Преглед на кодот на Црвено поместување

[[Податотека:Redshift.svg|врска=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Redshift.svg/170px-Redshift.svg.png|мини| [[Спектрална линија|Впивни линии]] во [[Видлив спектар|видливиот спектар]] на [[суперјато]] од далечни галаксии (десно), во споредба со впивните линии во видливиот спектар на [[Сонце]]то (лево). Стрелките укажуваат на црвеното поместување. Брановата должина се зголемува кон црвено и понатаму (честотата се намалува).]]

{{Општа релативност}}{{Космологија}}{{Специјална релативност}}

'''Црвено поместување''' — зголемување на [[Бранова должина|брановата должина]] и соодветно намалување на [[честота]]та и [[Фотонска енергија|енергијата на фотонот]] на [[Електромагнетно зрачење|електромагнетното зрачење]] ([[светлина]]та). Спротивната промена, како што би било намалувањето на брановата должина и истовременото зголемување на честотата и енергијата, е позната како негативно црвено поместување или [[сино поместување]]. Овие поими потекнуваат од боите [[Црвена боја|црвена]] и [[Сина боја|сина]] кои се всушност крајните бои на [[Видлив спектар|видливиот светлосен спектар]].

Во [[астрономија]]та и [[космологија]]та, трите главни причини за електромагнетното поместување кон црвено се:

# Зрачењето патува помеѓу тела кои се оддалечуваат („[[Специјална теорија за релативноста|релативистичко]]“ црвено поместување, пример за [[Релативистички Доплеров ефект|релативистичкиот Доплеров ефект]])
# Зрачењето патува кон тело во послаб [[гравитациски потенцијал]], односно кон тело во послабо [[Закривен простор|закривено]] (порамно) [[Време-простор|простор-време]] ([[гравитациско црвено поместување]] )
# Зрачењето патува низ [[Ширење на вселената|просторот што се шири]] ([[Хаблов закон|космолошко црвено поместување]]). Набљудувањето според кое сите извори на светлина кои се на доволно големи растојанија од Земјата и за нив е одлика да имаат црвено поместување што одговара на нивното растојание од Земјата е познато како [[Хаблов закон]].

Релативистичките, гравитациските и космолошките црвени поместувања може да се разберат како составен дел од [[Појдовен систем|законите за трансформација на појдовните системи]]. [[Гравитациски бран|Гравитациските бранови]], кои исто така се движат со [[брзина на светлината]], подлежат на слични промени при црвено поместување.

Примери за изразито црвено поместување  [[Гама-зрачење|гама-зраците]] восприемени како [[Рендгенски зраци|рендгенско зрачње]], или пак оригиналната видлива светлина е восприемена како [[Радиобранови|радио бранови]]. Посуптилни црвени поместувања се забележани во [[Астрономска спектроскопија|спектроскопските]] набљудувања на [[Астрономија|астрономските]] тела и нашле примена во овоземните технологии како што се [[Доплеров радар|Доплеровите радари]] и [[Радарски пиштол|радарските пиштоли]].

Постојат и други физички процеси кои можат да доведат до промена на честотата на електромагнетното зрачење, како што се [[расејување]]то и [[Физичка оптика|оптичките ефекти]] ; сепак, овие промени се поразлични од (астрономското) црвено поместување и од оваа причина не се  именувани како црвени поместувања (Погледајте [[#Ефекти од физичката оптика или зрачниот пренос|физичка оптика и пренос на зрачење]]).

Големината на црвеното поместување честопати се означува со буквата ''z'', што одговара на делумната промена на брановата должина (позитивна за црвени поместувања, негативна за сини поместувања), и е поврзана со соодносот на брановата должина ''1 + z'' (што пак е >1 за црвени поместувања, <1 за сини поместувања ).

==Историја==
Историјата на оваа тематика започнува со развојот на [[бран]]овата механика во {{римски|19}} век и со истражувањето на појавите кои се поврзани со [[Доплеров ефект|Доплеровиот ефект]]. Овој ефект е именуван по [[Кристијан Доплер]], кој бил пррвиот кој понудил физичко објаснување за оваа појава во 1842 година.<ref>
{{cite book
 |author=Doppler, Christian
 |date=1846
 |title=Beiträge zur fixsternenkunde
 |publisher=Prague: G. Haase Söhne
 |bibcode=1846befi.book.....D
|volume=69
}}</ref> Ова тврдење било тестирано и потврдено за [[звук]]от од страна на [[холандија|холандскиот]] научник [[Кристофер Балот]] во 1845 година.<ref>
{{cite book
 |author=Maulik, Dev
 |chapter=Doppler Sonography: A Brief History
 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=HedeGJms0n4C&q=%22Ballot%22&pg=PA3
 |editor=Maulik, Dev
 |editor2=Zalud, Ivica
 |date=2005
 |title=Doppler Ultrasound in Obstetrics And Gynecology
 |url= https://www.springer.com/west/home/medicine/gynecology?SGWID=4-10066-22-46625046-0
 |isbn=978-3-540-23088-5
|publisher=Springer
 }}</ref> Доплер точно предвидел дека појавата треба да важи за сите видоцви на бранови, и особено навел дека променливоста на [[боја|боите]] на [[ѕвезда|ѕвездите]] се должи на нивното движење во однос на Земјата.<ref>
{{cite web
 |author=O'Connor, John J.
 |author2=Robertson, Edmund F.
 |date=1998
 |url=http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Doppler.html
 |title=Christian Andreas Doppler
 |work=MacTutor History of Mathematics archive
 |publisher=University of St Andrews
}}</ref> Но пред ова тврдење да биде потврдено, сепак, било утврдено дека боите на ѕвездите најпрво се должат на ѕвездената површинска [[бојна температура|температура]], а не на движењето. Дури подоцна ќе биде потврденоова тврдење на Доплер преку извршените набљудувања на црвеното поместување.

Првото Доплерово црвено поместување било опишано од страна на францускиот физичар [[Иполит Физо]] во 1848 година, кој укажал на промената во [[спектрална линија|спектралните линии]] на набљудуваните ѕвезди како последица на Доплеровиот ефект. Ефектот понекогаш се нарекува и "Доплер–Физоов ефект". Во 1868 година, британскиот астроном [[Вилијам Хагинс]] бил првиот кој ја одредил брзината на ѕвезда која се оддалечувала од Земјата користејќи го овој метод.<ref name=Huggins>
{{cite journal
 |author=Huggins, William
 |date=1868
 |title=Further Observations on the Spectra of Some of the Stars and Nebulae, with an Attempt to Determine Therefrom Whether These Bodies are Moving towards or from the Earth, Also Observations on the Spectra of the Sun and of Comet II
 |journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London
 |volume= 158 |pages=529–564
 |bibcode=1868RSPT..158..529H
 |doi=10.1098/rstl.1868.0022
}}</ref> Во 1871 година, оптичкото црвено поместување било потврдено кога појавата е набљудувана кај [[Фраунхоферови линии|Фраунхоферовите линии]] користејќи го сончевото вртење, при што е забележано поместување од 0,1 Å кон црвената боја.<ref>
{{cite journal
 |author=Reber, G.
 |date=1995
 |title=Intergalactic Plasma
 |journal=Astrophysics and Space Science
 |volume=227
 |issue=1–2 |pages=93–96
 |doi=10.1007/BF00678069
 |bibcode=1995Ap&SS.227...93R
|s2cid=30000639
 }}</ref> Во 1887 година, Вогел и Шајнер го забележале ''годишниот Доплеров ефект'', годишната промена во Доплеровото поместување за ѕвездите чија местоположба е во близина на еклиптиката поради орбиталната брзина на Земјата.<ref>{{cite book|last=Pannekoek|first=A|title=A History of Astronomy |date=1961|publisher=Dover|page=451|isbn=978-0-486-65994-7}}</ref> Во 1901 година, [[Аристарх Белополски]] го потврдил оптичкото црвено поместување лабораториски користејќи систем на вртечки огледала.<ref>
{{cite journal
 |author=Bélopolsky, A.
 |date=1901
 |bibcode=1901ApJ....13...15B
 |title=On an Apparatus for the Laboratory Demonstration of the Doppler-Fizeau Principle
 |url=https://archive.org/details/sim_astrophysical-journal_1901-01_13_1/page/15
 |journal=Astrophysical Journal
 |volume=13 |page=15
 |doi=10.1086/140786
}}</ref>

Најраното спомнување на поимот ''црвено поместување'' во печатен облик е она на [[Волтер Адамс]] од 1908 година, во кое го спомнува во насловот "Два методи за истражување на природата на црвеното поместување кај маглините".<ref>
{{cite journal
 |author=Adams, Walter S.
 |date=1908
 |title=Preliminary catalogue of lines affected in sun-spots
 |place=Contributions from the Solar Observatory of the Carnegie Institution of Washington
 |publisher=Carnegie Institution of Washington
 |volume=22 |pages=1–21
 |bibcode=1908CMWCI..22....1A
 |journal=Contributions from the Mount Wilson Observatory / Carnegie Institution of Washington
}} Reprinted in {{cite journal|doi=10.1086/141524|last1=Adams|first1=Walter S.|title=Preliminary Catalogue of Lines Affected in Sun-Spots Region λ 4000 TO λ 4500|url=https://archive.org/details/sim_astrophysical-journal_1908-01_27_1/page/45|date=1908|journal=[[Astrophysical Journal]] |volume=27 |page=45|bibcode=1908ApJ....27...45A}}</ref> Овој поим не се спомнува сè до 1934 година од кога е употребен од [[Вилем де Ситер]].<ref>
{{cite journal
 |author=de Sitter, W.
 |date=1934
 |title=On distance, magnitude, and related quantities in an expanding universe
 |journal=Bulletin of the Astronomical Institutes of the Netherlands
 |volume=7 |page=205
 |bibcode=1934BAN.....7..205D
 |quote=It thus becomes urgent to investigate the effect of the redshift and of the metric of the universe on the apparent magnitude and observed numbers of nebulae of given magnitude
}}</ref>

Започнувајќи со набљудувања во 1912 година, [[Весто Слајфер]] забележал дека повеќeto [[спирална галаксија|спирални галаксии]], за кои се сметало дека се [[спирална галаксија#спирална маглина|спирални маглини]], имале значајни црвени поместувања. Слајфер е првиот кој дал запис за овие мерењата во годишниот том на ''Вести од [[Ловелова опсерваторија|Ловеловата опсерваторија]]''.<ref>
{{cite journal
 |author=Slipher, Vesto
 |date=1912
 |title=The radial velocity of the Andromeda Nebula
 |journal=Lowell Observatory Bulletin
 |volume=1 |issue=8
 |pages=2.56–2.57
 |bibcode=1913LowOB...2...56S
 |quote=The magnitude of this velocity, which is the greatest hitherto observed, raises the question whether the velocity-like displacement might not be due to some other cause, but I believe we have at present no other interpretation for it
}}</ref> Три години подоцна, тој напишал труд во списанието ''[[Популарна астрономија (списание)|Популарна астрономија]]''.<ref>
{{cite journal
 |author=Slipher, Vesto
 |date=1915
 |title=Spectrographic Observations of Nebulae
 |url=https://archive.org/details/sim_popular-astronomy_1915-01_23_1/page/21
 |journal=Popular Astronomy 
 |volume=23 |pages=21–24
 |bibcode=1915PA.....23...21S
}}</ref> Во овој труд тој тврди дека "првичното откритие дека големата спирална галаксија Андромеда имала соста исклучителна брзина од –300 km(/s) со што се покажало дека постои можност за истражување ина брзините а не само на спектрите на спиралните галаксии."<ref>
{{cite journal |author=Slipher, Vesto |date=1915 |title=Spectrographic Observations of Nebulae |url=https://archive.org/details/sim_popular-astronomy_1915-01_23_1/page/22 |journal=Popular Astronomy|volume=23 |page=22 |bibcode=1915PA.....23...21S}}</ref> Слајфер ги пресметал брзините на 15 спирални маглини кои се биле забележани низ целата [[небесна сфера]], од кои сите освен три имале "позитивни" (осносно оддалечувчки) брзини. Последователно, [[Едвин Хабл]] го забележал приближното заемодејство меѓу црвените поместувања како оние кај "маглините" и [[растојание|растојанијата]] до нив со записот на познатиот [[Хаблов закон]].<ref>
{{cite journal
 |doi=10.1073/pnas.15.3.168
 |author=Hubble, Edwin
 |date=1929
 |bibcode=1929PNAS...15..168H
 |title=A Relation between Distance and Radial Velocity among Extra-Galactic Nebulae
 |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America
 |volume=15 |issue=3 |pages=168–173
|pmid=16577160
|pmc=522427
|doi-access=free
 }}</ref> Овие набљудувања ја потврдиле работата на [[Александер Фридман]] од 1922 година, во која тој ги извел познатите [[Фридманови равенки|Фридман–Леметерови равенки]].<ref>
{{cite journal
 |author=Friedman, A. A.
 |date=1922
 |title=Über die Krümmung des Raumes
 |journal=Zeitschrift für Physik
 |volume=10
 |issue=1 |pages=377–386
 |doi=10.1007/BF01332580
|bibcode = 1922ZPhy...10..377F |s2cid=125190902
 }} English translation in {{cite journal |title=On the Curvature of Space|url=https://archive.org/details/sim_general-relativity-and-gravitation_1999-12_31_12/page/1991|doi=10.1023/A:1026751225741 |last1=Friedman |date=1999 |first1=A. |journal=General Relativity and Gravitation |volume=31 |issue=12 |pages=1991–2000 |bibcode=1999GReGr..31.1991F|s2cid=122950995 }})</ref> Денес тие се сметаат за силен доказ за [[ширење на универзумот|ширењето на универзумот]] и теоријата за [[голема експлозија|големата експлозија]].<ref name=Eddington>This was recognized early on by physicists and astronomers working in cosmology in the 1930s. The earliest layman publication describing the details of this correspondence is {{cite book
 |author=Eddington, Arthur
 |date=1933
 |title=The Expanding Universe: Astronomy's 'Great Debate', 1900–1931
 |url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.220736
 |publisher=Cambridge University Press
}} (Reprint: {{ISBN|978-0-521-34976-5}})</ref>

