Преглед на кодот на Хлороводород

{{Chembox
| Verifiedfields = changed
| Watchedfields = changed
| verifiedrevid = 477163297
| ImageFileL1 = Hydrogen-chloride-2D-dimensions.svg
| ImageFileL1_Ref = {{chemboximage|correct|??}}
| ImageNameL1 = Скелетна формула на хлороводород со димензија
| ImageFileR1 = Hydrogen-chloride-3D-vdW.svg
| ImageFileR1_Ref = {{chemboximage|correct|??}}
| ImageNameR1 = Модел на хлороводород за пополнување простор со симболи на атоми
| IUPACName = Водород хлорид<ref>{{Cite web|url = https://www.ebi.ac.uk/chebi/searchId.do?chebiId=17883|title = hydrogen chloride (CHEBI:17883)|work = Chemical Entities of Biological Interest (ChEBI)|location = UK|publisher = European Bioinformatics Institute}}</ref>
| OtherNames = Гасовита хлороводородна киселина<br>Хлороводороден гас<br>Хидрохлорид<br>Хлоран
|Section1={{Chembox Identifiers
| CASNo = 7647-01-0
| PubChem = 313
| CASNo_Ref = {{cascite|correct|CAS}}
| ChemSpiderID = 307
| ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
| UNII = QTT17582CB
| UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}}
| EINECS = 231-595-7
| UNNumber = 1050
| KEGG = D02057
| KEGG_Ref = {{keggcite|correct|kegg}}
| MeSHName = Хлороводородна + киселина
| ChEBI_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
| ChEBI = 17883
| ChEMBL = 1231821
| ChEMBL_Ref = {{ebicite|changed|EBI}}
| RTECS = MW4025000
| Beilstein = 1098214
| Gmelin = 322
| SMILES = Cl
| StdInChI = 1S/HCl/h1H
| StdInChI_Ref = {{stdinchicite|changed|chemspider}}
| InChI = 1/HCl/h1H
| StdInChIKey = VEXZGXHMUGYJMC-UHFFFAOYSA-N
| StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| InChIKey = VEXZGXHMUGYJMC-UHFFFAOYAT
}}
|Section2={{Chembox Properties
| Formula = HCl
| Appearance = Colorless gas
| Odor = остар; согорлив
| MolarMass = 36.46 g/mol
| Density = 1.49 g/L<ref>{{CRC91|page=4–67}}</ref>
| MeltingPtC = −114.22
| BoilingPtC = −85.05
| ConjugateAcid = [[Хлорониум]]
| ConjugateBase = [[Хлорид]]
| Solubility = 823 g/L (0&nbsp;°C) <br> 720 g/L (20&nbsp;°C) <br> 561 g/L (60&nbsp;°C)
| SolubleOther = растворлив во [[метанол]], [[етанол]], [[диетил етер|етер]]
| VaporPressure = 4352 kPa (at 21.1&nbsp;°C)<ref>[http://encyclopedia.airliquide.com/Encyclopedia.asp?GasID=17 Hydrogen Chloride]. Gas Encyclopaedia. Air Liquide</ref>
| pKa = −3.0;<ref>Tipping, E.(2002) ''[https://books.google.com/books?id=Qq25R0E5KIsC&printsec=frontcover&hl=iw#v=onepage&q&f=false]''. Cambridge University Press, 2004.</ref> −5.9 (±0.4)<ref>Trummal, A.; Lipping, L.; Kaljurand, I.; Koppel, I. A.; Leito, I. "Acidity of Strong Acids in Water and Dimethyl Sulfoxide"  ''J. Phys. Chem. A''. '''2016''', ''120'', 3663-3669. {{doi|10.1021/acs.jpca.6b02253}}</ref>
| pKb = 17.0
| RefractIndex = 1.0004456 (gas) <br> 1.254 (liquid)
| Viscosity = 0.311 cP (−100&nbsp;°C)
 }}
|Section3={{Chembox Structure
| MolShape = linear
| Dipole = 1.05 D
}}
|Section5={{Chembox Thermochemistry
| DeltaHf = −92.31 kJ/mol
| DeltaHc = −95.31 kJ/mol
| Entropy = 186.902 J/(K·mol)
| HeatCapacity = 0.7981 J/(K·g)
}}
|Section6={{Chembox Pharmacology
| ATCCode_prefix = A09
| ATCCode_suffix = AB03
| ATC_Supplemental = {{ATC|B05|XA13}}
}}
|Section7={{Chembox Hazards
| MainHazards= Токсичен, корозивен
| ExternalSDS = [http://hazard.com/msds/mf/baker/baker/files/h3880.htm JT Baker MSDS]
| GHSPictograms = {{GHS corrosion}} {{GHS skull and crossbones}}
| GHSSignalWord = Опасен
| HPhrases = {{H-phrases|280|314|331}}
| PPhrases = {{P-phrases|261|280|305+351+338|310|410+403}}
| NFPA-H = 3
| NFPA-F = 0
| NFPA-R = 1
| NFPA-S = ACID
| LD50 = 238 mg/kg (rat, oral)
| IDLH = 50 ppm<ref name=PGCH>{{PGCH|0332}}</ref>
| REL = C 5&nbsp;ppm (7&nbsp;mg/m<sup>3</sup>)<ref name=PGCH/>
| PEL = C 5&nbsp;ppm (7&nbsp;mg/m<sup>3</sup>)<ref name=PGCH/>
| LC50 = 3124 ppm (rat, 1&nbsp;[[hour|h]])<br />1108 ppm (mouse, 1&nbsp;h)<ref name=IDLH>{{IDLH|7647010|Hydrogen chloride}}</ref>
| LCLo = 1300 ppm (човек, 30&nbsp;[[минута|мин]])<br />4416 ppm (зајак, 30&nbsp;мин)<br />4416 ppm (морско прасе, 30&nbsp;мин)<br />3000 ppm (човек, 5&nbsp;мин)<ref name=IDLH/>
}}
|Section8={{Chembox Related
| OtherCompounds = [[Водород флуорид]]<br />[[Водород бромид]]<br />[[Водород јодид]]<br />[[Водород астатид]]
}}
}}
[[Хемиско соединение|Соединението]] '''хлороводород''' има [[хемиска формула]] {{Хем2|HCl}} и како таков е халогеноводород. На [[собна температура]], тоа е безбоен [[гас]], кој формира бели испарувања на [[Солна киселина|хлороводородна киселина]] при контакт со атмосферска [[водена пареа]] . Гасот хлороводород и хлороводородна киселина се важни во технологијата и индустријата. Хлороводородна киселина, [[воден раствор]] на хлороводород, исто така најчесто се дава со формулата HCl.

