Преглед на кодот на Триода

[[Податотека:ECC83 von JJ.JPG|мини|130п|десно|Двојна триода ECC-83]]

'''Триода''' — вид [[електронска цевка]] со три [[електрода|електроди]] сместени во стаклен или метален балон со [[вакуум]]. Загреаната [[катода]] емитува [[електрон]]и, кои одат кон позитивната [[анода]]. Решетката која се наоѓа меѓу катодата и анодата овозможува регулација во цевката, и нејзината употреба во улога на [[засилувач]] или [[прекинувач]].<ref>Principles of Electronic Communication Systems, Louis E. Frenzel, Glencoe/McGraw-Hill, ISBN 0-02-800409-4, pp. 298</ref>

Во денешно време, електронските цевки триоди се скоро сосема потиснати од широка употреба со воведувањето на [[транзистор]]от. Останати се некои посебни подрачја каде и денес понекога се користат, како триоди за големи моќности за [[радиопредавател]]и, или за аудио засилувачи со специјална намена.

== Историја ==
За историјатот да се погледа статијата [[Електронска цевка]].

== Начин на работа и опис ==
[[Податотека:Triode vacuum tube.png|мини|300п|десно|Шематски приказ на вакуумска триода, со директно загревана катода. Електроните излегуваат од загреаната катода и под дејство на електричното поле, низ контролната решетка одат на анодата. Малите промени на решетката предизвикуваат големи промени во бројот на електрони кои стигнуваат до анодата (анодна струја). Ова овозможува засилување на сигналите доведени на контролната решетка. Во стаклениот балон е вакуум.]]

Триодата во основната конструкција е многу слична на [[вакуумска диода|вакуумската диода]], со додаток на уште една електрода во просторот меѓу катодата и анодата. Таа електрода се нарекува решетка (прва решетка, контролна решетка, мрежа, капија) и се означува со G (од англиските зборови gate, control gate, grid).

Улогата на решетката е да го контролира протокот на електрони меѓу катодата и анодата, слично на [[вентил]] на цевка низ која протекува вода. За да биде што поефикасна во таа улога, решетката е значително поблиска до катода отколку до анодата. Со тоа се постигнува да веќе мали промени на напонот на решетката предизвикуваат големи промени во бројот на електрони кои стигнуваат до анодата (анодна струја).<ref>[http://www.john-a-harper.com/tubes201/#The%20Triode%20Field%20and%20Operation Tubes 201 How Vacuum Tubes Really Work]</ref>

На пример, понекогаш е можно потполно да се елиминира анодната струја веќе при напон на решетката од – 10 V, иако анодниот напон е +100 V (ова значително зависи од видот на триодата).

Овде значи постигнуваме промена на анодната струја со промена на напонот на решетката. Овој ефект може понатаму да се употреби за засилување на слаби сигнали, што е предуслов за работа на повеќето електронски уреди. Друга употреба на триодата е за прекинување на сигналот во прекинувачката, [[импулсна електроника|импулсната]] и [[дигитална електроника|дигиталната електроника]].

== Примена ==
[[Податотека:Single-ended triode power stage.gif|мини|400п|десно|Излезни степени на аудио засилувачи со триоди]]

[[Податотека:Clapp-oscillator tube.svg|мини|200п|десно|Клапов [[осцилатор]] со триода]]

[[Податотека:3CX1500A7.jpg|мини|200п|десно|3CX1500A7 - модерна 1,5kW триода која се користи во [[радиопредавател]]ите]]

Електронските цевки триоди се користени во сите гранки на електрониката и електротехниката. Примените биле разнолики:

* [[Засилувач]]и на напон и моќ на сите честоти (аудио, [[радио]], [[телевизор]])
* Прекинувачи (сметач, радар)
* [[Осцилатор]]и на сите честоти

Триодата била прва [[електронска компонента]] која можела да се користи како засилувач на слаби сигнали, со што е овозможен прав развој на електрониката.

