Преглед на кодот на ISSN

[[Податотека:Issn barcode.png|мини|десно|ISSN во облик на линиски код EAN-13 со низна варијанта 0 и број 5.]]

'''ISSN''' (од [[англиски јазик|англ.]] ''International Standard Serial Number'' = '''Меѓународен стандарден сериски број''') — единствен осумцифрен број кој служи за препознавање на печатени или електронски [[периодично списание|периодични списанија]].<ref name=Whatis>„[http://www.issn.org/2-22635-What-is-an-ISSN.php Што е тоа ISSN?]“ - Меѓународен ISSN центар {{en}}</ref> Оние што се издадени во печатен и електронски облик може да имаат по два ISSN-броја: '''печатен ISSN''' ('''p-ISSN''') и '''електронски ISSN''' ('''e-ISSN''' или '''eISSN'''). Системот на ISSN е првично разработен како меѓународен [[Меѓународна организација за стандардизација|ISO-стандард]] во [[1971]] и објавен во [[1975]] како '''ISO 3297'''.<ref>„[http://www.issn.org/2-22643-ISSN-and-ISO-standards.php ISSN и стандардите на ISO]“ - Меѓународен ISSN центар (2008) {{en}}</ref> Во организацијата на ISO, за стандардот е одговорен поткомитетот TC 46/SC 9.

==Формат на кодот==
Форматот на ISSN е осумцифрен број, поделен со цртичка на два четирицифрени броја.<ref name=Whatis/> Последната цифра (која може да биде 0–9 или X) е [[контролен број|контролна цифра]]. Стручното списание ''Hearing Research'' има ISSN 0378-5955, што значи контролната цифра е 5.

Контролната цифра ја пресметуваме со следниов [[алгоритам]]:

:Да се пресмета збирот на првите седум цифри од ISSN-кодот помножени со нивната положба во бројот, сметајќи од лево — т.е. 8, 7, 6, 5, 4, 3 и 2, односно:
::<math>0\cdot 8 + 3\cdot 7 + 7\cdot 6 + 8\cdot 5 + 5\cdot 4 + 9\cdot 3 + 5\cdot 2</math>
::<math>= 0 + 21 + 42 + 40 + 20 + 27 + 10</math>
::<math>= 160</math>.
:Потоа се пресметува со [[модул (информатика)|модулот]] на 11 на овој збир: збирот се дели со 11 и така се определува [[остаток (математика)|остатокот]].
::<math>\frac{160}{11} = 14\mbox{ OCTATOK }6=14+\frac{6}{11}</math>.

:Доколку нема остаток, контролната бројка е 0. Во друг случај остатокот се одзема од 11 за да се добие контролната бројка:
::<math>11 - 6 = 5</math>
::контролната бројка е 5.

:Големата буква X во контролниот број означува контролен број 10.

За да ја потврдите контролната цифра, го пресметуваме збирот на сите осум цифри на ISSN-бројот помножени со нивната положба во бројот,  сметајќи од десно (ако контролната цифра е X, тогаш на збирот му додаваме 10). Модулот за 11 на збирот мора да изнесува 0.

==Доделување на кодови==
ISSN-кодовите ги доделува мрежа од национални центри, обично сместени во [[национална библиотека|национални библиотеки]] под надлежност на ISSN Меѓународниот ISSN центар во [[Париз]]. Овој центар е меѓувладина организација основана во 1974 со договор помеѓу [[УНЕСКО]] и француската влада. Центарот води [[база на податоци|евиденција]] за сите ISSN-броеви во целиот свет во записникот наречен „ISDS-регистар“. Регистарот денес содржи 1.555.307 записи.<ref>{{нмс|title=Вкупен број на записи во регистарот|url=http://www.issn.org/files/issn/statistiques/total_numberofrecords.pdf|accessdate=20 јуни 2011|format=PDF|year=2010|archive-date=2011-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20111020171150/http://issn.org/files/issn/statistiques/total_numberofrecords.pdf|url-status=dead}} {{en}}</ref>

== Споредба со други назнаки ==
Кодовите на ISSN и [[ISBN]] се слични по замисла во случаи кога ISBN кодот е доделен на поединечна [[книга]]. ISBN може да се додели на поединечни броеви на научни периодични списанија, покрај ISSN-кодот на списанието во целина. За разлика од ISBN кодот, ISSN е анонимна назнака поврзан со извесно списание, и не содржи информации за [[издаваштво|издавачот]] и [[населено место|местото]] на издавање. Поради ова едно списание добива нов ISSN ако значително го смени насловот.

Бидејќи ISSN важи за целото списание, врз него е додадена дополнителна назнака SICI за наведување на изданија, томови, статии и други препознатливи делови (како на пр. преглед на содржината).

==Приена во URN==
ISSN-броевите можат да се кодираат и како [[URN]]-називи („еднообразно ресурсно име“) со претставката „urn:issn:“.<ref>[http://tools.ietf.org/html/rfc3044 Употреба на ISSN како URN во рамките на именскиот простор ISSN-URN] — RFC 3044 {{en}}</ref> На пример, списанието <span class="plainlinks">[http://www.railmagazine.com/ ''Rail'']</span> се наведува како „urn:issn:1534-0481“. Доколку констролниот знак е „X“, тоа значи дека во URN назнаката секогаш се кодира со големи букви.

== ISSN Македонија ==
ISSN Центарот на Р Македонија врши услуги за добивање на број, каталогизација и работа со броевите. Работи како служба во склоп на [[Национална и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“|Националната и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“]] во Скопје.<ref>[http://www.issn.org/2-22666-National-Centres.php?id=48 ISSN агенција за Македонија - ISSN Центар Р Македонија] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20111011063855/http://issn.org/2-22666-National-Centres.php?id=48 |date=2011-10-11 }} {{en}}</ref>

== Поврзано ==
* [[ISBN]] (меѓународен стандарден книжен број)
* [[Назнака за дигитални објекти|DOI]] (назнака за дигитални објекти)

== Наводи ==
{{наводи}}

== Надворешни врски ==
=== Странски ===
* [http://www.issn.org/ Меѓународен ISSN центар] {{en}} {{fr}}
* [http://www.oclc.org/firstsearch/periodicals/index_title.asp Пронаоѓање на ISSN по наслов] {{en}}

=== Македонски ===
* [http://www.vbm.mk/scripts/cobiss?ukaz=SFRM&mode=5&id=1111116929122649 Заемен каталог на македонските библиотеки со можност за пребарување по ISSN] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20170502080822/http://www.vbm.mk/scripts/cobiss?ukaz=SFRM&mode=5&id=1111116929122649 |date=2017-05-02 }} {{mk}}
* [http://www.nubsk.edu.mk/index.php?option=com_content&task=view&id=19&Itemid=83 Центар за меѓународни кодни назнаки за документи (ISSN, ISBN) - НУБ „Климент Охридски“ - Скопје] {{mk}}

{{Меѓународни броеви}}
{{ISO стандарди}}

{{Нормативна контрола}}

[[Категорија:Контролни алгоритми]]
[[Категорија:ISO-стандарди]]
[[Категорија:Назнаки]]
[[Категорија:Библиотекарство]]