Преглед на кодот на Јодат

[[Податотека:iodate anion.svg|мини|200п|Јодатниот анјон, {{хем2|IO3-}}]]
[[Податотека:iodate-3D-vdW.png|мини|200п|Просторен модел на јодатниот анјон]]

'''Јодат''' — [[Атом|повеќеатомски]] [[анјон]] со [[Хемиска формула|формула]] {{хем2|IO3-}}. Ова е најчестиот облик на [[јод]] во [[природа]]та и го сочинува најголемот дел од јодно содржните [[Руда|руди]].<ref name=Ullmann>{{Ullmann|last = Lyday|first = Phyllis A.|year = 2005|title = Iodine and Iodine Compounds|pages = 382–390|doi = 10.1002/14356007.a14_381}}</ref> Јодатите се [[соли]] на [[јодна киселина|јодната киселина]]<ref>{{маклек|јодат}}</ref> и често се безбојни.

==Структура==
[[Соединение]]то има [[Пирамида|пирамидна]] структура.  Аглите на O–I–O се движат од 97° до 105°, нешто помали од аглите на O–Cl–O кај хлоратот.<ref name=G&E>{{Greenwood&Earnshaw2nd}}</ref>

==Реакции==
[[Податотека:87. Редукција на јодат со дисулфит со присуство и отсуство на скроб како показател.ogg|мини|Редукција на јодат со [[дисулфит]] со присуство и отсуство на [[скроб]] како показател.]]
===Редокс===
Јодатот е еден од неколку [[оксианјон]]и на јодот, и има [[оксидациски број]] +5. Учествува во неколку [[редокс]]-реакции како „јодниот часовник“ (Ландолтова реакција). Не тежнее да се диспропорционира во перјодат и [[јодид]], што не е случај со [[хлорат]]от.

Јодатот се [[редокс|редудира]] со [[сулфит]]:<ref name=Ullmann/>
:<chem>6HSO3- +  2IO3- ->  2I- + 6HSO4-</chem>
Јодатот оксидира [[јодид]]:
:<chem>5I- +  IO3- + 3H2SO4 -> 3I2 + 3H2O + 3SO4^2-</chem>
Слично на ова, [[хлорат]]от го оксидира јодидот во јодат:
:<chem>I- + ClO3- -> Cl- + IO3-</chem>

Јодат се добива и со намалување на [[перјодат]] со [[тиоетер|сулфид]]. The byproduct of the reaction is a [[сулфоксид]].<ref>{{наведено списание |last=Qiu |first=Chao |author2=Sheng Han |author3=Xingguo Cheng |author4= Tianhui Ren  |year=2005 |title=Distribution of Thioethers in Hydrotreated Transformer Base Oil by Oxidation and ICP-AES Analysis |journal=Industrial & Engineering Chemistry Research |volume=44 |issue=11 |pages=4151–4155 |doi=10.1021/ie048833b |url=http://pubs.acs.org/cgi-bin/abstract.cgi/iecred/2005/44/i11/abs/ie048833b.html |access-date=14 февруари 2023‎  |quote=Thioethers can be oxidized to sulfoxides by periodate, and periodate is reduced to iodate |format=abstract}}</ref>

===Киселина-база===
Јодатот е необичен по тоа што гради [[водородна врска]] со матичната [[киселина]]:<ref name=G&E/>
:<chem> IO3- + HIO3 -> H(IO3)2-</chem>
Анјонот {{хем2|H(IO3)2-}} се нарекува '''бијодат'''.

==Главни соединенија==
* [[Калциум јодат]], Ca(IO<sub>3</sub>)<sub>2</sub> е главната руда на јодот. Се користи и како додаток во исхраната на говедата.
* [[Калиум јодат]], KIO<sub>3</sub>, како [[калиум јодид]]от, се дава како [[превентивна медицина|профилактика]] против впивање на радиојод во некои земји.<ref>{{нмс|url=http://www.rpii.ie/Site/Media/Press-Releases/Radioactivity-released-from-Wylfa-nuclear-power-pl.aspx |title=Radiological Protection Institute of Ireland &#124; &#124; Media &#124; Press releases &#124; Radioactivity released from Wylfa nuclear power plant is extremely low and of no health significance |access-date=14 февруари 2023‎  |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131017221002/http://www.rpii.ie/Site/Media/Press-Releases/Radioactivity-released-from-Wylfa-nuclear-power-pl.aspx |archive-date=17 октомври 2013 }}</ref><ref>{{нмс |url=http://www.dohc.ie/press/releases/2008/20080403c.html |title=Decision to Discontinue the Future Distribution of Iodine Tablets |access-date=14 февруари 2023‎  |archive-url=https://web.archive.org/web/20131018013248/http://www.dohc.ie/press/releases/2008/20080403c.html |archive-date=18 октомври 2013 |url-status=dead }}</ref>
* Калиум водород јодат (или калиум бијодат), KH(IO<sub>3</sub>)<sub>2</sub>, е [[двојна сол]] на калиум јодат и јодната киселина и уште една  [[киселина]].

==Природна застапеност==
[[Минерал]]ите што содржат јодат се среќаваат во лежишта на [[каличе]] во [[Чиле]]. Најважните јодатни минерали се [[калциум јодат|лаутаритот]] и бригенитот, но познати се и бакроносните јодати како салезитот.<ref>{{нмс |url=http://www.mindat.org/ |title=Home |website=mindat.org}}</ref>

== Наводи ==
{{наводи}}

== Надворешни врски ==
{{рвр|Iodates}}

{{Јодати}}

[[Категорија:Јодати| ]]