== Реакции ==
[[Податотека:Hydrochloric_acid_01.jpg|лево|мини|235x235пкс|Хлороводородна киселина испарува вртејќи ја хартијата со pH<!-- Портокаловиот дел од лентата значи дека е рН хартија, а не лакмусова хартија. Лакмусовата хартија е црвена или сина --> црвена што покажува дека испарувањата се кисели]]
Хлороводородот е [[дијатомска молекула]], која се состои од [[водород]] [[атом]] H и [[хлор]] атом Cl поврзани со [[Поларна-ковалентна врска|поларна ковалентна врска]]. Атомот на хлор е многу повеќе [[Електронегативност|електронегативен]] од атомот на водород, што ја прави оваа врска поларна. Следствено, молекулата има голем [[Молекуларен диполен момент|диполен момент]] со негативен [[делумен полнеж]] (δ−) кај атомот на хлор и позитивен парцијален полнеж (δ+) кај атомот на водород.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=U-CoBAAAQBAJ&pg=PA6|title=Principles of Organic Chemistry|author1=Ouellette, Robert J.|author2=Rawn, J. David|date=2015|publisher=Elsevier Science|isbn=978-0-12-802634-2|pages=6–}}</ref> Делумно поради неговиот висок поларитет, HCl е многу [[растворлив]] во вода (и во други поларни [[растворувач]]и).

