Преглед на кодот на Гаус (единица)

{{Инфокутија Единица
| назив        = гаус
| слика        = 
| опис         = 
| стандард     = Гаусови и електромагнетни СГС-единици
| величина     = густина на [[магнетен тек]] (магнетна индукција, магнетно поле или {{мат|'''B'''}}-поле)
| симбол       = G ''или'' Gs
| нареченапо   = [[Карл Фридрих Гаус]]
| другаставка  = 
| другподаток  = 
| единици1     = [[изведени СИ-единици]]
| воединици1   = {{вред|e=-4|u=тесли}} 
| единици2     = електромагнетни СГС-единици
| воединици2   = 1/{{мат|''c''}}{{sub|cgs}}&nbsp;esu{{refn|group="б"|name="cCGC"|{{мат|''c''}}{{sub|cgs}} {{=}} {{пб|{{вред|2.99792458e10}}}} е бездимензионалната величина на [[брзина на светлината|брзината на светлината]] изразена во СГС-единици.}}
}}
'''Гаус''' (симб. G или Gs; [[кирилица|кирилично]]: Г) — [[мерна единица]] со која се изразува [[магнетна индукција|магнетната индукција]], наречена и ''густина на магнетниот тек''. Единицата е дел од Гаусовиот мерен систем, кој ја наследил од постариот систем [[СГС-единици|СГС-ЕМЕ]] (сантиметар-грам-секунда за електромагнетизам). Наречена е во 1936 г. во чест на германскиот математичар и физичар [[Карл Фридрих Гаус]]. Еден гаус е еднаков на еден [[максвел (единица)|максвел]] на [[квадратен сантиметар]].

Со замената на СГС со [[Меѓународен систем на мерни единици|Меѓународниот систем на мерни единици]] (СИ-систем), гаусот е исфрлен од употреба од страна на стандардизациските органи, но сè уште редовно се користи во разни научни гранки. СИ-единицата за густината на магнетниот тек е [[тесла (единица)|теслата]] (симб. T),<ref>''NIST Special Publication 1038'', Section 4.3.1</ref> што одговара на {{gaps|10.000|гауси}}.

== Име, сибол и метрички претставки  ==
Иако не е составен дел од СИ-системот, примената на гаусот ги следи правилата на тие единици. Како и другите единици наречени по личност, има кратенка со голема буква (''G''), но се пишува „гаус“ со мала, освен на почетокот на реченицата.<ref name="SIBrochure9thEd">{{SIbrochure9th}}</ref>{{rp|147–148}} Гаусот често се здружува со метрички претставки,<ref name="SIBrochure8th">{{SIbrochure8th}}</ref>{{rp|128}} како на пр. милигаус (mG или mGs).

== Претворање на единици ==
<math display="block">\begin{align}
1\,{\rm G} &= {\rm Mx}{\cdot}{\rm cm}^{-2} = \frac{\rm g}{{\rm Bi}{\cdot}{\rm s}^2}\\
           &\text{ ≘ } 10^{-4}\,{\rm T} = 10^{-4}\frac{\rm kg}{{\rm A}{\cdot}{\rm s^2}}
\end{align}</math>

Гаисот е единицата за густина на магнетниот тек '''B''' во системот на Гаусови единици и е еднаква на [[максвел (единица)|Mx]]cm<sup>2</sup> or [[грам|g]]/[[абампер|Bi]]/s<sup>2</sup>, додека пак [[ерстед]]от е единица за [[Магнетно поле|{{мат|'''H'''}}-поле]]. Една [[тесла (единица)|тесла]] (T) соодветствува на 10<sup>4</sup> гауси, а еден [[ампер]] (A) на метар одговара на 4π&nbsp;×&nbsp;10<sup>−3</sup> ерстеди.

Единиците за [[магнетен тек]] Φ, кој е [[интеграл]]от на [[магнетно поле|магнетното {{мат|'''B'''}}-поле]] врз дадена [[плоштина]], се [[вебер (единица)|веберот]] (Wb) во [[СИ-систем]]от и [[максвел (единица)|максвелот]] (Mx) in Гаусовиот СГС-систем. Факторот на претворање е 10<sup>8</sup>, бидејќи [[тек (физика)|текот]] е интегралот на полето врз дадена површина, а површината е квадрат од растојанието, па така 10<sup>4</sup> (факторот) помножен со 10<sup>2</sup> на квадрат (фактор на претворање на линеарно растојание, ''т.е.'', санитиметри по метар). 10<sup>8</sup> = 10<sup>4</sup> × (10<sup>2</sup>)<sup>2</sup>.