==Мерење, опис и толкување ==
[[File:High-redshift galaxy candidates in the Hubble Ultra Deep Field 2012.jpg|thumb|Галаксии кандидати со големо црвено поместување при [[Хаблово ултрадлабоко поле|Хабловото ултрадлабоко поле]] од 2012 година<ref>{{cite news|title=Hubble census finds galaxies at redshifts 9 to 12|url=http://www.spacetelescope.org/news/heic1219/|access-date=13 December 2012|newspaper=ESA/Hubble Press Release}}</ref> ]]

[[видлив спектар|Спектарот]] на светлината која потекнува од извор (Погледајте ја сликата од идеалниот спектар горе десно) може да се измери. За да се определи црвеното поместување, потребно е да се трага за појави во спектарот како што се [[спектрална линија|впивните линии]], [[спектрална линија|оддавните линии]], или други промени во јачината на светлината. Доколку се забележани, овие појави може да се споредат со познати појави во спектарот на различни хемиски соединенија кои биле дел од експериментални испитувања и се соединенија кои постојат на Земјата. Многу чест [[хемиски елемент|атомски елемент]] во вселената е [[водород]]от. Спектарот на обична светлина која сјае низ водород ќе има [[водороден спектар|спектар]] кој е специфичен за водородот и ги има истите одлики на определени повторувачки интервали. Ако е ограничен само на впивните линии ќе биде налик на оној на сликата (горе десно). Ако истиот шаблон на интервали е забележан во набљудуваниот спектар од далечен извор, но се поместиле брановите должини, тогаш може да се каже дека е препознаено присуството на водород. Ако истата спектрална линија е препознаена во двата спектри, но при различни бранови должини, тогаш црвеното поместување може да се пресмета со со употреба на табелата која е дадена подолу. Определувањето на црвеното поместување на тело на овој начин побарува честота или бранова должина. За да се пресмета црвеното поместување, потребно е да се знае брановата должина на оддадената светлина во почетниот појдовен систем на изворот: со други зборови, брановата должина која може да се измери од набљудувачот кој е веднаш до и се движи заедно со изворот. Бидејќи во астрономската примена овие мерења не можат да се направат директно, од причина што мерачот би требало да отпатува до далечната ѕвезда за која постои интерес, методот при кој се користат спектрални линии и е опишан во овој текст, е методот кој се користи. Црвените поместувања кои се пресметани со набљудување на непрепознаени одлики чија појдовна честота е непозната или пак станува збор за спектар без одлики или  [[бел шум]] (случајни превирања во спектарот).<ref>See, for example, this 25 May 2004 [http://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/swift/about_swift/redshift.html press release] from [[NASA]]'s Swift Gamma-Ray Burst Mission space telescope that is researching gamma-ray bursts: "Measurements of the gamma-ray spectra obtained during the main outburst of the GRB have found little value as redshift indicators, due to the lack of well-defined features. However, optical observations of GRB afterglows have produced spectra with identifiable lines, leading to precise redshift measurements."</ref>

Црвеното поместување и (синото поместување) може да се окарактеризираат со релативната разлика меѓу набљудуваната и оддадената бранова должина (или фркевенција) на тоа тело. Во астрономијата, обичај е  оваа промена да биде [[бездимензионална величина]] означена со {{math|''z''}}. Ако {{math|''λ''}} ја претставува брановата должина и {{math|''f''}} ја претставува честотата (треба да се има на ум дека {{math|''λf'' {{=}} ''c''}} при што {{math|''c''}} е [[брзина на светлината|брзината на светлината]]), тогаш {{math|''z''}} се дефинира со равенките:<ref>See [http://ned.ipac.caltech.edu/help/zdef.html] for a tutorial on how to define and interpret large redshift measurements.</ref>

{| class="wikitable" style="margin:auto;"
|+ '''Calculation of redshift, <math>z</math>'''
! '''Based on wavelength''' !! '''Based on frequency'''
|- align=center
| <math>z = \frac{\lambda_{\mathrm{obsv}} - \lambda_{\mathrm{emit}}}{\lambda_{\mathrm{emit}}}</math>
| <math>z = \frac{f_{\mathrm{emit}} - f_{\mathrm{obsv}}}{f_{\mathrm{obsv}}}</math>
|- align=center
| <math>1+z = \frac{\lambda_{\mathrm{obsv}}}{\lambda_{\mathrm{emit}}}</math>
| <math>1+z = \frac{f_{\mathrm{emit}}}{f_{\mathrm{obsv}}}</math>
|}

Откако ќе се определи {{math|''z''}}, разликата меѓу црвеното и синото поместување е само работа на тоа дали {{math|''z''}} е со позитивен или негативен знак. На пример, сините поместувања при [[Доплеров ефект|Доплеровиот ефект]] ({{math|''z'' < 0}}) се надоврзани со тела кои се приближуваат до набљудувачот и притоа светлината преминува во повисоки [[енергија|енергии]]. Соодветно, Доплеровите ефекти при црвеното поместување ({{math|''z'' > 0}}) се поврзани со тела кои се оддалечуваат од набљудувачот и светлината преминува на пониски енергии. Слично, гравитациските сини поместувања се поврзуваат со светлина оддадена од извор кој се оддалечува во послабо [[гравитациско поле]], а набљудувањето се врши од посилно гравитациско поле, додека пак црвеното поместување наведува на спротивното тврдење.

== Равенки за црвено поместување ==
[[File:Redshift blueshift.svg|thumb|Црвено и сино поместување.]]

Во општата релативност може да се изведат неколку специјални равенки за црвеното поместување во одредени специјални време-просторни геометрии  , како што е прикажано во следнава табела. Во сите случаи величината на проемната (вредноста на {{math|''z''}}) е независна од брановата должина.<ref name="basicastronomy">See Binney and Merrifeld (1998), Carroll and Ostlie (1996), Kutner (2003) for applications in astronomy.</ref>

{| class="wikitable" style="max-width:1000px;"
|+ '''Преглед за црвеното поместување'''
! Вид на црвено поместување !! Геометрија !! Равенка<ref>Where z = redshift; v<sub>||</sub> = velocity parallel to line-of-sight (positive if moving away from receiver); c = speed of light; ''γ'' = Lorentz factor; ''a'' = scale factor; G = gravitational constant; M = object mass; r = |radial Schwarzschild coordinate, g<sub>tt</sub> = t,t component of the metric tensor</ref>
|-
| [[Релативистички Доплеров ефект]]|| [[Минковскиев простор]]<br>(рамен време-простор) ||
За движења кои се целосно во радијалнна или<br> во насока на набљудувањето:

:<math>1 + z = \gamma \left(1 + \frac{v_{\parallel}}{c}\right) = \sqrt{\frac{1+\frac{v_{\parallel}}{c}}{1-\frac{v_{\parallel}}{c}}}</math>
:<math>z \approx \frac{v_{\parallel}}{c}</math> &ensp;for&nbsp;small <math>v_{\parallel}</math>

<br />
За движења кои се целосно во трансферзална насока:

:<math>1 + z=\frac{1}{\sqrt{1-\frac{v_\perp^2}{c^2}}}</math>
:<math>z \approx \frac{1}{2} \left( \frac{v_{\perp}}{c} \right)^2</math> &ensp;for&nbsp;small <math>v_{\perp}</math>

|-
| [[Космолошко црвено поместување]]|| [[Фридман–Леметер–Робертсон–Валкерова метрика|ФЛРВ време-простор]]<br>(универзум кој се шири по големата експлозија) || 
:<math>1 + z = \frac{a_{\mathrm{now}}}{a_{\mathrm{then}}}</math>

[[Хаблов закон]]:

:<math>z \approx \frac{H_0 D}{c}</math> &ensp;for <math>D \ll \frac{c}{H_0}</math>

|-
| [[Гравитациско црвено поместување]]|| секој [[неподвижен време-простор]] || 
:<math>1 + z = \sqrt{\frac{g_{tt}(\text{receiver})}{g_{tt}(\text{source})}}</math>
За [[Шварцшилдова геометрија]]:

:<math>1 + z = \sqrt{\frac{1 - \frac{r_S}{r_{\text{receiver}}}}{1 - \frac{r_S}{r_{\text{source} }}}} = \sqrt{\frac{1 - \frac{2GM}{ c^2  r_{\text{receiver}}}}{1 - \frac{2GM}{ c^2 r_{\text{source} }}}} </math>

:<math>z \approx \frac{1}{2} \left( \frac{r_S}{r_\text{source}} - \frac{r_S}{r_\text{receiver}} \right)</math> &ensp;for <math>r \gg r_S</math>

Изразено преку [[втора космичка брзина|втората космичка брзина]]:

:<math>z \approx \frac{1}{2} \left(\frac{v_\text{e}}{c}\right)_\text{source}^2 - \frac{1}{2} \left(\frac{v_\text{e}}{c}\right)_\text{receiver}^2 </math> 
for <math>v_\text{e} \ll c</math>

|}

===Доплеров ефект===
{{Main|Доплеров ефект|Релативистички Доплеров ефект}}
[[Image:Suzredshift.gif|thumb|[[Доплеров ефект]], жолтата (бранова должина ~575 [[нанометар|nm]] ) топка станува зелена (сино поместување со бранова должина ~565 nm) кога се приближува кон набљудувачот, или [[портокалова]] при (црвено поместување ~585 nm) преминувањето, и повторно постанува жолта кога движењето престанува. За да се набљудува ваква промена во бојата, телото треба да се движи со приближна брзина од 5.200 [[метар во секунда|km/s]], или со бризна 32 пати побрзо од бризната на [[Паркерова сончева сонда|најбрзата вселенска сонда]].]]
[[File:Redshift blueshift.svg|thumb|Црвено и сино поместување]]

Ако светлински извор на светлина се оддалечува од набљудувачот, тогаш се случува црвеното поместување({{math|''z'' > 0}}); соколку пак ако изворот се движи кон набљудувачот, тогаш се случува [[сино поместување]]({{math|''z'' < 0}}). Ова бажи за сите електромагнетни бранови и се објаснува со помош на [[Доплеров ефект|Доплеровиот ефект]]. Последователно, овој вид на црвено поместување се нарекува ''Доплерово црвено поместување''. Доколку пак ако изворот се движи од набљудувачот со [[брзина]] {{math|''v''}}, која е значително помала од брзината на светлината ({{math|''v'' ≪ ''c''}}), црвеното поместување се пресметува со:

:<math>z \approx \frac{v}{c}</math> &nbsp; &nbsp; (бидејќи <math>\gamma \approx 1</math>)

каде {{math|''c''}} е [[брзина на светлината|брзината на светлината]]. Во класичниот Доплеров ефект, фреквенцијата на изворот не се менува, но оддалечувалкото движење создава илузија за пониска фреквенција.

Поцелосна слика за Доплеровото црвено поместување побарува да се разгледаат релативистичките ефекти поврзани со движењето на извори кои се движат со брзини блиски до брзината на светлината. Целосното математичко изведување може да се види во статијата за [[релативистички Доплеров ефект|релативистичкиот Доплеров ефект]]. Накратко, тела кои се движат со брзини блиски до брзината на светлината ќе бидат подложни на изменет облик на равенакат од погоре поради постоењето на [[временска дилатација]] како ефект на [[специјална релативност|специјалната релативност]] што може да се отстрани со употреба на [[Лоренцов фактор|Лоренцовиот фактор]] {{math|''γ''}} во класичната равенка за Доплеровиот ефект на следниов начин (за движења кои се во видното поле):

:<math>1 + z = \left(1 + \frac{v}{c}\right) \gamma.</math>

Оваа појава првпат била набљудувана при експеримент изведен во 1938 година од страна на Херберт Ајвис и Г. Стилвел, познат под името [[Ајвис–Стилвелов експеримент]].<ref>{{cite journal | last1 = Ives | first1 = H. | last2 = Stilwell | first2 = G. | year = 1938 | title = An Experimental study of the rate of a moving atomic clock | journal = Journal of the Optical Society of America | volume = 28 | issue = 7| pages = 215–226 | doi=10.1364/josa.28.000215 | bibcode = 1938JOSA...28..215I}}</ref>

Бидејќи Лоренцовиот фактор зависи само од [[величина (математика)|големината]] на брзинат, токму ова е причината за црвеното поместување со релеативистичката исправка која е независна од насоката во која се движи изворот. За споредба, класичниот дел од равенката зависи од [[вектроска проекција|проекцијата]] на движењето на изворот во [[движење во полето на набљудување|полето на набљудување]] што пак дава различни резултати за различни насоки. Ако {{math|''θ''}} е аголот меѓу насоката на релативното движење и насоката на оддавањето од појдовниот систем на набљудувачот<ref>{{cite book|last=Freund|first=Jurgen|title=Special Relativity for Beginners|date=2008|publisher=World Scientific|pages=120|isbn=978-981-277-160-5}}</ref> (нултиот агол е директно оддалечување од набљудувачот), целосниот облик на релативистичкиот Доплеров ефект се запишува како:

:<math>1+ z = \frac{1 + v \cos (\theta)/c}{\sqrt{1-v^2/c^2}}</math>

и за движење само во полето на набљудување({{math|''θ'' {{=}} 0°}}), равенката се сведува на:

:<math>1 + z = \sqrt{\frac{1+v/c}{1-v/c}}</math>

При специјалните случаи кога светлината се движи под [[прав агол]] ({{math|''θ'' {{=}} 90°}}) релативо од насоката на релативното движење на појдовниот систем на набљудувачот,<ref>{{cite book|last=Ditchburn|first=R. |title=Light|date=1961|publisher=Dover|pages=329|isbn=978-0-12-218101-6}}</ref> релативистичкото црвено поместување е познато како [[релативистички Доплеров ефект|трансверзно црвено поместување]], и равенката го има следниот облик:

:<math>1 + z = \frac{1}{\sqrt{1-v^2/c^2}}</math>

Црвеното поместување се определува, иако телото не се оддалечува од набљудувачот. Дури и кога изворот се движи кон набљудувачот, ако постои трансверзна компонента на движењето, тогаш постои некоја брзина при која дилатацијата го поништува очекуваното сино поместување и при повисоки брзини изворот кој се приближува ќе со црвено поместување.<ref>
See "[http://www.physics.uq.edu.au/people/ross/phys2100/doppler.htm Photons, Relativity, Doppler shift] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060827063802/http://www.physics.uq.edu.au/people/ross/phys2100/doppler.htm |date=2006-08-27 }} " at the University of Queensland
</ref>

===Ширење на вселената===
{{Main|Ширење на вселената}}
На почетокот на 20 век, Слифер, Вритц и останатите ги направиле првите мерења на црвените и сините поместувања на галаксиите кои се далеку од [[Млечен Пат|Млечниот Пат]]. Првично тие ги толкувале овие црвени и сини поместувања, како последици од случајни движења, но подоцна Леметр (1927) и Хабл (1929), користејќи ги податоците добиени од претходните мерења, забележале груба линиска поврзаност меѓу зголемувањето на црвеното поместување и растојанијата до галаксиите. Леметер забележал дека овие набљудувања може да се објаснат со помош на механизам кој создава црвени поместувања абележани во Фридмановите решенија на [[Ајнштајнови равенки|Ајнштајновите равенки]] на [[општа релативност|општата релативност]].  Поврзаноста меѓу црвените поместувања и растојанијата е задолжително од сите овие модели кај кои ширењето на просторот е метричко.<ref name=Eddington/> Како резултат, брановата должина на фотоните кои се шират низ просторот е издолжена, создавајќи го на тој начин [[космолошко црвено поместување|космолошкото црвено поместување]].