По контакт, {{chem2|H2O}} и HCl се комбинираат за да формираат [[хидрониум]] [[катјон]]и {{chem2|[H3O]+}} и [[хлорид]] [[анјон]]и {{chem2|Cl−}} преку реверзибилна [[хемиска реакција]]:

: {{chem2|HCl + H2O → [H3O]+ + Cl−}}

Добиениот раствор се нарекува [[хлороводородна киселина]] и е [[силна киселина]]. [[Константа на дисоцијација на киселина|киселинска дисоцијација]] или константа на јонизација, ''K''<sub>a</sub>, е голема, што значи дека HCl се дисоцира или јонизира практично целосно во вода. Дури и во отсуство на вода, хлороводородот сè уште може да дејствува како киселина. На пример, хлороводородот може да се раствори во одредени други растворувачи како што се [[метанол]]:

: {{chem2|HCl + CH3OH → [CH3OH2]+ + Cl−}}

=== Структура и својства ===
{{multiple image|align=left|image1=DCl Neutron powder.png|width1=200|alt1=|caption1=|image2=DCl Neutron powder, side.png|width2=160|alt2=|caption2=|footer=Структурата на цврстиот DCl, утврдена со [[неутронска дифракција]] на прав DCl на 77&nbsp;К. Наместо HCl се користело DCl бидејќи јадрото на деутериум е полесно да се открие од јадрото на водородот. Растежливата линеарна структура е означена со испрекинати линии|direction=|total_width=}}
Замрзнатиот HCl се подложува на фазна транзиција на 98,4&nbsp;К. Дифракцијата на прав од рендгенски зраци на замрзнатиот материјал покажува дека материјалот се менува од Ортохомбичен кристален систем во [[Кубен кристален систем|кубен]] за време на оваа транзиција. Во двете структури, атомите на хлор се во низа во центарот. Сепак, атомите на водородот не можеле да се лоцираат.<ref>{{Cite journal|last=Natta|first=G.|year=1933|title=Struttura e polimorfismo degli acidi alogenidrici|journal=Gazzetta Chimica Italiana|language=it|volume=63|pages=425–439}}</ref> Анализата на спектроскопските и диелектричните податоци и определувањето на структурата на DCl (деутериум хлорид) покажува дека HCl формира цик-цак синџири во цврстото тело, како и [[Водород флуорид|HF]] (види слика десно).<ref>{{Cite journal|last1=Sándor|first1=E.|last2=Farrow|first2=R. F. C.|author2-link=Robin F. C. Farrow|year=1967|title=Crystal Structure of Solid Hydrogen Chloride and Deuterium Chloride|journal=Nature|volume=213|issue=5072|pages=171–172|bibcode=1967Natur.213..171S|doi=10.1038/213171a0|s2cid=4161132}}</ref>
{| class="wikitable" style="text-align:center"
|+Растворливост на HCl (g/L) во обични растворувачи<ref>[https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=313#x27 Hydrochloric Acid – Compound Summary]. Pubchem</ref>
!Температура (°C)
!0
!20
!30
!50
|-
|Вода
|823
|720
|673
|596
|-
|Метанол
|513
|470
|430
|
|-
|Етанол
|454
|410
|381
|
|-
|Етер
|356
|249
|195
|
|}
[[Податотека:HCl2.jpg|лево|мини|320x320пкс|инфрацрвен (IR) апсорпционен спектар]]
[[Податотека:HCl37.JPG|лево|мини|320x320пкс|One doublet in the IR spectrum resulting from the isotopic composition of chlorine]]
[[инфрацрвениот спектар]] на гасовитиот хлороводород, прикажан лево, се состои од голем број остри линии на апсорпција групирани околу 2886&nbsp;cm<sup>−1</sup> (бранова должина ~3,47&nbsp;µm). На собна температура, речиси сите молекули се во земјена вибрациона состојба ''v''&nbsp;=&nbsp;0. Вклучувајќи ја нехармоничноста, вибрациската енергија може да се запише како.

