YouTube, Nik Kershaw - I Won't Let The Sun Go Down On Me (пристапено на 31.12.2016)]</ref>
* „Зајдисонце во Ватерло“ (англиски: ''Waterloo Sunset'') - песна на британската рок-група [[Кинкс]] (''The Kinks'') од 1967 година.<ref name="youtube.com">[https://www.youtube.com/watch?v=Bs843y51Q_M The Kinks - Something Else 1967 (Full Vinyl 2003) (пристапено на 16.2.2019)]</ref>
* „Мрзливото старо сонце“ (англиски: ''Lazy Old Sun'') - песна на Кинкс од 1967 година.<ref name="youtube.com"/>
* „Изгрејсонце“ (англиски: ''Rising Sun'') - песна на австралиската поп-рок група [[Колд Чизел]] (''Cold Chisel'') од 1980 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=YxfLLf4pXfU YouTube, Cold Chisel - ''East'' (1980) Full Album (пристапено на 29.9.2017)]</ref>
* „Далечно сонце“ (англиски: ''Distant Sun'') - песна на австралиската поп-група [[Краудед хаус]] (''Crowded House'') од 1986 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=DJ5IR7hlZ8g YouTube, Crowded House (Full Album) - Crowded House 1986 (пристапено на 21.6.2017)]</ref>
* „Изгрејсонце“ (англиски: ''Sun Arise'') - песна на американскиот рок-музичар [[Алис Купер]] (''Alice Cooper'').<ref>Alice Cooper, Love it to death & Killer, Some Wax Recordings, SW 126-2, 2003.</ref>
* „Хартиена вреќа и сонцето“ (англиски: ''A Paper Bag And The Sun'') - композиција на американската [[џез]]-група [[Лаунџ лизардс]] (''The Lounge Lizards'') од 1989 година.<ref>[https://www.discogs.com/Lounge-Lizards-Voice-Of-Chunk/release/1639429 Discogs, Lounge Lizards ‎– Voice Of Chunk (пристапено на 9.1.2021)].</ref>
* „Црно сонце“ (англиски: ''Black Sun'') - песна на британската рок-група [[Луп]] (''Loop'') од 1989 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=6bQYcbShXH0 YouTube, Loop - Black Sun (пристапено на 5.2.2017)]</ref>
* „Сонцето свети“ (англиски: ''Sun Is Shining'') — песна на јамајската [[реге]]-група ''Bob Marley & The Wailers'' од 1978 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/66065-Bob-Marley-The-Wailers-Kaya Bob Marley & The Wailers – Kaya (пристапено на 14.4.2023)]</ref>
* „Златно сонце“ - песна на македонската рок-група [[Мизар]] од 1988 година.<ref>''Мизар'', Lithium records, CD 014, 2003.</ref>
* „Горе на сонцето“ ([[англиски]]: ''Up On The Sun'') — песна од истоимениот музички албум на американската рок-група [[Мит папетс]] (Meat Puppets) од 1985 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/29855-Meat-Puppets-Up-On-The-Sun Meat Puppets – Up On The Sun (пристапено на 28.3.2023)]</ref>
* „Сончева светлина“ (англиски: ''Sunshine'') — песна на американската [[соул-музика|соул]]-група [[О'Џејс]] (''The O'Jays'') од 1972 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=ZKxtiJABTxs YouTube, Back Stabbers 1972 - The O'Jays (пристапено на 30.5.2019)]</ref>
* „Паднав од сонцето“ (англиски: ''Fell From The Sun'') — песна на британската рок-група ''Pale Saints'' од 1990 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/9506-Pale-Saints-The-Comforts-Of-Madness DISCOGS, Pale Saints – The Comforts Of Madness (пристапено на 8.6.2023)]</ref>
* „Ноќно сонце во Блоа“ (англиски: ''Night Sun in Blois'') — композиција на францускиот [[џез]]-музичар [[Мишел Петручијани]] (''Michel Petrucciani'').<ref>''Michel Petrucciani'', Dreifus Jazz, TIDE 9144-2, 1996.</ref>
* „[[Сонце и месечина (албум)|Сонце и месечина]]“ — музички албум на македонската поп-пејачка [[Александра Пилева]] од 2005 година.
* „Постави ги контролните направи за срцето на сонцето“ ([[англиски]]: ''Set The Controls For The Heart Of The Sun'') — песна на британската [[Рок-музика|рок]]-група [[Пинк флојд]] од 1969 година.<ref>[https://www.discogs.com/Pink-Floyd-Ummagumma/release/1645802 Discogs, Pink Floyd – Ummagumma (пристапено на 13 февруари 2021)]</ref>
* „Дебело старо сонце“ ([[англиски]]: ''Fat Old Sun'') — песна на Пинк флојд од 1970 година.<ref>[https://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/2644617 Discogs, Pink Floyd – Atom Heart Mother (пристапено на 2.3.2021)]</ref>
* „Сонце-Црна дупка“ (англиски: ''Black Hole Sun'') — песна на американската рок-група [[Саундгарден]] (''Soundgarden'') од 1994 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=bnWyYqr93PY YouTube, Soundgarden - Superunknown (Full Album) HD (пристапено на 8.1.2017)]</ref>
* „Сонцето се крева“ (англиски: ''Sun's Coming Up'') — песна на австралиската група ''[[Tame Impala]]'' од 2012 година.<ref>[https://www.discogs.com/Tame-Impala-Lonerism/release/3924235 DISCOGS, Tame Impala – Lonerism (пристапено на 4.4.2021)]</ref>
* „Мамбо-сонце“ (англиски: ''Mambo Sun'') — песна на британската рок-група [[Т. Рекс]] (''T.Rex'') од 1971 година.<ref>[https://www.discogs.com/T-Rex-Electric-Warrior/master/72458 DISCOGS, T. Rex ‎– Electric Warrior (пристапено на 8.3.2018)]</ref>
* „Црвено сонце“ (англиски: ''Red Sun'') — песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група Тин вајт роуп (''Thin White Rope'') од 1988 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/213911-Thin-White-Rope-In-The-Spanish-Cave Thin White Rope – In The Spanish Cave (пристапено на 30.12.2023)]</ref>
* „Сончева светлина“ ([[англиски]]: ''Sunshine'') — песна на американска [[рап]]-група [[Џангл брадерс]] (''Jungle Brothers'') од 1989 година.<ref>[https://www.discogs.com/Jungle-Brothers-Done-By-The-Forces-Of-Nature/master/116800 Discogs, Jungle Brothers ‎– Done By The Forces Of Nature (пристапено на 30 март 2021)]</ref>
* „Погледни во сонцето“ (англиски: ''Look Into The Sun'') — песна на британската рок-група [[Џетро тал]] (''Jethro Tull'') од 1969 година.<ref>[https://www.discogs.com/Jethro-Tull-Stand-Up/release/1209024 Discogs, Jethro Tull ‎– Stand Up (пристапено на 10.12.2020)]</ref>
* „Под големото црно сонце“ (англиски: ''Under The Big Black Sun'') — песна од истоимениот музички албум на американската рок-група ''[[X (рок-група)|X]]'' од 1982 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/97600-X-Under-The-Big-Black-Sun X (5) – Under The Big Black Sun (пристапено на 16.12.2023)]</ref>