Со [[пентода|пентодите]], триодите се користеле за степените на напонско засилување и засилување на моќност. Како осцилатори користени се во разни споеви.

== Струјно-напонски одлики ==
[[Податотека:TriodeECC83Characteristic1.png|мини|400п|десно|Струјно-напонски одлики на триодата ECC-83]]

За одредување на [[работна точка|работната точка]] на триодите, се користеле струјно-напонски одлики кои ги обезбедувале производителите на цевки. Тие ја прикажувале зависноста на анодната струја Ia од напонот на анодата Ua и решетката Ug.

За нормална работа во класа А со заземјена катода, обично е биран мал негативен преднапон на решетката и аноден напон од на 200-300 волти. Ова обезбедувало линеарно засилување на сигналот. На пример, ако одбереме аноден напон Ua да биде 200 V, и преднапон на решетката -1 V (жолта линија), од графиконот можеме да отчитаме дека вредноста на анодната струја ќе изнесува 2,26 mA. Тоа е избраната работна точка на триодата.

== Пресметка на напонското засилување ==
За засилувач во [[Засилувач во класа А|класа А]], работниот отпорник е споен во колото на анодата и се нарекува аноден отпорник или аноден товар. Ако одбереме работен отпорник од 10 кΩ и анодна струја од 2,25 mA, падот на напонот на него ќе изнесува:

<math>Vr = Ia * Ra</math> = 0,00225 A * 10000 Ω = 22,5 V

Сега да претпоставиме дека влезниот наизменичен напон ја менува амплитудата од -1,5 до -0,5 V (напонот од врв до врв на сигналот е 1 волт). Од одликата гледаме дека анодната струја ќе се менува од 1,2 mA (при Ug=-1,5V) до 3,3 mA (при Ug=-0,5V).

Тоа значи дека падот на напонот на работниот отпорник се менува од 12 V  (при струја од 1,2 mA) до 33 V (при струја од 3,3 mA). Разликата изнесува (33-12) = 21 V.

Значи постигнато е напонско засилување од 21/1 (излезен напон/влезен напон) = 21.

Лесно може да се види дека со зголемување на работниот отпор може да се постигне поголемо засилување. Ова има свои граници бидејќи при многу големи анодни отпори доаѓа до изобличување и промена на одликите на цевката заради намалување на анодниот напон.

== Симбол ==
На сликата е прикажан симбол на триодата со индиректно загревана катода.

<gallery>
Слика:Triode-Symbol_de.svg|Симбол на вакуумска триода
</gallery>

== Поврзано ==
* [[Електронска цевка]]
* [[Електроника]]
* [[Диода]]
* [[Тетрода]]
* [[Пентода]]
* [[Хексода]]
* [[Хептода]]
* [[Октода]]
* [[Катодна цевка]]
* [[Транзистор]]
* [[Радио]]

== Наводи ==
{{наводи}}

== Литература ==
* Радио Техника 2. дио, Д-р Валтер Даудт (Walter Daudt), [[Техничка књига]], Загреб, 1963.
* Electronic Devices, 6th edition, Thomas L. Floyd, Prentice Hall, ISBN 0-13-028484-X
* Principles of Electronic Communication Systems, Louis E. Frenzel, Glencoe/McGraw-Hill, ISBN 0-02-800409-4

== Надворешни врски ==
{{Ризница-врска|Vacuum tubes}}
* [http://frank.pocnet.net/ Технички податоци за сите видови електронски цевки]
* [http://www.john-a-harper.com/tubes201/ Како работат електронските цевки (англиски)]
* [http://www.dogstar.dantimax.dk/tubestuf/index.htm Проекти со електронски цевки. Шеми, упатства.] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20090228155217/http://dogstar.dantimax.dk/tubestuf/index.htm |date=2009-02-28 }}
* [http://diyaudioprojects.com/Tubes/tubes.htm Разни аудио проекти со цевки.]

{{Нормативна контрола}}

[[Категорија:Електротехника]]
[[Категорија:Електроника]]
[[Категорија:Електрични елементи]]