:: <math>E_\mathrm{v}= h\nu_e\left(v + \tfrac{1}{2}\right)+ hx_e\nu_e\left(v+\tfrac{1}{2}\right)^2</math>

За да промовираме молекула на HCl од ''v''&nbsp;=&nbsp;0 во состојба ''v''&nbsp;=&nbsp;1, би очекувале да видиме апсорпција на инфрацрвена боја околу ''ν'' <sub>o</sub>&nbsp;=&nbsp;''ν''<sub>e</sub>&nbsp;+&nbsp;2''x''<sub>е</sub>''ν'' <sub>e</sub> =&nbsp;2880&nbsp;cm<sup>−1</sup>. Сепак, оваа апсорпција што одговара на Q-гранката не е забележана поради тоа што е забранета со симетрија. Наместо тоа, две групи на сигнали (P- и R-гранки) се гледаат поради истовремена промена во ротационата состојба на молекулите. Поради правилата за квантно механичка селекција, дозволени се само одредени ротациони транзиции. Состојбите се одликуваат со ротациониот квантен број ''J''&nbsp;= 0, 1, 2, 3, ... Правилата за избор наведуваат дека Δ''J'' може да земе само вредности од ±1.

:: <math>E(J)_\mathrm{rot} = h \cdot B \cdot J(J+1)</math>

Вредноста на ротационата константа ''B'' е многу помала од вибрациската ''ν''<sub>o</sub>, така што е потребна многу помала количина на енергија за да се ротира молекулата; за типична молекула, ова лежи во микробрановата област. Сепак, вибрациската енергија на молекулата на HCl ги става нејзините апсорпции во инфрацрвениот регион, дозволувајќи му на спектарот што ги прикажува ровибрационите транзиции на оваа молекула лесно да се собере со помош на [[инфрацрвен спектрометар]] со гасна ќелија. Вториот може да биде направен дури и од кварц бидејќи апсорпцијата на HCl лежи во прозорецот на транспарентност за овој материјал.

Природно изобилството на хлор се состои од два изотопи, <sup>35</sup>Cl и <sup>37</sup>Cl, во сооднос од приближно 3:1. Додека константите на пружините се речиси идентични, различните [[намалена маса]]и на H<sup>35</sup>Cl и H<sup>37</sup>Cl предизвикуваат мерливи разлики во ротационата енергија, така што двојниците се забележано при внимателно испитување на секоја линија за апсорпција, пондерирана во ист сооднос од 3:1.

== Производство ==
Најголем дел од хлороводород произведен на индустриско ниво се користи за производство на [[хлороводородна киселина]].<ref name="Ullmann">{{cite book|title=Hydrochloric Acid|last1=Austin|first1=Severin|last2=Glowacki|first2=Arndt|year=2000|isbn=3527306730|doi=10.1002/14356007.a13_283}}</ref>