Постои разлика меѓу црвеното поместување во космолошки контекст споредбено со она кое е забележано кога блиски тела пројавуваат [[месен појдовен систем|месно]] Доплерово црвено поместување. Наместо космолошко црвено поместување кое последица на релативните брзини кои се тема на разгледување на законите на [[специјална релативност|специјалната релативност]] (а со тоа се опфатени од правилото дека две соседни тела може да имаат релативни брзини поголеми од брзината на светлината кога се разгледуваат во движење едно кон друго), и овие фотони ја зголемуваат својата бранова должина и црвено поместување поради светската [[време-просторна топологија|одлика на време-просторот]] низ која тие се движет. Еднио толкување на овој ефект е идејата дека самиот простор се [[ширење на универзумот|шири]].<ref>The distinction is made clear in {{cite book |last=Harrison |first=Edward Robert |date= 2000 |title=Cosmology: The Science of the Universe |publisher=Cambridge University Press |edition=2nd |url=https://books.google.com/books?id=-8PJbcA2lLoC&pg=PA315 |pages=306''ff'' |isbn=978-0-521-66148-5}}</ref> Поради самото ширање на просторот на растојанијата се зголемуваат, а сот тоа и растојанието меѓу две далечни галаксии може да се зголемува и за брзини поголеми од 3{{e|8}} m/s, но ова не потврдува дека самите галаксии се движат со брзини поголеми од бризината на светлината во просторот во кој тие се движат (ова е забрането од [[Лоренцова коваријанса|Лоренцовата коваријанса]]).

Постојат неколку мрежни страници за пресметување на различните времиња и растојанија на црвеното поместување, а бидејќи прецизните пресметки користат нумерички интеграли за повеќето вредности на параметрите.<ref name="UCLA-2015">{{cite web |author=Staff |title=UCLA Cosmological Calculator |url=http://www.astro.ucla.edu/~wright/ACC.html |date=2015 |work=UCLA |access-date=6 August 2022 }} Light travel distance was calculated from redshift value using the UCLA Cosmological Calculator, with parameters values as of 2015: H<sub>0</sub>=67.74 and Omega<sub>M</sub>=0.3089 (see Table/Planck2015 at "Lambda-CDM model#Parameters" )</ref><ref name="UCLA-2018">{{cite web |author=Staff |title=UCLA Cosmological Calculator |url=http://www.astro.ucla.edu/~wright/ACC.html |date=2018 |work=UCLA |access-date=6 August 2022 }} Light travel distance was calculated from redshift value using the UCLA Cosmological Calculator, with parameters values as of 2018: H<sub>0</sub>=67.4 and Omega<sub>M</sub>=0.315 (see Table/Planck2018 at "Lambda-CDM model#Parameters" )</ref><ref name="ICRAR-2022">{{cite web |author=Staff |title=ICRAR Cosmology Calculator |url=https://cosmocalc.icrar.org/ |date=2022 |work=International Centre for Radio Astronomy Research |access-date=6 August 2022 }} ICRAR Cosmology Calculator - Set H<sub>0</sub>=67.4 and Omega<sub>M</sub>=0.315 (see Table/Planck2018 at "Lambda-CDM model#Parameters")</ref><ref name="KEMP-2022">{{cite web |last=Kempner |first=Joshua |title=KEMPNER Cosmology Calculator |url=https://www.kempner.net/cosmic.php |date=2022 |work=Kempner.net |access-date=6 August 2022 }} KEMP Cosmology Calculator - Set H<sub>0</sub>=67.4, Omega<sub>M</sub>=0.315, and Omega<sub>Λ</sub>=0.6847 (see Table/Planck2018 at "Lambda-CDM model#Parameters")</ref>
====Математичко изведување====
Последиците од набљудувањето на овој ефект може да се изведат со употреба на [[Фридман–Леметр–Рибертсон–Валкерова метрика|равенките]] од [[општа релативност|општата релативност]] кои  опишуваат [[космолошко начело|хомоген и изотропен универзум]].

За да се изведе црвеното поместување, се користи [[геодезиска линија|геодезиската]] равенка за светлински бран, и тоа:

:<math>ds^2=0=-c^2dt^2+\frac{a^2 dr^2}{1-kr^2}</math>

каде
* {{math|''ds''}} е [[време-простор]]ниот интервал
* {{math|''dt''}} е временскиот интервал
* {{math|''dr''}} е просторниот интервал
* {{math|''c''}} е брзината на светлината 
* {{math|''a''}} е временки зависниот [[размер (космологија)|размерен фактор]]
* {{math|''k''}} е [[закривеност]]а во единица површина.

За набљудувач кој ја набљудува грпката на светлинскиот бран во местоположба {{math|''r'' {{=}} 0}} и време {{math|''t'' {{=}} ''t''{{sub|now}}}}, и притоа грпката на тој светлосен бран е оддадена во време {{math|''t'' {{=}} ''t''{{sub|then}}}} во минатото и на далечно растојание {{math|''r'' {{=}} ''R''}}. Интегрирајќи по патеката по која се двиѓи сбветлиснкиот бран по времето и по просторот истовремено се добива:

:<math>
c \int_{t_\mathrm{then}}^{t_\mathrm{now}} \frac{dt}{a}\; =
   \int_{R}^{0} \frac{dr}{\sqrt{1-kr^2}}\,.
</math>

Општо гледано, брановата должина на светлината не е подеднаква за двете местоположби и времиња поради променливите својства на метриката. Кога бранот бил оддаден, имал бранопва должина {{math|''&lambda;''{{sub|then}}}}. Следната грпка од светлосниот бран била оддадена при време

:<math>t=t_\mathrm{then}+\lambda_\mathrm{then}/c\,.</math>

Набљудувачот ја набљудува следната грпка на набљудуваниот светлински бран {{math|''&lambda;''{{sub|now}}}} кој пристигнува во време:

:<math>t=t_\mathrm{now}+\lambda_\mathrm{now}/c\,.</math>

Бидејќи последователната грпка е повторно оддадена од {{math|''r'' {{=}} ''R''}} и е набљудувана при {{math|''r'' {{=}} 0}}, равенката  може да се презапише на следниов начин:

:<math>
c \int_{t_\mathrm{then}+\lambda_\mathrm{then}/c}^{t_\mathrm{now}+\lambda_\mathrm{now}/c} \frac{dt}{a}\; =
   \int_{R}^{0} \frac{dr}{\sqrt{1-kr^2}}\,.
</math>

Десната страна на двоинтегралната равенка од погоре се подеднакви што значи

:<math>
c \int_{t_\mathrm{then}+\lambda_\mathrm{then}/c}^{t_\mathrm{now}+\lambda_\mathrm{now}/c} \frac{dt}{a}\; =
c \int_{t_\mathrm{then}}^{t_\mathrm{now}} \frac{dt}{a}\,
</math>

Користејчи го следново разрешување:

:<math>
\begin{align}
0 & = \int_{t_\mathrm{t}}^{t_\mathrm{n}} \frac{dt}{a} - \int_{t_\mathrm{t}+\lambda_\mathrm{t}/c}^{t_\mathrm{n}+\lambda_\mathrm{n}/c} \frac{dt}{a} \\
& = \int_{t_\mathrm{t}}^{t_\mathrm{t}+\lambda_\mathrm{t}/c}\frac{dt}{a}+\int_{t_\mathrm{t}+\lambda_\mathrm{t}/c}^{t_\mathrm{n}}\frac{dt}{a}- \int_{t_\mathrm{t}+\lambda_\mathrm{t}/c}^{t_\mathrm{n}+\lambda_\mathrm{n}/c} \frac{dt}{a} \\
& = \int_{t_\mathrm{t}}^{t_\mathrm{t}+\lambda_\mathrm{t}/c}\frac{dt}{a}-\left(\int_{t_\mathrm{n}}^{t_\mathrm{t}+\lambda_\mathrm{t}/c}\frac{dt}{a}+\int_{t_\mathrm{t}+\lambda_\mathrm{t}/c}^{t_\mathrm{n}+\lambda_\mathrm{n}/c} \frac{dt}{a}\right) \\
& = \int_{t_\mathrm{t}}^{t_\mathrm{t}+\lambda_\mathrm{t}/c}\frac{dt}{a}-\int_{t_\mathrm{n}}^{t_\mathrm{n}+\lambda_\mathrm{n}/c}\frac{dt}{a}
\end{align}
</math>

се добива дека:

:<math>
\int_{t_\mathrm{n}}^{t_\mathrm{n}+\lambda_\mathrm{n}/c} \frac{dt}{a}\; =
\int_{t_\mathrm{t}}^{t_\mathrm{t}+\lambda_\mathrm{t}/c} \frac{dt}{a}\,.
</math>

За сите мали промени во времето (за периодот на циклусот на светлиснкиот бран) размерниот фактор е всушност константен ({{math|''a'' {{=}} ''a''{{sub|n}}}} денес или во минатото{{math|''a'' {{=}} ''a''{{sub|t}}}}). Ова води до

:<math>\frac{t_\mathrm{now}+\lambda_\mathrm{now}/c}{a_\mathrm{now}}-\frac{t_\mathrm{now}}{a_\mathrm{now}}\; = \frac{t_\mathrm{then}+\lambda_\mathrm{then}/c}{a_\mathrm{then}}-\frac{t_\mathrm{then}}{a_\mathrm{then}}
</math>

по што истото се презапишува како:

:<math>\frac{\lambda_\mathrm{now}}{\lambda_\mathrm{then}}=\frac{a_\mathrm{now}}{a_\mathrm{then}}\,.</math>

Користејќи ја равенката за црвено поместување дадена преку [[#мерење, карактеризација, и толкување|од погоре]] се добива:

:<math>1+z = \frac{a_\mathrm{now}}{a_\mathrm{then}}</math>

Во универзум кој се шири како нашиот , размерниот фактор [[монотона функција|монотоно се зголемува]] како што поминува времето, па така, {{math|''z''}} е позитивно и затоа галаксиите се навидум поместени кон црвено.

----

Користејќи го моделот за ширење на универзумот, црвеното поместување може да се поврзе со староста на набљудуваното тело, т.н. ''[[космичко време]]''. Означува сооднос на густини со {{math|Ω<sub>0</sub>}} притоа истото е еднакво на:

:<math>\Omega_0 = \frac {\rho}{ \rho_\text{crit}} \ , </math>

каде {{math|''ρ''<sub>crit</sub>}} е критичната густина со што се означува универзум којво еден момент ќе се собере под дејство на универзумот кој се шири. Оваа густина е околу три атоми на водород на кубен метар простор.<ref Name=Weinberg>{{cite book |first=Steven | last=Weinberg |edition=2nd |title=The First Three Minutes: A Modern View of the Origin of the Universe | page=34 |isbn=9780-465-02437-7 |date=1993 |publisher=Basic Books|title-link=The First Three Minutes: A Modern View of the Origin of the Universe }}</ref> При поголеми црвени поместувања, {{math| ''1 + z'' > Ω<sub>0</sub><sup>−1</sup>}}, се добива:

:<math> t(z) \approx \frac {2}{3 H_0 {\Omega_0}^{1/2} (1+ z )^{3/2}} \ , </math>

каде {{math|''H''<sub>0</sub>}} е моменталната [[Хаблова константа]], и {{math|''z''}} е црвеното поместување.<ref name="Bergström">{{cite book |title=Cosmology and Particle Astrophysics |url=https://books.google.com/books?id=CQYu_sutWAoC&pg=PA77 |page=77, Eq.4.79 |isbn=978-3-540-32924-4 |publisher=Springer |edition=2nd|date=2006|first1 = Lars |last1=Bergström|first2 = Ariel |last2=Goobar }}</ref><ref name = Longair>{{cite book |title=Galaxy Formation |first=M. S. |last=Longair |url=https://books.google.com/books?id=2ARuLT-tk5EC&pg=PA161 |page=161 |isbn=978-3-540-63785-1 |publisher=Springer |date=1998}}</ref><ref name=Sanchez>{{cite book |editor-first=Norma |editor-last=Sanchez |page=223 |title=Current Topics in Astrofundamental Physics |chapter-url=https://books.google.com/books?id=GOJoas-Dg7QC&pg=PA223 |isbn=978-0-7923-6856-4 |date=2001 |publisher=Springer |chapter=The High Redshift Radio Universe |author=Yu N Parijskij}}</ref>