== Типични вредности ==
* '''10<sup>−9</sup>–10<sup>−8</sup> G''' — магнетното поле на човечкиот мозок
* '''10<sup>−6</sup>–10<sup>−3</sup> G''' — магнетното поле на галактички [[молекуларен облак|молекуларни облаци]]. Типичните јачини на магнетното поле во меѓуѕвездената стредина на [[Млечен Пат|Млечниот Пат]] изенсуваат ∼5 μGs.
* '''0,25–0,60 G''' — [[Земјино магнетно поле|Земјиното магнетно поле]] на површината
* '''25 G''' — Земјиното магнетно поле во [[надворешно јадро на Земјата|јадрото]]<ref name="buff2010">Buffett, Bruce A. (2010), "Tidal dissipation and the strength of the Earth’s internal magnetic field", ''Nature'', том 468, стр. 952–954, {{doi|10.1038/nature09643}}</ref>
* '''50 G''' — типичен магнет за ладилник
* '''100 G''' — [[железо|железен]] [[магнет]]
* '''1500 G''' — магнетното поле во една [[сончева дамка]]<ref>{{нмс |url=http://www.coolmagnetman.com/magflux.htm |title=How strong are magnets?|last=Hoadley |first=Rick |website=www.coolmagnetman.com |access-date=26 јануари 2017 }}</ref>
* '''10000 - 13000 G''' — [[остаточна магнетизација]] на [[неодиумски магнет|неодиумско-железно-бориумски магнет]]<ref>{{наведена книга |url=https://books.google.com/books?id=_y3LSh1XTJYC&pg=PT232 |page=232 |title=Design of Rotating Electrical Machines |first1=Juha |last1=Pyrhönen |first2=Tapani |last2=Jokinen |first3=Valéria |last3=Hrabovcová |publisher=John Wiley and Sons |year=2009 |isbn=0-470-69516-1 }}</ref>
* '''16000 - 22000 G''' — заситеност на високопробојните железни легури во трансформаторите<ref>{{наведена книга |editor1-last=Laughton |editor1-first=Michael A. |editor2-last=Warne |editor2-first=Douglas F. |title=Electrical Engineer's Reference Book |edition=Sixteenth |publisher=Newnes |year=2003 |isbn=0-7506-4637-3 |chapter=8 }}</ref>
* '''3000–70000 G''' — медицински апарат за [[магнетна резонанција]]
* '''10<sup>12</sup>–10<sup>13</sup> G''' — површината на [[неутронска ѕвезда]]<ref>{{нмс |title=How strong are magnets? |work=Experiments with magnets and our surroundings |publisher=Magcraft |url=http://www.coolmagnetman.com/magflux.htm |access-date=14 декември 2007 }}</ref>
* '''4 × 10<sup>13</sup> G''' — квантниот електродинамички праг
* '''10<sup>14</sup> G''' — магнетното поле на магнетарот [[SGR J1745-2900]] кој кружи околу супермасивната црна дупка [[Стрелец A*|Sgr A*]] во средиштето на Млечниот Пат.
* '''10<sup>15</sup> G''' — магнетното поле на некои новосоздадени [[магнетар]]и<ref name="sciam_article">{{нмс 
 |date        = март 2003
 |first       = Robert C. 
 |last        = Duncan
 |url         = http://solomon.as.utexas.edu/~duncan/magnetar.html#Epilog
 |title       = Magnetars, Soft Gamma Repeaters and Very Strong Magnetic Fields
 |publisher   = University of Texas at Austin
 |access-date  = 23 мај 2007
 |url-status   = dead
 |archive-url  = https://web.archive.org/web/20070611144512/http://solomon.as.utexas.edu/~duncan/magnetar.html#Epilog
 |archive-date = 11 јуни 2007
}}</ref>
* '''10<sup>17</sup> G''' — горната граница на магнетизмот на една неутронска ѕвезда<ref name="sciam_article" />

== Поврзано ==
*[[СГС-единици]]
*[[Тесла (единица)]]

== Белешки ==
{{Reflist|group="б"}}

== Наводи ==
{{наводи}}

[[Категорија:Единици за магнетна индукција]]
[[Категорија:СГС-единици]]
[[Категорија:Карл Фридрих Гаус]]