=== Историски правци ===
Во 17 век, [[Јохан Рудолф Глаубер]] од [[Карлштат]] користел [[Натриум хлорид|натриум хлоридова сол]] и [[сулфурна киселина]] за подготовка на [[натриум сулфат]] во [[Манхајмски процес]], ослободувајќи хлороводород. [[Џозеф Пристли]] од [[Лидс]], Англија подготвил чист хлороводород во 1772 година,<ref>{{cite journal|year=1772|title=Observations on different kinds of air [i.e., gases]|url=https://books.google.com/books?id=aBxWAAAAYAAJ&pg=PA234|journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London|volume=62|pages=147–264 (234–244)|doi=10.1098/rstl.1772.0021|vauthors=Priestley J|s2cid=186210131}}</ref> и до 1808 година [[Хамфри Дејви]] од [[Пензанс]] докажал дека хемискиот состав вклучува [[водород]] и [[хлор]].<ref>{{cite journal|year=1808|title=Електрохемиски истражувања, за распаѓањето на земјите; со набљудување на металите добиени од алкалните земји и на амалгамот набавен од амонијак|url=https://books.google.com/books?id=Kg9GAAAAMAAJ&pg=PA343|journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London|volume=98|pages=333–370|bibcode=1808RSPT...98..333D|doi=10.1098/rstl.1808.0023|quote=стр. 343: Кога калиумот се загревал во гас муријатна киселина [т.е. гасовит хлороводород], толку сув колку што можел да се добие со заеднички хемиски средства, имало насилно хемиско дејство со палење; и кога калиумот беше во доволна количина, гасот муријатинска киселина целосно исчезна, и од една третина до една четвртина од неговиот волумен на водород еволуираше, и беше формиран муријат на поташа [т.е. калиум хлорид]. (Реакцијата беше: 2HCl + 2K → 2KCl + H<sub>2</sub>)|doi-access=free|vauthors=Davy H}}</ref>

=== Директна синтеза ===
[[Податотека:Hydrochloric_Acid_Burner_Flame.ogg|мини]]
Хлороводородот се произведува со комбинирање на [[хлор]] и [[водород]]:

: {{chem2|Cl2 + H2 → 2 HCl}}

Бидејќи реакцијата е [[Егзотермичка реакција|егзотермична]], инсталацијата се нарекува HCl [[печка]] или HCl горилник. Добиениот гас хлороводород се [[Апсорпција (хемија)|апсорбира]] во [[дејонизирана вода]], што резултира со хемиски чиста хлороводородна киселина. Оваа реакција може да даде многу чист производ, на пр. за употреба во прехранбената индустрија.

Реакцијата може да се активира и од сина светлина.<ref>{{Cite AV media|first=Chris|last=Cramer|author-link=Christopher J. Cramer|title=Hydrogen Chloride Cannon|url=https://www.youtube.com/watch?v=BoC8LrNdnOc}}</ref>

=== Органска синтеза ===
Индустриското производство на хлороводород често се интегрира со формирање на [[Халогенација|хлорирани]] и [[флуор]]ирани [[Органска хемија|органски]] соединенија, на пр., [[Тефлон]], [[Фреон]], и други [[Хлорофлуоројаглерод]]и, како и [[хлороцетна киселина]] и [[Поливинил хлорид|ПВЦ]]. Често ова производство на хлороводородна киселина е интегрирано со заробена употреба на лице место. Во [[хемиска реакција]] водородниот [[атом]] на јаглеводородот се заменува со атоми на хлор, при што ослободениот водороден атом се рекомбинира со резервниот атом од молекулата на хлорот, формирајќи хлороводород. Флуорирањето е последователна реакција за замена на хлор, која повторно произведува хлороводород:

: {{chem2|RH + Cl2 → RCl + HCl}}
: RCl + HF → RF + HCl

Добиениот хлороводород или повторно се употребува директно или се апсорбира во вода, што резултира со хлороводородна киселина од техничка или индустриска класа.

=== Лабораториски методи ===
Мали количини на хлороводород за лабораториска употреба може да се генерираат во „генератор на HCl“ со дехидрација на хлороводородна киселина или со [[сулфурна киселина]] или со безводен [[калциум хлорид]]. Алтернативно, HCl може да се генерира со реакција на сулфурна киселина со натриум хлорид:<ref>{{cite journal|author=Francisco J. Arnsliz|year=1995|title=A Convenient Way To Generate Hydrogen Chloride in the Freshman Lab|url=http://jchemed.chem.wisc.edu/journal/Issues/1995/Dec/abs1139.html|journal=[[J. Chem. Educ.]]|volume=72|issue=12|pages=1139|bibcode=1995JChEd..72.1139A|doi=10.1021/ed072p1139|archive-url=https://web.archive.org/web/20090924082100/http://jchemed.chem.wisc.edu/Journal/issues/1995/Dec/abs1139.html|archive-date=24 September 2009|access-date=6 May 2009|url-status=dead}}</ref>