====Разлика меѓу космолошките и месните ефекти====
За космолошките црвени поместувања при {{math|''z'' < 0.01}} се забележуваат дополнителни Доплерови црвени и сини поместувања со [[сопствена брзина|сопствени движења]] на гаслаксиите релативно во однос на една кон друга предизвикува [[промена|расејување]] од стандардниот [[Хаблов закон]].<ref>Measurements of the peculiar velocities out to 5 Mpc using the Hubble Space Telescope were reported in 2003 by {{cite journal
 | title=Local galaxy flows within 5 Mpc
 | last1=Karachentsev | first1=I. D. | last2=Makarov | first2=D. I.
 | last3=Sharina | first3=M. E. | last4=Dolphin | first4=A. E.
 | last5=Grebel | first5=E. K. | last6=Geisler | first6=D.
 | last7=Guhathakurta | first7=P. | last8=Hodge | first8=P. W.
 | last9=Karachentseva | first9=V. E. | last10=Sarajedini | first10=A.
 | last11=Seitzer | first11=P. | display-authors=1
 | journal=Astronomy and Astrophysics
 | volume=398 | issue=2 | pages=479–491 | year=2003
 | doi=10.1051/0004-6361:20021566 | bibcode=2003A&A...398..479K
 | s2cid=26822121 | arxiv=astro-ph/0211011
}}</ref> Настанатата ситуација може да се прикаже преку честата космолошка споредба која се користи за да се опише ширењето на просторот или [[ширење на универзумот#Други замисли за модели за ширењто|универзум кој се шири како опна]]. Ако две тела се претставени како лагери а време-просторот како гумена опна, Доплеовиот ефект е предизвикан од вртењето лагерите преку опната и се создава сопственото движење. Космолошкото црвено поместување се случува кога лагерите стојат во едно место а опната се растегнува.<ref name=Kuhn>{{cite book |title=In Quest of the Universe | first1=Theo | last1=Koupelis | first2=Karl F. | last2=Kuhn |edition=5th |url=https://archive.org/details/inquestofunivers00koup |url-access=registration |page=[https://archive.org/details/inquestofunivers00koup/page/557 557] |publisher=Jones & Bartlett Publishers |date=2007 |isbn=978-0-7637-4387-1}}</ref><ref name=Lewis>{{cite journal | quote=It is perfectly valid to interpret the equations of relativity in terms of an expanding space. The mistake is to push analogies too far and imbue space with physical properties that are not consistent with the equations of relativity. |title=Cosmological Radar Ranging in an Expanding Universe |arxiv=0805.2197 |journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | first1=Geraint F. | last1=Lewis |date=2008 |pages=960–964 |issue=3 |volume=388 |doi=10.1111/j.1365-2966.2008.13477.x |bibcode=2008MNRAS.388..960L|display-authors=4|last2=Francis |first2=Matthew J. |last3=Barnes |first3=Luke A. |last4=Kwan |first4=Juliana |last5=James |first5=J. Berian |s2cid=15147382 }}</ref><ref name=Chodorowski>{{Cite journal | first=Michal | last=Chodorowski |title=Is space really expanding? A counterexample |date=2007 |arxiv=astro-ph/0601171 |journal=Concepts Phys |volume=4 |issue=1 |pages=17–34|bibcode = 2007ONCP....4...15C |doi = 10.2478/v10005-007-0002-2 |s2cid=15931627 }}</ref>

Црвените поместувања на галаксиите вклучува и компонента поврзана со [[повлекувачка брзина|повлекувачката брзина]] од ширењето на универзумот, и компонента од [[сопствено движење|сопственото движење]] (Доплерово поместување).<ref>{{cite journal
 | title=A comparison between the Doppler and cosmological redshifts
 | last=Bedran | first=M. L. | year=2002
 | journal=American Journal of Physics
 | volume=70 | issue=4 | pages=406–408
 | doi=10.1119/1.1446856 | bibcode=2002AmJPh..70..406B
 | url=http://www.df.uba.ar/users/sgil/physics_paper_doc/papers_phys/cosmo/doppler_redshift.pdf
 | access-date=2023-03-16
}}</ref> Црвеното поместување кое се должи на ширењето на универзумот зависи д повлекувачката брзина на начин определен од избраниот космолошки модел за да се опише ширењето на универзумот, кое е многу поразлично од тоа како Доплеровото црвено поместување зависи од месната брзина.<ref name="Harrison2">{{cite journal |last=Harrison |first=Edward |date=1992 |title=The redshift-distance and velocity-distance laws |journal=Astrophysical Journal, Part 1 |volume=403 |pages=28–31 |bibcode=1993ApJ...403...28H |doi=10.1086/172179}}. A pdf file can be found here [http://articles.adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?1993ApJ...403...28H&data_type=PDF_HIGH&whole_paper=YES&type=PRINTER&filetype=.pdf].</ref> Опишувањето на потеклото на космолошкото ширење на црвеното поместување, според космологот [[Едвард Харисон]], "Светлината ја напушта галаксијата, која е неподвижна во месниот простор и по одреден период е восприемена од набљудувачи кои се пак неподвижни во нивниот месен простор. Меѓу галаксијата и набљудувачот, светлината патува големи растојанија низ простор кој се шири. Како резултат, сите бранови должини на светлината се развлечени од ширењето на просторот. И е едноставно толку просто..."<ref>{{Harvnb|Harrison|2000|p=315}}.</ref> подоцна [[Стивен Вајнберг]] појаснува, "зголемувањето на брановата должина од оддавањето до впивањето на светлината не зависи од чекорот на промена на {{math|''a''(''t'')}} [тука {{math|''a''(''t'')}} е  [[Размерен фактор (космологија)|Робертсон-Валкеровиот размерен фактор]]] при периодот на впивање или оддавање, но кога се зголемува {{math|''a''(''t'')}} тое е во целовкупниот период од оддавањето до впивњето."<ref name=Weinberg_Cosmology>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=48C-ym2EmZkC&pg=PA11 |first=Steven | last=Weinberg |title=Cosmology |publisher=Oxford University Press |page=11 |date=2008 |isbn=978-0-19-852682-7}}</ref>

Во научната литература честопати се користи изразот "Доплерово црвено поместување" наместо "космолошко црвено поместување" за да се опише црвеното поместување на галаксиите каде доминира ширењет на време-просторот, но космолошкото црвено ширење не се пресметува со употреба на релативистичката Доплерова равенка<ref>Odenwald & Fienberg 1993</ref> која пак е окарактеризирана преку [[специјална релативност|специјалната релативност]]; па така {{math|''v'' &ge; ''c''}} е невозможно, досека пак за споредба, {{math|''v'' &ge; ''c''}} е можно за космолошкото црвено поместување, бидејќи просторот кој ги разделува телата (на пример, квазар и Земјата) може да се шири и со брзини поголеми од брзината на светлината.<ref>Speed faster than light is allowed because the expansion of the spacetime metric нis described by general relativity in terms of sequences of only locally valid inertial frames as opposed to a global Minkowski metric. Expansion faster than light is an integrated effect over many local inertial frames and is allowed because no single inertial frame is involved. The speed-of-light limitation applies only locally. See:<br>{{cite journal | first=Michal | last=Chodorowski |title=Is space really expanding? A counterexample |date=2007 |arxiv=astro-ph/0601171 |journal=The Old and New Concepts of Physics |volume=4 |issue=1 |pages=17–34|bibcode = 2007ONCP....4...15C |doi = 10.2478/v10005-007-0002-2 |s2cid=15931627 }}</ref> Поматематички, од гледната точка "далечните галаксии се оддалечуваат" и од гледната точка дека "просторот меѓу галаксиите се зголемува" се поврзани преку [[координатен систем|координатни системи]]. За да се објасни ова прецизно потребно е да се користи [[Фридман–Леметр–Роберсон–Валкерова метрика|Фридман–Роберсон–Валкерова метрика]].<ref>{{cite web
 | first=M. | last=Weiss | year=1994
 | title=What Causes the Hubble Redshift?
 | website=The Original Usenet Physics FAQ
 | url=http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/GR/hubble.html
 | access-date=2023-03-17 }}</ref>

Доколку пак ако универзумаот се беше собирал, ние би набљудувале како далечните галаксии се сино поместени за големина соодветна за нивното растојание, што е поразлично од црвеното поместување.<ref>This is only true in a universe where there are no peculiar velocities. Otherwise, redshifts combine as

:<math>1+z=(1+z_{\mathrm{Doppler}})(1+z_{\mathrm{expansion}})</math>
which yields solutions where certain objects that "recede" are blueshifted and other objects that "approach" are redshifted. For more on this bizarre result see: {{cite journal
 | last1=Davis | first1=T. M. | last2=Lineweaver | first2=C. H. | last3=Webb | first3=J. K.
 | title=Solutions to the tethered galaxy problem in an expanding universe and the observation of receding blueshifted objects
 | journal=American Journal of Physics
 | volume=71 | issue=4 | pages=358–364
 | date=April 2003 | doi=10.1119/1.1528916 
 | arxiv=astro-ph/0104349 | bibcode=2003AmJPh..71..358D | s2cid=3219383 }}</ref>

===Гравитациско црвено поместување===
{{Main|Гравитациско црвено пшоместување}}
Бо теоријата за [[општа релативност|општата релативност]], постои временска дилатација во гравитациониот бунар. Оваа појава е позната како [[гравитационо црвено поместување]] или ''Ајнштајново поместување''.<ref>{{cite journal | last=Chant | first=C. A. | bibcode = 1930JRASC..24..390C | title = Notes and Queries (Telescopes and Observatory Equipment – The Einstein Shift of Solar Lines) | url=https://archive.org/details/sim_journal-of-the-royal-astronomical-society-of-canada_1930-10_24_8/page/390 | date = 1930 | journal = Journal of the Royal Astronomical Society of Canada | volume = 24 | page = 390 }}</ref> Теориското изведување на овој ефект е проследено од [[Швардшилдова матрика|Шварцшилдовото решение]] на [[Ајнштајнови равенки за полето|Ајнштајновите равенки]] при што се добива следната равенка за црвеното поместување за фотон кој минува низ [[гравитационо поле]] на [[електричен полнеж|ненаелектризираното]], [[вртење|невртежно]], [[сферна симетрија|сферно симетрична]] маса:

:<math>1+z=\frac{1}{\sqrt{1-\frac{2GM}{rc^2}}},</math>

каде
* {{math|''G''}} е [[гравитациона константа|гравитационата константа]],
* {{math|''M''}} е [[маса]]та на телото кое го создава гравитационото поле,
* {{math|''r''}} е радијалната координата на изворот (што се поистоветува со класичното растојание од центарот на телото, но е всушност [[Шварцшилдови координати|Шварцшилдова координата]]), и
* {{math|''c''}} е [[брзина на светлината|брзината на светлината]].

Ова гравитациско црвено поместување може да се изведе од претпоставките на [[специјална релативност|специјалната релативност]] и [[начело за еквивалетност|начелото за еквивалентност]]; целосната теорија на општата релативност не е од корист во овој случај.<ref>{{cite journal | last = Einstein | first = A. | date = 1907 | title = Über das Relativitätsprinzip und die aus demselben gezogenen Folgerungen | journal = Jahrbuch der Radioaktivität und Elektronik | volume = 4 | pages = 411–462 | bibcode=1908JRE.....4..411E}} See p. 458 ''The influence of a gravitational field on clocks''</ref>

Овој ефект е мал, но сепак мерлив од Земјата со употреба на [[Месбауеров ефект|Месбауеровиот ефект]] и за првпат е забележано во [[Поунд-Ребков експеримент|Поунд-Ребковиот експеримент]].<ref>{{cite journal | doi = 10.1103/PhysRevLett.4.337 | title = Apparent Weight of Photons | date = 1960 | last1 = Pound | first1 = R. | last2 = Rebka | first2 = G. | journal = Physical Review Letters | volume = 4 | issue = 7 | pages = 337–341 | bibcode=1960PhRvL...4..337P| doi-access = free }}. Овој труд е првото мерење.</ref> Сепак, поради големата близина до [[црна дупка]], и како што некое тело се приближува до [[хоризонт на настани|хоризонтот на настани]] црвеното поместување станува бесконечно. Ова е исто така главната причина за големите аголно-размерни промени во [[позадинско космолошко микробраново зрачење|позадинското космолошко микробраново зрачење]] (Погледајте [[Сахс–Волфов ефект]]).<ref>{{cite journal | last1=Sachs | first1=R. K.  | last2=Wolfe | first2=A. M. | date=1967 | title=Perturbations of a cosmological model and angular variations of the cosmic microwave background | journal=Astrophysical Journal | volume=147 | issue=73 | doi=10.1086/148982 | page=73 | bibcode=1967ApJ...147...73S }}</ref>
== Астрономски набљудувања==
[[File:Look-back time by redshift.png|thumb|[[Космичко време]] на вонгалактички набљудувања според набљуадуваните црвени поместувања до z=20.<ref name="Pilipenko">S.V. Pilipenko (2013-2021) [https://arxiv.org/abs/1303.5961 "Paper-and-pencil cosmological calculator"] arxiv:1303.5961, including [https://code.google.com/archive/p/cosmonom/downloads Fortran-90 code] upon which the citing charts and formulae are based.</ref> Постојат мрежни страници за пресметување за физичките величини произлезени од црвеното поместување.<ref name="UCLA-2015"/><ref name="UCLA-2018"/><ref name="ICRAR-2022"/><ref name="KEMP-2022"/>]]