===Сонцето како тема во филмот===
* „[[Сонце зад решетки (филм)|Сонце зад решетки]]“ - македонски [[филм]] од 1957 година, во [[режија]] на [[Славко Јаневски]].
* [[Деца на сонцето (филм)|Деца на сонцето]]“ - македонски [[филм]] од 2014 година.<ref>„Македонска премиера на „Деца на сонцето“ на „Манаки“, Дневник, година XVIII, број 5570, петок, 19 септември 2014, стр. 23.</ref>

== Поврзано ==
* [[Сончев Систем]]
* [[Сончева маса]]
* [[Сончева плоча]]
== Забелешки ==
{{reflist|group=note}}
{{notelist
| notes =
{{efn
| name = heavy elements
| In astronomical sciences, the term ''heavy elements'' (or ''metals'') refers to all chemical elements except hydrogen and helium.
}}
{{efn
| name = particle density
| Earth's atmosphere near sea level has a particle density of about 2{{e|25}}&nbsp;m<sup>−3</sup>.
}}
{{efn
| name=rotation
| Counterclockwise is also the direction of revolution around the Sun for objects in the Solar System and is the direction of axial spin for most objects.
}}
}}

== Наводи ==
{{наводи|2}}

==Дополнителна литература ==
{{Library resources box
|by=no
|onlinebooksabout=yes
|others=
|about=yes
|label=Sun
|viaf= |lccn= |lcheading=Sun |wikititle=
}}
* {{Cite book |last=Cohen |first=Richard |date=2010 |title=Chasing the Sun: The Epic Story of the Star That Gives Us Life |url=https://archive.org/details/chasingsunepicst0000cohe |publisher=Simon & Schuster |isbn=978-1-4000-6875-3}}
* {{Cite journal |last=Hudson |first=Hugh |date=2008 |title=Solar Activity |journal=Scholarpedia |volume=3 |issue=3 |page=3967 |doi=10.4249/scholarpedia.3967|bibcode=2008SchpJ...3.3967H |doi-access=free }}
* {{Cite journal |last=Thompson |first=M.J. |date=August 2004 |title=Solar interior: Helioseismology and the Sun's interior |journal=Astronomy & Geophysics|volume=45 |issue=4 |doi=10.1046/j.1468-4004.2003.45421.x |pages=21–25|bibcode=2004A&G....45d..21T |doi-access=free }}

== Надворешни врски ==
{{Spoken Wikipedia|date=2021-06-07|En-Sun.ogg}}
{{Sister project links|Sun|v=no|n=no|b=no|s=no}}

* [http://www.discovery.info.tm Discovery Македонија]
* [http://lunaf.com/bulgarian/geomagnitni-buri/ Сонцето и времето на Земјата] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20100605002432/http://lunaf.com/bulgarian/geomagnitni-buri/ |date=2010-06-05 }}
* [http://www.astronomycast.com/astronomy/episode-30-the-sun-spots-and-all/ Astronomy Cast: The Sun]
* [http://www.acrim.com/ Satellite observations of solar luminosity] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170611210135/http://acrim.com/ |date=11 June 2017 }}
* [https://www.youtube.com/watch?v=qpMRtvFD8ek&hl=fr Animation – The Future of the Sun]
* [https://www.youtube.com/watch?v=6tmbeLTHC_0 "Thermonuclear Art – The Sun In Ultra-HD"] | Goddard Space Flight Center
* [https://www.youtube.com/watch?v=l3QQQu7QLoM "A Decade of Sun"] | Goddard Space Flight Center

{{Сонце}}
{{Сончев Систем}}

{{Нормативна контрола}}

[[Категорија:Сонце| ]]
[[Категорија:Сончев Систем]]
[[Категорија:Ѕвезди]]
[[Категорија:Именувани ѕвезди]]
[[Категорија:Извори на светлина]]
[[Категорија:Астрономски тела познати од стариот век]]
[[Категорија:Жолти џуџиња]]
[[Категорија:Вселенски плазми]]