: {{chem2|NaCl + H2SO4 → [[Натриум бисулфат|NaHSO4]] + HCl}}

Оваа реакција се јавува на собна температура. Под услов да остане NaCl во генераторот и да се загрее над 200&nbsp;°C, реакцијата продолжува понатаму:

: {{chem2|NaCl + NaHSO4 → HCl + [[Sodium sulfate|Na2SO4]]}}

За да функционираат таквите генератори, реагенсите треба да бидат суви.

Хлороводородот може да се подготви и со [[хидролиза]] на одредени реактивни хлоридни соединенија како што се [[фосфор хлориди]], [[тионил хлорид]] ({{chem2|SOCl2}}) и [[ацил хлорид]] с. На пример, студената вода може постепено да се капе на [[фосфор пентахлорид]] ({{chem2|PCl5}}) за да се добие HCl:

: {{chem2|PCl5 + H2O → [[Фосфорил хлорид|POCl3]] + 2 HCl}}

== Апликации ==
Најголемиот дел од хлороводород се користи во производството на хлороводородна киселина. Исто така се користи во производството на [[винил хлорид]] и многу [[алкил хлорид]].<ref name="Ullmann" /> [[Трихлоросилан]] се произведува со користење на HCl:

: {{chem2|Si + 3 HCl → HSiCl3 + H2}}

== Историја ==
Околу 900 година, авторите на арапските списи што му се припишуваат на [[Џабир ибн Хајан]] и персискиот лекар и алхемичар [[Абу Бакр ал-Рази]] (околу 865–925) првиле експериментирање со [[сал амонијак]] ([[амониум хлорид]]), кој кога се дестилира заедно со [[витриол]] (хидриран [[сулфати]] од различни метали) произведува хлороводород.<ref>{{Cite book|title=Jâbir ibn Hayyân: Contribution à l'histoire des idées scientifiques dans l'Islam. I. Le corpus des écrits jâbiriens. II. Jâbir et la science grecque|last=Kraus|first=Paul|publisher=[[Institut Français d'Archéologie Orientale]]|year=1942–1943|isbn=9783487091150|location=Cairo|oclc=468740510|author-link=Paul Kraus (Arabist)}} vol. II, pp. 41–42; {{cite book|title=The Origins of Chemistry|url=https://archive.org/details/originsofchemist0000robe|last=Multhauf|first=Robert P.|publisher=Oldbourne|year=1966|isbn=|location=London|author-link=Robert P. Multhauf}} pp. 141-142.</ref> Можно е дека во еден од неговите експерименти, Ал-Рази налетал на примитивен метод за производство на [[хлороводородна киселина]].<ref>{{cite journal <!-- Citation bot bypass-->|last1=Stapleton|first1=Henry E.|last2=Azo|first2=R.F.|last3=Hidayat Husain|first3=M.|year=1927|title=Chemistry in Iraq and Persia in the Tenth Century A.D.|url=http://www.southasiaarchive.com/Content/sarf.100203/231270|journal=Memoirs of the Asiatic Society of Bengal|volume=VIII|issue=6|pages=317–418|oclc=706947607|author1-link=Henry Ernest Stapleton}} p. 333. The relevant recipe reads as follows: "Take equal parts of sweet salt, Bitter salt, {{transl|ar|Ṭabarzad}} salt, {{transl|ar|Andarānī}} salt, Indian salt, salt of {{transl|ar|Al-Qilī}}, and salt of Urine. After adding an equal weight of good crystallised Sal-ammoniac, dissolve by moisture, and distil (the mixture). There will distil over a strong water, which will cleave stone ({{transl|ar|sakhr}}) instantly." (p. 333) For a glossary of the terms used in this recipe, see p. 322. German translation of the same passage in {{cite book|title=Al-Rāzī's Buch Geheimnis der Geheimnisse. Mit Einleitung und Erläuterungen in deutscher Übersetzung|last1=Ruska|first1=Julius|date=1937|publisher=Springer|series=Quellen und Studien zur Geschichte der Naturwissenschaften und der Medizin|volume=VI|location=Berlin|author1-link=Julius Ruska}} p. 182, §5. An English translation of Ruska 1937's translation can be found in {{cite book|title=The Alchemy of Al-Razi: A Translation of the "Book of Secrets"|last1=Taylor|first1=Gail Marlow|date=2015|publisher=CreateSpace Independent Publishing Platform|isbn=9781507778791}} pp. 139–140.</ref> Сепак, се чини дека во повеќето од овие рани експерименти со [[хлорид]]ни [[Сол (хемија)|соли]], гасовите производите биле отфрлени, а хлороводородот можеби бил произведен многу пати пред да се открие дека може да се употреби за хемиска употреба.<ref>{{harvnb|Multhauf|1966|loc=p. 142, note 79}}.</ref>