Црвените поместувања забележани во астрономијата може да се измерат поради [[оддавни спектри|оддавните]] и [[апсопрпциона спектроскопија|апсорпциони]] [[атом]]ски спектри се разликуваат и се добро познати, баждарени со помош на [[спектроскопија|спектроскопски]] експеримети изведени во [[лабораторија|лабораториите]] на Земјата. Кога црвеното поместување на различните апсорпциони и оддавни линии од едно единствено астрономско тело се измерени, се определува {{math|''z''}} кое пак е неверојатно константно. Иако далечните тела не се јасно видливи а со тоа и нивините спектрални линии се проширени, но тоа не е повеќе од она што се очекува од [[кинетичка теорија на гасовите|топлинските]] или механичките [[движење|движења]] на изворот. Од овие причинии други, постои усогласеност меѓу астрономите дека црвените поместувања кои се набљудувани се неакаква мешавина од постоечките три Доплерови црвени поместувања. Поинакви претпоставки и објаснувања за црвеното поместување како на пример [[заморена светлост]] воглавно не се прифатени како можни објаснувања.<ref name=reboul>When cosmological redshifts were first discovered, Fritz Zwicky proposed an effect known as tired light. While usually considered for historical interests, it is sometimes, along with intrinsic redshift suggestions, utilized by nonstandard cosmologies. In 1981, H. J. Reboul summarised many [http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=1981A%26AS...45..129R&db_key=AST&data_type=HTML&format=&high=42ca922c9c23806 alternative redshift mechanisms] that had been discussed in the literature since the 1930s. In 2001, Geoffrey Burbidge remarked in a [http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=2001PASP..113..899B&db_key=AST&data_type=HTML review] that the wider astronomical community has marginalized such discussions since the 1960s. Burbidge and Halton Arp, while investigating the mystery of the nature of quasars, tried to develop alternative redshift mechanisms, and very few of their fellow scientists acknowledged let alone accepted their work. Moreover, {{cite journal | title=Timescale Stretch Parameterization of Type Ia Supernova B-Band Lightcurves | first1=G. | last1=Goldhaber | first2=D. E. | last2=Groom | first3=A. | last3=Kim | first4=G. | last4=Aldering | first5=P. | last5=Astier | first6=A. | last6=Conley | first7=S. E. | last7=Deustua | first8=R. | last8=Ellis | first9=S. | last9=Fabbro | first10=A. S. | last10=Fruchter | first11=A. | last11=Goobar | first12=I. | last12=Hook | first13=M. | last13=Irwin | first14=M. | last14=Kim | first15=R. A. | last15=Knop | first16=C. | last16=Lidman | first17=R. | last17=McMahon | first18=P. E. | last18=Nugent | first19=R. | last19=Pain | first20=N. | last20=Panagia | first21=C. R. | last21=Pennypacker | first22=S. | last22=Perlmutter | first23=P. | last23=Ruiz-Lapuente | first24=B. | last24=Schaefe | first25=N. A. | last25=Walton | first26=T. | last26=York | display-authors=1 | year=2001 | journal=Astrophysical Journal | volume=558 | issue=1 | pages=359–386 | doi=10.1086/322460 | arxiv=astro-ph/0104382 | bibcode=2001ApJ...558..359G | s2cid=17237531| doi-access=free }} pointed out that alternative theories are unable to account for timescale stretch observed in type Ia supernovae</ref>

Спектроскопијата, како мерење, е значително многу потешка за мерење од [[фотометрија (астрономија)|фотометрија]], која ја мери [[сјајност]]а на астрономските тела низ одредени [[оптички филтер|филтри]].<ref>For a review of the subject of photometry, consider: {{cite book | last=Budding | first=E. | title=Introduction to Astronomical Photometry | url=https://archive.org/details/introductiontoas0000budd | publisher=Cambridge University Press | date=September 24, 1993 | isbn=0-521-41867-4 }}</ref> Кога фотометриските податоци се се што е достапно (на пример, [[Хаблово длабоко поле|Хабловото длабоко поле]] и [[Хаблово ултрадлабоко поле|Хабловото ултрадлабоко поле]]), астрономите користат техники за мерење на [[фотометриско црвено поместување|фотометриските црвени помествања]].<ref>The technique was first described by: {{cite conference | last=Baum | first=W. A. | year=1962 | editor-first=G. C. | editor-last=McVittie | title=Problems of extra-galactic research | page=390 | conference=IAU Symposium No. 15 }}</ref> Поради широките подрачја на бранови должини кај фотометриските филтри и потребните претпоставки за природата на спектарот на изворот на светлина, па така [[набљудувачки грешки|грешките]] за овој вид на мерењаможе да достигне {{math|δ''z'' {{=}} 0.5}}, и се многу поневеродостојни од оние определени со спектроскопски набљудувања.<ref>{{cite journal | last1=Bolzonella | first1=M. | last2=Miralles | first2=J.-M. | last3=Pelló | first3=R. | title=Photometric redshifts based on standard SED fitting procedures | journal=Astronomy and Astrophysics | volume=363 | pages=476–492 | year=2000 | arxiv=astro-ph/0003380 | bibcode=2000A&A...363..476B }}</ref>

Сепак, фотометријата дозволува квалитативна карактеризација на црвеното поместување. На пример, ако спектар налик на оној на Сонцето има црвено поместување {{math|''z'' {{=}} 1}}, ќе биде најсјано во подрачјето на [[инфрацрвена светлина]](1000&nbsp;nm) отколку кај сино-зелена (500&nbsp;nm) боја поврзана со врвот на [[црно тело|спектарот на црното тело]], и јачината на светлината ќе биде намалена преку филтерот за фактор 4, {{math|(1 + ''z''){{sup|2}}}}. Истовремено бројот на фотони и фотонската енергија се црвено поместени. (Погледајте [[K-исправка]] за фотометриските последици од црвеното поместување.)<ref>A pedagogical overview of the K-correction by David Hogg and other members of the Sloan Digital Sky Survey collaboration can be found at: {{cite arXiv | title=The K correction | last1=Hogg | first1=David W. | last2=Baldry | first2=Ivan K. | last3=Blanton | first3=Michael R. | last4=Eisenstein | first4=Daniel J. | display-authors=1 | date=October 2002 | eprint=astro-ph/0210394}}</ref>

===Месни набљудувања===
Кај месните тела (во нашата галаксија [[Млечен Пат]]) набљудуваните црвени поместувања се скоро секогаш поврзани со брзините на [[движење во линија на гледањето|линијата на гледање]] на телата кои се набљудувани. Набљудувањата на овие црвени поместувања и сини поместувања им овозможиле на астрономите   да ги измерат [[брзина|брзините]] и да ги параметризираат [[маса|масите]] на [[орбита|орбитирачките]] [[ѕвезда|ѕвезди]] кај [[спектроскопска двојна ѕвезда|спектроскопските двојни ѕвезди]], метод кој првпат е употребен во 1868 година од британскиот астроном [[Вилјам Хагинс]].<ref name=Huggins/> Слично, малите црвени и сини поместувања забележани при спектроскопските мерења на поединечните ѕвезди се еден начин како астрономите можеле да [[методи за откривање вонсончеви планети#радијална брзина|утврдат и измерат]] присуството и карактеристиките на [[вонсончева планета|планетарните системи]] околу други ѕвезди и дури направиле мошне [[Роситер–Меклолинов ефект|детални диференцијални мерења]] на црвените поместувања за време на [[методи за откривање вонсончеви планети|планетарните премини]] за да се определат прецизно орбиталните параметри.<ref>The Exoplanet Tracker is the newest observing project to use this technique, able to track the redshift variations in multiple objects at once, as reported in {{cite journal |last1=Ge |first1=Jian |last2=Van Eyken |first2=Julian |last3=Mahadevan |first3=Suvrath |last4=Dewitt |first4=Curtis |last5=Kane |first5=Stephen R. |last6=Cohen |first6=Roger |last7=Vanden Heuvel |first7=Andrew |last8=Fleming |first8=Scott W. |last9=Guo |first9=Pengcheng |last10=Henry |first10=Gregory W. |last11=Schneider |first11=Donald P. |last12=Ramsey |first12=Lawrence W. |last13=Wittenmyer |first13=Robert A. |last14=Endl |first14=Michael |last15=Cochran |first15=William D. |display-authors=4 |date=2006 |title=The First Extrasolar Planet Discovered with a New-Generation High-Throughput Doppler Instrument |journal=The Astrophysical Journal |volume=648 |issue=1 |pages=683–695 |arxiv=astro-ph/0605247 |bibcode=2006ApJ...648..683G |doi=10.1086/505699 |s2cid=13879217 |last16=Ford |first16=Eric B. |last17=Martin |first17=Eduardo L. |last18=Israelian |first18=Garik |last19=Valenti |first19=Jeff |last20=Montes |first20=David}}</ref>

Конечно деталните мерења на црвените поместувања се користат во [[хелиосеизмологија]]та за да се определат прецизните движења на [[фотосфера]]та на [[Сонце]]то.<ref>{{cite journal | doi = 10.1007/BF00243557 | title = Solar and stellar seismology | date = 1988 | last1 = Libbrecht | first1 = Keng | journal = Space Science Reviews | volume = 47 | issue = 3–4 |bibcode=1988SSRv...47..275L | pages=275–301| s2cid = 120897051 | url = https://authors.library.caltech.edu/104214/1/1988SSRv___47__275L.pdf }}</ref> Црвените поместувања се користат за да се направат првите мерења на [[вртење|вртежните]] стапки на [[планета|планетите]],<ref>In 1871 Hermann Carl Vogel measured the rotation rate of Venus. Vesto Slipher was working on such measurements when he turned his attention to spiral nebulae.</ref> брзините на [[меѓуѕвездени облаци|меѓуѕвездените облаци]],<ref>An early review by Jan Hendrik Oort on the subject: {{cite journal | title=The formation of galaxies and the origin of the high-velocity hydrogen | journal=Astronomy and Astrophysics | volume=7 | page=381 | date=1970 | bibcode=1970A&A.....7..381O | last= Oort | first= J. H. }}</ref> [[галактичка вртежна крива|вртењето на галаксиите]],<ref name="basicastronomy" /> и [[динамика (механика)|динамиката]] на [[насобирен диск|насобирањето]] кај [[неутронска ѕвезда|неутронските ѕвезди]] и [[црна дупка|црните дупки]] кои поседуваат едновремено Доплерови и гравитациони црвени поместувања.<ref>{{cite journal| last=Asaoka | first=Ikuko | bibcode=1989PASJ...41..763A | title=X-ray spectra at infinity from a relativistic accretion disk around a Kerr black hole | journal=Publications of the Astronomical Society of Japan | volume=41 | issue=4 | date=1989 | pages=763–778 }}</ref> [[Температура|температурите]] на различните оддавни и впивни тела може да се определи [[Доплерово проширување|Доплеровото проширување]] делотворно за црвените и сините поместувања на единечна оддавна и впивна линија.<ref>{{cite book | last1=Rybicki | first1=G. B. | first2=A. R. | last2=Lightman | title=Radiative Processes in Astrophysics | publisher=John Wiley & Sons | year=1979 | page=288 | isbn=0-471-82759-2 }}</ref> Со мерењето на проширувањето и поместувањето на 21-сантиметарската [[водородна линија]] во различни насоки, астрономите успеале да ги измерат [[оддалечувачка брзина|оддалечувачките брзини]] на [[меѓуѕвезден гас|меѓуѕвездениот гас]], кои пак од друга страна ја определуваат [[вртежна брзина|вртежната брзина]] на Млечниот Пат.<ref name=basicastronomy/> Слични мерења се изведени на други галаксии, како што е [[Андромеда (галаксија)|Андромеда]].<ref name=basicastronomy/> Како дијагностичка алатка, мерењата на црвените поместувања се едни од најважните [[астрономска спектроскопија|спектроскопски мерења]] направени во астрономијата.

===Вонгалактички набљудувања===
[[File:Age by redshift.png|thumb|Староста на универзумот споредена со црвеното поместување од z=5 до 20.<ref name="Pilipenko" />]]

Најдалечните тела воедно имаат и најголеми црвени поместувања, што пак е потврдено од [[Хаблов закон|Хабловиот закон]] за [[уницерзум]]от. Најголемото забележано црвено поместување, што пак е поистоветено со најголемото растојание и дава поглед најназад низ времето, е она на [[космичко позадинско микробраново зрачење|космичкото позадинско микробраново]] зрачење. [[Хаблов закон#Брзина на црвеното поместување|Бројната вредност]] на црвеното поместување е околу {{math|''z'' {{=}} 1089}} ({{math|''z'' {{=}} 0}} е вредноста за сегашноста), и ја одредува состојбата на универзумот пред околу 13,8 милијарди години,<ref>{{cite web
 | title=Cosmic Detectives
 | url=http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/Cosmic_detectives
 | publisher=The European Space Agency (ESA)
 | date=2013-04-02
 | access-date=2013-04-25
}}</ref> и 379.000 години по [[Голема експлозија|големата експлозија]].<ref>An accurate measurement of the cosmic microwave background was achieved by the Cosmic Background Explorer. The final published temperature of 2.73 K was reported in this paper: {{cite journal | last1=Fixsen | first1=D. J. | last2=Cheng | first2=E. S. | last3=Cottingham | first3=D. A. | last4=Eplee | first4=R. E. Jr. | last5=Isaacman | first5=R. B. | last6=Mather | first6=J. C. | last7=Meyer | first7=S. S. | last8=Noerdlinger | first8=P. D. | last9=Shafer | first9=R. A. | last10=Weiss | first10=R. | last11=Wright | first11=E. L. | last12=Bennett | first12=C. L. | last13=Boggess | first13=N. W. |last14=Kelsall | first14=T. | last15=Moseley | first15=S. H. | last16=Silverberg | first16=R. F. | last17=Smoot | first17=G. F. | last18=Wilkinson | first18=D. T. | date=January 1994 | title=Cosmic microwave background dipole spectrum measured by the COBE FIRAS instrument | url=https://archive.org/details/sim_astrophysical-journal_1994-01-01_420_1/page/n448 | journal=Astrophysical Journal | volume=420 | page=445 | doi=10.1086/173575 | bibcode=1994ApJ...420..445F }}. Најпрецизното мерење направено во 2006 година било постигнато со помош на експериментот [[Вилкинсонова микробранова анизотропна сонда|ВМАС]].</ref>

Сјајните точкасти јадра на [[квазар]]ите биле првите „високо вредносни црвени поместувања“ или тела со ({{math|''z'' > 0.1}}) забележани пред да се подобрат телескопите кои овозможиле да се забележат други галаксии со големи црвени поместувања.

За галаксии подалечни од [[Месна Група|Месната Група]] и блиското јато [[Девица (галактичко јато)|Девица]], но на даечина од околу илјада мега[[парсек|парсеци]], црвеното поместување е приближно пропорционално со галактичкото растојание. Оваа поврзаност била првично набљудувана од страна на [[Едвин Хабл]] и било познато како [[Хаблов закон]]. [[Весто Слифер]] кој ги забележал галактичките црвени поместување, во 1912 година, додека пак Хабл ги поврзал Слиферовите мерења на растојанијата кои [[Скала на вселенски растојанија|ги измерил]] за да го оформи својот закон.<ref name="Peebles-1993"/>

Широко прифатениот космолошки модел заснован на [[општа релативност|општата релативност]], црвеното поместување е резултат на ширењето на просторот: ова значи колку подалеку е галаксијата од нас, толку повеќе се има зголемено просторот од моментот кога таа светлина била оддадена од галаксијата, па така колку повеќе е светлината развлечена, толку повеќе е црвено поместена светлината, и толку делува дека побрзо да се оддалечува од нас. Хабловиот закон делумно го следи [[Коперниково начело|Коперниковото начело]].<ref name="Peebles-1993">Peebles (1993).</ref> Бидејќи вообичаено не се знае колкава е [[сјајност]]а, определувањето на црвеното поместување е полесно за споредба од директното мерење на растојанијата, па така понекогаш во практиката се искоритени за грубо определување на растојанијата со употреба на Хабловиот закон.

[[Гравитација|Гравитациските]] заемодејства на галксиите меѓусебно и меѓу самите галактички јата предизвикуваат значително [[варијанса|расејување]] при исцртувањето на Хабловиот дијаграм. [[особена брзина|Особените брзини]] поврзани со галаксиите се преклопуваат и образуваат груба трага за [[маса]]та на[[вириална теорема|вирилизираните тела]] во универзумот. Оој ефект доведува до тоа појавите како блиските галаксии (како на пример [[Андромеда (галаксија)|Андромеда]]) имаат сино поместување бидејќи се движиме кон заедничко [[тежиште]], и картите на црвеното поместување на галактичките јата укажуваат на [[црвено-просторни изместувања]] поради кои се расејуваат особените брзини при груба сферна распределба.<ref name="Peebles-1993"/> Оваа додадена компонента им овозможува на космолозите начин за мерење на масите на тела независно од [[однос маса-светлина|односот маса-светлина]] (односот на галактичката маса во сончеви маси со сјајноста изразена во сончеви сјајности), важна алатка за мерење на [[темна материја|темната материја]].<ref>{{cite book | first1=James | last1=Binney | first2=Scott | last2=Treimane | title=Galactic dynamics|publisher=Princeton University Press | isbn=978-0-691-08445-9 | date=1994 }}</ref>

Линеарната зависнот на Хабловиот закон и растојанијата преку црвените поместувања претпоставува дека чекорот на ширење на универзумот е константна величина. Сепак, кога универзумот бил многу помлад, чекорот на ширење, а со тоа и Хабловата „константа“, била поголема отколку што е денес. За подалечните галаксии, тогаш, чии светлини патувале кон нас подолго време, приближноста за непромениво ширење престанува да важи, и Хабловиот закон станува нелиниско интегрално заемодејство и зависи од историјата на чекорот на ширење од моментот кога таа светлина била оддадена од галаксијата која се набљудува. Набљудувањето на црвените поместувања и врската со растојанијата може да се искористи за опредеување на историјата на ширењето на универзумот а со тоа и на материјата и енергијата.

Долго време се верувало дека ширењето на универзумот се намалувало постојано од почетокот на Големата експлозија, набљудувањата од почетокот на 1988 година на црвеното поместување и растојанието со употреба на [[тип Ia супернов]]и укажуваат дека во последниве периоди чекорот на ширење на универзумот [[забрзувачко ширење на универзумот|започал да забрзува]].<ref>{{cite web|url=https://www.nobelprize.org/uploads/2019/05/popular-physicsprize2011.pdf |title=The Nobel Prize in Physics 2011: Information for the Public |website=nobelprize.org |access-date=2023-06-13}}</ref>

===Најголеми црвени поместувања===
{{see also|Список на далечни астрономски тела#Спиок на најдалечните тела по тип{{!}}Список на најдалечните тела по тип}}
[[File:Comoving distance and lookback time (Planck 2018).png|thumb|upright=1.8|[[Содружни и сопствени растојанија|Содружното растојание]] и [[космичко време|космичкото време]] за Планковите космолоѓки параметри од  2018 година, имаат црвени поместувања од 0 до 15, со растојание (сината полна линија) на левата оска, и времето (портокаловата испрекината линија) на десно. Забележете дека времето кое изминало (во гига години) од одредено црвено поместување до денес не е исто со растојанијето (во гига години) кое светлината би го изминала од тоа црвено поместување, поради ширењето на просторот во истиот тој период.]]

Моментално, телата со најголеми познати црвени поместувања се галаксии и телата кои создаваат гама-зрачни експлозии. Најпрецизните црвени поместувања се од [[спектроскопија|спектроскопските]] податоци, и најголемото спектроскопско потврдено црвено поместување на галаксија е на [[JADES-GS-z14-0]] со црвено поместување е {{math|''z'' {{=}} 14,32}}, што е соодветно на 290 милиони години по Големата експлозија.<ref>{{Cite journal |last=Carniani |first=Stefano |last2=Hainline |first2=Kevin |last3=D’Eugenio |first3=Francesco |last4=Eisenstein |first4=Daniel J. |last5=Jakobsen |first5=Peter |last6=Witstok |first6=Joris |last7=Johnson |first7=Benjamin D. |last8=Chevallard |first8=Jacopo |last9=Maiolino |first9=Roberto |last10=Helton |first10=Jakob M. |last11=Willott |first11=Chris |last12=Robertson |first12=Brant |last13=Alberts |first13=Stacey |last14=Arribas |first14=Santiago |last15=Baker |first15=William M. |date=2024-07-29 |title=Spectroscopic confirmation of two luminous galaxies at a redshift of 14 |url=https://www.nature.com/articles/s41586-024-07860-9 |journal=Nature |language=en |pages=1–3 |doi=10.1038/s41586-024-07860-9 |issn=1476-4687}}</ref> Претходниот рекорд бил на [[GN-z11]],<ref>{{cite journal
 | title=A Remarkably Luminous Galaxy at z=11.1 Measured with Hubble Space Telescope Grism Spectroscopy
 | last1=Oesch | first1=P. A. | last2=Brammer | first2=G.
 | last3=van Dokkum | first3=P. G. | last4=Illingworth | first4=G. D.
 | last5=Bouwens | first5=R. J. | last6=Labbé | first6=I.
 | last7=Franx | first7=M. | last8=Momcheva | first8=I.
 | last9=Ashby | first9=M. L. N. | last10=Fazio | first10=G. G.
 | last11=Gonzalez | first11=V. | last12=Holden | first12=B.
 | last13=Magee | first13=D. | last14=Skelton | first14=R. E.
 | last15=Smit | first15=R. | last16=Spitler | first16=L. R.
 | last17=Trenti | first17=M. | last18=Willner | first18=S. P.
 | display-authors=1 | journal=The Astrophysical Journal
 | date=March 1, 2016 | volume=819 | issue=2 | page=129
 | arxiv=1603.00461 | doi=10.3847/0004-637X/819/2/129
 | bibcode=2016ApJ...819..129O | s2cid=119262750
| doi-access=free }}</ref> со црвено поместување од {{math|''z'' {{=}} 11,1}}, што соодвествува на 400 мииони гоини по Големата експлозија, и од [[UDFy-38135539]]<ref>
{{cite journal
 | display-authors=4 | first1=M. D. | last1=Lehnert
 | last2=Nesvadba | first2=N. P. | last3=Cuby | first3=J. G.
 | last4=Swinbank | first4=A. M. | last5=Morris | first5=S.
 | last6=Clément | first6=B. | last7=Evans | first7=C. J.
 | last8=Bremer | first8=M. N. | last9=Basa | first9=S.
 | title=Spectroscopic Confirmation of a galaxy at redshift z = 8.6
 | journal=Nature | year=2010
 | volume=467 | issue=7318 | pages=940–942
 | doi=10.1038/nature09462 | pmid=20962840
 | bibcode=2010Natur.467..940L | arxiv=1010.4312
 | s2cid=4414781
}}</ref> со црвено поместување од {{math|''z'' {{=}} 8,6}}, што соодвествува на 600 милиони години по Големата експлозија.

Малку поневеродостојни се [[Лајман-прекршна галаксија|Лајман-прекршните]] црвени поместувања, од кои најголемо е она на галаксијата A1689-zD1 со црвено поместување од {{math|''z'' {{=}} 7,5}}<ref>{{Cite journal|last1=Watson|first1=Darach|last2=Christensen|first2=Lise|last3=Knudsen|first3=Kirsten Kraiberg|last4=Richard|first4=Johan|last5=Gallazzi|first5=Anna|last6=Michałowski|first6=Michał Jerzy|title=A dusty, normal galaxy in the epoch of reionization|journal=Nature|volume=519|issue=7543|pages=327–330|doi=10.1038/nature14164|arxiv = 1503.00002 |bibcode = 2015Natur.519..327W|pmid=25731171|year=2015|s2cid=2514879}}</ref><ref>{{cite journal
 | title=Discovery of a Very Bright Strongly Lensed Galaxy Candidate at z ~ 7.6
 | first1=L. D. | last1=Bradley | first2=R. J. | last2=Bouwens
 | first3=H. C. | last3=Ford | first4=G. D. | last4=Illingworth
 | first5=M. J. | last5=Jee | first6=N. | last6=Benítez
 | first7=T. J. | last7=Broadhurst | first8=M. | last8=Franx
 | first9=B. L. | last9=Frye | first10=L. | last10=Infante
 | display-authors=1 | journal=The Astrophysical Journal
 | volume=678 | issue=2 | pages=647–654 | year=2008
 | bibcode=2008ApJ...678..647B | s2cid=15574239
 | doi=10.1086/533519 | arxiv=0802.2506
}}</ref> and the next highest being {{math|''z'' {{=}} 7.0}}.<ref>{{cite journal
 | display-authors=1 | first1=E. | last1=Egami
 | first2=J.-P. | last2=Kneib | first3=G. H. | last3=Rieke
 | first4=R. S. | last4=Ellis | first5=J. | last5=Richard
 | first6=J. | last6=Rigby | first7=C. | last7=Papovich
 | first8=D. | last8=Stark | first9=M. R. | last9=Santos
 | first10=J.-S. | last10=Huang | first11=H. | last11=Dole
 | first12=E. Le | last12=Floc'H | first13=P. G. | last13=Pérez-González
 | title=Spitzer and Hubble Space Telescope Constraints on the Physical Properties of the z~7 Galaxy Strongly Lensed by A2218
 | journal=The Astrophysical Journal
 | volume=618 | issue=1 | pages=L5–L8 | year=2005
 | bibcode=2005ApJ...618L...5E | doi=10.1086/427550
 | arxiv=astro-ph/0411117 | s2cid=15920310 }}</ref> Најдалечнотата набљудувана [[гама-зрачна експлозија]] со измерено спектроскопско црвено поместување е [[GRB 090423]], која има црвено поместување од {{math|''z'' {{=}} 8,2}}.<ref>{{cite journal
 | title=GRB 090423 reveals an exploding star at the epoch of re-ionization
 | last1=Salvaterra | first1=R. | first2=M. Della | last2=Valle
 | last3=Campana | first3=S.| last4=Chincarini | first4=G.
 | last5=Covino | first5=S. | last6=d'Avanzo | first6=P.
 | last7=Fernández-Soto | first7=A. | last8=Guidorzi | first8=C.
 | last9=Mannucci | first9=F. | last10=Margutti | first10=R.
 | last11=Thöne | first11=C. C. | last12=Antonelli | first12=L. A.
 | last13=Barthelmy | first13=S. D. | last14=De Pasquale | first14=M.
 | last15=d'Elia | first15=V. | last16=Fiore | first16=F.
 | last17=Fugazza | first17=D. | last18=Hunt | first18=L. K.
 | last19=Maiorano | first19=E. | last20=Marinoni | first20=S.
 | last21=Marshall | first21=F. E. | last22=Molinari | first22=E.
 | last23=Nousek | first23=J. | last24=Pian | first24=E.
 | last25=Racusin | first25=J. L. | last26=Stella | first26=L.
 | last27=Amati | first27=L. | last28=Andreuzzi | first28=G.
 | last29=Cusumano | first29=G. | last30=Fenimore | first30=E. E.
 | display-authors=4 | journal=[[Nature (journal)|Nature]]
 | volume=461 | issue=7268 | pages=1258–60
 | doi=10.1038/nature08445 | date=2009 | pmid=19865166
 | s2cid=205218263 | bibcode=2009Natur.461.1258S |arxiv=0906.1578
 }}</ref> Најдалечниот познат квазар, [[ULAS J1342+0928]], е со {{math|''z'' {{=}} 7,54}}.<ref>{{cite web|url=https://news.mit.edu/2017/scientists-observe-supermassive-black-hole-infant-universe-1206|title=Scientists observe supermassive black hole in infant universe|website=MIT News |publisher=Massachusetts Institute of Technology |date=2017-12-06 |first=Jennifer |last=Chu}}</ref><ref name="Nature-2018-01">{{cite journal |last1=Bañados |first1=Eduardo |last2=Venemans |first2=Bram P. |last3=Mazzucchelli |first3=Chiara |last4=Farina |first4=Emanuele P. |last5=Walter |first5=Fabian |last6=Wang |first6=Feige |last7=Decarli |first7=Roberto |last8=Stern |first8=Daniel |last9=Fan |first9=Xiaohui |last10=Davies |first10=Frederick B. |last11=Hennawi |first11=Joseph F. |last12=Simcoe |first12=Robert A. |last13=Turner |first13=Monica L. |last14=Rix |first14=Hans-Walter |last15=Yang |first15=Jinyi |last16=Kelson |first16=Daniel D. |last17=Rudie |first17=Gwen C. |last18=Winters |first18=Jan Martin |title=An 800-million-solar-mass black hole in a significantly neutral Universe at a redshift of 7.5 |journal=Nature |date=January 2018 |volume=553 |issue=7689 |pages=473–476 |doi=10.1038/nature25180 |pmid=29211709 |arxiv=1712.01860 |bibcode=2018Natur.553..473B |s2cid=205263326 }}</ref> Најголемото познато црвено поместување за радиогалаксијата (TGSS1530) е со {{math|''z'' {{=}} 5,72}}<ref>{{cite journal|last1=Saxena|first1=A.|date=2018|title=Discovery of a radio galaxy at z = 5.72|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|volume=480|issue=2|pages=2733–2742|arxiv=1806.01191|bibcode=2018MNRAS.480.2733S|doi=10.1093/mnras/sty1996|doi-access=free |s2cid=118830412}}</ref> и наголемото црвено поместување на молекуларен материјал е забележувањето на оддавањата од CO молекулите на квазарот SDSS J1148+5251 со вредност од {{math|''z'' {{=}} 6,42}}.<ref>{{cite journal | doi = 10.1038/nature01821 | title = Molecular gas in the host galaxy of a quasar at redshift z = 6.42 | date = 2003 | last1 = Walter | first1 = Fabian | last2 = Bertoldi | first2 = Frank | last3 = Carilli | first3 = Chris | last4 = Cox | first4 = Pierre | last5 = Lo | first5 = K. Y. | last6 = Neri | first6 = Roberto | last7 = Fan | first7 = Xiaohui | last8 = Omont | first8 = Alain | last9 = Strauss | first9 = Michael A. | last10 = Menten | first10 = Karl M. | journal = Nature | volume = 424 | issue = 6947 | pages = 406–8 | pmid = 12879063 |bibcode=2003Natur.424..406W|arxiv = astro-ph/0307410 |s2cid = 4419009| display-authors = 4 }}</ref>