Една од првите такви употреби била синтезата на [[жива(II) хлорид]] (корозивен сублимат), чие производство од загревање на [[жива]] или со [[стипса]] и амониум хлорид или со витриол и натриум хлорид првпат бил опишан во ''De aluminibus et salibus'' („За стипса и соли“), арапски текст од единаесеттиот или дванаесеттиот век лажно припишан на Абу Бакр ал-Рази и преведен на латински од [[Жерард од Кремона]] (1144–1187).<ref>{{harvnb|Multhauf|1966|pp=160-163}}.</ref>

Друг важен развој било откритието од [[псевдо-Гебер]] (во ''De invente veritatis'', „За откривањето на вистината“, по околу 1300 г.) дека со додавање на амониум хлорид во [[азотна киселина]], може да се произведе силен растворувач способен да раствори злато (т.е. ''[[aqua regia]]'').<ref>{{Cite journal|last1=Karpenko|first1=Vladimír|last2=Norris|first2=John A .|year=2002|title=Vitriol in the History of Chemistry|url=http://www.chemicke-listy.cz/ojs3/ индекс.php/chemicke-listy/article/view/2266|journal=Chemické list|volume=96|edition=12|pages=997–1005}} стр. 1002.</ref>

По откривањето во доцниот шеснаесетти век на процесот со кој може да се подготви неизмешана [[хлороводородна киселина]],<ref>{{harvnb|Multhauf|1966|loc=p. 208, note 29; cf. p. 142, note 79}}.</ref> било препознаено дека оваа нова киселина (тогаш позната како ''дух на солта'' или ''acidum salis'') ослободува парен хлороводород, кој бил наречен ''морски киселински воздух'' . Во 17 век, [[Јохан Рудолф Глаубер]] користел сол ([[натриум хлорид]]) и [[сулфурна киселина]] за подготовка на [[натриум сулфат]], ослободувајќи гас хлороводород (види производство, погоре). Во 1772 година, [[Карл Вилхелм Шеле]] исто така ја пријавил оваа реакција и понекогаш е заслужен за нејзиното откритие. [[Џозеф Пристли]] подготвил хлороводород во 1772 година, а во 1810 година [[Хамфри Дејви]] утврдил дека се состои од [[водород]] и [[хлор]].<ref>{{cite journal|author=Hartley, Harold|author-link=Harold B. Hartley|year=1960|title=The Wilkins Lecture. Sir Humphry Davy, Bt., P.R.S. 1778–1829|journal=[[Proceedings of the Royal Society A]]|volume=255|issue=1281|pages=153–180|bibcode=1960RSPSA.255..153H|doi=10.1098/rspa.1960.0060|s2cid=176370921}}</ref>