''Крајно црвените тела'' (КЦТ) се [[Радиоастрономија#Астрономски извори|асрономски извори]] на зрачење кое оддава енергија во црвениот и блиску црвениот дел на електромагнетниот спектар. Можно е да станува збор за ѕвездородни галаксии кои имаат големи црвени поместувања придружени од вцрвенувањето на постоечката прашина, или пак можно е да станува збор за елиптични галаксии кои се црвено поместени со постаро (а со тоа поцрвени) ѕвездено население.<ref>
{{cite journal
 | display-authors=4
 | author=Smail, Ian
 | author2=Owen, F. N.
 | author3=Morrison, G. E.
 | author4=Keel, W. C.
 | author5=Ivison, R. J.
 | author6=Ledlow, M. J.
 | journal=The Astrophysical Journal | volume=581 | issue=2
 | pages=844–864 | doi=10.1086/344440 | bibcode=2002ApJ...581..844S
 | title=The Diversity of Extremely Red Objects
 | date=2002
|arxiv = astro-ph/0208434 | s2cid=51737034
 }}</ref> Телата кои се дури и поцрвени од КЦТ се наречени „хиперкрајно црвени тела“ (ХЦТ).<ref>
{{cite journal
 | display-authors=4
 | author=Totani, Tomonori
 | author2=Yoshii, Yuzuru
 | author3=Iwamuro, Fumihide
 | author4=Maihara, Toshinori
 | author5=Motohara, Kentaro
 | title=Hyper Extremely Red Objects in the Subaru Deep Field: Evidence for Primordial Elliptical Galaxies in the Dusty Starburst Phase
 | journal=The Astrophysical Journal | volume=558 | issue=2
 | date=2001 | pages=L87–L91 | doi=10.1086/323619
 | bibcode=2001ApJ...558L..87T
|arxiv = astro-ph/0108145 | s2cid=119511017
 }}</ref>

[[Космичко позадинско микробраново зрачење|Космичкото позадинско микробраново зрачење]] има црвено поместување од {{math|z {{=}} 1089}}, што соодвестува на старост од приближно 379.000 години по Големата експлозија и [[Содружни и сопствени растојанија|сопствено растојание]] поголемо од 46 милијарди светлосни години.<ref name="ly93">
{{cite journal | last1 = Lineweaver | first1 = Charles | first2=Tamara M. | last2=Davis | date = 2005 | title = Misconceptions about the Big Bang | url = https://archive.org/details/sim_scientific-american_2005-03_292_3/page/36 | journal = Scientific American | volume = 292 | issue = 3 | pages = 36–45 | doi = 10.1038/scientificamerican0305-36 | bibcode = 2005SciAm.292c..36L }}</ref> Допрва очекуваното набљудување на светлина од најстарите ѕвезди од [[ѕвездено население|ѕвезденото население III]], не многу подоцна откога се создадени првите атоми и со тоа целосно престанало впивањето на КПМЗ, и би требало да има црвено поместување со вредности {{math|20 < ''z'' < 100}}.<ref>{{cite journal|bibcode=2006MNRAS.373L..98N|arxiv = astro-ph/0604050 |doi = 10.1111/j.1745-3933.2006.00251.x|title=The first stars in the Universe|date=2006|last1=Naoz|first1=S.|last2=Noter|first2=S.|last3=Barkana|first3=R.|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters|volume=373|issue = 1 |pages=L98–L102 |doi-access = free |s2cid = 14454275 }}</ref> Покрај големите црвени поместувања предвивени од физиката, но кои моментално не се набљудувани е [[космичко неутринско позадинско зрачење|космичкото неутринско позадинско зрачење]] кое се случило две секунди по Големата експлозија (и има црвено поместување со вредност од {{math|''z'' > 10{{sup|10}}}})<ref>{{cite journal|bibcode=2006PhR...429..307L|arxiv = astro-ph/0603494 |doi = 10.1016/j.physrep.2006.04.001|title=Massive neutrinos and cosmology|date=2006|last1=Lesgourgues|first1=J|last2=Pastor|first2=S|journal=Physics Reports|volume=429|issue=6|pages=307–379 |s2cid = 5955312 }}</ref> и космичкото [[гравитациско браново позадинско зрачење|гравитациското браново позадинско зрачење]] оддадено директно од [[инфлација (космологија)|инфлација]] и со црвено поместување кое надминува {{math|''z'' > 10{{sup|25}}}}.<ref>{{cite journal|bibcode=2005PhyU...48.1235G|arxiv = gr-qc/0504018 |doi = 10.1070/PU2005v048n12ABEH005795|title=Relic gravitational waves and cosmology|date=2005|last1=Grishchuk|first1=Leonid P|journal=Physics-Uspekhi|volume=48|issue=12|pages=1235–1247 |s2cid = 11957123 }}</ref>

Во јуни 2015 година, астрономите известиле за доказ за ѕвезди од [[ѕвездено население#ѕвездено население III|ѕвезденото население III]] во [[галаксија]]та [[Космос Редшифт 7]] со црвено поместување од {{math|''z'' {{=}} 6,60}}. Овие ѕвезди е најверојатно дека постоеле во раниот универзум (т.е., при големи црвени поместувања), и можно е да го овозможиле производството на [[хемиски елемент]]и потешки од [[водород]]от кои биле потребни за подоцнежното создавање на [[планета|планетите]] и [[живот]]от  како што го познаваме.<ref name="AJ-20150604">{{cite journal |last1=Sobral |first1=David |last2=Matthee |first2=Jorryt |last3=Darvish |first3=Behnam |last4=Schaerer |first4=Daniel |last5=Mobasher |first5=Bahram |last6=Röttgering |first6=Huub J. A. |last7=Santos |first7=Sérgio |last8=Hemmati |first8=Shoubaneh |title=Evidence For POPIII-Like Stellar Populations In The Most Luminous LYMAN-α Emitters At The Epoch Of Re-Ionisation: Spectroscopic Confirmation |date=4 June 2015 |journal=[[The Astrophysical Journal]] |doi=10.1088/0004-637x/808/2/139 |bibcode=2015ApJ...808..139S |volume=808 |issue=2 |page=139|arxiv=1504.01734|s2cid=18471887 }}</ref><ref name="NYT-20150617">{{cite news |last=Overbye |first=Dennis |title=Astronomers Report Finding Earliest Stars That Enriched Cosmos |url=https://www.nytimes.com/2015/06/18/science/space/astronomers-report-finding-earliest-stars-that-enriched-cosmos.html |date=17 June 2015 |work=[[The New York Times]] |access-date=17 June 2015 }}</ref>

===Прегледи на црвени поместувања===
[[File:2dfgrs.png|thumb|Претставување на податоците на 2dFGRS]]
{{Main|Преглед на црвени поместувања}}
Со употребата на автоматизирани [[телескоп]]и и осовременувањето на [[астрономска спектроскопија|спектроскопите]], и бројни соработки овозможиле да се направи карта на универзумот според црвените поместувања во просторот. Со комбинирање на црвените поместувања со податоците од аголните поместувања, добиени се карти на прегледи на црвените поместувања во тридимензионална распределба на материјата во видното поле на небото. Овие набљудувања се користат за да се измерат својствата на [[видлив универзум|големите структури]] во универзумот.[[CfA2 Голем Ѕид|Големиот Ѕид]], широко [[суперјато]] на галаксии со ширина поголема од 500 милиони [[светлосна година|светлосни години]], дава драматичен пример за големите структури  кои може да се забележат со помош на прегледите на црвените поместувања.<ref>{{cite journal | title=Mapping the Universe | first1=M. J. | last1=Geller | first2=J. P. | last2=Huchra | journal=Science | volume=246 | issue=4932 | pages=897–903 | year=1989 | doi=10.1126/science.246.4932.897 | pmid=17812575 | bibcode=1989Sci...246..897G | s2cid=31328798 }}</ref>

Првиот преглед на црвени поместувања бил [[ЦЗА преглед на црвени поместувања]], кој започнал во 1977 година и завршил со собирање на податоци во 1982 година.<ref>See the CfA website for more details: {{cite web
 | title=The CfA Redshift Survey
 | first=John P. | last=Huchra |
 | publisher=Harvard & Smithsonian Center for Astrophysics
 | url=https://lweb.cfa.harvard.edu/~dfabricant/huchra/zcat/
 | access-date=2023-03-20
}}</ref> Неодамна, [[2dF галактички преглед на црвени поместувања|2dF галактичкиот преглед на црвени поместувања]] ги определил големите структури во еден дел од универзумот, мерејќи ги црвените поместувања за повеќе од 220.000 галаксии, собирањето на податоците било завршено во 2002 година, и конечниот [[збир на податоци]] бил објавен на 30 јуни 2003 година.<ref>{{cite journal
 |title=The 2dF galaxy redshift survey: Power-spectrum analysis of the final dataset and cosmological implications
 | first1=Shaun | last1=Cole 
 | last2=Percival | first2=Will J. | last3=Peacock | first3=John A.
 | last4=Norberg | first4=Peder | last5=Baugh | first5=Carlton M.
 | last6=Frenk | first6=Carlos S. | last7=Baldry | first7=Ivan
 | last8=Bland-Hawthorn | first8=Joss | last9=Bridges | first9=Terry
 | last10=Cannon | first10=Russell | last11=Colless | first11=Matthew
 | last12=Collins | first12=Chris | last13=Couch | first13=Warrick
 | last14=Cross | first14=Nicholas J. G. | last15=Dalton | first15=Gavin
 | last16=Eke | first16=Vincent R. | last17=De Propris | first17=Roberto
 | last18=Driver | first18=Simon P. | last19=Efstathiou | first19=George
 | last20=Ellis | first20=Richard S. | last21=Glazebrook | first21=Karl
 | last22=Jackson | first22=Carole | last23=Jenkins | first23=Adrian
 | last24=Lahav | first24=Ofer | last25=Lewis | first25=Ian
 | last26=Lumsden | first26=Stuart | last27=Maddox | first27=Steve
 | last28=Madgwick | first28=Darren | last29=Peterson | first29=Bruce A.
 | last30=Sutherland | first30=Will | last31=Taylor | first31=Keith
 | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society
 | volume=362 | issue=2 | pages=505–34 | date=2005
 | bibcode=2005MNRAS.362..505C | arxiv=astro-ph/0501174
 | doi=10.1111/j.1365-2966.2005.09318.x
 | doi-access=free | s2cid=6906627| display-authors=4
}} [http://msowww.anu.edu.au/2dFGRS/ 2dF Galaxy Redshift Survey homepage] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070205010241/http://msowww.anu.edu.au/2dFGRS/ |date=2007-02-05 }}</ref> [[Слоански дигитален преглед на небото]] (СДПН),  е преглед започнат во 2013 година  кој цели да се измери црвеното поместување на околу 3 милиони тела.<ref>{{cite web | url=https://www.sdss3.org/ | access-date=2023-03-20 | title=SDSS-III | website=www.sdss3.org }}</ref> СДПН има забележано црвени поместувања на галаксии од 0,8, и учествувал во откривњето на [[квазар]]и со поместувања поголеми од {{math|''z'' {{=}} 6}}.[[DEEP2 преглед на црвени поместувања|DEEP2 прегледот на црвени поместувања]] ги користи [[Кекова опсерваторија|Кековите телескопи]] со новиот "DEIMOS" [[спектрограф]]; наследна програма на DEEP1, DEEP2 е осмислена замерење а црвените поместувања на слабосјајните глаксии со црвени поместувања од 0,7 и нагоре, и со ова е планиран да обезбеди дополнување на големите црвени поместувања на СДПН и 2dF.<ref>{{cite conference | title=Science objectives and early results of the DEEP2 redshift survey| first1=Marc | last1=Davis | author2=DEEP2 collaboration |date=2002 | conference=Conference on Astronomical Telescopes and Instrumentation, Waikoloa, Hawaii, 22–28 Aug 2002 | arxiv=astro-ph/0209419 | bibcode=2003SPIE.4834..161D | doi=10.1117/12.457897 }}</ref>

==Ефекти од физичката оптика или зрачниот пренос==
Заемодејствата и појавите сумаризирани во тематиките на [[зрачен пренос|зрачниот пренос]] и [[физичка оптика|физичката оптика]] може да доведат до промени во брановата должина и фреквенцијата на електромагнетното зрачење. Во вакви случаи, промените соодвествуваат на физички енергетски пренос во материја или други фотони отколку да станува збор за промена на појдовните системи. Овие промени може да се предизвикани од физички појави како што се [[Волфов ефект|кохерентни ефекти]] или од [[расејување]]то на [[електромагнетно зрачењe|електромагнетното зрачење]] дали од [[електричен набој|полнежот]] на [[елементарна честичка|елементарните честички]], од [[честички]]те, или [[показател на прекршување|показателот на прекршување]] во [[диелектрик|диелектрична]] средина како што случувa кај радиопојавите од типот на [[Свиркање (радио)|радиосвиркачите]].<ref name=basicastronomy/> . Додека овие појави понекогаш се наречени „црвени поместувања“ и „сини поместувања“, во астрофизичките светлинско-материјални заемодејства кои создаваат енергтски промени во зрачното поле воопштено се наречени „црвенеење“ наместо „црвено поместување“ кои, како поим, вообичаено се користи за [[#Равенки за црвено поместување|ефектите спомнати погоре]].<ref name=basicastronomy/>

Во многу случаи расејувањето предизвикува зрачењето да поцрвене поради [[ентропија]]та и доведува до преоваладување на многу ниско [[енергија|енергетските]] фотони во споредба со некокуте високо енергетски фотони (додека се [[закон за зачување на енергијата|зачувува енергијата]]).<ref name=basicastronomy/> Ова не би важело под одредени контролирани услови, расејувањето не ја создава истата релативна промена на брановата должина низ целиот спектар, односно, секое пресметано {{math|''z''}} е воопштена [[функција (математика)|функција]] на брановите должини. Понатмошно, расејувањето од [[случајност|случајни]] [[материја|средини]] воопштено се случува при многу [[агол|агли]], и {{math|''z''}} е функција од расејниот агол. Доколку се случат многубројни расејувања, или пак расејаните честички имаат сопствено движење, тогаш постои и воопштена искривеност на [[спектрална линија|спектралните линии]].<ref name=basicastronomy/>

Во [[меѓуѕвездена средина|меѓуѕвездената астрономија]], [[видлива светлина|видливата светлина]] може да биде поцрвена поради расејувачкиот процес во појавите познати како [[згаснување|меѓуѕвездено црвеење]]<ref name=basicastronomy/>—слично на [[Рејлиево расејување|Рејлиевото расејување]] го предизвикува [[земјина атмосфера|атмосферското]] црвеење на Сонцето кое се забележува при изгејсонце и зајдисонце  и предизвикува остатокот од небото да има сина боја. Оваа појава е поразлична од црвеното поместување бидејќи [[спектроскопија|спектроскопските]] линии не се поместени по бранова должина кај зацрвенетите тела и постои дополнително [[згаснување (астрономија)|затемнување]] и искривеност поврзана со појавата која пак се должи на расејувањето во и од [[движење во линија на гледањето|линијата на гледање]].

==Сино поместување==
{{redirect|Сино поместување|поимот се користи во фотохемијата|хипсохроматското поместување}}
Спротивно на црвеното поместување е синото поместување. Циното поместување њ секое намалување на [[бранова должина|брановата должина]] (зголмувајќи ја [[енергија]]та), со проследено зголемување на фреквенцијата, на [[електромагнетен бран|електромагнетниот бран]]. При [[светлина|видлива светлина]], овие поместувања се кон сината боја на спектарот.

=== Доплерово сино поместување ===
[[File:Redshift blueshift.svg|thumb|Доплерово црвено и сино поместување]]
[[Доплеров ефект|Доплеровото]] сино поместување е предизвикано од движењето на изворот кон набљудувачот. Поимот важи за секое намалување на брановата должина и зголемување на фреквенцијата предизвикана од релативното движење, и надвор од [[видлива светлина|видливата светлина]]. Само тела кои се движат со брзини блиски на [[релативистичка брзина|релативистичките брзини]] кон набљудувачот се значително посини за [[око]]то, но брановата должина од кое било одбиено или оддаден фотон или друга честичка е скратена во насоката на движење.<ref>{{cite book|title=In Quest of the Universe |url=https://archive.org/details/inquestofunivers0000kuhn | first1=Karl F. | last1=Kuhn | first2=Theo | last2=Koupelis |year= 2004|publisher=Jones & Bartlett Publishers|isbn=978-0-7637-0810-8|pages=[https://archive.org/details/inquestofunivers0000kuhn/page/122 122]–3}}</ref>

Доплеровото сино поместување се користи во [[астрономија]]та за да се определи релативното движење:
* Галаксијата [[Андромеда (галаксија)|Андромеда]] се движи кон нашата галаксија во [[Месната Група]]; па така, кога е набљудувана од Земјата,нејзината светлина е сино поместена.<ref>{{cite book |last=Woodhouse |first=Chris |chapter=M31 (Andromeda Galaxy) |date=2017-12-04 |title=The Astrophotography Manual |pages=308–313 |edition=2nd |publisher=Routledge |language=en |doi=10.4324/9781315159225-42 |isbn=978-1-315-15922-5}}</ref>
* Компонентите на [[двојна ѕвезда|двоен ѕвезден]] систем ќе бидат сино поместени кога се движат кон Земјата
* Кога се набљудуваат спирални галаксии, страната која се движи кон нас ќе има мало сино поместување ''релативно'' кон страната која се врти оддалечено од нас (Погледајте [[Тули–Фишеров однос]]).
* За [[Блазар]]ите е познато дека исфрлаат [[релативистички млаз]]ови кон нас, оддавајќи [[синхотроно зрачење]] и [[закочно зрачење]] кое е сино поместено.
* Блиските ѕвезди како што е [[Барнардова Ѕвезда|Барнардовата ѕвезда]] се движат кон нас, и се сино поместени.
* Доплеровото сино поместување на далечните тела со висока врдност за ''z'' може да се одземе од поголемото [[Хаблов закон|космолошко црвено поместување]] за да се определи релативното движење на [[метричко ширење на просторот|ширење на универзумот]].<ref name="Aoki2005">{{cite journal | title = The Largest Blueshifts of the [O III] Emission Line in Two Narrow-Line Quasars | url = https://archive.org/details/sim_astrophysical-journal_2005-01-10_618_2/page/n52 | journal = Astrophysical Journal | date = January 2005 | first1=Kentaro | last1=Aoki | first2=Toshihiro | last2=Kawaguchi | first3=Kouji | last3=Ohta | volume = 618 | issue = 2 | pages = 601–608 |arxiv = astro-ph/0409546 |bibcode = 2005ApJ...618..601A |doi = 10.1086/426075 | s2cid = 17680991 }}</ref>

=== Гравитациско сино поместување ===
[[Image:Gravitional well.jpg|thumb|[[Дебројеви бранови]] (протони, електрони, фотони, итн.) паѓаат во [[гравитациски бунар]] и стануваат поенергетски и гледано од набљудувачот се сино поместени.]]

За разлика од релативистичкото Доплерово сино поместување, предизикано од движењето на изворот кон набљудувачот а со тоа зависи од аголот на упад на фотонот, гравитациското сино поместување е ''апсолутно'' и не зависи од упадниот агол на фотонот not:

{{Blockquote|Фотоните кои го напуштаат гравитационото тело имаат помали енергии. Оваа загуба на енергијата е позната како црвено поместување, бидејќи фотоните во видливиот дел на спектарот ќе бидат поцрвени. Слично, фотоните кои упаѓаат на гравитационото поле ќе стануваат поенергиќни и ќе бидат сино поместени. ... Имајте во предвид дека големината на ефектот на црвеното поместување (синото поместување) не е функција од оддавниот агол или од упадниот агол на фотонот—зависи само од тоа колку радијално да се искачи или (падне) во потенцијаниот бунар.<ref name=R.N_1>{{cite web| first=R. J. | last=Nemiroff| title=Gravitational Principles and Mathematics| url=http://antwrp.gsfc.nasa.gov/htmltest/gifcity/nslens_math.html| date=1993| publisher=[[NASA]]}}</ref><ref name=R.N_2>{{cite journal| first=R. J. | last=Nemiroff| title=Visual distortions near a neutron star and black hole| date=1993| journal=American Journal of Physics| volume=61| issue=7| pages=619–632| bibcode=1993AmJPh..61..619N| doi=10.1119/1.17224| arxiv=astro-ph/9312003v1| s2cid=16640860}}</ref>}}

Природна последица на [[закон за запазување на енергијата|запазувањето на енергијата]] и [[Еднаквост на масата и енергијата|еднаквоста на масата и енергијата]], и била потврдена експериментално во 1959 година со помош на [[Паунд–Ребков експеримент|Паунд-Ребковиот експеримент]]. Гравитционото сино поместување придонесува за анизотропијата на [[космичко позадинско микробраново зрачење|космичкото позадинско микробраново зрачење]] преку [[Сахс–Волфов ефект|Сахс-Волфовиот ефект]]: кога гравитацискиот бунар се равива додека фотон минува, големината на синото поместување при приближувањето ќе се разликува од големината на [[гравитациско црвено поместување|гравитациското црвено поместување]] како што ќе ја напушта областа.<ref name="Bonometto2002">{{cite book | last1 = Bonometto | first1 = Silvio | last2 = Gorini | first2 = Vittorio | last3 = Moschella | first3 = Ugo | title = Modern Cosmology | publisher = CRC Press | date = 2002 | isbn = 978-0-7503-0810-6 }}</ref>

==== Сини изгоненици ====
Постојат далечни [[активно галактичко јадро|активни галаксии]] кои имаат сино поместување при оддавните [[кислород|[O III]]] оддавни [[оддавен спектар|линии]].  Едно од најголемите сини поместувања е забележано во тесно линискиот [[квазар]], [[PG 1543+489]], кој има релативна брзина од -1150&nbsp;km/s.<ref name="Aoki2005" />  Овие галаксии се наречени „сини изгоненици“.<ref name="Aoki2005" />

===Космолошко сино поместување===

Во претпоставен универзум кој поминува низ фаза на забрзан [[голем стисок]], ќе се набљудува сино поместување, при што галаксиите кои се подалечни ќе бидат изразено сино поместени—сосема поинаку од набљудувањата на [[космолошко црвено поместување|космолошкото црвено поместување]] во нашиот [[ширење на универзумот|ширечки универзум]].

==Поврзано==
* [[Космичка кристалографија]]
* [[Гравитациски потенцијал]]
* [[Релативистички Доплеров ефект]]

== Наводи ==
{{наводи}}
== Извори ==
=== Статии ===
* Odenwald, S. & Fienberg, RT. 1993; "Galaxy Redshifts Reconsidered" in ''Sky & Telescope'' Feb. 2003; pp31–35 (This article is useful further reading in distinguishing between the 3 types of redshift and their causes.)
* Lineweaver, Charles H. and Tamara M. Davis, "[https://web.archive.org/web/20070715030354/http://www.sciam.com/article.cfm?chanID=sa006&colID=1&articleID=0009F0CA-C523-1213-852383414B7F0147 Misconceptions about the Big Bang]", ''Scientific American'', March 2005. (This article is useful for explaining the cosmological redshift mechanism as well as clearing up misconceptions regarding the physics of the expansion of space.)
=== Книги ===
* {{cite book | last=Nussbaumer|first=Harry|author2=Lydia Bieri |title=Discovering the Expanding Universe|publisher=Cambridge University Press|date=2009|isbn=978-0-521-51484-2}}
* {{cite book | last=Binney|first=James|author2=Michael Merrifeld |title=Galactic Astronomy| url=https://archive.org/details/galacticastronom0000binn|publisher=Princeton University Press|date=1998|isbn=978-0-691-02565-0}}
* {{cite book | author=Carroll, Bradley W. | author2=Dale A. Ostlie | title=An Introduction to Modern Astrophysics| url=https://archive.org/details/introductiontomo0000carr_p4s9 | publisher=Addison-Wesley Publishing Company, Inc.| date=1996| isbn=978-0-201-54730-6}}
* {{cite book | author=Feynman, Richard | author2=Leighton, Robert | author3=Sands, Matthew | title=Feynman Lectures on Physics. Vol. 1 | publisher=Addison-Wesley | date=1989 | isbn=978-0-201-51003-4}}
* {{cite book | last = Grøn | first = Øyvind |author2=Hervik, Sigbjørn | title = Einstein's General Theory of Relativity | location = New York | publisher = Springer | date = 2007 | isbn = 978-0-387-69199-2}}
* {{cite book | author=Kutner, Marc | title=Astronomy: A Physical Perspective | url=https://archive.org/details/astronomyphysica00kutn | url-access=registration | publisher=Cambridge University Press | date=2003 | isbn=978-0-521-52927-3}}
* {{cite book | last = Misner | first = Charles | author2 = Thorne, Kip S. | author3 = Wheeler, John Archibald | title = Gravitation | url = https://archive.org/details/gravitation0000misn | location = San Francisco | publisher = W. H. Freeman | date = 1973 | isbn = 978-0-7167-0344-0}}
* {{cite book | first = P. J. E. | last = Peebles | title = Principles of Physical Cosmology | publisher = Princeton University Press | date = 1993 | isbn = 978-0-691-01933-8 | url = https://archive.org/details/principlesofphys00pjep }}
* {{cite book | title=Spacetime Physics: Introduction to Special Relativity | edition=2 | publisher=W.H. Freeman | date=1992 | isbn=978-0-7167-2327-1 | last1=Taylor | first1=Edwin F. | last2=Wheeler | first2=John Archibald |url=https://archive.org/details/spacetimephysics00edwi_0 }}
* {{cite book | first = Steven | last = Weinberg | title = Gravitation and Cosmology | publisher = John Wiley | date = 1971 | isbn = 978-0-471-92567-5 | url = https://archive.org/details/gravitationcosmo00stev_0 }}
* Погледајте [[физичка космологија#Книги|Книги за физичка космологија]] за примената на космолошките и гравитациските црвени поместувања.

== Надворешни врски ==
{{Commons|Redshift}}

{{wiktionary}}
* [http://www.astro.ucla.edu/~wright/doppler.htm Ned Wright's Cosmology tutorial]
* [https://web.archive.org/web/20051203093117/http://coolcosmos.ipac.caltech.edu/cosmic_classroom/cosmic_reference/redshift.html Cosmic reference guide entry on redshift]
* [https://web.archive.org/web/20051121214031/http://www.asterism.org/tutorials/tut29-1.htm Mike Luciuk's Astronomical Redshift tutorial]
* [http://www.astronomy.ohio-state.edu/~pogge/Ast162/Unit5/Images/hu_animexp.gif Animated GIF of Cosmological Redshift] by Wayne Hu
* {{cite web|last1=Merrifield|first1=Michael|last2=Hill|first2=Richard|title=Z Redshift|url=http://www.sixtysymbols.com/videos/redshift.htm|work=SIXTψ SYMBΦLS|date=2009|publisher=Brady Haran for the University of Nottingham}}

{{featured article}}
{{Portal bar|Физика|Астрономија|Ѕвезди|Вселенски лет|Далечна вселена|Сончев Систем}}
{{Нормативна контрола}}
{{Gravitational waves}}
{{Cosmology topics}}

[[Категорија:Физички величини]]
[[Категорија:Физичка космологија]]
[[Категорија:Гравитациски ефекти]]
[[Категорија:Доплерови ефекти]]
[[Категорија:Астрономска спектроскопија]]
[[Категорија:Концепти во астрономијата]]