За време на [[Индустриска револуција]], побарувачката за алкални супстанции како што е [[натриум карбонат]] се зголемила, а [[Никола Лебланк]] развил нов процес во индустриски размери за негово производство. Во [[Лебланков процес]], солта била претворена во сода, користејќи сулфурна киселина, варовник и јаглен, давајќи хлороводород како нуспроизвод. Првично, овој гас се испуштал во воздухот, но во 1863 година било забрането таквото ослободување, па потоа производителите на натриум карбонат го апсорбирале отпадниот гас HCl во водата, произведувајќи хлороводородна киселина на индустриско ниво. Подоцна, беше развиен [[Харгривс процес]], кој е сличен на процесот Лебланк, освен што [[сулфур диоксид]], водата и воздухот се користат наместо сулфурна киселина во реакција која во целина е егзотермна. Во почетокот на 20 век, процесот на Лебланк беше ефективно заменет со [[Солвеј процес]], кој не произведуваше HCl. Сепак, производството на хлороводород продолжи како чекор во производството на хлороводородна киселина.

Историските употреби на хлороводородот во 20 век вклучуваат хидрохлоринирање на [[алкин]]и во производството на хлорираниот [[мономер]] [[хлоропрен]] и [[винил хлорид]], кои последователно се [[полимер]]одредени на направи полихлоропрен ([[Неопрен]]) и [[поливинил хлорид]] (ПВЦ), соодветно. Во производството на винил хлорид, [[ацетилен]] ({{chem2|C2H2}}) се хидрохлорира со додавање на HCl низ [[тројната врска]] на молекулата {{chem2|C2H2}}, претворајќи ја тројната во a [[двојна врска]], што дава винил хлорид.

„Процесот на ацетилен“, кој се користел до 1960-тите за правење [[хлоропрен]], започнува со спојување на две [[ацетилен]] молекули, а потоа додава HCl на споениот меѓупроизвод преку [[тројната врска]] за да се претвори во хлоропрен како што е прикажано овде:

: [[Податотека:Chloroprene_synthesis.svg|500x500пкс]]

Овој „ацетиленски процес“ е заменет со процес кој додава [[Хлор|{{chem2|Cl2}}]] на двојната врска на етилен наместо тоа, а последователната елиминација наместо тоа произведува HCl, како и хлоропрен.

== Безбедност ==
Хлороводородот формира корозивна [[хлороводородна киселина]] при контакт со вода што се наоѓа во телесното ткиво. [[Вдишување]] на испарувањата може да предизвика [[кашлица]], [[гушење]], [[воспаление]] на носот, грлото и горниот [[респираторен тракт]], а во тешки случаи, [[пулмонален едем]] и смрт. Контактот со кожата може да предизвика црвенило, [[болка]] и тешки [[хемиски изгореници]]. Хлороводородот може да предизвика сериозни изгореници на окото и трајно оштетување на очите.

Американската [[Управа за безбедност и здравје при работа]] и [[Националниот институт за безбедност и здравје при работа]] воспоставиле ограничувања за професионална изложеност за хлороводород на таванот од 5&nbsp;ppm (7&nbsp;mg/m<sup>3< /sup>),<ref>[https://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0332.html CDC – NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards]</ref> и составила опширни информации за загриженоста за безбедноста на работното место хлороводород.<ref>{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/niosh/topics/hydrogen-chloride/|title=Hydrogen Chloride|date=5 March 2012|website=CDC - NIOSH Workplace Safety and Health Topic|access-date=2016-07-15}}</ref></sup>

== Наводи ==
{{наводи}}

== Надворешни врски ==
{{Commons category|Hydrogen chloride}}
* {{ICSC|0163|01}}
* [[Thames & Kosmos]] Chem C2000 Experiment Manual

[[Категорија:Двоатомски молекули]]
[[Категорија:Индустриски гасови]]
[[Категорија:Соединенија на водородот]]
[[Категорија:Опасни загадувачи на воздухот]]
[[Категорија:Хлориди]]
[[Категорија:Неметални халиди]]